Δημοσιεύθηκαν τελικά οι ηχογραφήσεις των Eurogroup του κρίσιμου 6μήνου του 2015 από το Γιάνη Βαρουφάκη, όπως είχε προαναγγείλει από καιρό ο ίδιος. Αυτή τη φορά ο «ντόρος» γύρω από τις ηχογραφήσεις δεν ήταν τόσο μεγάλος, αφενός επειδή η επικαιρότητα έχει επισκιάσει οποιοδήποτε άλλο θέμα πλην του κοροναϊού, αφετέρου επειδή, όσο αποκαλυπτικές και να είναι οι ίδιες οι ηχογραφήσεις, δεν προσθέτουν πλέον κάτι περισσότερο από αυτά που ξέρουμε. Ενδεικτικά, ο επικεφαλής του ESM Κλάους Ρέγκλιγκ στη δήλωσή του συνόψισε πάνω κάτω τη στάση όλων όσων συμμετείχαν στα τότε γεγονότα απέναντι στη δημοσιοποίηση των ηχογραφήσεων:
«Μας απογοητεύει η παραβίαση της εμπιστευτικότητας, αλλά έτσι κι αλλιώς ό,τι βρήκε ενδιαφέρον το έβαλε σε εκείνο το βιβλίο που εξέδωσε».
Και πραγματικά η συζήτηση γύρω από τις ηχογραφήσεις ακούγεται πλέον σαν πολυπαιγμένος δίσκος. Τα καθεστωτικά Μέσα και κόμματα, κατηγορούν το Βαρουφάκη, σε πιο ήπιους τόνους πλέον, ότι «υπέκλεψε» τα Eurogroup, ότι αυτό που κάνει είναι «ανήθικο» και ότι είναι μια «απογοητευτική πολιτική κίνηση». Από την άλλη ο ίδιος προσπαθεί να «σηκώσει» το θέμα και να απαντά, σωστά βέβαια, ότι η κοινωνία πρέπει να ξέρει τί έγινε.
Σημαντικό ντοκουμέντο αλλά…
Η ουσία των ηχογραφήσεων αποτελεί όντως ένα σημαντικό ντοκουμέντο. Είναι η απόδειξη του ωμού εκβιασμού και του στημένου παιχνιδιού που παίχτηκε στα Eurogroup.
Σε αυτές αποκαλύπτονται ένας-ένας οι ηγέτες της ΕΕ και ο ρόλος που παίζουν. Ο Σόιμπλε, καταρχήν, που έχει την πιο σκληρή στάση απ’ όλους και μπροστά στην αναλυτική περιγραφή προτάσεων και επιχειρηματολογία της ελληνικής πλευράς έχει μόνο μια φράση να πει: «Not change anything». Ο Ντάισελμπλουμ, έχει τον ρόλο του «πιστού σκύλου» του Σόιμπλε. Οι υπόλοιποι «ηγέτες» επί της ουσίας αρνούνται να ακούσουν τις θέσεις της ελληνικής πλευράς και να μπουν σε οποιαδήποτε συζήτηση. Αποκαλύπτεται ο ρόλος ακόμα και των στελεχών της ελληνικής «διαπραγματευτικής ομάδας», όπως ο Γιώργος Χουλιαράκης, που από την αρχή ήταν ο άνθρωπος των δανειστών στο ελληνικό στρατόπεδο. Επίσης γίνονται ξεκάθαροι, οι ωμοί εκβιασμοί του Κλάους Ρέγκλιγκ ότι θα κλείσουν οι τράπεζες αν δεν υπάρξει συμφωνία αλλά και η αμηχανία των ευρωπαϊκών επιτελείων όταν αναγγέλθηκε το δημοψήφισμα. Επιπλέον, αποκαλύπτονται τα κατά συρροή fake news των ελληνικών μέσων που σε όλη τη διάρκεια της διαπραγμάτευσης έλεγαν συστηματικά ψέματα στον ελληνικό λαό. Ενδεικτικά οι πληροφορίες που παρουσίαζαν τον Βαρουφάκη να δέχεται χαρακτηρισμούς στα Eurogroup του τύπου «άσχετος», «τζογαδόρος», «ερασιτέχνης» κλπ διαψεύδονται.
