Τα 50 της χρόνια «γιόρτασε» στις 25 Μαρτίου η Ευρωπαϊκή Ένωση σε ένα κλίμα που μόνο γιορτή δεν θύμιζε. Ευρωσκεπτικισμός, γκρίνια, έλλειψη αυτοπεποίθησης και αλληλοφαγώματα ανάμεσα στις κυβερνήσεις των διάφορων χωρών συνθέτουν το σκηνικό.
50 χρόνια πριν το όραμα των ευρωπαίων αστών ήταν μια πολιτικά και οικονομικά ενωμένη Ευρώπη που θα μπορούσε να ανταγωνιστεί τις άλλες υπερδυνάμεις και να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στις παγκόσμιες εξελίξεις έχοντας καταφέρει ταυτόχρονα να δημιουργήσει μια ψευδαίσθηση ευρωπαϊκής «ευφορίας» στους εργαζομένους μειώνοντας έτσι τις όποιες κοινωνικές αντιστάσεις.
Τα προβλήματα σκιάζουν τη «γιορτή»
Στην πραγματικότητα η Ε.Ε. ποτέ δεν λειτουργούσε «ενιαία» καθώς κάθε κυβέρνηση προωθούσε πρώτιστα τα δικά της συμφέροντα που συχνά συγκρούονταν με τα συμφέροντα άλλων κυβερνήσεων. Ο πόλεμος στο Ιράκ όμως 4 χρόνια πριν άνοιξε μια παρατεταμένη κρίση μεταξύ των σημαντικότερων κρατών-μελών, με την Αγγλία, την Ιταλία και την Ισπανία να συμμετέχουν στην εισβολή και την Γαλλία και την Γερμανία να διαφωνούν ανοιχτά με αυτή τη κίνηση.
Το επόμενο «χτύπημα» ήρθε το 2005 με την καταψήφιση του Ευρωσυντάγματος σε Γαλλία και Ολλανδία. Ο πρώην πρόεδρος της Ε.Ε. Ζακ Ντελόρ δήλωνε πως «είναι η μεγαλύτερη κρίση που η Ε.Ε. πέρασε ποτέ. Όσον αφορά την οικονομία οι μεγάλες προσδοκίες που είχε δημιουργήσει το ευρώ και η «Ατζέντα της Λισσαβόνας» στους ευρωπαίους επιχειρηματίες διαψεύστηκαν οικτρά. Η οικονομική ανάπτυξη στην Ευρωζώνη είναι πολύ χαμηλή και μόνο πέρσι κατάφερε να ξεπεράσει το 2% φτάνοντας στο 2,6%.
Την ίδια ώρα σε όλη την Ευρώπη βλέπουμε ένα κύμα ιδιωτικοποιήσεων, αυξήσεων στα όρια ηλικίας για συνταξιοδότηση, χιλιάδες απολύσεις και γενικά χειροτέρευση της ζωής των εργαζόμενων. Η Κομισιόν δεν σταματά να ζητά «μεταρρυθμίσεις» προς αυτή την κατεύθυνση παρ’ όλο που τα κέρδη των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων αυξάνονται συνεχώς.
Όλοι μαζί ή ο καθένας
μόνος;
Στην Ε.Ε. πάντα υπήρχαν εθνικές αντιθέσεις άλλα μέχρι πρόσφατα οι περισσότερες ξεπερνιόνταν ή κρυβόντουσαν κάτω από το χαλί μέσα στο γενικό κλίμα ευφορίας για την πορεία της Ε.Ε. και την μεγάλη ανάπτυξη που περίμεναν οι καπιταλιστές. Η μεγάλη προσπάθεια για την εισαγωγή στο ευρώ έδινε την εντύπωση κοινής πορείας όλων των κυβερνήσεων. Όμως η οικονομική στασιμότητα και οι πολιτικές κρίσεις των τελευταίων χρόνων δημιούργησαν ξανά εθνικές εντάσεις. Οι κυβερνήσεις της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Πολωνίας μπλόκαραν τη διαδικασία αγοράς επιχειρήσεων που τις θεωρούσαν εθνικού ενδιαφέροντος, από γειτονικές χώρες. Μεγάλες διαφωνίες προκάλεσε και το θέμα της εισόδου ή μη της Τουρκίας στην Ε.Ε., είσοδο που πολλοί ευρωπαίοι επιχειρηματίες επιθυμούν για να έχουν πρόσβαση στο φτηνό εργατικό δυναμικό της χώρας και επιπλέον για γεωστρατηγικούς λόγους.
