Ρεπορτάζ του «Ξ»
Την Παρασκευή 14/5 η πρωτοβουλία «Μας Σκάβουν τον Λάκκο / Kazma Birak», διοργάνωσε συζήτηση με θέμα: «Ο πόλεμος για την ενέργεια & τα κινήματα σε Ελλάδα, Τουρκία, Κύπρο». Τη συζήτηση άνοιξαν μέλη της πρωτοβουλίας από Ελλάδα, Τουρκία, από τον βορρά και τον νότο της Κύπρου, ενώ συμμετείχαν εκπρόσωποι περιβαλλοντικών κινημάτων και οργανώσεων της Αριστεράς. Συνολικά πάνω από 100 άνθρωποι βρέθηκαν στο χώρο του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων για την εκδήλωση, ενώ η συζήτηση μεταδόθηκε ζωντανά από το omniatv (δείτε το βίντεο στο τέλος της ανάρτησης).
Η απειλή των εξορύξεων
Ανοίγοντας τη συζήτηση εκ μέρους της ελληνικής ομάδας της πρωτοβουλίας, ο Κυριάκος Χάλαρης αναφέρθηκε στο παραλίγο θερμό επεισόδιο ανάμεσα στον ελληνικό και τον τουρκικό στόλο το καλοκαίρι του 2020 που στάθηκε αφορμή για τη δημιουργία της. Η αναγνώριση της ανάγκης να χτιστεί ένα κοινό μέτωπο στις τρεις χώρες που να αντιτίθεται στις εξορύξεις υδρογονανθράκων στη Μεσόγειο, τόσο για περιβαλλοντικούς λόγους, όσο και γιατί μετατρέπουν την περιοχή σε κέντρο γεωπολιτικών συγκρούσεων, ήταν αυτή που έφερε κοντά μια σειρά περιβαλλοντικά κινήματα που συγκρότησαν την πρωτοβουλία «Μας Σκάβουν τον Λάκκο / Kazma Birak».
Στο διάστημα που μεσολάβησε η έρευνα για κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου ατόνησε σε έναν βαθμό, ενώ μια σειρά μεγάλες εταιρείες ενέργειας που είχαν δείξει ενδιαφέρον για τους υδρογονάνθρακες της περιοχής αποσύρθηκαν. Σήμερα ωστόσο, ο πόλεμος στην Ουκρανία επαναφέρει το θέμα, τινάζοντας στον αέρα τον έτσι κι αλλιώς εξαιρετικά ανεπαρκή σχεδιασμό για μείωση των εκπομπών αερίων ρύπων διεθνώς.
Ανεξάρτητα από το αν θα προχωρήσει το σχέδιο στο άμεσο μέλλον ή όχι, ανεξάρτητα από το αν είναι πιθανό ο πόλεμος στην Ουκρανία και η ενεργειακή κρίση να επαναφέρουν τα σενάρια κατασκευής του αγωγού EastMed, η ελληνοτουρκική διαμάχη θα συνεχιστεί και οι υδρογονάνθρακες της Μεσογείου θα εξακολουθήσουν να αποτελούν ένα από τα κεντρικά σημεία της. Απέναντι σε αυτό αβέβαιο μέλλον, έχει σημασία το περιβαλλοντικό κίνημα να παραμείνει σε εγρήγορση και να συνεχίσουν να χτίζονται δεσμοί αλληλεγγύης ανάμεσα στα κινήματα των χωρών που εμπλέκονται στη διαμάχη.
Μια πρόσκαιρη ύφεση;
Ο Φώτης Μπενλίσοϊ (Kazma Birak, Τουρκία) περιέγραψε την ύφεση στην οποία βρίσκεται ο ελληνοτουρκικός ανταγωνισμός λόγω του παγώματος του EastMed και την αλλαγή φάσης που περνάει η τουρκική εξωτερική πολιτική. Εξήγησε ωστόσο ότι η φάση αυτή δεν αναιρεί τους κεντρικούς στόχους της τουρκικής άρχουσας τάξης, που εδώ και αρκετές δεκαετίες προσπαθεί εμφατικά να αναβαθμίσει τη θέση της στην ευρύτερη περιοχή. Παρά τις μεταξύ τους διαφορές, τα διαφορετικά κομμάτια της έχουν στόχο την ανάδειξη της Τουρκίας σε περιφερειακή δύναμη, ανάμεσα σε άλλα για να απαντήσουν στα εσωτερικά οικονομικά και πολιτικά προβλήματα.
