Η πολιτική παράδοση στη χώρα μας θέλει τους πρωθυπουργούς κάθε Σεπτέμβρη στην ομιλία τους στην ΔΕΘ να περιγράφουν τις πολιτικές που θα ακολουθήσουν. Με αυτή την έννοια, η ομιλία του Μητσοτάκη στην ΔΕΘ, αν βγάλει κανείς τις σάλτσες και τα όμορφα λόγια τα οποία πάντα ντύνουν μια τέτοια ομιλία, να μπορεί να δώσει μερικά στοιχεία για το τι σκοπεύει να κάνει η ΝΔ ως κυβέρνηση.
Κατ’ αρχήν, ο Κ. Μητσοτάκης προσπάθησε να παρουσιάσει ένα προφίλ «σύγχρονου πολιτικού» που δεν αφιερώνει πολύ ενέργεια να αντιπαρατίθεται με τους αντιπάλους τους αλλά «κοιτάει μπροστά». Προσπάθησε να παρουσιάσει ένα «μετριοπαθές» τεχνοκρατικό πρόσωπο, μιας κυβέρνησης που «είναι ικανή να φέρει ανάπτυξη». Ας δούμε όμως τι βρίσκεται πίσω από αυτό το προσωπείο.
«Διάχυση» του πλούτου;
Το βασικό σύνθημα και ιδεολόγημα που προσπάθησε να περάσει ο πρωθυπουργός στην ομιλία του ήταν το «ανάπτυξη για όλους». Πίσω από τα μέτρα μείωσης των φόρων που ανήγγειλε κρύβεται το γνωστό νεοφιλελεύθερο αφήγημα ότι αν μειωθούν οι φόροι προς τις επιχειρήσεις, αυτές θα έχουν περισσότερα λεφτά, τα οποία θα επενδύσουν στην παραγωγή, και έτσι θα δημιουργηθούν δουλειές, και ο κόσμος θα έχει λεφτά, και θα αυξηθεί η ευημερία για όλους.
Αυτή ήταν η καραμέλα όλων των γνωστών νεοφιλελεύθερων, από τον Φρίντμαν και την περιβόητη «Σχολή του Σικάγο» της δεκαετίας του ‘70 (πολιτικές που εφαρμόστηκαν αρχικά στη Χιλή του δικτάτορα Πινοσέτ) μέχρι τον Ρήγκαν, τη Θάτσερ και σήμερα τον Τραμπ, τον Μπολσονάρου κλπ. Οι πολιτικές αυτές έχουν ονομαστεί αλλιώς «trickle-down economics» (τα οικονομικά της μετακύλισης του οφέλους προς τα κάτω). Με βάση αυτή την θεωρία, όπως αν ρίχνεις νερό σε μια «πυραμίδα» από ποτήρια όταν γεμίζει το πάνω ποτήρι το νερό ξεχειλίζει και γεμίζει σιγά σιγά και τα παρακάτω ποτήρια, έτσι μπορεί να γίνει και στην κοινωνία. Αν λοιπόν δώσουμε παραπάνω λεφτά στους πλούσιους, αυτά θα ξεχειλίσουν από τις τσέπες τους και θα «χυθούν» και στις τσέπες των φτωχών.
Κάτι τέτοιο δεν έγινε ποτέ. Σε καμία χώρα.
Ο Ρήγκαν την δεκαετία του ’80 μείωσε των φόρο των επιχειρήσεων με το ίδιο σκεπτικό. Τα αποτελέσματα της πολιτικής του 8 χρόνια αργότερα ήταν ξεκάθαρα: αύξηση των εισοδημάτων του πλουσιότερου 1% του πληθυσμού, και ταυτόχρονα αύξηση των ανισοτήτων. Το χαμηλότερο εισοδηματικά 90% του πληθυσμού ζούσε χειρότερα το ’89 από ότι το ’81 που ανέλαβε την προεδρία.
