Της Ηλέκτρας Κλείτσα
«Είμαστε αντίθετοι στην ιδιωτικοποίηση των υδάτινων πόρων», δήλωνε στις 14/9/2009 ο Γ. Παπανδρέου κατά τη διάρκεια της ομιλίας του στη ΔΕΘ.
Σήμερα, σε μια από τις πρώτες θέσεις της λίστας των «αποκρατικοποιήσεων» που προωθεί η κυβέρνηση βρίσκονται οι δημόσιες επιχειρήσεις ύδρευσης στην Αθήνα (ΕΥΔΑΠ), τη Θεσσαλονίκη (ΕΥΑΘ) και άλλες μεγάλες πόλεις. Συγκεκριμένα η κυβέρνηση εξετάζει τη δημιουργία μιας εταιρείας-«ομπρέλα», με την ονομασία «Ελληνικά Ύδατα ΑΕ», στην οποία θα ενταχθούν οι μεγαλύτερες δημόσιες επιχειρήσεις ύδρευσης και αποχέτευσης της χώρας, για να μπορέσουν να πουληθούν στις πολυεθνικές του νερού (SUEZ, VEOLIA και RWE) ως πακέτο.
Τα έσοδα που θα προκύψουν από την πώληση των ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ, εκτιμάται ότι θα πλησιάσουν, ή θα ξεπεράσουν ελαφρώς τα 100 εκ. ευρώ. Ποιο θα είναι το αποτέλεσμα της εκποίησης των δημόσιων επιχειρήσεων ύδρευσης για ένα κομμάτι ψωμί; Η εμπειρία από όλες τις χώρες του κόσμου που έχουν ιδιωτικοποιήσει το νερό, είναι λίγο – πολύ παρόμοια:
– θεαματικές αυξήσεις των τιμολογίων,
– απολύσεις εργαζομένων στο όνομα της μείωσης του κόστους της επιχείρησης,
– κακή συντήρηση των δικτύων ύδρευσης, με αποτέλεσμα αυξημένες διαρροές και σημαντικές απώλειες νερού,
– καθώς και χειροτέρευση της ποιότητας του πόσιμου νερού.
Οι συνέπειες της ιδιωτικοποίησης – Το παράδειγμα της Αγγλίας
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Αγγλίας, στην οποία τα 4 πρώτα χρόνια μετά την ιδιωτικοποίηση των εταιριών ύδρευσης και αποχέτευσης, η τιμή του νερού αυξήθηκε κατά 50%, ενώ από το 1989 (τη πρώτη χρονιά της ιδιωτικοποίησης) μέχρι το 2006 η τιμή του νερού αυξήθηκε κατά 245%!
Οι αυξήσεις αυτές ήταν μεγαλύτερες του πληθωρισμού και δυσβάσταχτες για χιλιάδες νοικοκυριά, με αποτέλεσμα το 1994 να έχει διακοπεί η παροχή νερού σε 18.636 σπίτια. Η κοινωνική κατακραυγή ήταν τόσο μεγάλη που 4 χρόνια αργότερα η κυβέρνηση αναγκάστηκε να απαγορεύσει δια νόμου τη διακοπή της υδροδότησης των νοικοκυριών.
Τα προβλήματα όμως δεν περιορίστηκαν στις εξωφρενικές ανατιμήσεις. Οι ιδιωτικές εταιρίες μείωσαν το προσωπικό στο μισό και περιέκοψαν δραστικά τα κονδύλια για την ασφάλεια και τη συντήρηση των δικτύων ύδρευσης και αποχέτευσης. Μερικές από τις συνέπειες αυτών των περικοπών ήταν οι εξής:
– Το 2007 τεράστιες ποσότητες υποχλωριώδους νατρίου διέρρευσαν από τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας νερού της ιδιωτικής εταιρίας Agglian Water στον ποταμό Wandle στο Ν. Λονδίνο, σκοτώνοντας υδρόβια ζώα και φυτά σε μια ακτίνα 5 χλμ.