Ενόψει εκλογών σε περίπου έναν χρόνο, η κυβέρνηση Ερντογάν θα κάνει το παν για να αποφύγει την ήττα. Ανάμεσα σε άλλα θα δούμε νέα κύματα αυταρχισμού και πολεμοκαπηλείας. Οι πρόσφατες καταδίκες και οι ποινές πολυετούς φυλάκισης ενάντια σε αγωνιστές του κινήματος του πάρκου Γκεζί, αλλά και η συζήτηση για απαγόρευση του φιλοκουρδικού κόμματος HDP αποτελούν βήματα σε αυτή την κατεύθυνση. Σε αυτά τα πλαίσια το περιβαλλοντικό και το αντιπολεμικό κίνημα θα αντιμετωπίσουν σοβαρές προκλήσεις που καθιστούν απαραίτητη τη μεταξύ τους συνεργασία και αλληλεγγύη.
Τα κέρδη για τις εταιρείες, για μας η καταστροφή
Η Τσάλα Ηλεκτρίκτσι (Çağla Elektrikçi – Kazma Birak, βόρεια Κύπρος) περιέγραψε πώς στα παλιά και μόνιμα στοιχεία του ελληνοτουρκικού ανταγωνισμού (γκρίζες ζώνες, βραχονησίδες, κυπριακό, κλπ) ήρθαν να προστεθούν οι υδρογονάνθρακες, εντείνοντας τα προβλήματα. Αν και στην Κύπρο το φυσικό αέριο παρουσιάστηκε σαν ένα εργαλείο για την ειρήνη, όλοι ξέρουν πως οι άρχουσες τάξεις δε μοιράστηκαν ποτέ ειρηνικά τους πόρους που τις ενδιαφέρουν. Ξέρουμε επίσης ότι τα κέρδη από τις ενδεχόμενες εξορύξεις θα τα μοιραστούν οι εταιρείες ενέργειας και όχι τα φτωχά λαϊκά στρώματα.
Σήμερα και στις δύο πλευρές του νησιού εντείνεται η κούρσα των εξοπλισμών, όπως και ο εθνικισμός ανάμεσα στις δύο κοινότητες. Παρόλα αυτά, το επεισόδιο το 2020 προκάλεσε φόβο σε σημαντικά κομμάτια της κοινωνίας, μαζί με μια αίσθηση ότι είναι ανάγκη να υπάρξει αντίσταση στον κίνδυνο του πολέμου.
Παράλληλα υπάρχει φόβος για τις ενδεχόμενες περιβαλλοντικές καταστροφές που θα φέρουν οι εξορύξεις. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν πάνω από 200 πλατφόρμες άντλησης στη Μεσόγειο, μια σεισμογενή περιοχή, που ζει κατά κύριο λόγο από τον τουρισμό και την αλιεία.
Ψεύτικες υποσχέσεις
Η Μυρτώ Σκουρουπάθη (Μας Σκάβουν τον Λάκκο, νότια Κύπρος) αναφέρθηκε στις υποσχέσεις της ελληνοκυπριακής κυβέρνησης και στα ψέματα που ακούγονται εδώ και χρόνια για τα υποτιθέμενα οφέλη των εξορύξεων. Ένα από τα βασικά επιχειρήματα ήταν ότι «η Κύπρος θα γίνει Νορβηγία», ότι τα κέρδη από τους υδρογονάνθρακες θα φέρουν ψηλότερο βιοτικό επίπεδο για τον απλό κόσμο. Υπήρξαν ακόμη και περιπτώσεις ανθρώπων οι οποίοι οργάνωσαν τις σπουδές και τη ζωή τους με βάση την προοπτική της ανάπτυξης της εξορυκτικής βιομηχανίας. Σήμερα βέβαια δεν υπάρχουν καν οι απαραίτητες υποδομές για μια τέτοια άνοδο, ακόμη και ο τερματικός σταθμός υγροποίησης φυσικού αερίου δεν έχει κατασκευαστεί και ο μύθος του πλούτου από τους υδρογονάνθρακες καταρρέει.
Τα προηγούμενα χρόνια όμως οι υποστηρικτές του σχεδίου δεν δίστασαν να χρησιμοποιήσουν ακόμη και περιβαλλοντικά επιχειρήματα, λέγοντας ότι το φυσικό αέριο θα αποτελέσει μετάβαση από την καύση πετρελαίου στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Από την επιχειρηματολογία τους δεν έλειψαν και οι εθνικιστικές κορώνες, ακόμη και οι κατηγορίες ενάντια σε περιβαλλοντικούς ακτιβιστές ότι η άρνηση των εξορύξεων ισοδυναμεί με εθνική προδοσία. Έφτασαν να κατηγορήσουν κάποιους από τους ακτιβιστές ακόμη και για πράκτορες της Τουρκίας.
