Του Σάββα Στρούμπου
Η τέχνη, ανέκαθεν και σε κάθε της έκφανση, αντανακλά τις κοινωνικές δομές μέσα από τις οποίες γεννιέται. Σ’ όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα καλλιτέχνες αγωνίζονται για την ελευθερία της έκφρασης, για την ελεύθερη εκλογή θεμάτων για τον άνθρωπο της τέχνης, για τον απόλυτο μη-περιορισμό στον τομέα της έρευνάς του. Θεμελιώδους σημασίας ζήτημα στην υπόθεση της καλλιτεχνικής δημιουργίας είναι η απελευθέρωση της φαντασίας από τους όποιους περιορισμούς ή καλούπια στο πεδίο της σκέψης και της έκφρασης. Και όμως: αρχές του 21ου αιώνα μια σειρά ανθρώπων επιδιώκουν να καθυποτάξουν την καλλιτεχνική δραστηριότητα σε σκοπούς ξένους προς αυτή, επιδιώκουν να θέσουν κάτω απ’ τον απόλυτο έλεγχό τους τα θεμέλια της τέχνης. Με όπλο την αστική και θρησκευτική ηθική τους, που πάει κόντρα σε κάθε κίνηση πρωτοπορίας, συντηρούν τις ήδη στείρες δομές μιας καπιταλιστικής κοινωνίας σε κρίση και διεκδικούν την υποταγή και πειθαρχία της καλλιτεχνικής δημιουργίας στις δομές αυτές. Κάτι τέτοιο είδαμε να συμβαίνει στη φετινή έκθεση Οutlook, με το έργο του Ντε Κορντιέ, που αποσύρθηκε λόγω "προσβολής των ηθών".
Από την άλλη πλευρά, ευρισκόμενος και λειτουργώντας ακριβώς μέσα στους κόλπους μιας καπιταλιστικής κοινωνίας σε κρίση, μιας κοινωνίας σε αφασία, που συνθλίβει κάθε τάση για πρωτοπορία ή/και ουσιαστική αμφισβήτησή της, ο καλλιτέχνης δέχεται περιορισμένης κλίμακας ερεθίσματα, που αποτυγχάνουν να οδηγήσουν τα αισθητήριά του στην παραγωγή έργων τέχνης με ουσιαστική σημασία για την καλλιέργεια του κοινωνικού συνόλου. Έτσι, αρκετές φορές καταφεύγει στην απλή και μονοεπίπεδη χρήση συμβόλων -κατά καιρούς άκαιρων- με στόχο μονάχα να "σοκάρει" ή/και να καταγγείλει μια σειρά από καταστάσεις που τον ενοχλούν.
Γίνεται σαφές ότι η δημιουργία μιας Τέχνης πρωτοποριακής και "χρήσιμης" για τη διαπαιδαγώγηση του κοινωνικού συνόλου μπορεί να επιτευχθεί κάτω από πολύ συγκεκριμένες κοινωνικοπολιτικές συνθήκες, ή με άλλα λόγια , κάτω από συνθήκες αμφισβήτησης και τελικά ανατροπής καθεστώτων αναχρονιστικών και περιοριστικών για την ανθρώπινη έκφραση.
