μπροσούρα της GreenAttack

(Σεπτέμβρης 2007)

1.     Εισαγωγή

75 άνθρωποι πέθαναν φέτος το καλοκαίρι στις μεγάλες πυρκαγιές ενώ 12% των ελληνικών δασών έγινε στάχτη. Η κυβέρνηση έχυνε κροκοδείλια δάκρυα και πρόβαλλε θεωρίες συνωμοσίας για να δικαιολογήσει την έκταση της καταστροφής. Το ΠΑΣΟΚ από την άλλη φώναζε για την ανεπάρκεια της κυβέρνησης.

Η πραγματικότητα όμως είναι πως αυτά τα δύο κόμματα, που κυβερνούν τη χώρα από τη μεταπολίτευση και μετά, για περισσότερες δηλαδή από 3 δεκαετίες, φέρουν ακέραιη την ευθύνη για τις τεράστιες καταστροφές του τελευταίου καλοκαιριού, καταστροφές που δεν αποτελούν παρά μέρος της συνολικής εγκατάλειψης των δασών και γενικά του περιβάλλοντος όλα τα χρόνια και τις δεκαετίες που προηγήθηκαν.

“Ήταν θέμα χρόνου να έρθουν οι μεγάλες φωτιές” δήλωναν σε όλους τους τόνους τα στελέχη της πυροσβεστικής τα προηγούμενα χρόνια. Ήταν θέμα χρόνου κι όμως τα δυο μεγάλα κόμματα αφήσανε τη Δασική Υπηρεσία και την Πυροσβεστική χωρίς προσωπικό, χωρίς μέσα, χωρίς κονδύλια.

Η ερμηνεία γι’ αυτή τους την πολιτική ήταν ότι “δεν υπήρχαν λεφτά”.

Πρόκειται για ένα προκλητικό ψέμα!

Στη συνέχεια του κειμένου αυτού παρουσιάζουμε πολύ αναλυτικά τις ευθύνες του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ για την εγκατάλειψη των δασών και του περιβάλλοντος, στη διάρκεια των προηγούμενων δεκαετιών. Και δείχνουμε πως δεν πρόκειται για λάθη, αλλά για συνειδητή πολιτική! Την ίδια στιγμή κάνουμε τις δικές μας προτάσεις / παρεμβάσεις, προτείνουμε τις δικές μας πρωτοβουλίες, εξετάζουμε τι μπορούμε εμείς να κάνουμε, από τη στιγμή που οι κυβερνώντες έχουν άλλες προτεραιότητες, και που, εξόφθαλμα πια, δεν μπορούμε να εμπιστευτούμε το περιβάλλον στα δικά τους χέρια.

Προτού όμως πιάσουμε τα ζητήματα με τη σειρά, θέλουμε να ξεκινήσουμε από το θέμα των κονδυλίων. Αφού πέρα-σε η σκόνη που ξεσήκωσαν οι καταγγελίες περί συνομωσίας (ότι δηλαδή οι πυρκαγιές μπήκαν με βάση ένα καταστροφικό σχέδιο κάποιου διαβολικού εχθρού) είναι πια καθαρό πως για την έκταση των πυρκαγιών φταίει το γεγονός πως δεν υπήρχαν επαρκή μέσα στα χέρια της Δασικής Υπηρεσίας και του Πυροσβεστικού Σώματος για να αντιμετωπίσει τις πυρκαγιές στα πρώτα τους στάδια, προτού δηλαδή τεθούν εκτός ελέγχου. Είναι γνωστό, και το επαναλαμβάνουμε στη συνέχεια, πως το 1/3 των οργανικών θέσεων στην Πυροσβεστική είναι κενές, πως ένα τεράστιο μέρος της δασοπυρόσβεσης στηρίζεται σε εποχιακούς πυροσβέστες και εθελοντές, χωρίς τα κατάλληλα μέσα και επαρκή εκπαίδευση. Τα δε μέσα στη διάθεση των πυροσβεστών είναι πανάθλια (όχι μόνο δεν έχουν πυροσβεστικά αεροπλάνα και οχήματα… ούτε γάντια και μάσκες δεν έχουν!!).

Η απάντηση των κυβερνώντων είναι πως δεν υπήρχαν λεφτά για να γίνουν όλες οι απαραίτητες προσλήψεις και να αγοραστεί ο απαιτούμενος εξοπλισμός. Κι εμείς λέμε πως αυτό είναι ψέμα. Γιατί:

– Αν δεν υπήρχαν λεφτά, που βρήκαν 3000 ευρώ για κάθε πυροπαθή τα οποία μάλιστα δόθηκαν με τέτοιες αστραπιαίες διαδικασίες; (Εννοείται ότι ερχόντουσαν εκλογές 15 μέρες μετά – γι’ αυτό υπήρξε τέτοια γρήγορη κυβερνητική δράση).

– Αν δεν υπήρχαν λεφτά πως μπορέσανε προεκλογικά (τον Ιούλη – όταν η Πάρνηθα καιγόταν) να προσλάβουνε 4000 αγροφύλακες; Γιατί δεν προσλάβανε δασοπυροσβέστες;

– Αν δεν υπάρχουν λεφτά, γιατί μειώνουν συνέχεια τη φορολογία στα κέρδη των μεγάλων επιχειρήσεων; Επί ΠΑΣΟΚ (Σημίτη) η φορολογία των κερδών έφτανε το 45% και μειώθηκε στο 35%. Αυτό το παρέλαβε η κυβέρνηση Καραμανλή και το κατέβασε στο 25% έχοντας δηλώσει πως στόχος είναι να το πάει πιο κάτω (κατ’ αρχήν στο 20% …).

