Ο Νοέμβρης φέτος είναι δικαιωματικά μήνας αφιερωμένος στην Οκτωβριανή Επανάσταση. Πέρασαν 100 χρόνια από την κατάληψη των χειμερινών ανακτόρων και οι ημερομηνίες αυτές προσφέρονται για να θυμηθούμε, να μάθουμε και να προβάλουμε το πόσο επίκαιρες παραμένουν οι κατακτήσεις του 1917 εκατό χρόνια μετά.
Με αυτά στο μυαλό, ξεκινήσαμε το αφιέρωμα μας στο «π», με εκδήλωση για τη θέση της γυναίκας στην επανάσταση. 45 περίπου άτομα πέρασαν το απόγευμα του Σαββάτου 4 Νοέμβρη από το «π», παρακολούθησαν και συμμετείχαν στην κουβέντα.
Την συζήτηση συντόνισε η Ιωάννα Μενδώνη εκ μέρους του «π», η οποία έθεσε και το πλαίσιο στο οποίο κινήθηκε η κουβέντα.
Πρώτη ομιλήτρια η Δάφνη Χασούρου από την Αριστερή Ανασύνθεση (ΑΡΑΝ – συμμετέχει στη ΛΑΕ) περιέγραψε το πόσο βαθιά ριζωμένη ήταν η πατριαρχία στην Ρωσία, την πιο καθυστερημένη χώρα της Ευρώπης τις αρχές του 20ου αιώνα. Οι συνθήκες εκείνων των χρόνων και ειδικά ο πόλεμος που μαίνονταν και στερούσε το μέχρι πρότινος εργατικό δυναμικό από τα εργοστάσια που αναπτυσσόταν, έβαλε τις γυναίκες στις μηχανές και δημιούργησε μια διπλή καταπίεση που προερχόταν και από το σπίτι αλλά και από τις συνθήκες δουλειάς. Αυτό έσπρωξε τις γυναίκες στο βγουν στο δρόμο, να διεκδικήσουν ίσα δικαιώματα με τους άντρες αλλά και τερματισμό του πολέμου. Έτσι ξεκίνησε η επανάσταση του Φλεβάρη του 17.
Σίσσυ Βωβού – ΑΡΚ
Στη συνέχεια το λόγο πήρε η Σίσσυ Βωβού από την Αριστερή Ριζοσπαστική Κίνηση (ΑΡΚ). Ξεκίνησε αναφέροντας το ρόλο των γυναικών στην επανάσταση του Φλεβάρη και στη συνέχεια αναφέρθηκε στην ισότητα που κερδήθηκε μετεπαναστατικά σε νομοθετικό επίπεδο όπου πάρθηκαν δεκάδες μέτρα τα οποία ακόμα και σήμερα είναι πολύ προωθημένα σε σύγκριση με το τι επικρατεί σε διάφορες χώρες ακόμα και «ανεπτυγμένες» βιομηχανικές.
Οι γυναίκες για πρώτη φορά κατάκτησαν την ισότητα απέναντι στους άνδρες. Το διαζύγιο απλοποιήθηκε και η άμβλωση έγινε νόμιμη. Οι γυναίκες πήραν τον έλεγχο του σώματος τους και υπήρξε μια τεράστια αλλαγή στις διαπροσωπικές σχέσεις και όλα αυτά σε μια χώρα όπου πριν την επανάσταση, στην Τσαρική Ρωσία η γυναίκα ήταν σκλάβος του συζύγου της. Σταμάτησε ο διαχωρισμός ανάμεσα σε νόμιμα και παράνομα («νόθα») παιδιά. Το θέμα της ερωτικής ζωής έγινε ιδιωτικό ζήτημα – η κοινωνία μπορούσε να παρέμβει μόνο σε περίπτωση καταπάτησης δικαιωμάτων. Η πορνεία σταμάτησε να αποτελεί ποινικό αδίκημα, ποινικό αδίκημα αποτελούσε όμως η μαστροπεία.
Η Σίσσυ εξήγησε στη συνέχεια ότι οι κατακτήσεις της επανάστασης ανατράπηκαν μέσα από την επικράτηση του Σταλινισμού. Το 1934 ποινικοποιείται η ομοφυλοφιλία! Ο Γκόργκι δικαιολογώντας την επαναφορά της ποινικοποίησης υποστήριξε ότι η ομοφυλοφιλία ήταν μια «μορφή αστικού εκφυλισμού» και χρησιμοποίησε την αποστροφή «Καταστρέψτε τους ομοφυλόφιλους και ο φασισμός θα εξαφανιστεί». Η πορνεία γίνεται πάλι παράνομη και τα διαζύγια δύσκολα και ακριβά ενώ το 1936 τίθεται εκτός νόμου η άμβλωση.
Η Σίσσυ έκλεισε με τον απόηχο που είχαν όλα αυτά στην Ελλάδα και ανέφερε την εξέλιξη που υπήρξε στη γυναικεία απελευθέρωση κατά την κυβέρνηση του βουνού.
Ελένη Μήτσου – Ξεκίνημα
Τελευταία ομιλήτρια η Ελένη Μήτσου από το Ξεκίνημα πρόσθεσε και άλλα σημεία από την νομοθεσία που θεσπίστηκε μετεπαναστατικά ώστε να τονίσει την αλλαγή που επιτελέστηκε με την επικράτηση της επανάστασης. Από εκεί που οι γυναίκες ήταν σκλάβες του συζύγου τους, απ’ εκεί που τα διαζύγια ήταν αδύνατα φτάσαμε στο να έχει προβλεφθεί αν μια γυναίκα δεν ήξερε ποιος είναι ο πατέρας του παιδιού να αναλαμβάνουν υποχρεώσεις όλοι οι ερωτικοί της σύντροφοι!
Υπήρχε γυναικείο τμήμα της Κεντρικής Επιτροπής του Κόμματος, η Zhenotdel που ιδρύθηκε το 1919 από την Αλεξάντρα Κολοντάι και την Ινέσα Αρμαντ ενώ το 1918 στο εθνικό συνέδριο γυναικών συζητιόντουσαν τόσο ριζοσπαστικά ζητήματα όπως η στάση απέναντι στο σεξιστικό λόγο κάτι που 100 χρονιά μετά δεν έχει καταφέρει να κατακτήσει ούτε η Αριστερά που συχνά ολισθαίνει και χρησιμοποιεί σεξιστικό λόγο.
Οι Μπολσεβίκοι προσπάθησαν να κάνουν πράξη ζητήματα που είχαν ανοίξει οι θεωρητικοί του Μαρξισμού, να κοινωνικοποιήσουν τις δουλείες του σπιτιού: Να υπάρχουν δημόσια πλυντήρια, δημόσια ραφτάδικα, δημόσιοι παιδικοί σταθμοί, σε κάποιες περιπτώσεις και ολοήμεροι. Προσπάθησαν να αλλάξουν τη ζωή των γυναικών ριζικά ώστε να μπορούν να συμμετέχουν στην κοινωνική και πολιτιστική ζωή.
Αναγνώριζαν το ρόλο της γυναίκας στην επανάσταση – σύμφωνα με το Λένιν, χωρίς τις γυναίκες δε θα μπορούσε να νικήσει η επανάσταση. Το 1917 το 40% του εργατικού δυναμικού ήταν γυναίκες, δυστυχώς όμως λίγα γράφονται για το έργο τους και τα κατορθώματα τους. Όλοι ξέρουν ότι η Κρούπσκαγια ήταν σύντροφος του Λένιν, πόσοι όμως ξέρουν ότι διατέλεσε για χρόνια γραμματέας του Κόμματος; Το Φλεβάρη η επανάσταση ξεκίνησε με γυναίκες. Όταν η προσωρινή κυβέρνηση πρόδωσε πάλι οι γυναίκες βγήκαν μπροστά.
Ζωντανή συζήτηση
Ακολούθησαν αρκετές ερωτήσεις και τοποθετήσεις και σύντομα κλεισίματα από τις ομιλήτριες. Η συζήτηση ήταν συναρπαστική και κράτησε 2,5 ώρες χωρίς να κουράσει το κοινό που έμεινε μέχρι το τέλος της εκδήλωσης.
Ξεκινήσαμε δυναμικά λοιπόν και συνεχίζουμε το αφιέρωμα μας στον Οκτώβρη του 1917, με έκθεση φωτογραφίας και αφίσας, με προβολές, με τη συζήτηση για τη θέση της γυναίκας στην Οκτωβριανή επανάσταση, αλλά και με την προβολή την Παρασκευή 10/11 του «Οκτώβρη». Πρόκειται για το αριστούργημα του Σέργκει Αϊζενστάιν που μετέφερε στον κινηματογράφο το βιβλίο του Τζον Ριντ «Δέκα μέρες που συγκλόνισαν τον κόσμο» και είναι ένα μοναδικό ιστορικό των ημερών που πριν από 100 ακριβώς χρόνια άλλαξαν τον κόσμο. Επόμενο ραντεβού, μία ακόμα συζήτηση στις 25/11 για την καθημερινή ζωή τα πρώτα μετεπαναστατικά χρόνια.