– Το 2008 στο νομό Northamptonshire το νερό 295.000 ανθρώπων μολύνθηκε με το επικίνδυνο για την υγεία παράσιτο cryptosporidium. Για βδομάδες οι κάτοικοι του νομού αυτού έπρεπε να βράζουν το νερό πριν το καταναλώσουν.
– Το 2009 η Thames Water (θυγατρική της RWE) άφησε να διαρρεύσουν 20.000 τόνοι ανεπεξέργαστων λυμάτων στον ποταμό Τάμεση, προκαλώντας μια μεγάλη οικολογική καταστροφή.
Οι φυσικοί πόροι ανήκουν στην κοινωνία!
Το νερό είναι ένας φυσικός πόρος απαραίτητος για τη δημιουργία και την ύπαρξη της ζωής στον πλανήτη. Γι’ αυτό το λόγο επιβάλλεται να αποτελεί δημόσιο αγαθό και όχι αντικείμενο εμπορίας και κερδοσκοπίας μιας χούφτας μεγαλοεπιχειρηματιών.
Οι εταιρείες ύδρευσης πρέπει να είναι δημόσιες και η διαχείρισή τους πρέπει να περάσει στα χέρια της κοινωνίας. Οι διοικήσεις τους πρέπει να εκλέγονται και να ελέγχονται από αντιπροσωπευτικά σώματα των εργαζομένων στις εταιρίες αυτές, των τοπικών κοινωνιών, επιστημονικών φορέων, περιβαλλοντικών κινήσεων, σωματείων, συλλόγων και κοινωνικών κινημάτων, να λειτουργούν σε συνθήκες απόλυτης διαφάνειας και να είναι ανά πάσα στιγμή ανακλητές από τα σώματα που τις εκλέγουν.
Διεκδικούμε:
Το μόνο που μπορεί να σταματήσει το ξεπούλημα των δημόσιων επιχειρήσεων ύδρευσης, την περαιτέρω αύξηση στην τιμή του νερού και την υποβάθμιση της ποιότητάς του, είναι ένα μαζικό μαχητικό κίνημα, που να ξεκινάει και να στηρίζεται στους εργαζόμενους της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ, αλλά ταυτόχρονα να αγκαλιάζει ολόκληρη την κοινωνία που θα κληθεί να πληρώσει τα σπασμένα της ιδιωτικοποίησης.
Τα συνδικάτα, τα κόμματα και οι οργανώσεις της αριστεράς, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις, τα τοπικά κινήματα, πρέπει να μπουν μπροστά και να οργανώσουν σε κάθε χώρο και σε κάθε γειτονιά έναν αγώνα που να διεκδικεί:
– Όχι στην ιδιωτικοποίηση των δημόσιων εταιριών ύδρευσης και
αποχέτευσης.
– Επιστροφή στο δημόσιο των μετοχοποιημένων τμημάτων των δύο επιχειρήσεων.
– Το νερό να ανήκει στην κοινωνία και η διαχείριση του να γίνεται μόνο από δημόσιες επιχειρήσεις, που θα λειτουργούν κάτω από συνθήκες εργατικού και κοινωνικού ελέγχου και διαχείρισης.
– Να τιμολογείται με βάση το κόστος άντλησης, συντήρησης των δικτύων, επεξεργασίας του νερού και των μισθών των εργαζομένων και όχι με βάση τα κέρδη των ιδιωτών. Στόχος να είναι η δωρεάν παροχή νερού για οικιακή χρήση.
– Να υπάρξει ολοκληρωμένος σχεδιασμός και ορθολογική διαχείριση του συνόλου των υδατικών αποθεμάτων έτσι ώστε από την μια να μπει ένα τέλος στα φαινόμενα κακοδιαχείρισης, κατασπατάλησης και μόλυνσής τους και από την άλλη να καλύπτονται οι ανάγκες ολόκληρης της κοινωνίας.
Τα βήματα προς την ιδιωτικοποίηση του νερού στην Ελλάδα
Στα τέλη της δεκαετίας του ‘90 η κυβέρνηση «έσπασε» την ΕΥΔΑΠ και την ΕΥΑΘ σε δυο κομμάτια.
