Μια από τις πιο αναγνωρίσιμες περσόνες στην ελληνική κωμική σκηνή είναι ο Απ. Μπαρμπαγιάννης, ο γνωστός «τσολιάς της Ελληνοφρένειας». Η Ελληνοφρένεια στη συνείδηση του κόσμου έχει ταυτιστεί με την πολιτική σάτιρα και οι ίδιοι δεν κρύβουν την αριστερή πολιτική τους τοποθέτηση.
Μια παρέα φίλων, λοιπόν, το Σάββατο 24/2 πήγαμε στην παράσταση των Γραμμένου- Μπαρμπαγιάννη στη Θεσσαλονίκη. Το σκετς όμως του Τσολιά αντί για γέλιο μας χάρισε πάρα πολλά νεύρα και δε μας άφησε άλλη επιλογή από το ν’ αποχωρήσουμε στη μέση της παράστασης.
Πριν πούμε για την παράσταση όμως είναι απαραίτητες κάποιες πιο γενικές παρατηρήσεις.
Χιούμορ και «χιούμορ»
Τι κοινό έχει ένας μαύρος και ένα ποδήλατο;
Και τα δύο θέλουν αλυσίδα για να δουλέψουν
***
Τι είναι 10 Εβραίοι που τραγουδάνε;
Σαπουνόπερα.
***
Μια ξανθιά γύρισε μετά από μερικές μέρες στο σπίτι της κλαίγοντας
«Μαμά μπαμπά τρεις νεαροί με βίαζαν τρεις μέρες»
«Μα καλά» λέει ο μπαμπάς, «εσύ έλειπες μόνο δυο μέρες»
«Ναι αλλά θα πάω και σήμερα»
Θα γελούσατε μ’ αυτά τα ανέκδοτα; Κι όμως στο παρελθόν (ακόμα και σήμερα ως ένα βαθμό) αυτού του στυλ τα «αστεία» αποτελούσαν «χιούμορ» μαζικής κατανάλωσης!
Που κρύβεται η κυρίαρχη ιδεολογία
Η κουλτούρα σε καπιταλιστικό περιβάλλον αντανακλά τις κυρίαρχες ιδέες, που δεν είναι άλλες από το ρατσισμό, το σωβινισμό, το σεξισμό, τον εθνικισμό, οτιδήποτε δηλαδή διαιρεί τους εργαζόμενους και τα λαϊκά στρώματα. Μάλιστα, αυτές οι αντιλήψεις πολλές φορές παρουσιάζονται με ένα «μανδύα»: μέσω «παροιμοιών» και «παραδόσεων», μέσω «αστείων», μέσω στοιχείων που θεωρούνται ως «δεδομένα».
Παρόλα αυτά η κουλτούρα δεν μένει αναλλοίωτη. Υπόκειται στους νόμους της ταξικής πάλης. Με άλλα λόγια οι άνθρωποι μέσα από τους αγώνες και τις εμπειρίες τους αλλάζουν ιδέες και σπάνε προκαταλήψεις ετών.
Το γεγονός, με άλλα λόγια, ότι σήμερα όλο και λιγότεροι άνθρωποι γελάνε με τα πιο πάνω «αστεία» είναι αποτέλεσμα τεράστιων εργατικών, αντιφασιστικών και αντιρατσιστικών αγώνων και μεγάλων πολιτικών, κοινωνικών και οικονομικών αλλαγών!
Σάτιρα και φύλα
Η κωμωδία και η σάτιρα αποτελούν αναπόσπαστα στοιχεία της λαϊκής κουλτούρας και τέχνης. Τα τελευταία χρόνια και στην Ελλάδα ανθεί ένα είδος κωμωδίας που ονομάζεται stand-up comedy. Ακόμα όμως και προοδευτικοί εκπρόσωποι αυτού του είδους (κυρίως είναι άνδρες) υποτιμούν το ζήτημα του σεξισμού, συντηρώντας και παγιώνοντας τις κυρίαρχες προκαταλήψεις για τις γυναίκες. Με αυτό τον τρόπο, οι «προοδευτικοί» αυτοί καλλιτέχνες, αποξενώνουν την συντριπτική πλειοψηφία των γυναικών, στις οποίες επίσης, υποτίθεται, απευθύνονται.
Πως θα υπάρξει οποιαδήποτε «πρόοδος» στην κοινωνία με την παραγωγή ρατσιστικών και σεξιστικών λογικών, αυτό παραμένει άγνωστο… Και το γιατί αυτό πρέπει να το θεωρούμε αστείο κιόλας, μας ξεπερνά.
