Το «ευχάριστο νέο της ημέρας», μπορεί να μην είναι σημερινό, αλλά σίγουρα προκαλεί εντύπωση: η εκστρατεία του Μπιλ Γκέιτς «Giving Pledge» («Υπόσχεση Προσφοράς»), που έχει σαν στόχο να πείσει τους δισεκατομμυριούχους να δώσουν τουλάχιστον τη μισή τους περιουσία στους φτωχούς είτε σε κάποια στιγμή της ζωής τους είτε μετά θάνατον, έχει συγκεντρώσει (σε υποσχέσεις) τουλάχιστον 365 δις δολάρια!
Πριν όμως αρχίσουμε τους πανηγυρισμούς, ας σκαλίσουμε λίγο την είδηση, να δούμε αν τα πράγματα είναι όπως μας τα παρουσιάζουν. Όχι ότι δεν εμπιστευόμαστε τους πλούσιους αστούς, αλλά έτσι, για να είμαστε σίγουροι…
Οι μέρες της φτώχειας μας είναι μετρημένες;
Το πρώτο πρόβλημα που συναντάμε είναι το εξής: η συμφωνία των πλουσίων αυτού του κόσμου να δωρίσουν την περιουσία τους δεν είναι με κανέναν τρόπο δεσμευτική, αφού είναι μία «ηθική συμφωνία μεταξύ κυρίων». Δεν υπογράφουν δα και κανένα συμβόλαιο, αλλά εντάξει. Πότε μας είπαν ψέματα οι πλούσιοι για να μας πούνε τώρα;
Επίσης, δεν έχει τεθεί κάποιο συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για το πότε θα δωρίσουν αυτά τα λεφτά, αλλά και πάλι, όποτε και αν τα δωρίσουν, καλό δεν θα ‘ναι; Ποιος είπε ποτέ «όχι» σε λεφτά που δεν τα περίμενε;
Και φυσικά, δεν γνωρίζουμε πώς και πού θα διατεθούν τα χρήματα, αλλά οι δισεκατομμυριούχοι διαχειρίζονται καθημερινά τεράστια ποσά. Δεν θα μπορέσουν να διαχειριστούν σωστά το φιλανθρωπικό τους έργο; Αποκλείεται.
Με λίγα λόγια, οι πλούσιοι μας υπόσχονται ότι θα δώσουν κάποια μεγάλα ποσά, αλλά δεν δεσμεύονται ούτε για το πόσα, ούτε για το πότε, ούτε καν για το αν τελικά θα τα δώσουν.
Ποιος ωφελείται από την φιλανθρωπία;
Αλλά ας δούμε κατ’ αρχήν κατά πόσο η λεγόμενη «φιλανθρωπία» των πλουσίων φέρνει αποτελέσματα.
Σύμφωνα με δήλωση του GiveWell, ενός μη κερδοσκοπικού ιδρύματος που μελετά κατά πόσο φιλανθρωπικές δράσεις και ιδρύματα φέρνουν τα αποτελέσματα που στοχεύουν
«Πιστεύουμε ότι οι φιλανθρωπικές οργανώσεις μπορεί εύκολα να αποτύχουν να έχουν αντίκτυπο, ακόμα και όταν κάνουν ακριβώς αυτό που λένε ότι είναι».
Ο Albert Ruesga, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του φιλανθρωπικού ιδρύματος «Greater New Orleans Foundation», σχολιάζοντας το κίνημα «Occupy Wall Street» (το αντίστοιχο των Αγανακτισμένων στις ΗΠΑ) αναρωτιόταν τι είχε να πει ο ίδιος ο αυξανόμενος φιλανθρωπικός τομέας για τον εαυτό του:
«Οι συλλογικές δράσεις των 90.000+ ιδρυμάτων στις Ηνωμένες Πολιτείες δεν κατάφεραν να εξαλείψουν τις πιο βασικές αδικίες στην κοινωνία μας. Μετά από δεκαετίες εργασιών, τα ιδρύματα δεν κατάφεραν να αλλάξουν τις βασικότερες συνθήκες των φτωχών στις Ηνωμένες Πολιτείες … Γι’ αυτό και το 99% θα του πληθυσμού αναρωτιέται “Τι στο διάολο κάνετε τόσα χρόνια”;»
Αν λοιπόν τις τελευταίες δεκαετίες που τα φιλανθρωπικά ιδρύματα ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια, οι ίδιοι που τα διευθύνουν παραδέχονται την αποτυχία τους να λύσουν το πρόβλημα της φτώχειας, προκύπτει το ερώτημα ποιος είναι τελικά αυτός που ωφελείται από την φιλανθρωπία;
Οι φιλανθρωπίες μπορεί να ανακουφίζουν λίγο ένα μικρό μέρος του πληθυσμού που βρίσκεται σε συνθήκες ακραίας φτώχειας. Ταυτόχρονα όμως, οι ανισότητες αντί να μειώνονται συνεχώς αυξάνονται. Ζούμε σε ένα κόσμο που 8 άνθρωποι (!) έχουν πλούτο όσο ο μισός πληθυσμός της γης (!!!). Αυτό το στοιχείο από μόνο του αποδεικνύει την αποτυχία των φιλανθρωπιών σαν μια κίνηση που μπορεί να πάει μπροστά τον κόσμο ή έστω να μειώσει τα προβλήματα.
