Του Δημήτρη Πανταζόπουλου
Οι θέσεις για το σοσιαλισμό
Μετά από 20 σχεδόν χρόνια η ΚΕ του ΚΚΕ επιχειρεί με τις «θέσεις για το σοσιαλισμό» να βρει τις αιτίες κατάρρευσης του «σοσιαλισμού» στην ΕΣΣΔ.
Όλη η προσπάθεια για να τοποθετηθούν οι αιτίες κατάρρευσης της ΕΣΣΔ στην μετά Στάλιν περίοδο αποτελούν μία παλιά δοκιμασμένη και σήμερα πια αποτυχημένη συνταγή. Αλλά το ΚΚΕ δε στέκεται μόνο στη θεωρία του «χρουτσωφικού ρεβιζιονισμού» αλλά πασχίζοντας να διαφοροποιηθεί από τους μαοϊκούς εισηγητές της θεωρίας θέλει «και την πίτα ολόκληρη και το σκύλο χορτάτο». Σύμφωνα με την ΚΕ του ΚΚΕ το ΚΚΣΕ από το 1956 και μετά σταδιακά έγινε ένα κόμμα στην υπηρεσία του οπορτουνισμού αλλά η ΕΣΣΔ παρέμενε σοσιαλιστική(!!). Το πώς τα δύο αυτά συμβαδίζουν είναι μάλλον ψιλά γράμματα για την ηγεσία του ΚΚΕ. Το ίδιο το κείμενο μάλιστα πέφτει σε αντιφάσεις όταν υποστηρίζει ότι στα μέσα του 1930 κυριάρχησε ο σοσιαλισμός στην ΕΣΣΔ αλλά το 1950 οι καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής παρέμεναν ισχυρές.
Στο σημείο αυτό οφείλουμε μία παρατήρηση κυρίως σε όσους, καλοπροαίρετα πολλές φορές, μιλούν για σταλινική στροφή του ΚΚΕ (πχ άρθρο Γ. Ρούση στο ριζοσπάστη 2/11). Οι θέσεις της ΚΕ δεν αποτελούν σταλινική στροφή πολύ απλά γιατί το ΚΚΕ είναι ένα σταλινικό κόμμα από τα μέσα της δεκαετίας του 20 και ακριβώς αυτή η σταλινική του αντίληψη είναι που το οδηγεί στην στρεβλή ανάλυση τόσο της φύσης της ΕΣΣΔ σαν «σοσιαλιστικής» όσο και στην ανάλυση του για την ανατροπή της.
Σοσιαλιστική;
Η πραγματικότητα λοιπόν είναι ότι η ΕΣΣΔ δεν ήταν σοσιαλιστική αλλά ένα «εκφυλισμένο εργατικό κράτος» στο οποίο συνυπήρχαν στοιχεία σοσιαλισμού (σοβιέτ, κεντρικός σχεδιασμός, έντονες κοινωνικές παροχές, μορφές εργατικού ελέγχου κτλ) με την ύπαρξη της γραφειοκρατίας η οποία στηρίζονταν μεν στις εργατικές κατακτήσεις αλλά έπαιζε το ρόλο της εκμεταλλεύτριας ομάδας πάνω στην εργατική τάξη. Με άλλα λόγια στην ΕΣΣΔ δεν υπήρχε δικτατορία του προλεταριάτου όπως υποστηρίζει το ΚΚΕ αλλά δικτατορία του γραφειοκρατικού μηχανισμού του ΚΚΣΕ που τρεφόταν μεν από την εργατική τάξη αλλά ταυτόχρονα στρεφόταν ενάντια της. Ήταν αυτός ο γραφειοκρατικός μηχανισμός που πολέμησε λυσσαλέα την αριστερή αντιπολίτευση στην ΕΣΣΔ με αποτέλεσμα το 1939 από τα ηγετικά στελέχη των μπολσεβίκων του 1917 να παραμένει ζωντανός μόνο ο Στάλιν. Αυτά ήταν τα αποτελέσματα των δικών της Μόσχας τα οποία στο κείμενο της ΚΕ του ΚΚΕ αναφέρονται σαν «κάποιες υπερβολές».
Είναι επιπλέον αστείο το γεγονός ότι η ηγεσία του ΚΚΕ ενώ με το κείμενο της αποκηρύσσει την πολιτική του ΚΚΣΕ μετά το 1956 ταυτόχρονα επικροτεί τις στρατιωτικές επεμβάσεις της ΕΣΣΔ για να καταπνιγεί η αντίσταση στο σταλινισμό τόσο στην Ουγγαρία το 1956 όσο και στην Τσεχοσλοβακία το 1968. Η ηγεσία του ΚΚΕ υποστηρίζει την πολιτική της καταστολής, της ανελευθερίας και την κυριαρχία του ΚΚΣΕ πάνω στα ΚΚ. Γι’ αυτό και το κείμενο μιλά για «αυτοδιάλυση της ΚΔ» ενώ στην ουσία ο Στάλιν διέλυσε την ΚΔ για να μην υπάρχει κανένα διεθνές κέντρο συζήτησης και αποφάσεων ώστε οι αποφάσεις του ΚΚΣΕ να είναι το «ευαγγέλιο» που όλοι θα ακολουθούν πιστά αλλά και για να δώσει έμπρακτες αποδείξεις στον Τσόρτσιλ και τον Ρούσβελτ ότι δεν είχε πλέον βλέψεις στην επανάσταση σε άλλες χώρες.