– Κι ακόμα, γιατί κάνουν χαριστικές συμβάσεις και δώρα σε μεγάλες επιχειρήσεις (π.χ. του μεγαλοεφοπλιστή Λούης, του οποίου το καράβι Ση Ντάιαμοντ βυθίστηκε πέρυσι στη Σαντορίνη, με σοβαρές υποψίες ότι υπήρχαν ευθύνες γι’ αυτό) με βάση τις οποίες το κράτος πληρώνει τις ασφαλιστικές εισφορές των εργαζομένων σ’ αυτές, αντί να τις πληρώνουν οι ίδιοι οι εργοδότες;

Ας σημειώσουμε εδώ, πως η ελληνική οικονομία είναι στη διάρκεια των τελευταίων 10 περίπου χρόνων η πιο γοργά αναπτυσσόμενη οικονομία στην Ε.Ε. των 15. Κι επίσης ότι στην Ελλάδα έχουμε την πιο ψηλή κερδοφορία των επιχειρήσεων από οποιαδήποτε άλλη χώρα της Ε.Ε. Τα στοιχεία που δίνει η έκθεση του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ (ΙΝΕ-ΓΣΕΕ) για το 2007, δείχνουν πως τα επιχειρηματικά κέρδη αυξάνονται με ετήσιους ρυθμούς 56%! Πρόσφατα ανακοινώθηκε η εκτίμηση για τα κέρδη της Εθνικής Τράπεζας για τον περυσινό χρόνο: εκτιμάται πως τα κέρδη της αυξήθηκαν κατά 61%! Παρόμοια είναι η αύξηση των κερδών των άλλων μεγάλων ελληνικών τραπεζών.

Γιατί η κυβέρνηση δεν φορολογεί αυτά τα κέρδη αν “δεν έχει λεφτά” για να δαπανήσει υπέρ του περιβάλλοντος και υπέρ της προστασίας των δασών μας; Γιατί κάνει ακριβώς το αντίθετο – δηλαδή μειώνει όλο και περισσότερο τους φόρους στα κέρδη τους; Η απάντηση είναι απλή και πολύ καθαρή. Αυτοί που μας κυβερνούν ενδιαφέρονται πρώτα και πάνω από όλα για να εξασφαλίζουν τα κέρδη των μεγάλων επιχειρήσεων με τις οποίες έχουν στενούς, πολύ στενούς, δεσμούς. Και, αυτό που στην πραγματικότητα γίνεται, θυσιάζουν το δικό μας περιβάλλον για να διασφαλίσουν τα δικά τους κέρδη.

Ε, αυτό, δεν είναι δυνατό να το ανεχτούμε άλλο!

Ας δούμε όμως τα ζητήματα με τη σειρά…

2.     Σενάρια Συνομωσίας…και αλήθειες

Η καταστροφή σε αριθμούς

“Φέτος, νωρίτερα από κάθε άλλη χρονιά, θα εφαρμοστεί το Εθνικό Σχέδιο για την πρόληψη και την αντιμετώπιση των πυρκαγιών”.

Δήλωση Καραμανλή, 13/03/2007

Σενάρια Συνομωσίας…και αλήθειες

Προσπαθώντας να καλύψει την εγκληματική της ανεπάρκεια η κυβέρνηση μιλούσε για “ασύμμετρη απειλή”, για “νέα μορφή τρομοκρατίας” και “οργανωμένα σχέδια εμπρηστών”. Τόσες φωτιές και μάλιστα ταυτόχρονα δεν έχουμε ξαναδεί – επέμεναν.

Όμως οι αριθμοί τους διαψεύδουν…

Ο αριθμός των πυρκαγιών φέτος ήταν πολύ μικρότερος από άλλες χρονιές. Όμως, όσα στρέμματα έχουν καεί τα τελευταία 8 χρόνια, κάηκαν το φετινό καλοκαίρι!

“Τόσες πολλές εστίες φωτιάς την ίδια ώρα σε τόσα μέρη της χώρας, δεν μπορεί να είναι σύμπτωση… [πρόκειται περί] οργανωμένου σχεδίου εμπρηστών”.

Δήλωση Κώστα Καραμανλή 25/8/2007.

Ωστόσο ένα μήνα πιο πριν, στις 25/7/2007 και ενώ ο αριθμός των πυρκαγιών ήταν ο ίδιος, ο Πρωθυπουργός απέδιδε τις καταστροφές:

“στην κλιματική αλλαγή … που πλήττει ήδη τον πλανήτη και βεβαίως τη χώρα μας”.

Αντιθέτως το Σεπτέμβρη του 1998 από την θέση της αντιπολίτευσης έλεγε για τις πυρκαγιές:

“Το κράτος βρίσκεται σε διάλυση. Οι πολίτες έβλεπαν τις περιουσίες τους να καταστρέφονται και τη ζωή τους να κινδυνεύει, και το κράτος να μη μπορεί να τους παράσχει τη στοιχειώδη ασφάλεια”.

(Στοιχεία από: “ΤΑ ΝΕΑ” 27/08/2007)

Δεν είναι η πρώτη φορά που οι κυβερνήσεις καταφεύγουν σε τέτοιου είδους σενάρια για να συγκαλύψουν τις καταστροφικές για το περιβάλλον πολιτικές τους. Ενδεικτικά, τη δεκαετία του ’80 οι κυβερνήσεις του ΠαΣοΚ απέδιδαν τις φωτιές σε χουντικούς που επιδιώκουν να αποσταθεροποιήσουν τη δημοκρατία, ενώ τη δεκαετία του ’90 τα σενάρια μιλούσαν για Τούρκους πράκτορες και Γκρίζους Λύκους. (Περισσότερα για τα σενάρια συνομωσίας www.iospress.gr).

