Στην ταινία «I, robot», βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο του Ισαάκ Ασίμοφ, βλέπουμε έναν κόσμο όπου τα ρομπότ κυκλοφορούν ανάμεσα στους ανθρώπους, με βασικό λόγο ύπαρξής τους να υπηρετούν το ανθρώπινο είδος. Στην πορεία όμως αποκαλύπτεται ότι τα ρομπότ έχουν αυτονομηθεί και ετοιμάζουν μια εξέγερση ώστε να κυριαρχήσουν πάνω στο ανθρώπινο είδος.
Βραχιολάκι, ή αλλιώς σύγχρονη αλυσίδα
Στον πραγματικό –καπιταλιστικό– κόσμο που ζούμε, μια πρόσφατη εξέλιξη θυμίζει έντονα τέτοιες δυστοπικές ιστορίες επιστημονικής φαντασίας.
Μία τεράστια πολυεθνική εταιρεία, η Amazon κατάφερε να κατοχυρώσει την ευρεσιτεχνία για ένα «βραχιολάκι» που θα φορούν οι εργαζόμενοί/ες της.
Το «βραχιολάκι» αυτό, συνδεδεμένο με έναν ισχυρό κεντρικό υπολογιστή, θα παρακολουθεί τις κινήσεις των εργαζομένων και θα στέλνει μικρές δονήσεις για να τους ενημερώνει για λανθασμένες κινήσεις, να τους διορθώνει και να τους καθοδηγεί. Έτσι, ουσιαστικά οι άνθρωποι γίνονται εξαρτήματα των μηχανών που τους λένε τι πρέπει να κάνουν.
Η Amazon είναι εταιρία που κάνει εμπόριο μέσω ίντερνετ, και ένα μεγάλο μέρος των εργαζομένων της δουλεύουν σε αποθήκες παραλαμβάνοντας προϊόντα και ταξινομώντας τα, και συσκευάζοντας παραγγελίες σε δέματα.
Στις μεγάλες αντιδράσεις για τη νέα αυτή πατέντα της Amazon, η εταιρία απάντησε ότι το «βραχιολάκι» θα βοηθάει τους εργαζόμενους/ες της ώστε να μην χάνουν «πολύτιμο» χρόνο τοποθετώντας πχ προϊόντα σε λάθος ράφι. Αυτό που κρύβεται όμως πίσω από την «βοήθεια» στους εργαζόμενους, είναι ότι η εταιρία πλέον θα μπορεί να παρακολουθεί την κάθε κίνηση των υπαλλήλων της, να ελέγχει κατά πόσο «καθυστερούν», κατά πόσο είναι αρκετά παραγωγικοί, κοκ, ώστε να λαμβάνει τα απαραίτητα μέτρα. Δηλαδή απολύσεις.
Άνθρωποι υπηρετούν μηχανές
Έτσι, μπορεί το τρομακτικό σενάριο επιστημονικής φαντασίας όπου οι «μηχανές» καταλαμβάνουν τον κόσμο και οι άνθρωποι μετατρέπονται σε σκλάβοι τους να μην υλοποιείται, αλλά συμβαίνει κάτι παραπλήσιο.
Στην κορυφή της πυραμίδας υπάρχουν οι λίγοι και «εκλεκτοί» άνθρωποι που ελέγχουν τις μηχανές, που με τη σειρά τους ελέγχουν και παρακολουθούν τους πολλούς, τους εργαζόμενους, εμάς.
Πολλές φορές εντυπωσιαζόμαστε με τα τεχνολογικά επιτεύγματα και με αυτά που είναι ικανό να συλλάβει και να κατασκευάσει το ανθρώπινο μυαλό. Το θέμα όμως είναι σε ποια κατεύθυνση εξελίσσεται η τεχνολογία και ποιους σκοπούς ικανοποιεί. Το να κατασκευαστεί ένα «βραχιολάκι» με τις παραπάνω ιδιότητες, από καθαρά επιστημονική πλευρά είναι ένα σημαντικό επίτευγμα. Ο άνθρωπος είναι σήμερα σε θέση να προχωρά σε «ευρεσιτεχνίες» που να κάνουν τις ζωές όλων μας ευκολότερες, κάνοντας πιο εύκολη την εργασία μας. Τελικά όμως αυτό που συμβαίνει είναι ότι η τεχνολογία προχωράει με τέτοιον τρόπο που δυσκολεύει και καταδυναστεύει τις ζωές των εργαζόμενων προς όφελος των υπερπλούσιων εργοδοτών!
Μηχανές υπηρετούν τους πλούσιους
Γιατί αυτοί που κατέχουν τον πλούτο, είναι και αυτοί που κατέχουν τα μέσα ώστε (ανάμεσα στα άλλα) να επενδύσουν σε «ευρεσιτεχνίες» για να καταφέρουν να αυξήσουν ακόμα περισσότερο τα κέρδη τους. Και ο πιο πετυχημένος τρόπος για να αυξάνεις διαρκώς τα κέρδη σου, είναι να δημιουργείς όλο και πιο παραγωγικούς, φτηνούς και αναλώσιμους εργαζόμενους.
Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι ο πιο πλούσιος άνθρωπος στον κόσμο σήμερα είναι ο Τζεφ Μπέζος, ο ιδιοκτήτης της Amazon με προσωπική περιουσία 100 δισ. δολάρια.