– Δημιούργησε από τη μια την «ΕΥΔΑΠ Παγίων» και την «ΕΥΑΘ παγίων», οι οποίες έχουν ως βασική ευθύνη: τη λειτουργία και τη συντήρηση των ταμιευτήρων νερού (λίμνες, φράγματα, δεξαμενές, αντλιοστάσια) και των εξωτερικών υδραγωγείων. Αυτές οι δημόσιες εταιρίες χρηματοδοτούνται μέσω των φόρων που πληρώνουμε κάθε χρόνο στο κράτος.
– Από την άλλη, δημιουργήθηκαν οι «ΕΥΔΑΠ Α.Ε.» και «ΕΥΑΘ Α.Ε.», οι οποίες έχουν στην ευθύνη τους τη λειτουργία και τη συντήρηση των υδραγωγείων και των δικτύων ύδρευσης μέσα στις πόλεις (δηλαδή τη «διανομή» του νερού στους καταναλωτές) καθώς και τον έλεγχο και την επεξεργασία του νερού που καταλήγει στις βρύσες μας. Αυτές οι εταιρίες χρηματοδοτούνται από τους λογαριασμούς του νερού, που όλοι λαμβάνουμε στα σπίτια μας.
Πέρα από το γεγονός ότι οι καταναλωτές πληρώνουν στην πραγματικότητα το νερό με δυο τρόπους (μια μέσω των φόρων και μια μέσω των λογαριασμών των ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ κοκ), το σπάσιμο αυτών των εταιριών ύδρευσης είχε τον εξής στόχο: το δημόσιο να διατηρήσει στην κατοχή του το κομμάτι της ύδρευσης που δεν είναι ελκυστικό για το ιδιωτικό κεφάλαιο – καθώς είναι πολύ δαπανηρό – και το κομμάτι που παράγει κέρδη (η πώληση του νερού) να παραδοθεί σταδιακά στους ιδιώτες.
Σήμερα στο Δημόσιο ανήκει:
– το 100% της «ΕΥΔΑΠ Παγίων» και της «ΕΥΑΘ παγίων»
– το 61% της «ΕΥΔΑΠ Α.Ε.» και το 74% της «ΕΥΑΘ Α.Ε.»
Η «ΕΥΔΑΠ Α.Ε.» και η «ΕΥΑΘ Α.Ε.» μετοχοποιήθηκαν, με την εισαγωγής τους στο χρηματιστήριο το 1999 και το 2001 αντίστοιχα. Μέσα στα πρώτα 10 περίπου χρόνια από τις μετοχοποιήσεις, τα τιμολόγια του νερού της ΕΥΔΑΠ Α.Ε. αυξήθηκαν κατά 150%, ενώ της ΕΥΑΘ Α.Ε. κατά 320%. Την ίδια στιγμή το προσωπικό τους μειώθηκε κατά 1.000 και 450 εργαζομένους αντίστοιχα, ενώ βασικές υπηρεσίες των εταιριών αυτών ανατέθηκαν σε εργολάβους. Μερικά από τα αποτελέσματα των περικοπών είναι η ελλιπής συντήρηση των δικτύων ύδρευσης που οδηγούν, μεταξύ άλλων, σε σημαντικές απώλειες νερού (20-25%) λόγω διαρροών καθώς και η υποβάθμιση της ποιότητας του πόσιμου νερού.
Η προηγούμενη κυβέρνηση της ΝΔ, λίγο πριν τις τελευταίες εκλογές είχε προκηρύξει διαγωνισμό για την πώληση ενός ακόμη σημαντικού κομματιού της ΕΥΑΘ. Ο διαγωνισμός ακυρώθηκε από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ (που προεκλογικά δήλωνε «αντίθετο με την ιδιωτικοποίηση των υδάτινων πόρων»). Σήμερα όμως, επαναφέρει το θέμα της πώλησης ακόμη μεγαλύτερων κομματιών και των δύο εταιριών (καθώς και της παραχώρησης του μάνατζμεντ αυτών), με στόχο στο δημόσιο να παραμείνει μόνο το 51% της ΕΥΔΑΠ Α.Ε. και της ΕΥΑΘ Α.Ε. – κι’ αυτό να δούμε για πόσο…
