Κατά τη διάρκεια της χρονιάς που μόλις πέρασε ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα της πρώτης έρευνας γύρω από τις διακρίσεις σχετικά με το σεξουαλικό προσανατολισμό στα ελληνικά σχολεία, που έγινε με πρωτοβουλία της οργάνωσης Colour Youth – Κοινότητα LGBTQ Νέων Αθήνας. Τα στοιχεία της έρευνας δείχνουν ότι τα ελληνικά σχολεία βρίσκονται πολύ μακριά από το να θεωρηθούν ένα ασφαλές, φιλικό περιβάλλον για ΛΟΑΤ άτομα. Όταν μάλιστα μιλάμε για ένα χώρο που απευθύνεται σε νεαρές ηλικίες, μπορεί να φανταστεί κανείς τις επιπτώσεις στην ψυχολογία των νέων ανθρώπων που ανήκουν στη ΛΟΑΤ κοινότητα, αλλά και στη διαμόρφωση της αντίληψης του συνόλου των παιδιών γύρω από αυτά τα θέματα.
Σχολεία γεμάτα σεξιστικά και ομοφοβικά στερεότυπα
Ομοφοβικά, σεξιστικά και τρανσοφοβικά σχόλια, λεκτική, σωματική παρενόχληση και βία συνθέτουν την εικόνα που επικρατεί μέσα στο σχολικό περιβάλλον. Η έρευνα διήρκεσε 2 χρόνια και συμμετείχαν 3.747 μαθητές και μαθήτριες από 13 έως 20 ετών που φοιτούσαν σε δημόσια και ιδιωτικά σχολεία. Από αυτά, τα 1.963 άτομα αυτοπροσδιορίζονται ως ΛΟΑΤ.
Από τα αποτελέσματα της έρευνας, αξίζει να σταθούμε ιδιαίτερα στα εξής:
- Το 84,9% δηλώνει ότι η λέξη «γκέι» ακούγεται στο σχολείο με αρνητική χροιά.
- 74,2% των μαθητών ακούει ομοφοβικά σχόλια από άλλους μαθητές.
- 74,4% των μαθητών ακούνε πολύ συχνά κακοποιητικά σχόλια εναντίον των γυναικών.
- Ένα στα τρία παιδιά έχουν δεχτεί κάποιας μορφή λεκτική παρενόχληση και ένα στα επτά παιδιά κάποιας μορφής σωματική παρενόχληση ή βία.
- Από τα άτομα που έχουν δεχτεί βία, το 27,9% δεν το έχει αναφέρει στους καθηγητές του, ενώ 57,4% όσων ανέφεραν το περιστατικό δηλώνουν ότι η αντιμετώπιση του ήταν λίγο ή καθόλου αποτελεσματική.
- Το 60,1% των μαθητών δηλώνει ότι σε κανένα σχολικό βιβλίο δεν έχει βρει πληροφορίες για ΛΟΑΤ θέματα.
- Το 57,7% δε νιώθει άνετα να μιλήσει για ΛΟΑΤ ζητήματα μέσα στην τάξη.
Ενδιαφέρον όμως έχει και η στάση των εκπαιδευτικών. Το 58,1% των παιδιών ακούνε ομοφοβικά σχόλια από τους καθηγητές και τις καθηγήτριες, ενώ το 51,1% των μαθητών απάντησαν ότι έχουν ακούσει αρνητικά σχόλια, έστω και σπάνια, για την έκφραση φύλου από καθηγητές.
Πως βιώνουν τις διακρίσεις οι μαθητές
Εντύπωση προκαλούν αναφορές με ομοφοβικά και σεξιστικά σχόλια, όπως τις μετέφεραν οι ίδιοι μαθητές:
«…με απέβαλλε από το μάθημα λέγοντάς μου μπροστά σε όλη την τάξη “Συγγνώμη αν σε προσέβαλα, αν είσαι λεσβία ή ομοφυλόφιλη” με ύφος ειρωνικό. Έβαλα τα κλάματα και βγήκα στο προαύλιο και πλέον όλη μου η τάξη γνωρίζει για την σεξουαλικότητα μου χωρίς την άδεια μου»
«Μια καθηγήτρια άρχισε να λέει πως τα μέλη της ΛΟΑΤ κοινότητας δεν κάνουν καλό στην κοινωνία και τους σύγκρινε με τους παιδόφιλους και τους κανίβαλους… ήταν η αγαπημένη μου μέχρι εκείνη τη μέρα…»
«…έλεγαν σε συμμαθητές μου να σταματήσουν διότι είμαι “‘άρρωστη” και με χλεύαζαν ταυτόχρονα καθηγητής και συμμαθητές»
«Να μη φορούσε τόσο κοντή φούστα, αγοράκι είναι»
Με απλά λόγια, οι ΛΟΑΤ μαθητές έχουν να αντιμετωπίσουν καθημερινά ένα περιβάλλον που όχι μόνο δεν τους προσφέρει καμία ασφάλεια, αλλά αναπαράγει απαράδεκτα στερεότυπα με αποτέλεσμα να βιώνουν τον κοινωνικό αποκλεισμό.