Πώς κατάφερε ένας και μόνο άνθρωπος να έχει περιουσία μεγαλύτερη από το ΑΕΠ ολόκληρων χωρών; Από την στυγνή εκμετάλλευση των εργαζομένων του και από την διαρκή εφαρμογή νέων τεχνολογιών ώστε να καταφέρνει να τους «ξεζουμίζει» πιο αποτελεσματικά!
Εξάλλου, πριν από τα «βραχιολάκια», η Amazon έχει πλούσιο ιστορικό και «τεχνογνωσία» στο πώς να ωθεί τους υπαλλήλους της στα όρια των αντοχών και της αξιοπρέπειάς τους…
Στην καρδιά του κτήνους
Τον περασμένο Νοέμβρη, ο δημοσιογράφος Άλαν Σέλμπι της βρετανικής εφημερίδας Sunday Mirror εργάστηκε για πέντε εβδομάδες σε μία αποθήκη της εταιρίας στην πόλη Έσεξ και κατέγραψε τις εργασιακές συνθήκες εκεί. Η περιγραφή θα μπορούσε να προέρχεται και αυτή από σενάριο ταινίας, αφού οι εργαζόμενοι/ες δούλευαν σε σιδερένια «κλουβιά» όπου μηχανές τους έφερναν τις παραγγελίες τις οποίες με τη σειρά τους έπρεπε να συσκευάσουν.
Ενόψει Χριστουγέννων, η πίεση που δέχονταν οι εργαζόμενοι/ες ήταν αφόρητη, αφού τους είχαν θέσει σαν στόχο να πακετάρουν 300 δέματα την ώρα!
Οι εργαζόμενοι δούλευαν 55 ώρες τη βδομάδα με ελάχιστο χρόνο για διαλείμματα και ξεκούραση. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα εξαντλημένοι/ες εργάτες/τριες να καταρρέουν και να φεύγουν από την δουλειά τους με ασθενοφόρο λόγω υπερκόπωσης ή νευρικού κλονισμού!
Και όλα αυτά τη στιγμή που πληρώνονταν λιγότερα από το βασικό μισθό και ζούσαν με το διαρκή φόβο της απόλυσης εάν δεν έπιαναν τους στόχους τους.
Και αν το παραπάνω είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα για το πόσο σκληρός εργοδότης είναι η Amazon, δεν είναι το μόνο.
Τον Δεκέμβρη του 2016, ένας δημοσιογράφος στην Σκωτία αποκάλυψε ότι εργαζόμενοι κοιμούνται (μέσα στο καταχείμωνο) σε σκηνές έξω από τις εγκαταστάσεις της εταιρίας ώστε να μην καθυστερήσουν στην δουλειά τους και απολυθούν!
Τον Νοέμβρη του 2017, με αφορμή την Black Friday, οι εργαζόμενοι/ες της Amazon σε Γερμανία και Ιταλία απήργησαν καταγγέλλοντας ότι
«η Amazon παίζει με την υγεία των υπαλλήλων της» και τους πιέζει «να κάνουν περισσότερα σε ελάχιστο χρόνο και οι αξιολογήσεις της απόδοσής τους και η παρακολούθηση είναι συνεχής».
Πριν μερικές μέρες δημοσιεύτηκε και άλλη καταγγελία πρώην εργαζομένου στη Amanon (the stranger, 7.2.2018). Εκεί αναφέρει τις ακραίες συνθήκες εργασίας, όπου οι εργαζόμενοι στις αποθήκες έχουν ελάχιστο χρόνο για να φτιάξουν τα δέματα, και κυριολεκτικά πρέπει να τρέχουν. Μάλιστα, κάνουν ζέσταμα πριν ξεκινήσουν το ωράριο, ενώ οι προϊστάμενοι τους λένε ότι πρέπει να βλέπουν τη δουλειά τους «σαν άθλημα»!
Ανατροπή στο σενάριο
Μετά από όλα αυτά δε μπορούμε παρά να αναρωτηθούμε: ποιο σενάριο είναι τελικά χειρότερο; Αυτό των ταινιών επιστημονικής φαντασίας, όπου τα ρομπότ εξουσιάζουν τους ανθρώπους, ή αυτό της πραγματικής ζωής, όπου οι καπιταλιστές, με την βοήθεια της τεχνολογίας, εξουσιάζουν τους εργαζόμενους, αυξάνοντας τα δικά τους κέρδη και αδιαφορώντας για τις συνθήκες ζωής και εργασίας των φτωχών; Τη στιγμή μάλιστα που υπάρχουν όλα τα τεχνολογικά και επιστημονικά μέσα, και τεράστιος πλούτος, ώστε να ζει όλη η ανθρωπότητα με αξιοπρέπεια;
Η μεγάλη διαφορά ανάμεσα στις ταινίες και την πραγματική ζωή όμως, είναι ότι ενώ σε μία ταινία είμαστε απλά θεατές, στην πραγματική ζωή μπορούμε να γίνουμε πρωταγωνιστές, οι «ήρωες» και οι «ηρωίδες» της καθημερινότητάς μας. Μπορούμε να ανατρέψουμε το σενάριο που μας επιβάλλουν, να αμφισβητήσουμε την ηγεμονία των καπιταλιστών, να οργανωθούμε και να παλέψουμε για μία άλλη κοινωνία στην οποία τα μέσα παραγωγής και τα «μυαλά» θα χρησιμοποιούνται για να βελτιώσουν τις συνθήκες της κοινωνίας στη ζωή, την εργασία, την υγεία, την παιδεία, κοκ κι όχι να γεμίζουν τις τσέπες των καπιταλιστών.
#Amazon