Πρόσφατα, ο Τραμπ μείωσε την φορολογία των μεγάλων επιχειρήσεων από 35 σε 21%. Αυτό συνοδεύτηκε από υποσχέσεις για επενδύσεις, δημιουργία θέσεων εργασίας, κτλ. 2 χρόνια μετά τα αποτελέσματα είναι ορατά: οι επιχειρήσεις τσέπωσαν τα χρήματα που κέρδισαν από την μείωση της φορολογίας, τα έβαλαν σε φορολογικούς παραδείσους ή τα τζόγαραν στα χρηματιστήρια. Οι εργαζόμενοι δεν είδαν ούτε αυξήσεις στους μισθούς τους ούτε προσλήψεις. Και το κράτος έχασε σημαντικά φορολογικά έσοδα.
Ανάπτυξη και φόροι
Ας δούμε όμως συγκεκριμένα τις εξαγγελίες Μητσοτάκη για το θέμα των φόρων. Όπως και στις προγραμματικές δηλώσεις, ο πρωθυπουργός ανήγγειλε μείωση του φόρου των επιχειρήσεων από το 28% στο 24%. Ανήγγειλε επίσης μείωση του φόρου στα μερίσματα των μετοχών από 10% στο 5%. Αυτά, καθώς και μια σειρά άλλα φορολογικά μέτρα θα μειώσουν βασικά την φορολογία για το μεγάλο κεφάλαιο, μεταφέροντας στην ουσία πλούτο από τα κρατικά ταμεία στις τσέπες των ιδιωτών.
Υπάρχουν όμως και μια σειρά άλλα φορολογικά μέτρα που υποτίθεται στοχεύουν στην ελάφρυνση των πολιτών. Ανακοίνωσε ξανά ο πρωθυπουργός την μείωση του ΕΝΦΙΑ (ειδικά για το 2019 και όχι για κάθε χρόνο) και το μέτρο των 120 δόσεων, τα οποία βέβαια ήταν να εφαρμοστούν και με την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Η ΝΔ έκανε κάποιες μικρές αλλαγές και τα παρουσιάζει τώρα σαν δικά της μέτρα. Υπάρχει επίσης η αναγγελία της κατάργησης του τέλους επιτηδεύματος, που όμως δεν θα εφαρμοστεί τώρα αλλά «μεσοπρόθεσμα».
Παραπλανητικός είναι επίσης και ο τρόπος που παρουσιάζει η κυβέρνηση την μείωση του φορολογικού συντελεστή από 22% στο 9% για εισοδήματα κάτω από 10.000€. Διαβάζοντας κάποιος αυτή την είδηση μπορεί να νομίζει ότι αφορά την ελάφρυνση των πολιτών με χαμηλό εισόδημα, δεν είναι όμως έτσι. Γιατί όπως και να έχει, μέχρι τα 8.600€ υπάρχει έτσι και αλλιώς αφορολόγητο. Δηλαδή το μέτρο του Μητσοτάκη στα φυσικά πρόσωπα αφορά όσους είναι από τα 8.600€ μέχρι τα 10.000€!
Το μέτρο αυτό πιθανολογείται ότι στην ουσία αφορά τις ατομικές επιχειρήσεις (επαγγελματίες, αγρότες, κτλ) οι οποίες φορολογούνται από το 1ο ευρώ. Και ενώ είναι σωστό ότι οι μικρές επιχειρήσεις υπερφορολογούνται (την στιγμή που το μεγάλο κεφάλαιο φοροδιαφεύγει αγρίως) και η μείωση της φορολογίας θα είναι για αρκετούς ένα μέτρο ανακουφιστικό, οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές που περιορίζουν τα εργατικά και λαϊκά εισοδήματα θα καταλήξουν να χτυπήσουν από μια άλλη πλευρά ακόμα περισσότερο τις πιο μικρές επιχειρήσεις.
