Της Μαρίας Καπαράκη
Οι εκλογές που διεξήχθησαν στις 27 του Σεπτέμβρη στην Πορτογαλία, επιβεβαιώνουν το αδιέξοδο που αντιμετωπίζει το πολιτικό κατεστημένο σε ολόκληρη την Ευρώπη. «Νικητής» αναδείχτηκε το Σοσιαλιστικό Κόμμα (PS) του πρωθυπουργού Ζοζέ Σόκρατες με ποσοστό 36,5% το οποίο έλαβε 94 έδρες από τις 230 του πορτογαλικού κοινοβουλίου, τη στιγμή που για να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση χρειαζόταν τουλάχιστον 116. Μέχρι τη στιγμή που γράφεται το άρθρο αυτό ο Σόκρατες αναζητεί συμμάχους στα κόμματα της αντιπολίτευσης για το σχηματισμό κυβέρνησης.
Από το 2005 που βρίσκεται στην εξουσία, το PS έχει αποδειχτεί πιστός υπερασπιστής του νεοφιλελευθερισμού. Όλον αυτόν τον καιρό η κυβέρνηση του Σόκρατες πέρασε αντεργατικούς νόμους που στηρίζουν την ευέλικτη εργασία, διευκόλυνε τις απολύσεις σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, ενώ η πρόσβαση στο επίδομα ανεργίας έγινε ακόμη πιο δύσκολη για πολύ κόσμο. Κατά τη διάρκεια της θητείας του η επίσημη ανεργία αυξήθηκε από το 7.9% στο 9.1%, που θεωρείται το μεγαλύτερο ποσοστό της τελευταίας 20ετίας.
Η οικονομική κρίση έχει χτυπήσει και την Πορτογαλία: καθημερινά κλείνουν όλο και περισσότερα εργοστάσια, ενώ το έλλειμμα του προϋπολογισμού χρησιμοποιείται ως άλλοθι για ακόμη περισσότερη λιτότητα και επιθέσεις ενάντια στο κράτος πρόνοιας, την εκπαίδευση, την υγεία, κλπ. Κι όλα αυτά σε μια χώρα που οι συντάξεις και οι μισθοί είναι από τους χαμηλότερους στην Ευρώπη.
Την ίδια στιγμή η κυβέρνηση του Σόκρατες έσπευσε να σώσει τον τραπεζικό τομέα από την οικονομική κατάρρευση, ενισχύοντάς τον με 20 δις ευρώ, ενώ "εθνικοποίησε" την μεγαλύτερη ιδιωτική τράπεζα της χώρας, την BNP.
Όλα τα παραπάνω αύξησαν τη δυσαρέσκεια του κόσμου και στέρησαν ψήφους από το PS, το οποίο είχε υποστεί ήττα και στις Ευρωεκλογές του Ιούνη λαμβάνοντας το 26.6% των ψήφων, δηλ. 500.000 λιγότερες ψήφους από τις Ευρωεκλογές του 2004.
Η δυσαρέσκεια του κόσμου αντικατοπτρίστηκε και στα ποσοστά που έλαβε το δεύτερο μεγαλύτερο κόμμα, το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα PSD της Φερέιρα Λέιτε με 29%- ένα κόμμα εξίσου νεοφιλελεύθερο και ακόμη πιο λαϊκίστικο- το οποίο προεκλογικά μιλούσε για την ανάγκη περικοπών λόγω οικονομικής κρίσης.
Ταυτόχρονα, η αποχή "χτύπησε κόκκινο", αφού ξεπέρασε το 40%, το μεγαλύτερο ποσοστό αποχής σε βουλευτικές εκλογές μετά την εγκαθίδρυση της δημοκρατίας στη χώρα το 1974.
Ιστορικές ευκαιρίες και μεγάλα καθήκοντα για την αριστερά της χώρας
Όλο το τελευταίο διάστημα οι εργαζόμενοι και η νεολαία της Πορτογαλίας έχουν δείξει τη αγωνιστική τους διάθεση με τη διοργάνωση και συμμετοχή τους σε απεργίες, συλλαλητήρια, κλπ. Παρόλα αυτά ο αγώνας τους στερείται οργάνωσης και συντονισμού, με τις ξεπουλημένες γραφειοκρατικές ηγεσίες των συνδικάτων να βοηθούν προς αυτήν την κατεύθυνση.
Στις εκλογές του Σεπτέμβρη η οργή του κόσμου βρήκε την έκφρασή της στα κόμματα της Αριστεράς: στο ΚΚ Πορτογαλίας, που συμμαχεί εκλογικά με τους Πράσινους, και στο Αριστερό Μπλόκο. Συγκεκριμένα το Αριστερό Μπλόκο πήρε 9.9%, αυξάνοντας σημαντικά τις ψήφους του από τις τελευταίες βουλευτικές εκλογές (που είχε πάρει 6,35%) και το ΚΚΠ βασικά συγκράτησε τα ποσοστά του έχοντας φτάνοντας στο 7.9% από 7.7%
Τι σηματοδοτεί η άνοδος του Μπλόκου;
Η σημαντική αύξηση των ποσοστών του Μπλόκου, και ιδιαίτερα το γεγονός πως ξεπέρασε εκλογικά το ΚΚΠ, που έχει μεγάλες παραδόσεις και δεσμούς με την εργατική τάξη της χώρας, δημιουργεί νέα δεδομένα στο χώρο της Αριστεράς. Μέχρι τώρα το ΚΚΠ δεν συζητούσε καθόλου το ενδεχόμενο συνεργασίας με τις δυνάμεις του Μπλόκου και είχε υιοθετήσει μια εξαιρετικά σεχταριστική στάση απέναντι του. Η μεγάλη δύναμη όμως που συγκεντρώνουν πλέον οι δυο σχηματισμοί μαζί και η αυξανόμενη δυναμική του Μπλόκου είναι βέβαιο πως θα εντείνουν τις πιέσεις προς την ηγεσία του ΚΚΠ να αλλάξει στάση.
Ένας από τους βασικούς λόγους που συνέβη αυτή η ανατροπή είναι πως το Μπλόκο αποτελούσε εξ’ αρχής μια συνεργασία δυνάμεων της αριστεράς με διαφορετικές αφετηρίες που πρόβαλλε πολύ το θέμα της ενότητας των διάφορων αριστερών σχηματισμών. Παράλληλα, οργάνωνε μια σειρά καμπάνιες για κοινωνικά ζητήματα που δεν "έπιανε" το ΚΚΠ (γυναικείο ζήτημα, ρατσισμός, δικαιώματα των ομοφυλόφιλων κοκ), γεγονός που το έκανε ελκυστικό σε σημαντικά τμήματα της νεολαίας και των εργαζομένων.
Τα παραπάνω στοιχεία, είναι μεν σημαντικά, αλλά χωρίς μια ουσιαστική και διαρκή παρέμβαση στους εργατικούς αγώνες σε συνδυασμό με ένα πραγματικά σοσιαλιστικό πρόγραμμα δεν είναι αρκετά για να χτίσουν την Αριστερά που χρειάζονται οι Πορτογάλοι εργαζόμενοι.