Το σεξιστικό χιούμορ φυσικά δεν εμφανίστηκε χθες. Η μαζική είσοδος των γυναικών στην παραγωγή, τις τελευταίες δεκαετίες, προσέφερε οικονομική ανεξαρτησία και άλλαξε τον τρόπο που οι ίδιες αντιλαμβάνονται το ρόλο τους στον κόσμο. Αυτό όμως αυτόματα έθεσε σε αμφιβολία τον παραδοσιακό ρόλο του άνδρα, αυτόν του κουβαλητή και του οικονομικού ηγέτη της οικογένειας. Αυτήν ήταν και η υλική βάση εμφάνισης των σεξιστικών αστείων του τύπου «πλύνε κάνα πιάτο» και των ανεκδότων που αναπαράγουν το στερεότυπο ότι οι γυναίκες είναι δεύτερης κατηγορίας, με λιγότερες ικανότητες, υστερικές, κακές οδηγοί, κτλ.
Σάτιρα προς τα πάνω ή προς τα κάτω;
Στη συγκεκριμένη παράσταση, μετά την σύντομη πολιτική εισαγωγή (Τσίπρας, Μνημόνια, Novartis, Μακεδονικό) ακολούθησε ένα σεξιστικό κρεσέντο:
«Θα ήθελες να σε γαμ@@ει ο Τσίπρας», «Κολπική ή κλειτοριδική;», «αυτές οι βίγκαν οι μαλακισμένες με την τρίχα στη μασχάλη», και άλλα αντίστοιχης αισθητικής «αστεία».
Ήταν θαρρείς και μιλούσε ο Σεφερλής.
Φθηνό, εύπεπτο, και σεξιστικό «χιούμορ» που δυστυχώς το βλέπαμε και το ακούμε και στις τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές της Ελληνοφρένειας από τον τσολιά. Ελπίζαμε ότι από την προηγούμενη υπόθεση της νομιμοποίησης της σεξουαλικής παρενόχλησης από τον τσολιά (δες εδώ και εδώ) θα είχαν βγει κάποια συμπεράσματα. Δυστυχώς πέσαμε έξω.
Αποχωρήσαμε και δεν ακούσαμε την συνέχεια, και είδαμε και άλλους να φεύγουν δυσαρεστημένοι.
Φυσικά δεν είμαστε θιασώτες του politically correct, ούτε σεμνότυφοι, απλά θεωρούμε ότι ο σεξισμός δεν αποτελεί χιούμορ. Το αντίθετο, αποτελεί αναπαραγωγή της κυρίαρχης κουλτούρας από την πίσω πόρτα.
Δεν πιστεύουμε ότι το να είναι ένας κωμικός αθυρόστομος είναι προσβλητικό. Πιστεύουμε όμως ότι δεν είναι πλάκα να παρουσιάζονται οι γυναίκες από «προοδευτικούς» καλλιτέχνες όπως τις θέλει το σύστημα: χαζές, ρηχές, σεξουαλικά αντικείμενα.
Κωμωδία κόντρα στο ρεύμα
Η κωμωδία και το χιούμορ, ειδικά στις μέρες μας, είναι απαραίτητα όσο ποτέ.
Γνωρίζουμε ότι η κωμωδία δεν είναι ένα εύκολο είδος τέχνης. Χρειάζεται να πηγαίνεις κόντρα στο ρεύμα, να γίνεσαι ενοχλητικός, να ξύνεις την επιφάνεια, να αυτοσαρκάζεσαι.
Αν θες να είσαι προοδευτικός, τότε επιδιώκεις μια κωμωδία που δεν χαρίζεται στους από πάνω, που τα λέει χύμα, που ξεμπροστιάζει τους φασίστες, που τα χώνει σε όλους αυτούς που μας θέλουν σκλάβους. Μια κωμωδία που πάνω απ’ όλα αφυπνίζει. Όχι μια κωμωδία που αναπαράγει τους διαχωρισμούς και τις προκαταλήψεις που αντιμετωπίζει υποτιμητικά και προσβλητικά τον γυναικείο πληθυσμό αναπαράγοντας όλα τα πρότυπα που θέλει να καλλιεργήσει, σε άνδρες και γυναίκες, το σύστημα!
Μια παρέα που αποχώρησε από την παράσταση
