Αυτές τις μέρες οργανώνονται σε όλο τον κόσμο τα Φεστιβάλ Υπερηφάνειας (Pride), που είναι σημείο αναφοράς για τα ΛΟΑΤ* άτομα, καθώς τους επιτρέπουν να βγούνε στο δρόμο διεκδικώντας ίσα δικαιώματα. Με αυτή την αφορμή ανοίγει για άλλη μια φορά η συζήτηση για το με ποιο τρόπο θα γίνει κάτι τέτοιο πιο αποτελεσματικά.
Ο όρος pink washing (ροζ ξέπλυμα) χρησιμοποιείται για να περιγράψει διάφορες μεθόδους μάρκετινγκ και πολιτικών στρατηγικών που στόχο έχουν να παρουσιάσουν κατ’ επίφαση ένα προϊόν ή χώρο ως φιλικό προς τα ΛΟΑΤ άτομα. Ο όρος χρησιμοποιήθηκε πρώτα από ακτιβίστριες για τον καρκίνο του μαστού, όταν εταιρίες δήλωναν ότι στηρίζουν τους πάσχοντες αλλά παράλληλα είχαν οικονομικό όφελος από την ίδια την ασθένεια.
Κατά την περίοδο των Φεστιβάλ Υπερηφάνειας, το «pink washing» έχει την τιμητική του. Εταιρίες που είναι «Περήφανοι Χορηγοί», Πρεσβείες και Προξενεία διάφορων κρατών που «στηρίζουν», εκπρόσωποι κομμάτων που «χαιρετίζουν με συγκίνηση τον κόσμο» από την εξέδρα και αναμασούν όμορφες λέξεις όπως «ισότητα», «ελευθερία», «δικαιώματα».
Το φετινό Athens Pride, που διοργανώθηκε το Σάββατο 9 Ιούνη, ήταν πολύ πετυχημένο από άποψη μαζικότητας, παράλληλα όμως περιείχε μεγάλες δόσεις «ροζ ξεπλύματος». Υποστηρίχθηκε από πρεσβείες 32 χωρών, ανάμεσά τους οι ΗΠΑ, η Γερμανία και το Ισραήλ, συμμετείχαν αντιπροσωπίες της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ, του Ποταμιού και του ΣΥΡΙΖΑ και φυσικά δεν έλειψαν και οι εταιρείες-χορηγοί με δικά τους πανό και σημαίες.
Τί κερδίζουν όλοι αυτοί;
Οι λόγοι όμως που όλοι οι παραπάνω επιλέγουν να διαφημίσουν ότι στηρίζουν τα δικαιώματα των ΛΟΑΤ ατόμων, δεν είναι καθόλου ανιδιοτελείς!
Οι επιχειρήσεις που στηρίζουν τα Φεστιβάλ Υπερηφάνειας, έχουν πολλαπλά οφέλη. Ο πρώτος και βασικός δεν είναι άλλος από την κινητήρια δύναμη όλων των ιδιωτικών επιχειρήσεων: την αύξηση των κερδών τους. Αύξηση που επιτυγχάνεται μέσω της διαφήμισης, μέσω της «συμπάθειας» που κερδίζουν στα ΛΟΑΤ άτομα, αλλά και μέσω πώλησης προϊόντων που τα συνδέουν με τα Pride.
Πιο «υπόγειο» αλλά εξίσου σημαντικό όφελος για τις επιχειρήσεις είναι το γεγονός ότι με το να παρουσιάζονται ως φιλικές για τα ΛΟΑΤ άτομα, προσπαθούν να δείξουν ένα «ανθρώπινο πρόσωπο» ως «καλοί εργοδότες». Έτσι, στην πραγματικότητα δεν είναι το ΛΟΑΤ κίνημα που βρίσκει συμμάχους μέσα στον κόσμο των εταιριών, αλλά οι εταιρίες που προσπαθούν να βρουν «συμμάχους» στον κόσμο της εργασίας.
Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Vodafone. Μία εταιρία που είναι παρούσα σε όλα τα Pride, που «πλασάρει» τον εαυτό της ως εταιρία που σέβεται τα ΛΟΑΤ άτομα και την ίδια ώρα έχει εργαζόμενους/ες ενοικιαζόμενους, με σπαστά ωράρια, επιβάλλει εθελούσιες εξόδους, κλπ, εκμετάλλευση που τελικά επιβάλλει σε όλους/ες τους/ις υπαλλήλους της, ΛΟΑΤ ή όχι.
Και πολιτικό ξέπλυμα
Αν τα Φεστιβάλ Υπερηφάνειας περιγράφονται σαν η μία και μοναδική μέρα του χρόνου που τα ΛΟΑΤ άτομα μπορούν να βγουν «ελεύθερα» στους δρόμους, χωρίς φόβο, για να εκφράσουν την ταυτότητά τους αλλά και την εναντίωσή τους στις πολιτικές και στα κόμματα του κατεστημένου, η ημέρα του Pride, αποτελεί, τελικά, ακριβώς το αντίθετο: την ημέρα που εταιρείες και κόμματα του κατεστημένου μπορούν να υποκριθούν ότι νοιάζονται για τα ΛΟΑΤ άτομα και τα δικαιώματά τους!
Το πιο εξοργιστικό παράδειγμα αποτελεί η υποκρισία της ΝΔ, που η στάση της στη Βουλή όταν έρχονται νόμοι για τα δικαιώματα των ΛΟΑΤ ατόμων είναι πάντα αρνητική, αλλά συμμετείχε με αντιπροσωπία στο Athens Pride!
«Η ΝΔ ενώνει την φωνή της με όσους αγωνίζονται για την εξάλειψη των διακρίσεων που υφίστανται τα μέλη της ΛΟΑΤ κοινότητας εξαιτίας του σεξουαλικού τους προσδιορισμού ή του φύλου τους», μας είπαν.
Στην ψήφιση όμως για την επέκταση του συμφώνου συμβίωσης για τα ομόφυλα ζευγάρια 19 βουλευτές/ίνες της ΝΔ ψήφισαν υπέρ, 29 ψήφισαν κατά, 27 απουσίασαν από την ψηφοφορία. Στο νόμο για την νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου, η ΝΔ ψήφισε όχι. Στο νομοσχέδιο που προβλέπει δικαίωμα αναδοχής παιδιών και από ομόφυλα ζευγάρια, ψήφισαν υπέρ μόλις τέσσερις βουλευτίνες της ΝΔ!Τόσο αγώνα ενάντια στις διακρίσεις, είχαμε καιρό να δούμε!
Ίσως ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα του «ροζ ξεπλύματος» να αποτελεί το κράτος του Ισραήλ, που στην Ελλάδα η πρεσβεία του δήλωσε στήριξη στο Pride. Την ίδια ώρα, το ίδιο κράτος βομβαρδίζει, πυροβολεί και δολοφονεί άμαχους/ες Παλαιστίνιους/ες και παιδιά καθημερινά. Καλή η ευαισθησία για τα ΛΟΑΤ άτομα, αλλά για τους υπόλοιπους;
Όχι μόνο στην Ελλάδα
Βέβαια, οι περιπτώσεις «ξεπλύματος» δεν είναι ούτε μόνο ελληνικό φαινόμενο, ούτε αφορά μόνο στα ΛΟΑΤ δικαιώματα. Για παράδειγμα, η ισραηλινή Νέτα Μπαρζιλάι στο διαγωνισμό της Eurovision κέρδισε με ένα μήνυμα, υποτίθεται, «ωδή» στην διαφορετικότητα και την αυτοδιάθεση του γυναικείου σώματος. Μόλις πήρε το βραβείο, η νικήτρια προσκάλεσε τον κόσμο την επόμενη χρονιά στην Ιερουσαλήμ, πόλη που διεκδικούν τόσο οι Ισραηλινοί όσο και οι Παλαιστίνιοι σαν πρωτεύουσα. Με αυτό τον τρόπο έδειξε πλήρη ασέβεια σε έναν βασανισμένο λαό και πήρε ξεκάθαρα θέση υπέρ της καταπίεσης των Παλαιστίνιων.