Διώξεις, ιδιωτικοποίηση και περιβαλλοντική καταστροφή
Η συζήτηση που ακολούθησε ανέδειξε κι άλλες σημαντικές πτυχές του θέματος, από την ιδιωτικοποίηση της αγοράς ενέργειας και την ενεργειακή φτώχεια, μέχρι τον καταστροφικό τρόπο με τον οποίο προωθούνται οι βιομηχανικής κλίμακας Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας σε διάφορες περιοχές της χώρας και τα κινήματα που χτίζονται απέναντι τους.
Ανάμεσα στα πολύ σημαντικά σημεία της εκδήλωσης ήταν η παρέμβαση του δημοσιογράφου της ΕΦΣΥΝ Τάσου Σαραντή που διώκεται για ρεπορτάζ του για τις μηνύσεις εναντίον όσων αντιστέκονται στην κατασκευή ανεμογεννητριών στην Μονεμβασιά, με την εταιρεία WRE ΕΛΛΑΣ να προχωρά σε αγωγή ύψους 225.000 ευρώ για εξύβριση, προσβολή, αλλά και υποκίνηση των κατοίκων της περιοχής, ενάντια στον ίδιο και την ΕΦΣΥΝ. Αναφέρθηκε επίσης στην αγωγή ενάντια σε εκατό ακτιβιστές ενάντια στις ανεμογεννήτριες στην Τήνο, αλλά και αυτή ενάντια στη δημοσιογράφο του Alterthess Σταυρούλα Πουλημένη από την οποία η εταιρεία «Ελληνικός Χρυσός» διεκδικεί 100.000 ευρώ για διαρροή προσωπικών δεδομένων, επειδή σε ρεπορτάζ της αναφέρθηκε στην τελεσίδικη καταδίκη δύο στελεχών της.
Στην εκδήλωση, την οποία συντόνισε η Εμμανουέλα Τερζοπούλου από την Κίνηση για την Προστασία και την Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφίνας, τοποθετήθηκαν επίσης ο Βασίλης Χλης από την πρωτοβουλία Save Tinos, η Δέσποινα Σπανούδη από το Πανελλαδικό Δίκτυο Συλλογικοτήτων για την Ενέργεια, ο Γιάννης Σηφακάκης από την Πρωτοβουλία Ενάντια στην Περιβαλλοντική καταστροφή και την κλιματική αλλαγή, ο Κώστας Παπακώστας από τον Ποδονίφτη – Ρεύμα κριτικής των καιρών και δράσης, ενώ εκπρόσωπος του Δικτύου Ελεύθερων Φαντάρων Σπάρτακος απηύθυνε χαιρετισμό.
Εκ μέρους του «Ξ», η Ελένη Μήτσου αναφέρθηκε στους σοβαρούς περιβαλλοντικούς κινδύνους από τις εξορύξεις στην κλειστή θάλασσα της Μεσογείου, της οποίας το νερό χρειάζεται τουλάχιστον 80 χρόνια για να ανανεωθεί πλήρως και η οποία φιλοξενεί σπάνια βιοποικιλότητα. Ένα ενδεχόμενο ατύχημα, αλλά ακόμη και μικρότερες διαρροές (που υπάρχουν σε όλες τις εγκαταστάσεις εξορύξεων σε στεριά και θάλασσα, είτε πρόκειται για πετρέλαιο, είτε για φυσικό αέριο) θα σημαίνει τεράστιους κινδύνους για τη φύση της περιοχής καθώς και για τους κατοίκους της.
Κοινός τόπος όλων όσων συμμετείχαν στην εκδήλωση ήταν η ανάγκη συνέχισης του χτισίματος δεσμών ανάμεσα στα περιβαλλοντικά και τα αντιπολεμικά κινήματα και οργανώσεις της περιοχής, ώστε να αντιμετωπίσουμε από κοινού τις όποιες απειλές προκύψουν το επόμενο διάστημα. Μέσα σε αυτό το ζοφερό τοπίο των διαρκών επιθέσεων στα δικαιώματα και το βιοτικό επίπεδο, του ανταγωνισμού των αρχουσών τάξεων και των εθνικισμών, η συνεργασία κινημάτων μπορεί να αποτελέσει ελπίδα και έμπνευση για τους εργαζόμενους και τη νεολαία της περιοχής.
Μετά το τέλος της συζήτησης μας κράτησαν παρέα οι Χριστίνα Κυπρίδου, Λουκία Γκαρδιάκου και Αθανασία Κανελλοπούλου με τα παραδοσιακά και ρεμπέτικα τραγούδια της «Κανελόριζα».
Δείτε στη συνέχεια ολόκληρο το βίντεο από την εκδήλωση, το οποίο προβλήθηκε σε ζωντανή μετάδοση μέσω facebook από τη σελίδα omnia tv:
