Οι κύριες προεκλογικές δεσμεύσεις του Ε. Μοράλες ήταν η εθνικοποίηση των αποθεμάτων φυσικού αερίου, η νομιμοποίηση της καλλιέργειας κόκας και η σύσταση Συνταγματικής Συνέλευσης.
Την 100η ημέρα διακυβέρνησης του, ο Μοράλες ανακοίνωσε την υλοποίηση μιας από τις προεκλογικές του υποσχέσεις: την εθνικοποίηση των υδρογονανθράκων.
Ωστόσο, αυτή ήταν η εθνικοποίηση για την οποία πάλευε τόσα χρόνια ο λαός της Βολιβίας;
Η εθνικοποίηση του Μοράλες
Οι εργαζόμενοι και τα φτωχά στρώματα της Βολιβίας αγωνίζονταν πολλά χρόνια ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις των φυσικών πόρων της χώρας, με στόχο την εθνικοποίηση και τον εργατικό έλεγχο των αποθεμάτων τους που βρίσκονταν στα χέρια του κεφαλαίου και των πολυεθνικών.
Σύμφωνα με το ανώτατο διάταγμα 28701, η διοίκηση των υδρογονανθράκων πέρασε στα χέρια του κράτους. Η κυβέρνηση της Βολιβίας διαχειρίζεται πλέον «την παραγωγή, την μεταφορά, την διύλιση, την αποθήκευση, την διανομή και την πώληση όλων των υδρογονανθράκων της χώρας».
Το διάταγμα προβλέπει την ίδρυση εταιριών στις οποίες το κράτος θα έχει το 50% +1 των μετοχών και αφορά τις εταιρίες που ανήκαν στο κράτος πριν τις ιδιωτικοποιήσεις του 1996.
Επίσης, σύμφωνα με το νέο διάταγμα επιβάλλεται νέος φόρος ύψους 32% στις εταιρίες για την μεταβατική περίοδο, ανεβάζοντας τους συνολικούς φόρους που πληρώνουν στο 82%. Ωστόσο, αυτό το μέτρο επηρεάζει μόνο τις μεγαλύτερες εταιρίες, όπως η Σαν Αλμπέρτο, Σαν Αντόνιο (Πέτρομπρας) και η Μαργκαρίτα (Ρέπσολ) την στιγμή που οι διαφημίσεις της κυβέρνησης στην τηλεόραση δίνουν την αίσθηση ότι το νέο διάταγμα επηρεάζει όλες τις εταιρίες πετρελαίου και φυσικού αερίου. Οι υπόλοιπες εταιρίες θα συνεχίσουν να πληρώνουν 50%.
Μέρος των εσόδων από το νέο φόρο θα δοθεί για την εξαγορά του 50% των μετοχών των εταιριών. Δηλαδή, τα χρήματα θα επιστρέψουν ξανά στις πολυεθνικές!
Ωστόσο, οι πολυεθνικοί κολοσσοί είναι ακόμα στην Βολιβία και έχουν 180 ημέρες περιθώριο να επαναδιαπραγματευτούν τα συμβόλαια τους.
Ο Μοράλες άλλωστε στις πρώτες επισκέψεις του στο εξωτερικό έκανε τα πάντα για να καθησυχάσει τις κυβερνήσεις χωρών όπως η Ισπανία, η Αργεντινή και η Βραζιλία εξηγώντας τους πως η εθνικοποίηση δεν θα σήμαινε την κατάσχεση των περιουσιακών στοιχείων των εταιριών τους. Οι εταιρίες θα εξακολουθούσαν να έχουν δικαίωμα στα κέρδη, επισημαίνοντας ότι η Βολιβία χρειάζεται «συνεταίρους και όχι αφεντικά».
Φοβούνται την επιδημία
των εθνικοποιήσεων
Ο Μοράλες σε αντίθεση με τους προκατόχους του προχώρησε σε αλλαγές ακόμα και αν αυτές γίνονται μισές.