Μπορούμε να αναφέρουμε διάφορα παραδείγματα «ξεπλύματος», όπου στο όνομα της «ευαισθησίας» για ένα θέμα, καλύπτεται η βαρβαρότητα απέναντι σε άλλα.
Η Χίλαρι Κλίντον κατά την προεκλογική της εκστρατεία προσπάθησε να παρουσιαστεί ως η «προστάτιδα» των γυναικών απέναντι στον Ντόναλντ Τραμπ, την ίδια στιγμή που το όνομα της είναι συνυφασμένο με την πιο βαθιά σαπίλα του πολιτικού συστήματος στις ΗΠΑ.
Ο τηλεοπτικός σταθμός ΣΚΑΪ οργανώνει δενδροφυτεύσεις, ενώ παράλληλα στηρίζει την εξόρυξη χρυσού στην Χαλκιδική, μία από τις μεγαλύτερες επικείμενες περιβαλλοντικές καταστροφές.
Η Ουρανία Μιχαλολιάκου προσπάθησε να παρουσιαστεί ευαίσθητη στο θέμα του κοινωνικού ρατσισμού (λόγω του βάρους της) την στιγμή που στηρίζει ξεκάθαρα την φασιστική ιδεολογία και τις εγκληματικές ενέργειες της Χρυσής Αυγής.
Και η λίστα αυτή μπορεί να συνεχιστεί…
Τι χάνει το ΛΟΑΤ κίνημα;
Πέρα όμως από την υποκρισία και την κερδοσκοπία που χαρακτηρίζει πολιτικούς και επιχειρήσεις, το πιο σημαντικό είναι ότι τελικά το ΛΟΑΤ κίνημα κινδυνεύει να βγει ζημιωμένο.
Καταρχήν, η στήριξη των δικαιωμάτων ΛΟΑΤ από τα κόμματα του κατεστημένου, προσπαθεί να δώσει άλλοθι για όλα τα υπόλοιπα μέτρα και πολιτικές που εφαρμόζουν. Τόσο οι πολιτικές της κυβέρνησης όσο και οι θέσεις των υπόλοιπων κομμάτων, επιβάλλουν ακραία φτώχεια σε μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού, ωθούν στην ανεργία, την επισφαλή εργασία, την έλλειψη πρόσβασης σε βασικά αγαθά κοκ. Η παροχή κάποιων δικαιωμάτων στα ΛΟΑΤ άτομα, δεν λύνει όλα τα υπόλοιπα προβλήματα που αντιμετωπίζει η κοινωνία και άρα και τα ΛΟΑΤ άτομα ως κομμάτι της. Όταν κάποιος δηλώνει «σύμμαχος» μας σε ένα από τα προβλήματα μας, ενώ ευθύνεται για όλα τα υπόλοιπα, κάτι δεν πάει καλά.
Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με τους εργοδότες μας. Είναι καλός ή κακός ένας εργοδότης που δεν κάνει διακρίσεις απέναντι σε ΛΟΑΤ υπαλλήλους του, αλλά ταυτόχρονα πλουτίζει από την εκμετάλλευση των εργαζομένων του; Αρκεί να μην υπάρχει, πχ, ο φόβος της απόλυσης λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού, αλλά ο φόβος της απόλυσης επειδή «δεν πιάνουμε τους στόχους» να παραμένει;
Η απάντηση των κινημάτων
Η κάθε κατάκτηση δικαιωμάτων για τα ΛΟΑΤ άτομα είναι εξαιρετικά σημαντική. Επιτυγχάνεται μέσω των κινημάτων και των διεκδικήσεων των ίδιων των ΛΟΑΤ ατόμων. Καμία κυβέρνηση και καμία επιχείρηση δεν θα παραχωρούσαν αυτά τα δικαιώματα αν δεν ένιωθαν την πίεση των κινημάτων.