Σαν ντοκουμέντα, τα ηχητικά έχουν την αξία τους. Δεν προσθέτουν όμως κάτι καινούριο στη ζωντανή εμπειρία του ελληνικού λαού για το «ποιες είναι οι Βρυξέλλες», για το «τί γίνεται στα Eurogroup», για το ρόλο που παίζουν τα καθεστωτικά μέσα ενημέρωσης, για το πόσο στημένο είναι το παιχνίδι. Η κίνηση του Βαρουφάκη να διαρρεύσει τα ντοκουμέντα, κινείται έξω από τα πλαίσια του status quo – του τρόπου που λειτουργεί η αστική πολιτική, κάτι που ασφαλώς πιστώνεται στα «υπέρ» του.
Πολύ αργά για δάκρυα
Γιατί όμως γίνεται τώρα η δημοσιοποίηση; Ο Γιάνης Βαρουφάκης επικαλείται, σωστά, ότι η κοινωνία πρέπει να ξέρει τί έγινε. Αλλά πρέπει να απαντήσει και στο εξής: γιατί τώρα πρέπει να γνωρίζει και τότε, 5 χρόνια πριν, όταν αυτές οι αποφάσεις καθόριζαν τη ζωή του, δεν έπρεπε να ξέρει;
Αν αυτά τα ντοκουμέντα είχαν κυκλοφορήσει εκείνη την περίοδο, θα είχαν άλλη βαρύτητα και θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν εξελίξεις. Θα «έδεναν» ακόμη περισσότερο το «this is a coup» (είναι πραξικόπημα) που είχε κυκλοφορήσει διεθνώς ως σύνθημα κατά τις κρίσιμες διαπραγματεύσεις, και θα είχε αποκαλύψει με ζωντανό τρόπο στα μάτια εκατομμυρίων ανθρώπων τον εκβιαστικό ρόλο της τρόικα.
Δυστυχώς, η απάντηση βρίσκεται σε όλη την πορεία του Γιάνη Βαρουφάκη, στη στάση του ως υπουργός, στο βιβλίο του, στην ταινία του, στο κόμμα του σήμερα. Ο Γιάνης Βαρουφάκης δεν έχει εμπιστοσύνη στα πλατιά λαϊκά στρώματα ότι μπορούν τα ίδια να παίξουν καταλυτικό ρόλο στις εξελίξεις, ειδικά σε αυτές τις κρίσιμες καταστάσεις. Στο βιβλίο του, οι αγώνες της ελληνικής κοινωνίας απουσιάζουν σχεδόν παντελώς. Το πρόγραμμα του κόμματός του, του ΜΕΡΑ25, αρνείται την ταξική πάλη και όλες οι προτάσεις του είναι στην κατεύθυνση μια πιο σταθερής διαπραγματευτικής γραμμής. Την ίδια ώρα πέφτει διαρκώς στην παγίδα των «έξυπνων» τεχνικών προτάσεων, χωρίς να βάζει στο κάδρο την ελληνική εργατική τάξη, τη νεολαία, τα φτωχά λαϊκά στρώματα. Ακόμα και ο διεθνισμός του είναι καταρχάς ένας αστικός κοσμοπολιτισμός, μια και αφορά στις σχέσεις με προσωπικότητες του προοδευτικού χώρου (Σάντερς, Τσόμσκι, Ζίζεκ) αλλά όχι με κινήματα και συλλογικότητες.
Στην πραγματικότητα αρνείται ακόμα και σήμερα το γεγονός ότι ο ίδιος και η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ είχαν μια μόνο επιλογή τότε, όταν «παιζόταν κορόνα-γράμματα» το μέλλον της ελληνικής κοινωνίας. Να πουν την αλήθεια στον ελληνικό και ευρωπαϊκό λαό για το τί πραγματικά συμβαίνει και να τους προετοιμάσουν για μια σύγκρουση με τους ευρωπαϊκούς «θεσμούς». Αυτή η σύγκρουση θα έπρεπε να εμπλέξει αποφασιστικά την ελληνική κοινωνία, να αναζητήσει συμμάχους στο ευρωπαϊκό εργατικό κίνημα και να πάρει αποφασιστικά μέτρα στην κατεύθυνση της άρνησης πληρωμής του χρέους, της κοινωνικοποίησης των μέσων παραγωγής και τελικά στη σύγκρουση με το ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα.
Τότε όμως η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ και ο ίδιος ο Γιάνης Βαρουφάκης επέλεξαν να μην το κάνουν και να επιμείνουν στην Α ή στη Β διαπραγματευτική τακτική. Το κλειστό κλαμπ των Eurogroup ήταν μια πραγματικότητα, αλλά το ίδιο ίσχυε με μια έννοια και για την ηγετική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ, οποία ποτέ δεν «άνοιξε τα χαρτιά της» στην κοινωνία.