Τέλος, ανεξάρτητα από τις όποιες αλλαγές, αυτό που θα δίνει τον τόνο στην οικονομική πολιτική της κυβέρνησης είναι η δέσμευση για τα πρωτογενή πλεονάσματα. Η κυβέρνηση της ΝΔ έχει αποδεχτεί (παρά της προεκλογικές κορώνες) τη δέσμευση για πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% επί του ΑΕΠ ως το 2022 και 2,2% ως το 2060 για την αποπληρωμή του χρέους. Όσο αυτά ισχύουν η λιτότητα δεν πρόκειται να σταματήσει, και όσο τα έσοδα του κράτους θα μειώνονται από τις φοροαπαλλαγές του κεφαλαίου θα δημιουργείται η ανάγκη «κάπου να βρεθούν». Και όλοι ξέρουμε ότι θα «βρεθούν» από τις τσέπες των λαϊκών στρωμάτων.
Δεν κρατιούνται
Εκεί που η κυβέρνηση «δείχνει τα δόντια της» είναι όσον αφορά την πρόθεση για πλιάτσικο στην δημόσια περιουσία. Ο πρωθυπουργός ανέφερε την «επένδυση» στο Ελληνικό (όπου ξεπουλήθηκε για χάρη του Λάτση- και το οποίο θα αξιοποιήσει με δανεισμό!), στις Σκουριές (όπου η κυβέρνηση ψάχνει να βρει τρόπο να καλύψει τις απάτες της Eldorado υπογράφοντας νέα σύμβαση), την περαιτέρω ιδιωτικοποίηση των ΕΛΠΕ, της ΔΕΠΑ, του Αεροδρομίου Αθηνών, του λιμανιού του Πειραιά στην Cosco, των Ναυπηγείων Ελευσίνας και Σκαραμαγκά. Ταυτόχρονα ανήγγειλε την παραχώρηση στους μεγαλοκαρχαρίες της τουριστικής βιομηχανίας εκτάσεις στην Κασσιόπη της Κέρκυρας, στην Αφάντου της Ρόδου και στην Ελούντα της Κρήτης.
Το σχέδιο απαξίωσης της ΔΕΗ προκειμένου να οδηγηθεί σε ιδιωτικοποίηση (μόνο τυχαία δεν μπορεί να θεωρηθεί η φωτογράφιση του υπουργού Ενέργειας Χατζηδάκη στο περίπτερο της Protergia, ανταγωνίστριας της ΔΕΗ…) βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, ενώ επανέρχονται καταστροφικά σχέδια φαραωνικών έργων όπως η εκτροπή του Αχελώου και η μαζική καύση απορριμμάτων σε τσιμεντοβιομηχανίες ή για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Όλα τα «έργα» που ανήγγειλε ο Μητσοτάκης σχεδιάζει να τα κάνει με την μέθοδο των ΣΔΙΤ (Συμπράξεις Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα). Η χαρά των εργολάβων δηλαδή…
Την αντίληψη της ΝΔ για το πως βλέπει την προστασία του δημόσιου συμφέροντος (που υποτίθεται ως κυβέρνηση υπηρετεί) φάνηκε στο κομμάτι της ομιλίας που ο πρωθυπουργός περιγράφει ως «βραχνά» τις περιβαλλοντικές αδειοδοτήσεις…
Φιλικό προσωπείο
Το πιο χλιαρό από τα δεκάδες χειροκροτήματα κατά τη διάρκεια της ομιλίας του Μητσοτάκη ήταν στο σημείο που είπε ότι οι επιχειρήσεις πρέπει «να τηρούν την εργατική νομοθεσία και να φροντίζουν τους υπαλλήλους τους αλλά και να σέβονται το περιβάλλον».
Η κυβέρνηση προσπαθεί να παρουσιαστεί ως «φιλική» με τους εργαζόμενους. Η αλήθεια είναι πως η κατάσταση της οικονομίας δεν είναι τέτοια που να απαιτεί νέα σκληρά μέτρα στο επίπεδο των μισθών. Την ίδια στιγμή, ο Μητσοτάκης «κληρονόμησε» από τον ΣΥΡΙΖΑ μια κατάσταση σχετικής «κοινωνικής ειρήνης» για πρώτη φορά μετά την αρχή της κρίσης, που θα ήθελε να την κρατήσει προκειμένου να περνάει χωρίς αντιδράσεις τα μέτρα που ενδιαφέρουν περισσότερο το μεγάλο κεφάλαιο. Ταυτόχρονα ξέρει πως πολύ εύκολα μπορεί η κυβέρνηση του να γίνει πολύ αντιδημοφιλής και μετράει το πόσο και που μπορεί να προχωρήσει.