Συνταγή για νέες κρίσεις
Οι περικοπές στους μισθούς και την κοινωνική πρόνοια στη Γερμανία(χώρα-μοντέλο όσον αφορά τις «μεταρρυθμίσεις» αύξησαν κατά πολύ τα κέρδη των επιχειρήσεων αλλά την ίδια ώρα μείωσαν πολύ την αγοραστική δυνατότητα των καταναλωτών. Αυτή η βασική αντίφαση είναι μια βόμβα στα θεμέλια της οικονομικής ανάπτυξης της Ευρώπης. Επιπλέον μια πιθανή πτώση του δολαρίου θα μειώσει πολύ τις ευρωπαϊκές εξαγωγές, κάνοντας τα πράγματα ακόμη χειρότερα.
Ακόμα και στην Ισπανία που παρουσιάζει μεγάλη οικονομική ανάπτυξη την τελευταία δεκαετία η οικονομία οδηγείται προς κρίση με το έλλειμμα να βρίσκεται στο 8.8% του ΑΕΠ, το δεύτερο μεγαλύτερο στον κόσμο.
Στην Ιταλία που περνάει κι αυτή οικονομική κρίση συζητιέται ανοιχτά το ενδεχόμενο της επαναφοράς στο εθνικό νόμισμα έτσι ώστε να μπορεί να γίνει υποτίμηση.
Η πορεία προς «εθνικές» λύσεις είναι αναπόφευκτη στον καπιταλισμό αλλά δεν προσφέρει καμία λύση. Αν η Ιταλία βγει από την ευρωζώνη αυτό θα σημάνει μεγάλη οικονομική και πολιτική κρίση, ανάλογη με την κρίση που προκάλεσε η «δολαριοποίηση» της αργεντινής οικονομίας με τα γνωστά αποτελέσματα.
Τελικά μπορεί να υπάρξει ενιαία Ευρώπη;
Όλα τα παραπάνω στοιχεία δείχνουν με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο πως όταν οι ευρωπαίοι ηγέτες μιλούν για ενωμένη Ευρώπη έχουν πρώτα και κύρια στο μυαλό τους πως θα εξασφαλίσουν τα συμφέροντα των επιχειρηματιών των χωρών τους. Όσο η οικονομική κρίση θα γίνεται βαθύτερη τόσο οι αντιθέσεις μεταξύ των κρατών-μελών θα γίνονται πιο έντονες. Αυτές οι αντιθέσεις δεν μπορούν να ξεπεραστούν στα πλαίσια του καπιταλισμού. Με αυτή την έννοια ο καλύτερος «εορτασμός» για την προσπάθεια για την κατάργηση των συνόρων είναι οι κοινοί αγώνες των εργαζομένων σαν αυτόν που έδιναν οι εργαζόμενοι στην Airbus σε Γαλλία, Ισπανία και Γερμανία την ημέρα που έκλεινε τα 50 της χρόνια η Ε.Ε.
Το 44% των πολιτών των 5 μεγαλύτερων κρατών-μελών της ΕΕ πιστεύει ότι η ζωή τους χειροτέρευσε μετά την ένταξη στην Ενωση και μόνο το 25% θεωρεί ότι η ζωή του βελτιώθηκε μετά την ένταξη.(από δημοσκόπηση στους Financial Times 19/3/07)
Αλέξανδρος Πραντούνας