Αξίζει όμως εδώ να σημειώσουμε τα σχόλια του Β. Πολύδωρα – που φέτος το καλοκαίρι μιλούσε για “ασύμμετρες απειλές” – στα  σενάρια συνομωσίας που αναπτύχθηκαν κατά τη διάρκεια των πυρκαγιών του 1995. Έλεγε τότε ο Β. Πολύδωρας:

“Μανία κι’ αυτή που μας διακατέχει. Να βλέπουμε παντού ή να κατασκευάζουμε εχθρούς. Τι παράξενος μαζοχισμός. Που προδίδει … μια ψυχολογία υποανάπτυκτου, που δεν μας τιμά καθόλου”

(Ελευθεροτυπία 9/9/2007)

Η θεωρία της “συνομωσίας” κατέρρευσε τις βδομάδες που ακολούθησαν τη μεγάλη καταστροφή. Για την κυβέρνηση οι πάντες μπορούσε να ήταν ένοχοι (το ΠΑ.ΣΟ.Κ., οι κουκουλοφόροι, οι Τούρκοι πράκτορες, οι Αλβανοί Κοσσοβάροι, η CIA, κοκ) μόνο η κυβέρνηση δεν έχει καμία ευθύνη! Όμως κανένα στοιχείο δεν παρουσιάστηκε σε κανένα στάδιο που να τεκμηριώνει οποιαδήποτε τέτοια εκδοχή.

Αντίθετα όταν έγιναν οι πρώτες συλλήψεις αποδείχτηκε, πως:

– Μια γιαγιά, 75 χρόνων ξεκίνησε κατά λάθος τη φωτιά στη Ζαχάρω που στοίχισε δεκάδες ζωές.

– Οικοδόμοι ξεκίνησαν από λάθος τη φωτιά που κατέκαψε την Εύβοια, από εργασίες κοπής μετάλλων στην οροφή ενός σπιτιού

– Δυο παιδιά 12 χρόνων ξεκίνησαν τη φωτιά στην Καβάλα βάζοντας φωτιά σε ξερά χόρτα.

– Στη δε περίπτωση που αγροφύλακας κατάγγειλε 62χρονο συνταξιούχο για τη φωτιά στην Αρεόπολη (παλιό μέλος του ΠΑΣΟΚ – “επιβεβαιώνοντας” έτσι τη θεωρία των “πολιτικών πυρκαγιών”) την επόμενη μέρα (30/8/2007 “ΤΑ ΝΕΑ”) αναίρεσε στον ανακριτή την κατάθεση του καταγγέλλοντας πως του ασκήθηκαν πιέσεις από ανώτερους αξιωματούχους!!

Μετά τη νίκη της στις εκλογές η κυβέρνηση της ΝΔ ξέχασε τη θεωρία της συνομωσίας. Μάλιστα ο υπουργός των πυρκαγιών, Βύρωνας Πολύδωρας δεν πήρε χαρτοφυλάκιο. Ο νεοεκλεγείς πρωθυπουργός Καραμανλής απέλυσε δηλαδή τον υπουργό του, τιμωρώντας τον έτσι για τα πεπραγμένα της θητείας του. Όσο όμως ο Βύρωνας Πολύδωρας ήταν υπουργός ο Κ. Καραμανλής του παρείχε απόλυτη κάλυψη.

Αυτό ονομάζεται ΥΠΟΚΡΙΣΙΑ! Χωρίς εισαγωγικά και με κεφαλαία γράμματα!

2.     Πρόληψη Πυρκαγιών (Δασική Υπηρεσία)

Η πρόληψη των πυρκαγιών αλλά και η αναδάσωση των καμένων εκτάσεων είναι – μεταξύ άλλων – το έργο της Δασικής Υπηρεσίας. Ένα έργο όμως το οποίο αδυνατεί να πραγματοποιήσει καθώς υποφέρει από υποχρηματοδότηση και τεράστιες ελλείψεις προσωπικού.

“Αποτελεί επείγουσα προτεραιότητα η αντιμετώπιση των προβλημάτων και ο αγώνας για το περιβάλλον”, έλεγε ο Καραμανλής τον περασμένο Μάρτη. Λόγια μεγάλα… λόγια ψεύτικα…

Το 2007 τα κονδύλια που δόθηκαν στο σύνολο της δασικής υπηρεσίας για τη λειτουργία της είναι μόλις 170.000.000 ευρώ! (Σύλλογος Δασοφυλάκων Κεντρικής Μακεδονίας. www.dasofylakeskm.gr). Αυτά τα κονδύλια όχι μόνο δεν αρκούν για να παρθούν τα στοιχειώδη μέτρα προστασίας για τα δάση (βλ. συνέχεια) αλλά πολλές υπηρεσίες έβαλαν λουκέτο. Σύμφωνα με έρευνα του 2006 του ΑΠΘ (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης) τα 1.100 δασοφυλακεία όπως και οι 284 σταθμοί δασοπροστασίας στην Ελλάδα δεν λειτουργούν, ενώ από τα 300 δασονομεία ελάχιστα είναι ανοιχτά. (Ελευθεροτυπία 22/7/207). Την ίδια στιγμή η Δασική Υπηρεσία διαθέτει μόνο 1000 δασοφύλακες, ο καθένας από τους οποίους εί-ναι υπεύθυνος για 100.000 στρέμματα δάσους ενώ 1500 περίπου οργανικές θέσεις στην δασική υπηρεσία είναι κενές. (Σύλλογος Δασοφυλάκων Κεντρικής Μακεδονίας).