Η επίθεση στους εργαζόμενους (στην οποία θα αναφερθούμε πιο εκτενώς σε χωριστό άρθρο) είναι σχεδιασμένη να εφαρμοστεί σταδιακά και σε αυτή τη φάση αφορά κατά κύριο λόγο τα συνδικαλιστικά δικαιώματα καθώς και τα δικαιώματα των εργαζομένων που βρίσκονται σε επιχειρήσεις κοντά στην πτώχευση. Πρόκειται για σημαντικά ζητήματα τα οποία όμως η κυβέρνηση εκτιμά ότι δεν θα προκαλέσουν αγώνες.
Όλο αυτό το «μετριοπαθές» πρόσωπο δηλαδή έχει να κάνει με την συγκεκριμένη συγκυρία, και θα πάει περίπατο μόλις χτυπήσει ξανά η διεθνής κρίση την παγκόσμια οικονομία. Πριν ένα μήνα ο νομπελίστας οικονομολόγος Νουριέλ Ρουμπινί έγραψε ένα άρθρο με τίτλο «Η ανατομία της επερχόμενης ύφεσης», και όλα τα επιτελεία διεθνώς ετοιμάζονται για αυτή. Κάτι τέτοιο θα αλλάξει τελείως την σημερινή ισορροπία δυνάμεων, και η κυβέρνηση ΝΔ είναι σίγουρο ότι θα πετάξει γρήγορα το «φιλικό» προσωπείο που φοράει σήμερα βγαίνοντας πολύ επιθετικά απέναντι στα λαϊκά στρώματα.
Ανάγκη για οργανωμένο σχέδιο αντίστασης
Εκεί που η ΝΔ δεν τηρεί τα προσχήματα υιοθετώντας μια ακραία δεξιά ρητορική και πρακτική είναι στα κοινωνικά ζητήματα. Η κατάργηση του ασύλου είχε στόχο να δώσει ένα μήνυμα στο εκπαιδευτικό κίνημα. Θυμάται άλλωστε ακόμα η ΝΔ ότι οι κινητοποιήσεις της νεολαίας το ’06-’07 και ’08 ήταν που οδήγησαν στην πολύ μεγάλη φθορά της κυβέρνησης Καραμανλή. Η εκκένωση των καταλήψεων στέγης προσφύγων, η επιχείρηση αστυνομοκρατίας στα Εξάρχεια, η μείωση των δικαιωμάτων προσφύγων και μεταναστών, εντάσσονται σε μια επιθετική στρατηγική που στόχο έχει να χτυπήσει τους πιο «αδύναμους κρίκους» του κινήματος και της κοινωνίας, για να φοβίσει τους υπόλοιπους.
Η ανατρεπτική Αριστερά, τα κινήματα, τα μαχητικά σωματεία και κάθε αγωνιστής χρειάζεται να συζητήσουμε την στρατηγική της κυβέρνησης και να απαντήσουμε ανάλογα:
- Να συγκροτήσουμε κοινό μέτωπο αγώνα ενάντια στο ξεπούλημα των δημόσιων αγαθών και στην λεηλασία του περιβάλλοντος που φαίνεται θα είναι τα πρωταρχικά σημεία επίθεσης της κυβέρνησης
- Να υπερασπιστούμε τα εργατικά και λαϊκά δικαιώματα από κάθε επίθεση, με οργάνωση της αλληλεγγύης σε κάθε χώρο ή ομάδα που θα χτυπηθεί πρώτη, με το σύνθημα «κανένας μόνος»
- Να απαντήσουμε στην ιδεολογική αντεπίθεση της δεξιάς, που αξιοποιεί την απαξίωση των αριστερών ιδεών ως συνέπεια την ενσωμάτωσης του ΣΥΡΙΖΑ στο σύστημα και να δώσουμε νόημα και περιεχόμενο στην πάλη για τις πραγματικές σοσιαλιστικές ιδέες και την πολιτική και κοινωνική ανατροπή.