Άρα, γιατί ασχολούνται;
Την ίδια ώρα οι πιο διορατικοί της μεριάς των δισεκατομμυριούχων αντιλαμβάνονται πως η συσσώρευση τόσου πλούτου, αν και προφανώς είναι βασικός στόχος τους, δεν παύει να είναι προκλητική! Έτσι, τα φιλανθρωπικά ιδρύματα και οι δωρεές, αποτελούν μία αποτελεσματική μέθοδο «ξεπλύματος» του κοινωνικού τους προφίλ.
Εξάλλου, όσο περισσότερο αναπτύσσεις το κεφάλαιό σου, τόσο πιο σημαντικό είναι να το διατηρήσεις. Δεν θα ήθελε σε καμία περίπτωση ο Μπιλ Γκέιτς να βρεθεί αντιμέτωπος με την οργισμένη εργατική τάξη που θα διεκδικήσει να δώσει ένα τέλος στις οικονομικές ανισότητες! Πόσο μάλλον όταν, στην ουσία, οι φιλανθρωπικές του δράσεις δεν φαίνεται να του κοστίζουν ιδιαίτερα. Το 2010, όταν ο Γκέιτς ξεκίνησε την εκστρατεία του «Giving Pledge», η περιουσία του ήταν 54 δισεκατομμύρια δολάρια. Σήμερα, η περιουσία του ανέρχεται στα 97 δισεκατομμύρια δολάρια, είναι δηλαδή σχεδόν διπλάσια! Αντίστοιχα, ο πλούτος του Warren Buffett, που συμμετέχει και αυτός στο «Giving Pledge», έχει σχεδόν διπλασιαστεί, φθάνοντας τα 90 δισεκατομμύρια δολάρια, παρά τις ετήσιες μεταφορές μετοχών του στο ίδρυμα Γκέιτς και στα τέσσερα ιδρύματα που διαχειρίζονται τα τρία παιδιά του.
Συνεπώς, οι δισεκατομμυριούχοι ρίχνουν μερικά ποσά από τα αμύθητα πλούτη σαν ψίχουλα που πέφτουν από το τραπέζι, με σκοπό να δείξουν ένα «καλό πρόσωπο» στην κοινωνία που υποφέρει από τις πολιτικές που οι ίδιοι εφαρμόζουν!
Μπορούν οι δισεκατομμυριούχοι να μας σώσουν από την φτώχεια μας;
Ένα από τα «αποφθέγματα» του Μπιλ Γκέιτς είναι το εξής:
«Το να γεννηθείς φτωχός, δεν είναι δικό σου λάθος. Το να πεθάνεις φτωχός είναι».
Τί μας λέει δηλαδή ο Γκέιτς; Ότι για την φτώχεια, για τις οικονομικές ανισότητες, για όλα τα κακά της μοίρας μας, δεν φταίει κανένας άλλος εκτός από εμάς! Είναι δικό μας λάθος που δεν καταφέραμε να πλουτίσουμε, να γίνουμε «παράδειγμα προς μίμηση» όπως ο ίδιος! Την ίδια ώρα που το παίζει φιλάνθρωπος και πως νοιάζεται για τους αδύναμους, ξεκαθαρίζει ότι για την φτώχεια μας ευθυνόμαστε εμείς οι ίδιοι και όχι το καπιταλιστικό σύστημα που είναι χτισμένο πάνω στις ανισότητες, που ο ταξικός διαχωρισμός είναι δομικό του χαρακτηριστικό!
Η φτώχεια, είναι στην ουσία η άλλη όψη του πλούτου που συσσωρεύουν αυτοί οι κύριοι. Το σύστημα που εκπροσωπούν και στηρίζουν, τους βοηθάει να χτίζουν περιουσίες με την δικιά μας εργασία, την δικιά μας εξαθλίωση και εκμετάλλευση. Και στην συνέχεια, μας επιστρέφουν εν είδει μεγαλοψυχίας ένα μικρό κομμάτι του πλούτου που εμείς παράξαμε!
Τελικά, ο Μπιλ Γκέις και οι υπόλοιποι φιλάνθρωποι φίλοι του, δεν θέλουν να μας σώσουν από την φτώχεια μας. Γιατί στο νόμισμα που στη μία πλευρά του βρίσκονται αυτοί, στην άλλη, αναγκαστικά πρέπει να υπάρχουμε όλοι εμείς, οι άνθρωποι της εργατικής τάξης. Χωρίς εμάς, δεν θα μπορούσαν αυτοί να πλουτίζουν. Εμείς δουλεύουμε καθημερινά στα εργοστάσια, στις επιχειρήσεις, στις υπηρεσίες τους, ώστε αυτοί να βγάζουν υπερκέδρη.
Το αντίστροφο όμως μπορεί να συμβεί. Εμείς μπορούμε να ζήσουμε σε μία κοινωνία χωρίς αυτούς. Και, αν ο Μπιλ Γκέιτς θεωρεί δικό μας λάθος την φτώχεια μας, τότε εμείς μπορούμε να το διορθώσουμε! Να χτίσουμε μία κοινωνία που τα μέσα παραγωγής θα τα έχουμε εμείς, την διοίκηση των εργοστασίων θα την έχουν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι που θα αποφασίζουν δημοκρατικά τι και πώς θα παράγουν, έχοντας σαν άξονα τις ανάγκες της κοινωνίας και όχι των λίγων δισεκατομμυριούχων. Να χτίσουμε μία κοινωνία που οι μόνοι που δεν θα χωράνε θα είναι οι δισεκατομμυριούχοι, η αλαζονεία και η απληστία τους.