Είναι δυνατόν η κυβέρνηση να μην γνωρίζει ότι μ’ αυτά τα κονδύλια και με τέτοιες ελλείψεις σε προσωπικό δεν μπορεί να υπάρχει πρόληψη;

Όχι, δεν είναι άγνοια. Είναι επιλογή!

Τι σημαίνει πρόληψη

1. Καθαρισμός των δασών από τη νεκρή βιομάζα (χόρτα, φύλλα, βελόνες, κλαδιά κοκ) η οποία από ένα βαθμό συσσώρευσης και πάνω έχει ως φυσική κατάληξη την πυρκαγιά (οι πυρκαγιές είναι στοιχείο της φυσικής λειτουργίας των περισσότερων δασικών οικοσυστημάτων)

 “…τα δάση είναι παρατημένα στην τύχη… παράγοντας περίσσια βιομάζα … η οποία τελικά αποτελεί την καύσιμη ύλη που τροφοδοτεί τις πυρκαγιές, τη στιγμή μάλιστα που δεν έχουν διανοιχτεί όλα αυτά τα χρόνια αντιπυρικές ζώνες”.

(Χ. Γαλλής, δασολόγος-περιβαλλοντολόγος, ερευνητής του Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών Θεσσαλονίκης του ΕΘΙΑΓΕ – Καθημερινή 1/9/2007)

“Αν η πολιτεία διέθετε 30 εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο για πρόληψη θα υπήρχε ορθολογική διαχείριση των δασών. Σε ένα δάσος καθαρισμένο όταν προκύψει φωτιά μπορείς να τη σταματήσεις.”

(Δ. Βακάλης, δασολόγος –  Έθνος12/9/2007)

2. Δημιουργία αντιπυρικών ζωνών. Δηλαδή πλήρης καθαρισμός μιας ζώνης στο δάσος από τη βλάστηση, έτσι ώστε εάν ξεσπάσει φωτιά σ’ ένα τμήμα του δάσους να μην μπορεί να περάσει στο άλλο, αφού δεν θα έχει τίποτα να κάψει.

“Δεν υπάρχουν αντιπυρικές ζώνες ενώ οι δήμοι δεν είχαν φροντίσει να καθαρίσουν στοιχειωδώς από τα ξερόχορτα”

(Απόσπασμα από συνέντευξη εποχικών πυροσβεστών στην εφημερίδα “Ξεκίνημα”, για τις πυρκαγιές στο Ν. Πήλιο στις 27/7/2007 –  www.xekinima.org/news)

3. Δημιουργία δασικών δρόμων, έτσι ώστε τα πυροσβεστικά οχήματα και τα πεζοπόρα τμήματα της πυροσβεστικής να μπορούν να προσεγγίσουν τη φωτιά μέσα στο δάσος πριν προλάβει να εξαπλωθεί.

“Δεν δημιουργήθηκε καμία αντιπυρική ζώνη, δεν διανοίχτηκε οποιοσδήποτε δασικός δρόμος και ο Εθνικός Δρυμός [η Πάρνηθα] αφέθηκε στην τύχη του…”

(Το Βήμα 2/9/2007)

4. Καταγραφή και χαρτογράφηση των Δασών και Δασικών Εκτάσεων. Οι δασικοί χάρτες είναι απαραίτητο εργαλείο τόσο για να ξέρουν οι υπάλληλοι της δασικής υπηρεσίας ποιος είναι “ο χώρος της δουλειάς τους”, αλλά και για να γνωρίζουν οι πυροσβέστες που και πώς να πάνε όταν πρέπει να σβήσουν μια πυρκαγιά. Την ίδια στιγμή η χαρτογράφηση των δασών οριοθετεί τα δάση και δεν επιτρέπει – με ανάλογες νομοθεσίες βέβαια – την διεκδίκηση δασικών εκτάσεων από καταπατητές.

“Καταρχήν δεν υπάρχουν αρκετοί αγροτικοί δρόμοι. Και αυτοί που υπάρχουν δεν είναι χαρτογραφημένοι. Δεν έχουμε χάρτες! Έτσι δεν ξέρουμε που καταλήγει κάθε χωματόδρομος. Επιπλέον οι δρόμοι αυτοί δεν συντηρούνται έτσι δεν ήταν ανοιγμένοι. Μη ρωτάς γιατί… Γιατί δεν δίνονται λεφτά!”

(Συνέντευξη Πυροσβεστών, ο.π..)

5. Δημιουργία δικτύου πυροσβεστικών κρουνών, υδατοδεξαμενών, κοκ. και τακτικός έλεγχός τους. Η παροχή νερού πρέπει να είναι κοντά στον τόπο εκδήλωσης μιας πυρκαγιάς και όχι να διανύουν τα πυροσβεστικά οχήματα και οι υδροφόρες χιλιόμετρα για να ανεφοδιαστούν.

“Τι να πρωτοθυμηθώ; Τα υδροφόρα που άδειαζαν αμέσως και δεν είχαμε νερό να γεμίσουμε; Πώς να σβήσεις φωτιά χωρίς νερό; Το νερό τελείωνε αμέσως και έπρεπε να διατρέξουμε μακρινή απόσταση με τα αυτοκίνητα για να ξαναγεμίσουμε. Θέλαμε να βοηθήσουμε και δεν είχαμε τρόπο.”