Το γεγονός ότι ανακοίνωσε ακόμα και αυτή την κουτσουρεμένη εθνικοποίηση είναι αποτέλεσμα της πίεσης που δέχτηκε από τον λαό της Βολιβίας. Το COB, άλλωστε, η Γενική Συνομοσπονδία εργαζομένων της Βολιβίας είχε δώσει στον Μοράλες 3μηνη προθεσμία για να υλοποιήσει το προεκλογικό του πρόγραμμα ειδάλλως θα ξεκινούσαν πάλι διαδηλώσεις.
Ο Μοράλες γνωρίζει πολύ καλά ότι οι αγώνες στην Βολιβία για την εθνικοποίηση των κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου κόστισαν στους δυό τελευταίους προέδρους της Βολιβίας από το 2003 την θέση τους.
Την ίδια στιγμή άλλες προεκλογικές υποσχέσεις του Μοράλες για αύξηση του κατώτερου μισθού κατά 200% δεν πραγματοποιήθηκαν ούτε κατά το ήμισυ. Έγιναν μόνο μικρές αυξήσεις στους μισθούς των δασκάλων και των εργαζομένων στην υγεία, ενώ η απεργία των εργαζομένων στην χρεοκοπημένη αεροπορική εταιρία Lloyd Aereo Boliviano με αίτημα την εθνικοποίηση της ήρθε αντιμέτωπη με τον στρατό.
Ωστόσο, οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις δεν μπορούν να ανεχτούν ακόμα και αυτή την μισή εθνικοποίηση. Ο λόγος για αυτό δεν είναι μόνο οι συνέπειες στα κέρδη τους. Ο πραγματικός φόβος τους είναι οι πολιτικές συνέπειες που μπορεί να έχει μια τέτοια κίνηση. Φοβούνται πως η επίδραση του Τσάβεζ έχει αρχίσει να επεκτείνεται στην υπόλοιπη Λατινική Αμερική.
Εθνικοποίηση με εργατικό έλεγχο
Είναι αρκετά τα μέτρα του Μοράλες για να βελτιώσουν την κατάσταση των εργαζομένων και των φτωχών στρωμάτων στην Βολιβία; Δυστυχώς, η απάντηση είναι όχι. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι η Βολιβία έχει λιγότερα αποθέματα πετρελαίου από την Βενεζουέλα και ο Τσάβεζ δεν έχει ακόμα καταφέρει να βάλει τέλος στην φτώχεια.
Οι πραγματικές εθνικοποιήσεις στην Βολιβία ή τη Βενεζουέλα θα είναι εφικτές μόνο όταν συνδεθούν με τον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας. Όσο υπάρχει καπιταλισμός οι εθνικοποιήσεις θα είναι μισές, οι πόροι θα εξακολουθούν να εξαρτώνται από την αγορά και θα υπάρχει πάντα ο κίνδυνος ιδιωτικοποίησης τους.
Η έννοια της εθνικοποίησης δεν μπορεί παρά να είναι συνδεδεμένη με την έννοια της εργατικής διοίκησης και του εργατικού ελέγχου. Αυτό πρακτικά θα σήμαινε ότι τα εργοστάσια και οι πόροι θα διοικούνται από αντιπροσώπους των εργαζομένων του εργοστασίου, αντιπροσώπους του εργατικού κινήματος και αντιπροσώπους της κυβέρνησης των εργαζομένων και των αγροτών.
Μόνο έτσι θα μπορούσε να διασφαλιστεί ότι όλες οι απόψεις των διαφορετικών κομματιών της κοινωνίας λαμβάνονται υπόψη, εκφράζοντας τις ανάγκες για θέσεις εργασίας, για ανάπτυξη, για την προστασία του περιβάλλοντος κλπ.
Τα πιο πρωτοπόρα κομμάτια των εργαζομένων και τις νεολαίας έχουν ήδη δηλώσει πως είναι διατεθειμένοι να συνεχίσουν να διεκδικούν εθνικοποίηση και εργατικό έλεγχο αποτελώντας πηγή έμπνευσης για χιλιάδες εργαζόμενους και νέους σε όλο τον κόσμο.
Μαρία Μπουτζαρέλου