Σοσιαλισμός σε μία χώρα
To κείμενο των θέσεων υπογραμμίζει ότι «δεν επιβεβαιώθηκαν οι θέσεις των τροτσκιστών για το αδύνατο της οικοδόμησης του σοσιαλισμού στη EΣΣΔ». Η ηγεσία του ΚΚΕ διαστρεβλώνει τις θέσεις του Τρότσκι, ο οποίος υποστήριζε ότι η επανάσταση στη Ρωσία για να εδραιωθεί και να προχωρήσει είχε ανάγκη την επανάσταση στις ανεπτυγμένες βιομηχανικά χώρες όπως η Γερμανία. Δυστυχώς όμως γι’ αυτή η ηγεσία του ΚΚΕ εκτίθεται περισσότερο όταν αναφέρεται στα λόγια του Λένιν ότι η καπιταλιστική αλυσίδα έσπασε στον αδύναμο κρίκο της που ήταν το 1917 η Ρωσία. Ο Λένιν όμως συνέχιζε υποστηρίζοντας ότι η επανάσταση έπρεπε να εξαπλωθεί στις ανεπτυγμένες χώρες για να επιβιώσει στην Ρωσία. Πώς αλλιώς μπορούν να εξηγηθούν τα λόγια στο 3ο Συνέδριο της Διεθνούς, τον Ιούλη του 1921 «Για μας ήταν ξεκάθαρο πως χωρίς την υποστήριξη της παγκόσμιας διεθνιστικής επανάστασης, ο θρίαμβος της δικής μας ήταν αδύνατος. Ήδη πριν από την επανάσταση, όπως και ύστερα απ’ αυτήν, σκεφτόμασταν πως στη συνέχεια, ή, το πολύ πολύ σ΄ ένα σύντομο χρονικό διάστημα, θα εκραγεί η επανάσταση και σ’ άλλες χώρες, ή σε αντίθετη περίπτωση θα συντριβούμε. Αν και είχαμε πλήρη συνείδηση αυτού του γεγονότος, κάναμε το παν για να διατηρήσουμε με κάθε θυσία το σοβιετικό σύστημα, γιατί ξέραμε πως δουλεύουμε όχι μονάχα για τους εαυτούς μας, μα και για την παγκόσμια επανάσταση»
Η αλήθεια είναι ότι η ηγεσία του ΚΚΕ με τις θέσεις της για το 18ο συνέδριο προσπαθεί να απαντήσει στα μέλη του ΚΚΕ που 20 χρόνια τώρα ζητούν από το κόμμα τους να εξηγήσει γιατί έπεσε το σύστημα που υποστήριζαν αλλά το κάνει προσαρμόζοντας την πραγματικότητα στην θέση της και όχι να διατυπώνοντας θέση με βάση την πραγματικότητα.
Γι’ αυτό άλλωστε στο κομμάτι ευθύνης που της αναλογεί (θέση 30) υπάρχουν μόνο 2 παράγραφοι στο κείμενο που αναφέρουν ότι απλά το ΚΚΕ έκανε λάθος να δέχεται άκριτα τις απόψεις του ΚΚΣΕ.
Η ηγεσία του ΚΚΕ συνεχίζει να υπερασπίζεται την σοβιετική γραφειοκρατία, γιατί αυτό το ρόλο θέλει να παίξει στο μέλλον και αυτό το «σοσιαλισμό» θέλει να χτίσει. Υπερασπίζεται έτσι και τον ίδιο της τον εαυτό. Τα περισσότερα από τα σημερινά ηγετικά στελέχη του ΚΚΕ ήταν στην ηγεσία του κόμματος και τη δεκαετία του 80 και ορισμένα μάλιστα από παλιότερα. Έτσι λοιπόν οι θέσεις της ΚΕ είναι η άμυνα της ίδιας απέναντι στην κριτική.
Ο «σοσιαλισμός» του ΚΚΕ δεν είναι ένα σύστημα απελευθέρωσης της εργατικής τάξης που θα πάρει στα χέρια της τα μέσα παραγωγής και θα σχεδιάσει τη ζωή της με βάση τις ανάγκες της κοινωνίας. Πολύ περισσότερο δεν είναι ένα σύστημα πλήρους εργατικής δημοκρατίας, πολυκομματισμού και συμμετοχής των εργαζομένων στις αποφάσεις. Αυτός είναι και ο κυρίαρχος λόγος που η ηγεσία του ΚΚΕ δεν κατανοεί την πτώση της ΕΣΣΔ. Τα μέλη και οι υποστηρικτές του ΚΚΕ πρέπει να βγάλουν τα συμπεράσματα τους από τη στάση αυτή της ηγεσίας του κόμματος κατανοώντας ότι ο σταλινισμός (και όχι ο σοσιαλισμός) στην ΕΣΣΔ κατέρρευσε γιατί η ίδια εργατική τάξη δεν έβλεπε για ποιο λόγο να υπερασπιστεί ένα σύστημα καταπίεσης και ανελευθερίας. Γιατί οι εργαζόμενοι στα 70 χρόνια ιστορίας της ΕΣΣΔ έβλεπαν μέρα με τη μέρα τις κατακτήσεις της Ρώσικης Επανάστασης να συνθλίβονται από τη δικτατορία ενός κόμματος το οποίο μιλούσε στο όνομά της.