(Απόσπασμα συνέντευξης πυροσβέστη στην Ελευθεροτυπια 01/9/2007)

6. Δημιουργία δικτύου παρατηρητηρίων (πυροφυλάκια) και εκτέλεση περιπολιών, για εκδήλωση πυρκαγιάς, ύποπτων κινήσεων, παράνομη ρίψη απορριμμάτων σε δασικές εκτάσεις κοκ, μέχρι να εγκατασταθούν οι απαιτούμενες τεχνολογίες που κάνουν αυτό το έργο εξαιρετικά πιο εύκολο (βλ. συνέχεια).

Στα δάση μας περιπολούν μόλις 1000 δασοφύλακες (οι προβλεπόμενες οργανικές θέσεις είναι 2.230). Τόσοι ακριβώς υπηρετούσαν και το 1919 που η Ελλάδα ήταν η μισή απ’ ότι σήμερα. Ο μέσος όρος φύλαξης ανά δασοφύλακα είναι 100.000 στρέμματα περίπου. “…με τόσους λίγους δασοφύλακες, όπως είναι κατανοητό, δεν μπορούμε να μιλάμε για πραγματική προστασία του δασικού και φυσικού περιβάλλοντος”

(στοιχεία από: Σύλλογος Δασοφυλάκων Κεντρικής Μακεδονίας. www.dasofylakeskm.gr)

7. Συνεχής περιπολία πυροσβεστικών οχημάτων και ενός αεροπλάνου με γεμάτες τις δεξαμενές κατά τους θερινούς μήνες, σε κάθε περιοχή, για γρήγορη και άμεση επέμβαση στο παραμικρό ξέσπασμα πυρκαγιάς

“Παλαιότερα, τις ημέρες υψηλής επικινδυνότητας γίνονταν από αέρος περιπολίες στην Αττική από πυροσβεστικό αεροπλάνο με γεμάτες δεξαμενές, που θα μπορούσε να επέμβει άμεσα σε περίπτωση εκδήλωσης πυρκαγιάς και να επιχειρήσει στην εστία σε πρώτο χρόνο. Εφέτος οι περιπολίες αυτές δεν γίνονται.”

(Καθημερινή 22/7/2007)

8. Καθαρισμός των χωραφιών (από ξερόχορτα, καλαμιές κοκ) που βρίσκονται κοντά στα δάση. Καθαρισμός των περιοχών γύρω από πυλώνες και εγκαταστάσεις της ΔΕΗ. Καθαρισμός των παράνομων χωματερών.

Μέρη δηλαδή όπου συγκεντρώνονται εύφλεκτα υλικά και είναι εύκολο να ξεσπάσουν πυρκαγιές.

9. Χρήση νέων τεχνολογιών (δορυφορικών ή ψηφιακών συστημάτων) για την ανίχνευση και παρακολούθηση των πυρκαγιών.

Τα πιο κάτω αποσπάσματα μιλούν από μόνα τους.

“Το μεγαλύτερο σε έκταση πευκοδάσος στην Ευρώπη βρίσκεται στο Βραδεμβούργο της Γερμανίας… Κάμερες υψηλής ευκρίνειας και ευαισθησίας, …σαρώνουν εκατοντάδες χιλιόμετρα πευκοδάσους, ικανές να συλλαμβάνουν το παραμικρό ίχνος καπνού, ακόμη και τη σκόνη που έχει σηκωθεί… Η εικόνα μεταφέρεται σε ένα κεντρικό σημείο ελέγχου, όπου οι δασοφύλακες … επιτηρούν πίνακες με οθόνες. Όταν … αντιληφθούν ότι πρόκειται για σοβαρή πυρκαγιά, σημαίνουν συναγερμό. Σε λίγα λεπτά, οι πρώτες πυροσβεστικές δυνάμεις είναι εκεί.”

(Ελευθεροτυπία 07/9/2007)

“…Το ‘Αυτοματοποιημένο Σύστημα Αντιπυρικής και Αντιπλημμυρικής Προστασίας’ (ΑΣΑΑΠ) … ολοκληρώθηκε το 2004 από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, το υπουργείο Εσωτερικών και το Συμβούλιο Περιβάλλοντος της Μαδρίτης …Πρόκειται … για ένα αυτόνομο σύστημα τηλεανίχνευσης της φωτιάς με ψηφιακή βιντεοκάμερα. Με τη χρήση μάλιστα των γεωγραφικών δεδομένων (GPS) και πληροφοριών (GIS), των δορυφορικών εικόνων και της ψηφιακής χαρτογράφησης, η ανίχνευση της φωτιάς γίνεται σε πραγματικό χρόνο… Το κόστος εγκατάστασής του στους κύριους ορεινούς όγκους της χώρας δεν θα ξεπεράσει τις 500.000 ευρώ…. Τα στοιχεία, οι πληροφορίες και τα συμπεράσματα του προγράμματος έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί από αρμόδιους φορείς της Ισπανίας. Στην Ελλάδα; Το σκέφτονται ακόμα!”