Η Ελλάδα στις τελευταίες θέσεις για τα δικαιώματα ΛΟΑΤ ατόμων στα σχολεία
Την ίδια ώρα, άλλη μία έρευνα, αυτή της Πανευρωπαϊκής Οργάνωσης ΛΟΑΤΚΙ Νέων και Μαθητών (IGLYO – International Lesbian, Gay, Bisexual, Queer & Transgender Youth and Student Oganization), επιβεβαιώνει το κλίμα που επικρατεί στα ελληνικά σχολεία. Σύμφωνα με στοιχεία της έρευνας, που έγινε το Γενάρη του 2018, η Ελλάδα τοποθετείται πολύ χαμηλά στη λίστα με τις χώρες σε ό,τι αφορά την προάσπιση των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤ ατόμων στα σχολεία.
Συγκεκριμένα η Ελλάδα, ανάμεσα σε 47 χώρες, έχει μόλις 5 βαθμούς, όταν την ίδια ώρα Μάλτα, Σουηδία και Νορβηγία κατέχουν τις τρεις πρώτες θέσεις της κατάταξης με 90, 88 και 84 βαθμούς αντίστοιχα.
Σεξουαλική διαπαιδαγώγηση
Η παραπάνω πραγματικότητα αναδεικνύει το πόσο πίσω βρίσκεται η ελληνική εκπαίδευση από το να μπορεί όχι μόνο να προστατέψει τους ΛΟΑΤ μαθητές, αλλά και να χτίσει την αλληλεγγύη και το σεβασμό ανάμεσα στους νέους ανθρώπους. Είναι εμφανές ότι προκειμένου να τερματιστούν οι διακρίσεις, η βία, ο σχολικός εκφοβισμός, είναι απαραίτητο να παρθούν μια σειρά μέτρα γύρω από την εκπαίδευση των παιδιών, που μέχρι σήμερα, στις σχολικές αίθουσες μαθαίνουν μόνο τα παραδοσιακά μαθήματα, συνοδευόμενα από γερές δόσεις σεξισμού και διακρίσεων.
Η εισαγωγή της σεξουαλικής αγωγής αλλά και της εκπαίδευσης γύρω από τους διαφορετικούς σεξουαλικούς προσανατολισμούς και την ταυτότητα φύλου είναι επιτακτική ανάγκη. Η ουσιαστική εκπαίδευση πάνω σε αυτά τα ζητήματα είναι απαραίτητη προϋπόθεση, προκειμένου οι νέοι άνθρωποι να μαθαίνουν από νωρίς το σεβασμό και την αποδοχή του σεξουαλικού προσανατολισμού του καθενός και της καθεμίας, των διαφορετικών ταυτοτήτων φύλου, κλπ.
Ταυτόχρονα όμως οι διεκδικήσεις των ΛΟΑΤ ατόμων πρέπει να γίνουν διεκδικήσεις των κοινωνικών κινημάτων και της εργατικής τάξης. Η καταπίεση που δέχεται κάθε μειονοτική ομάδα προέρχεται από την δομή του κοινωνικού συστήματος το οποίο καθορίζει τι είναι φυσιολογικό και τι όχι κατά το συμφέρον του. Ο διαχωρισμός σε επιμέρους ομάδες είναι κάτι που βολεύει τους κοινωνικά, στον καπιταλισμό και οικονομικά, ισχυρούς να διατηρήσουν την εκμετάλλευση που ασκούν σε όλους τους υπόλοιπους. Η προσέγγιση μας πρέπει να γίνεται με γνώμονα τα κοινά μας συμφέροντα και σκοπό την επίλυση των κοινωνικών προβλημάτων που αντιμετωπίζουμε, προκειμένου να δοθεί η συνολική μάχη για μια κοινωνία χωρίς διακρίσεις, χωρίς ρατσισμό κι εκμετάλλευση.