__________________
«Όταν π.χ. πουλάς, θα υπάρξουν αγοραστές και αυτό είναι φυσικό, γι’ αυτό, λοιπόν, εμείς στεκόμαστε απέναντι στην ελληνική κυβέρνηση – και στην προηγούμενη και στη σημερινή – που πουλάει. Δε στεκόμαστε εναντίον αυτού που κάνει την αγορά και αυτό ισχύει σε όλες τις περιπτώσεις».
H παραπάνω δήλωση έγινε από την Α. Παπαρήγα μετά από τη συνάντηση με τον Κινέζο πρόεδρο, λίγες μόνο ώρες μετά την υπογραφή από τον τελευταίο της συμφωνίας για εξαγορά του ΟΛΠ από την κινεζική κρατική COSCO. Από ότι φαίνεται το ΚΚΕ δεν έχει κανένα πρόβλημα με τους καπιταλιστές που αγοράζουν δημόσια περιουσία αλλά μόνο με το καπιταλιστικό κράτος που πουλάει την περιουσία αυτή. Η γραμματέας του ΚΚΕ επιχειρεί να «χαϊδέψει» την κινεζική ηγεσία την οποία μέχρι πρόσφατα χαρακτήριζε «σοσιαλιστική». Μπορεί σήμερα να μην το λέει πια ανοικτά αλλά σε κανένα επίσημο κείμενο του ΚΚΕ δεν υπάρχει αλλαγή της θέσης του για το χαρακτήρα του κινεζικού κράτους. Ας μας εξηγήσει η ηγεσία του ΚΚΕ αν ο σοσιαλισμός που οραματίζεται είναι αυτός της Κίνας…
_____________________
Τροτσκισμός:
Στις θέσεις της ΚΕ υπάρχει μία έκδηλη αγωνία να δηλωθεί ότι με την παλινόρθωση του καπιταλισμού δεν επιβεβαιώθηκαν οι τροτσκιστές (θέση 9).
Ο ιδρυτής της Αριστερής Αντιπολίτευσης, που δημιουργήθηκε στη Σοβιετική Ένωση για να αντιπαλέψει τη γραφειοκρατικοποίηση του κόμματος, ο Λ. Τρότσκι, εξήγησε πως η θεμελιακή αντίφαση της σοβιετικής κοινωνίας ήταν η αντίθεση ανάμεσα στις κατακτήσεις της Οκτωβριανής επανάστασης από τη μια και την εγκαθίδρυση ενός γραφειοκρατικού καθεστώτος από την άλλη. Η γραφειοκρατία, πρόβλεψε, δεν θα μπορούσε ν’ αναπτύξει τις παραγωγικές δυνάμεις πέρα από κάποιο ορισμένο στάδιο – τελικά θα οδηγούσε την κοινωνία σε τέλμα και είτε οι λαϊκές μάζες θα την ανάτρεπαν και θα προχωρούσαν προς το σοσιαλισμό είτε η ίδια η γραφειοκρατία θα γινόταν το όχημα για την παλινόρθωση των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής. Στη βάση αυτής της ανάλυσης πρόβλεψε την τελική και αναπόφευκτη κατάρρευση του Σταλινισμού.
Το 1936, όταν ο Στάλιν διαλαλούσε την ολοκλήρωση του σοσιαλισμού με την οποία συμφωνεί το κείμενο της ΚΕ του ΚΚΕ, ο Τρότσκι έγραφε:
"Η Σοβιετική Ένωση είναι μια αντιφατική κοινωνία που βρίσκεται στη μέση ανάμεσα στον καπιταλισμό και το σοσιαλισμό…" (Λ. Τρότσκι, Προδομένη Επανάσταση)
"..το ίδιο το γεγονός της απαλλοτρίωσης της πολιτικής εξουσίας σε μια χώρα όπου τα κύρια μέσα παραγωγής βρίσκονται στα χέρια του κράτους, δημιουργεί μια νέα και μέχρι τώρα άγνωστη σχέση ανάμεσα στη γραφειοκρατία και τον πλούτο του έθνους. Τα μέσα παραγωγής ανήκουν στο κράτος . Αλλά το κράτος, ας το πούμε έτσι, ανήκει στη "γραφειοκρατία". Αν αυτές οι εντελώς νέες σχέσεις σταθεροποιηθούν, γίνουν ο κανόνας και νομιμοποιηθούν, με την αντίσταση ή χωρίς την αντίσταση των εργατών, θα οδηγήσουν μακροπρόθεσμα σε μια πλήρη εξάλειψη των κοινωνικών κατακτήσεων της προλεταριακής επανάστασης..