(Ελευθεροτυπία 09/9/2007)

“Το Σύστημα Διαχείρισης και Πρόληψης Δασικών Πυρκα-γιών FOMFIS… έναν συνδυασμό διαφόρων τεχνολογιών και επιστημών. ‘Εργαλεία’ όπως η τηλεπισκόπηση (δορυφορι-κές εικόνες), τα γεωγραφικά συστήματα πληροφοριών… οι χάρτες, η μετεωρολογία… ενσωματώνονται σε ένα πρόγραμμα με τους εξής στόχους: τον εντοπισμό κινδύνου πυρκαγιάς, πώς είναι δυνατόν να αντιμετωπιστεί με τα υφιστάμενα στην περιοχή μέσα, τι επιπλέον μέσα καταστολής χρειάζονται και πού πρέπει να τοποθετηθούν….”

(Ελευθεροτυπία 9/9/2007)

Τι μπορούμε να κάνουμε

·           Να διεκδικήσουμε με ποικιλόμορφες εκδηλώσεις διαμαρτυρίας τα κονδύλια που είναι απαραίτητα για τη δασοπροστασία με στόχο να υποχρεώσουμε τους κυβερνώντες να τα παράσχουν.

·           Να δείχνουμε έμπρακτα τη συμπαράσταση και την αλληλεγγύη μας στους υπαλλήλους της Δασικής Υπηρεσίας, στηρίζοντας και συμμετέχοντας στους αγώνες τους για περισσότερες προσλήψεις και για αύξηση των κονδυλίων για το έργο της υπηρεσίας τους.

·           Να οργανώσουμε σε συνεννόηση με τα κατά τόπους δασαρχεία ομάδες εθελοντών για περιπολίες τους καλοκαιρινούς μήνες.

·           Να οργανώσουμε σε συνεννόηση με τα κατά τόπους δασαρχεία ομάδες καθαρισμού των δασών καθώς και ομάδες που θα βοηθούν στην αναδάσωση.

4.     Καταστολή Πυρκαγιών (Πυροσβεστικό Σώμα)

Οι φετινές πυρκαγιές πήραν πρωτόγνωρη έκταση, καίγοντας το 12% των ελληνικών δασών (Νέα 29/8/2007).

Δεν ήταν τυχαίο…

“Ήταν θέμα χρόνου… να έλθουν οι μεγάλες φωτιές. Το φωνάζαμε και το φωνάζουμε σ’ όλους τους τόνους”

(Περιοδικό “πυροσβεστικό γίγνεσθαι” τ.26).

Αλλά οι κυβερνήσεις αγνοούσαν αυτές τις φωνές. Ήταν απασχολημένες με το να πουλάνε δομημένα ομόλογα, να κάνουν κουμπαριές και άλλα τέτοια “χαριτωμένα”.

“Αλίμονό μας αν έχουμε πολλές μεγάλες φωτιές ταυτόχρονα”,

έλεγε ο επικεφαλής της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, Α. Κόης, πριν τρία χρόνια (Ελευθεροτυπία 2/9/2007).

“Αλίμονό μας”, γιατί όταν δεν έχεις τους ανθρώπους και τα μέσα για να επέμβεις σε μια φωτιά άμεσα, αυτή εξαπλώνεται, τα μέτωπα φτάνουν σε έκταση 50 και 100χλμ. και τότε είναι πλέον πολύ αργά… Έτσι κάηκε η Πάρνηθα, από μια φωτιά που ξεκίνησε από τα Δερβενοχώρια, μια απόσταση 15χλμ. Έτσι κάηκε η Πελοπόννησος και η Εύβοια.

Η κατάσταση του Πυροσβεστικού Σώματος σήμερα είναι τραγική:

·      Το 29% από τις προβλεπόμενες 12.765 οργανικές θέσεις στο Πυροσβεστικό Σώμα είναι κενές. Για πολλά χρόνια δεν προσλαμβάνονται νέοι πυροσβέστες, ενώ ταυτόχρονα κάθε χρόνο συνταξιοδοτούνται περίπου 800.

“Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η έλλειψη προσωπικού και μέσων. Οι σταθμοί της Σπάρτης, του Γυθείου, των Μολάων, της Αρεόπολης και της Νεάπολης υπολειτουργούν… Ο σταθμός της Σπάρτης δεν θα μπορεί να λειτουργήσει από του χρόνου, καθώς από τα 43 άτομα τα 26 βγαίνουν σε σύνταξη, ενώ ο σταθμός της Νεάπολης δικαιολογεί δύναμη 17 πυροσβεστών και σήμερα υπάρχουν 3. Σε όλο το νομό τα αυτοκίνητα αντί να επανδρώνονται από 4 άτομα έχουν μόνο τον οδηγό και έναν πυροσβέστη. Από το 2004 δεν έχει έρθει ούτε ένας πυροσβέστης…Υπάρχουν 70 κενές θέσεις…”

Τζανέτος Δαμηλάκος, πρόεδρος της Ένωσης Υπαλλήλων Πυροσβεστικού Σώματος Λακωνίας (Ελευθεροτυπία, 26/8/2007)

·      Σχεδόν οι μισοί πυροσβέστες (5.500) είναι εποχικοί που δουλεύουν με 8μηνες συμβάσεις, χωρίς κατάλληλο εξοπλισμό, χωρίς να έχουν εκπαιδευτεί.

“Πολλοί πυροσβέστες … δεν ξέρουν ούτε να ρίχνουν το νερό στη φωτιά, η οποία χτυπιέται στη βάση της και όχι στη φλόγα, όπως βλέπουμε στις τηλεοράσεις…”.

Γ. Ξανθόπουλος, Δρ. δασολόγος (Σημερινή 30/8/2007)

“…Λείπει η εκπαίδευση, κυρίως των εποχικών πυροσβε-στών. Θα έπρεπε να γίνονται ασκήσεις… πριν στείλουν τους ανθρώπους αυτούς στις φωτιές… Με δεδομένο ότι οι μόνιμοι επανδρώνουν τις υπηρεσίες, συνήθως στη μάχη με τις φλόγες οι περισσότεροι συνάδελφοι είναι εποχικοί”.