Παρόλα αυτά, το σύστημα προσπαθεί να παρουσιάσει αυτές τις παραχωρήσεις σαν δικές του επιτυχίες! Προσπαθεί να παρουσιαστεί σαν προοδευτικό, φοράει ένα κοινωνικό και ευαίσθητο προσωπείο και τελικά καταφέρνει να πάρει με το μέρος του ένα κομμάτι των καταπιεσμένων που μέχρι χτες βρισκόταν απέναντί του.
Παράλληλα, χρησιμοποιώντας σαν «συγχωροχάρτι» τις παραχωρήσεις προς τα ΛΟΑΤ άτομα, επιβάλλει σκληρά μέτρα στο σύνολο των εργαζομένων ή σε άλλες ευάλωτες ομάδες.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα έρχεται και πάλι από το κράτος του Ισραήλ. Εκεί, εκατοντάδες ΛΟΑΤ ακτιβιστές/τριες στο Τελ Αβίβ μπλόκαραν την παρέλαση τουPride για να καταγγείλουν το pink washing του Ισραήλ και τις σφαγές αμάχων στην Γάζα. Ακτιβιστές/τριες διαδήλωσαν ενάντια στην προσπάθεια της κυβέρνησης να εκμεταλλευτεί τα αιτήματα των ΛΟΑΤ ατόμων για να παρουσιαστεί σαν προοδευτική, καθώς σέβεται τα δικαιώματα των ΛΟΑΤ, την ίδια ώρα που παραβιάζει τα πιο βασικά ανθρώπινα δικαιώματα των Παλαιστινίων που ζουν στην Γάζα και την Δυτική Όχθη.
Τα λόγια της ακτιβίστριας Yuli Novak, συμπυκνώνουν την ουσία της διαμαρτυρίας:
«(η ΛΟΑΤ κοινότητα) δεν είναι αποσυνδεδεμένη από τους αγώνες των υπολοίπων για δικαιώματα. Σε κάθε κινητοποίηση που γιορτάζει την ελευθερία και την απελευθέρωση, εμείς θα είμαστε εδώ για (να διαδηλώσουμε ενάντια) στα εγκλήματα που διαπράττονται στο όνομά μας».
Το ΛΟΑΤ κίνημα, μέσα από τις επιτυχίες που σημειώνει, μπορεί και πρέπει να δυναμώνει και να νιώθει αυτοπεποίθηση. Και αν οι εκάστοτε κυβερνήσεις ή επιχειρήσεις προσπαθούν να καρπωθούν αυτές τις επιτυχίες σαν δικές τους, η απάντηση πρέπει να είναι ξεκάθαρη: δεν τους χρωστάμε, μας χρωστάνε!
Εξάλλου, ακόμα και στις χώρες που τα ΛΟΑΤ άτομα έχουν κατακτήσει πολλά δικαιώματα, η ομοφοβία, η τρανσφοβία κλπ κάθε άλλο παρά έχουν εξαλειφθεί. Στα πλαίσια του καπιταλιστικού συστήματος που η ανισότητα και οι διακρίσεις αποτελούν θεμέλια για την επιβίωσή του, η πλήρης ισότητα, η εξάλειψη των διακρίσεων, δεν μπορούν να επιτευχθούν.
Η αναζήτηση συμμάχων ανάμεσα στις υπόλοιπες καταπιεσμένες και ευάλωτες ομάδες, ανάμεσα σε όσους και όσες βιώνουν τις αδικίες και τις ανισότητες που δημιουργεί το καπιταλιστικό σύστημα, αποτελεί τελικά τη μόνη στέρεα βάση για την εξάλειψη αυτών των ανισοτήτων, για την αμφισβήτηση του συστήματος που μας στερεί πολύ περισσότερα από τα ψίχουλα που μας δίνει πίσω, για την δημιουργία μίας άλλης κοινωνίας, ισότητας και ελευθερίας για όλους/ες.
*Λεσβίες, Ομοφυλόφιλοι, Αμφιφυλόφιλοι, Τρανς
#pride
