Στην Ελλάδα είχαμε τα προηγούμενα χρόνια σκληρές συγκρούσεις τοπικών κοινωνιών που ήθελαν να προστατέψουν το περιβάλλον των περιοχών τους. Η Κερατέα, οι Σκουριές και η Λευκίμμη είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα. Στις συγκρούσεις αυτές είχαμε δακρυγόνα και καταστολή από τις δυνάμεις ασφαλείας, είχαμε συλλήψεις και φυλακίσεις, αλλά και τρομοκράτηση των τοπικών κοινωνιών από τα ΜΜΕ.
Σε κάποια άλλα σημεία του πλανήτη η κατάσταση είναι ακόμα πιο σκληρή. Οι εκβιασμοί, οι απειλές, οι μηνύσεις, οι απαγωγές και οι δολοφονίες ακτιβιστών για το περιβάλλον βρίσκονται σε συνεχή άνοδο. Ενώ στην περίπτωση που στην ηγεσία κινημάτων για το περιβάλλον είναι γυναίκες, την φρικτή εικόνα συμπληρώνουν οι βιασμοί και η σεξουαλική κακοποίηση.
Δολοφονίες «πράσινων» ακτιβιστών
Οι 207 δολοφονημένοι ακτιβιστές διεθνώς για το 2017 (ετήσια έκθεση του Global Witness) είναι 4 φορές περισσότεροι από τους νεκρούς του 2002 – όταν ξεκίνησε για πρώτη φορά η μακάβρια καταγραφή. Αναλογικά δολοφονούνται 4 ακτιβιστές υπέρ του περιβάλλοντος κάπου στον πλανήτη κάθε βδομάδα!
Το εντυπωσιακότερο ίσως στοιχείο είναι πως μόλις το 1% των περιπτώσεων έχει εξιχνιαστεί! Με βάση την ίδια έκθεση, μεταξύ 2002 και 2013 για τις δολοφονίες 908 ακτιβιστών σε 35 χώρες, μόλις 10 δράστες βρέθηκαν και δικάστηκαν! Η ατιμωρησία ως κανόνας και το σκοτάδι στις έρευνες, είναι η καλύτερη απόδειξη πως πρόκειται για «συμβόλαια θανάτου». Με «αφεντικά» μεγάλες πολυεθνικές που στρατολογούν τους δολοφόνους ανάμεσα σε παραστρατιωτικές ομάδες, εγκληματικά κυκλώματα, αλλά και αστυνομικούς ή στρατιωτικούς.
Η Βραζιλία βρίσκεται στην πρώτη θέση των πιο επικίνδυνων χωρών με 49 ακτιβιστές να έχουν δολοφονηθεί το 2017 για τη δράση τους υπέρ της προστασίας του Αμαζονίου. Την συνοδεύουν όμως κι άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής (Ονδούρα, Παραγουάη, Νικαράγουα, Γουατεμάλα, κτλ). Ψηλά στην λίστα είναι οι Φιλιππίνες στην Ασία, όπου οι δολοφονίες εκτινάχθηκαν την περίοδο της ανόδου στην εξουσία του Ντουέρτε. Στην Αφρική τα πρωτεία έχει το Κογκό.
Τοπικές κοινότητες στο στόχαστρο
Οι δολοφονίες βέβαια είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Δίπλα σε αυτές εξελίσσονται εκστρατείες στοχοποίησης και εκφοβισμού ολόκληρων τοπικών κοινωνιών. Όπως για παράδειγμα τον Μάιο του ’17 όταν επιτέθηκαν στο Μαρανάο της Βραζιλίας σε έναν οικισμό ιθαγενών και έκοψαν με ματσέτες τα χέρια 12 ντόπιων, ώστε να τρομοκρατήσουν όλη την κοινότητα και να της αρπάξουν την γη! Ή στην Γουατεμάλα όταν μία από τις μεγαλύτερες εφημερίδες της χώρας («Prensa Libre») δημοσίευσε ολοσέλιδη καταχώριση Μεταλλευτικής εταιρείας που ούτε λίγο ούτε πολύ κατηγορούσε για «τρομοκρατία» όλη την τοπική κοινότητα στην La Puya που αντιτίθονταν στην λειτουργία μεταλλείου χρυσού.
Η αλληλεγγύη τιμωρείται
Η αυξανόμενη βία εναντίον «πράσινων» ακτιβιστών σταθερά έχει αρχίσει να «αγκαλιάζει» και όσους στέκονται στο πλευρό τους, όπως δημοσιογράφους ή δικηγόρους. Τέτοιο είναι το παράδειγμα της Κολομβιανής δημοσιογράφου Efigenia Vásquez Astudillo, που σκοτώθηκε στη διάρκεια ρεπορτάζ για τις αντιπαραθέσεις σχετικά με τα δικαιώματα γης στην Κολομβία. Ή της Βραζιλιάνας δικηγόρου Maria de Lurdes Fernandes Silva, που επίσης δολοφονήθηκε ενώ είχε καταγγείλει παράνομες καταπατήσεις γης στην περιοχή Para της Βραζιλίας.
Πολυεθνικές που …επενδύουν στο θάνατο
Και μπορεί η συντριπτική πλειοψηφία των στυγνών δολοφονιών ακτιβιστών για το περιβάλλον να καταλήγουν στο αρχείο των ανεξιχνίαστων, στην ουσία όμως κανένα μυστήριο δεν καλύπτει αυτές τις υποθέσεις. Για τις τοπικές κοινωνίες είναι ξεκάθαρο το μήνυμα ότι όποιος αντιστέκεται θα πληρώσει τις συνέπειες. Έτσι, η τρομοκρατία γίνεται το απαραίτητο συνακόλουθο των φαραωνικών project μεγάλων εταιρειών που διαλύουν παρθένες περιοχές του πλανήτη.
Οι πιο «θανατηφόρες» εταιρείες είναι οι πολυεθνικές τροφίμων (46 νεκροί το 2017) και ακολουθούν οι εξορυκτικές (40 νεκροί το 2017). Οι εταιρείες που κατασκευάζουν έργα που αφορούν την ενέργεια (πχ υδροηλεκτρικά φράγματα), η λαθροθηρία και η λαθροϋλοτομία, είναι επίσης επιχειρηματικοί κλάδοι που η δράση τους σχετίζεται με δολοφονίες όσων αντιδρούν.
Ο Ben Leather, ένας από τους συντάκτες της έκθεσης της Global Witness, δεν αφήνει αμφιβολίες:
«Οι πιο πολλοί “προστάτες” (σ.σ. του περιβάλλοντος) δολοφονήθηκαν γιατί αντιστάθηκαν σε γιγάντια projects, τα οποία δεν θα είχαν υπάρξει ποτέ χωρίς την οικονομική στήριξη διεθνών επενδυτών». 5
Στο ίδιο μήκος κύματος και ο John Knox, ειδικός εισηγητής του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και το περιβάλλον:
«Τα ανθρώπινα δικαιώματα καταπατούνται, καθώς αναπτύσσεται μια κουλτούρα ατιμωρησίας. Υπάρχει ένα τεράστιο κίνητρο να καταστρέψουμε το περιβάλλον για οικονομικούς λόγους. Οι άνθρωποι που κινδυνεύουν αυτή τη στιγμή είναι άνθρωποι που βρίσκονται ήδη στο περιθώριο, είναι αποκλεισμένοι από πολιτικές και δικαστικές επανορθώσεις και εξαρτώνται από το περιβάλλον. Οι χώρες δεν σέβονται το νόμο…. Υπάρχει μια επιδημία …. μια αίσθηση ότι οποιοσδήποτε μπορεί να σκοτώσει ακτιβιστές χωρίς επιπτώσεις και να εξολοθρεύσει όποιον στέκεται εμπόδιο. Προέρχεται από την εξόρυξη, τις αγροτικές δουλειές, την παράνομη υλοτομία και την κατασκευή φραγμάτων». 6
Ο παράγοντας που πυροδότησε την κούρσα των πολυεθνικών προς τον «πάτο» του μηδενικού σεβασμού του περιβάλλοντος, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ίδιας της ζωής, είναι η συνεχιζόμενη παγκόσμια οικονομική κρίση που ξεκίνησε το 2008. Σαν αποτέλεσμα η οργανωμένη λεηλασία των φυσικών πόρων του πλανήτη και η μάχη για τον έλεγχο της τροφής, του νερού, της αγροτικής παραγωγής, της γης και του υπεδάφους, έχει πραγματικά ξεπεράσει κάθε προηγούμενο. Και οι συνέπειες είναι τραγικές: ιθαγενικές κοινότητες στη Λατινική Αμερική, την Αφρική και την Ασία έχασαν τη γη τους και οδηγήθηκαν στην εξαθλίωση, εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα παρθένων δασών αποψιλώθηκαν, ο υδροφόρος ορίζοντας, το υπέδαφος και ο αέρας δηλητηριάστηκαν.
Αυτοί μιλάνε για κέρδη και ζημιές, εμείς μιλάμε για ανθρώπινες ζωές
Οι περιβαλλοντικοί εγκληματίες χτυπάνε πια και τη δική μας πόρτα στην Ήπειρο, το Ιόνιο, τη δυτική Ελλάδα και την Κρήτη με τη μορφή των φαραωνικών project των εξορυκτικών πολυεθνικών.
Τα παραπάνω στοιχεία είναι αποκαλυπτικά για τον τρόπο που λειτουργούν αυτές οι εταιρείες. Προσφέρουν «καθρεφτάκια» για ιθαγενείς, χρησιμοποιώντας την ανεργία για να εκβιάσουν τον τοπικό πληθυσμό με δόλωμα λίγες θέσεις εργασίας. Έτσι διχάζουν τις τοπικές κοινότητες με εξαγορά συνειδήσεων, εκφοβισμούς, διώξεις, κτλ. Αυτό που κουβαλούν μαζί τους είναι η καταστροφή.
Σε χώρες λιγότερο ανεπτυγμένες οι εταιρείες εξορύξεων δεν διστάζουν να προσλαμβάνουν συμμορίες και να δολοφονούν ακτιβιστές. Εδώ δεν μπορούν να το κάνουν, λόγω της διάστασης που θα πάρει μια τέτοια κίνηση.
Όπως και να έχει όμως, είναι αδίστακτοι!
Εδώ δεν διστάζουν να δολοφονούν, θα διστάσουν να γεμίσουν τον αέρα με αμίαντο; Θα διστάσουν να δηλητηριάσουν παιδιά με κάδμιο; Θα διστάσουν να γεμίσουν ποτάμια με αρσενικό; Θα διστάσουν να στήσουν πλατφόρμες άντλησης πάνω σε ενεργό σεισμικό ρήγμα; Θα διστάσουν να γεμίσουν πετρελαιοκηλίδες το Ιόνιο και το Κρητικό πέλαγος;
Όπως είναι φανερό, η απάντηση είναι όχι. Η ανατροπή της πολιτικής και οικονομικής κυριαρχίας των πολυεθνικών και η υιοθέτηση ενός μοντέλου παραγωγής και διανομής ενέργειας που θα στηρίζεται στις ανάγκες της κοινωνίας και θα σέβεται το περιβάλλον, είναι ζήτημα ζωής ή θανάτου.