(Τζανέτος Δαμηλάκος, Ελευθεροτυπία, 26/8/2007)

Όσο για τον εξοπλισμό…

Γάντια κηπουρικής (κόστος 3 ευρώ), χωρίς να έχουν αντιπυρική προστασία, μάσκες χειρουργικές μίας χρήσης (κόστος 0,50 ευρώ), χωρίς αναπνευστικό φίλτρο, γυαλιά πλαστικά, της πλάκας, που κινδυνεύουν να λιώσουν στο πρόσωπο αυτού που τα φοράει ενώ κράνος και κουβέρτα έχουν να μοιραστούν χρόνια. (στοιχεία από: Πυροσβεστικά Νέα της ΠΟΣΔΥΠ τ.9 2007)

·      19% των οχημάτων του ΠΣ έχει ηλικία πέραν της 15ετίας. Ο πιο νέος εξοπλισμός που αγοράστηκε με κονδύλια των Ολυμπιακών Αγώνων προοριζόταν μόνο για τις πόλεις που φιλοξενούσαν αγώνες.

Χαλασμένες αντλίες στα πυροσβεστικά οχήματα, μάνικες που έσπαγαν από την πίεση, οχήματα και ελικόπτερα ακινητοποιημένα στα γκαράζ τους επειδή είχαν μηχανικές βλάβες, ή δεν είχαν συντηρηθεί ήταν μερικές από τις ιστορίες “πυροσβεστικής τρέλας” που ακούσαμε φέτος στις τηλεοράσεις μας.

“Αρκετά από τα οχήματα που έχουμε είναι παλιά. Για παράδειγμα αν χρειαστεί να πατήσεις αρκετές φορές τα φρένα τότε αυτά “ανάβουν” και δεν πιάνουν. Έτσι κι εμείς πηγαίνουμε πολύ αργά π.χ. στις κατηφόρες για να μπορούμε να τα ελέγξουμε.”

(συνέντευξη εποχικών πυροσβεστών, “Ξεκίνημα”, ο.π.)

Τι μπορούμε να κάνουμε

Να διεκδικήσουμε:

·      Άμεση κάλυψη όλων των κενών οργανικών θέσεων του Π.Σ. και πρόσληψη περισσότερου προσωπικού. Να παλέψουμε μαζί με τους συμβασιούχους πυροσβέστες για την μονιμοποίηση τους. Πυρόσβεση χωρίς πυροσβέστες δεν γίνεται!

·      Να στηρίξουμε το αίτημα του σωματίου των Πυροσβεστών για την ίδρυση πανεπιστημιακού τμήματος  Πυροσβεστικών Σπουδών. Σήμερα λαμβάνουν μόνο μια 3μηνη εκπαίδευση σεμιναριακού τύπου (Ελευθεροτυπία 2/9/2007)

·      Την επιμόρφωση των πυροσβεστών σε νέες τεχνικές δασοπυρόσβεσης όπως είναι το “αντιπυρ”

Το “αντιπύρ” είναι βασικός τρόπος αμυντικής πυρόσβεσης, που συνήθως εφαρμόζεται σε μεγάλες πυρκαγιές δασών ή θαμνότοπων και όταν η πυρκαγιά έχει πολύ μεγάλη έκταση και ένταση. Περιλαμβάνει την καύση μιας λωρίδας γης αρκετά μεγάλης, ώστε να μπορεί να σταμα-τήσει την πυρκαγιά. Τη μέθοδο αυτή χρησιμοποιούν αρ-κετοί δασοπυροσβέστες σε όλον τον κόσμο. Οι Κύπριοι δασοπυροσβέστες έσωσαν το Αλιβέρι και την Ανδρίτσαινα χρησιμοποιώντας αυτή τη μέθοδο.  Ωστόσο στην Ελλάδα, παρόλο που οι δασολόγοι του Ελληνικού Πυροσβεστικού Σώματος γνωρίζουν τη μέθοδο δεν τη χρησιμοποιούν γιατί φοβούνται ότι θα πάνε φυλακή. Και αυτό γιατί, σήμερα δεν υπάρχει το νομικό πλαίσιο που θα επιτρέπει την αντιμετώπιση των πυρκαγιών με αυτό τον τρόπο. Πολλοί δασάρχες και δασολόγοι τις προηγούμενες δεκαετίες κατέληξαν στα δικαστήρια γιατί κάποιοι τούς κατηγόρησαν ότι έβαζαν φωτιές επειδή τους είδαν να κάνουν “αντιπύρ”. (Σημερινή 30/8/2007)

·      Κονδύλια για τον εκσυγχρονισμό, την ανανέωση και τη συντήρηση των πυροσβεστικών μέσων, αλλά και τον ατομικό εξοπλισμό των πυροσβεστών.