Σήμερα όλοι ομολογούν ότι η κρίση του κοροναϊού και η παγκόσμια οικονομική κρίση που έφερε, ανοίγουν μια νέα ιστορική περίοδο για το σύστημα, για τη συνείδηση, για την ταξική πάλη. Το ελληνικό εργατικό κίνημα πρέπει να βγάλει συμπεράσματα από τις διαδοχικές ήττες των μνημονιακών χρόνων και κυρίως από το 2015. Αυτό είναι προϋπόθεση για να δώσει με πιο αποτελεσματικό τρόπο τις μάχες που έρχονται. Τα Euroleaks προσφέρουν σημαντικά εφόδια σε σχέση με αυτό. Αποκαλύπτουν ποιοι στην πραγματικότητα είναι οι θεσμοί και ότι δεν υπάρχει κανένα περιθώριο ουσιαστικής διαπραγμάτευσης μαζί τους. Αποδεικνύουν ότι δεν υπάρχει καμιά φωτισμένη ηγεσία που να μπορεί να σταθεί στα κλειστά δωμάτια χωρίς την ενεργή υποστήριξη του κόσμου που δίνει τις μάχες έξω από αυτά. Και όλη η ιστορία του 2015 μας μαθαίνει ότι χρειαζόμαστε ηγεσίες που να προέρχονται από το κίνημα, που να ελέγχονται από αυτό, που λένε την αλήθεια, όσο δύσκολη και αν είναι και, τέλος, που είναι διατεθειμένες να συγκρουστούν πραγματικά με το σύστημα και να πάνε τον αγώνα μέχρι τέλους.
Ο Βαρουφάκης, ο ΣΥΡΙΖΑ και το Μπρεστ-Λιτόφσκ
Και μία παρατήρηση για ένα θέμα που είχε αναφερθεί το 2015. Σε όλο το πρώτο 6μηνο του 2015, η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, μέρος της οποίας ήταν ο Βαρουφάκης, προσπάθησαν να περάσουν στη βάση του κόμματος, αλλά και στην ελληνική κοινωνία, ότι κάποιοι συμβιβασμοί με την Τρόικα είναι αναπόφευκτοι στα πλαίσια της διαπραγμάτευσης. Σε αυτό το πλαίσιο είναι που δικαιολόγησαν τη συμφωνία του Φλεβάρη αρχικά και κατόπιν, έναν-έναν όλους τους συμβιβασμούς που οδήγησαν στο 3ο Μνημόνιο. Ανέσυραν τότε ακόμα και τους Μπολσεβίκους στην επιχειρηματολογία τους. Όχι βέβαια για να αναδείξουν την ακεραιότητα και την ασυμβίβαστη στάση τους απέναντι στο τότε κατεστημένο. Αντίθετα, από όλη την ιστορία του Μπολσεβίκικου κόμματος, διάλεξαν τη Συνθήκη του Μπρεστ – Λιτόφσκ για να δικαιολογήσουν τη δική τους υποχώρηση. Και πράγματι στο Μπρεστ – Λιτόφσκ οι Μπολσεβίκοι έκαναν έναν επώδυνο συμβιβασμό προκειμένου να σταματήσουν την εμπλοκή της Ρωσίας στον πόλεμο και να προστατέψουν το νέο εργατικό κράτος. Ωστόσο, έχει μια αξία να κοιτάξει κανείς τον τρόπο που γινόταν τότε η συζήτηση. Την απόφαση για το συμβιβασμό δεν την πήρε κανένας Λένιν και κανένας Τρότσκι από μόνος του, ούτε η συζήτηση έγινε σε κάποιο κλειστό γραφείο. Αντίθετα, η συζήτηση γινόταν επί 3 μήνες πλατιά σε όλη την κοινωνία και όλα τα δεδομένα ήταν γνωστά σε όλους. Οι αντίπαλοι της συνθήκης εξέδιδαν δική τους εφημερίδα που εκδιδόταν σε εκατοντάδες χιλιάδες φύλλα. Η άποψη του Λένιν, αρχικά μειοψηφική στα επιτελεία, άρχισε να κερδίζει έδαφος στην κοινωνία και τελικά επικράτησε. Η ίδια η συνθήκη παρουσιάστηκε όχι με τις γνωστές σήμερα θριαμβολογίες, αλλά με όλα τα προβλήματά της και τις δυσκολίες της στη σοβιετική κοινωνία.