·      Να αξιοποιηθούν τα μηχανήματα του στρατού τόσο στην πρόληψη όσο και στην καταστολή των πυρκαγιών

·      Πραγματική εθελοντική δασοπυρόσβεση

Το σημερινό νομικό πλαίσιο για την εθελοντική δασοπυρόσβεση έχει τόσες προϋποθέσεις και επιβάλλει τόσες υποχρεώσεις που δεν επιτρέπει στην συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών να συμμετέχουν. Στην πραγματικότητα οι εθελοντές πυροσβέστες λειτουργούν ως επαγγελματίες με τη διαφορά ότι δεν πληρώνονται. Έχουν για παράδειγμα υποχρεωτικά ωράρια υπηρεσίας στους πυροσβεστικούς σταθμούς, όπου καλύπτουν τις απογευματινές και τις βραδινές βάρδιες, καθώς και όλο το 24ωρο τις αργίες. Ο θεσμός των εθελοντών σήμερα στην ουσία προσπαθεί να κλείσει τις τρύπες των κενών οργανικών θέσεων και των ελλείψεων του Πυροσβεστικού Σώματος.

Για μια πραγματική εθελοντική και πιο αποτελεσματική πυρόσβεση χρειάζεται:

α) Να εκπαιδεύονται όλοι οι πρόθυμοι πολίτες ανάλογα με τις δυνατότητές τους στην δασοπυρόσβεση, τις δράσεις πρόληψης, την παροχή πρώτων βοηθειών κοκ και να καταγράφονται. Με αυτό τον τρόπο σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης θα μπορεί να κινητοποιείται από το Πυροσβεστικό Σώμα μια ολόκληρη στρατιά εκπαιδευμένων εθελοντών, αντί μόνο των 2.500 που υπάρχουν σήμερα και θα αποφευχθούν οι τραυματισμοί και θάνατοι πολιτών, που θέλοντας να βοηθήσουν τρέχουν στα μέτωπα χωρίς καμιά εκπαίδευση.

β) Να εκπαιδευτεί στη δασοπυρόσβεση κάθε κοινότητα που γειτνιάζει με δάση. Να της παρασχεθούν τα απαραίτητα μέσα (δίκτυο κρουνών, υδατοδεξαμενές, γεννήτριες για να λειτουργούν οι αντλίες με το νερό όταν η φωτιά χτυπά το δίκτυο της ΔΕΗ και κόβει την παροχή του ρεύματος, μικρά κινητά μέσα δασοπυρόσβεσης κοκ) για να φτιαχτεί ένας πραγματικός “στρατός” δασοπυροσβεστών. Με αυτό τον τρόπο μικρές φωτιές θα μπορούν να σβήνουν ή να ελέγχονται έγκαιρα, πριν εξαπλωθούν και καταλήξουν σε τραγωδίες όπως αυτές του πρόσφατου καλοκαιριού. (Το σύστημα αυτό λειτουργεί σήμερα με επιτυχία στην Αυστρία και τη Γερμανία). Περιττό να πούμε πως οι εθελοντές δασοπυροσβέστες σε κάθε τέτοια κοινότητα δεν πρέπει να υπόκεινται στην αρμοδιότητα των τοπικών αρχών, που συχνά είναι συνυπεύθυνες για τις καταπατήσεις και έχουν σχέσεις συναλλαγής με εργολάβους και κατασκευαστές, αλλά πρέπει να έχουν την ανεξαρτησία τους και τη δική τους δημοκρατική λειτουργία.

·      Να εκπαιδευτεί σωστά ο στρατός στη δασοπυρόσβεση – όχι να στέλνεται ο κάθε νεοσύλλεκτος χωρίς εκπαίδευση στις φωτιές – και με τα απαραίτητα μέσα να παρέχει βοήθεια στην πυροσβεστική όταν υπάρχει ανάγκη.

Η δημιουργία ομάδων εθελοντών και η χρήση σωμάτων του στρατού σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να αποτελέσει άλλοθι για να μην γίνουν οι αναγκαίες προσλήψεις / μονιμοποιήσεις στην πυροσβεστική ή για να δικαιολογηθούν περικοπές και απολύσεις. Οι εθελοντές και ο στρατός πρέπει να παίζουν βοηθητικό ρόλό και όχι να αντικαταστήσουν το ΠΣ.

·      Ενιαίο εθνικό φορέα δασική προστασίας.

Ο διαχωρισμός της πρόληψης (με υπεύθυνη τη Δασική Υπηρεσία) από την καταστολή (με υπεύθυνο το Π.Σ.) των πυρκαγιών, σε συνδυασμό με την έλλειψη κονδυλίων είχε τραγικά αποτελέσματα. Για την προστασία των δασών μας χρειάζεται η σύσταση ενός ενιαίου φορέα (κεντρικά και ανά δήμο) όπου θα συμμετέχουν όλοι: Δασολόγοι (οι επιστήμονες των δασών), Δασοφύλακες, η Πυροσβεστική  καθώς και αντιπρόσωποι από τις τοπικές κοινωνίες και την εθελοντική δασοπυρόσβεση (που ξέρουν καλύτερα απ’ όλους τα δάση που περιστοιχίζουν τις κοινότητές τους).

5.     Δασοκτόνοι Νόμοι…

Από το 1979 οι κυβερνήσεις έχουν αποχαρακτηρίσει εκατομμύρια στρέμματα δασικών εκτάσεων της χώρας και έχουν νομιμοποιήσει κάθε είδους καταπάτηση. Κάθε κυβέρνηση ανταγωνίζεται την προηγούμενη στη χαλάρωση της νομοθεσίας για την προστασία των δασών, στον αποχαρακτηρισμό των δασικών εκτάσεων και στο χάρισμα φιλέτων δασικής γης στους οικοδομικούς και αγροτικούς συνεταιρισμούς, στις τουριστικές επιχειρήσεις και την εκκλησία. Σήμερα κάνουν δηλώσεις περί ευαισθησίας και ενδιαφέροντος για το περιβάλλον. Όμως οι νομοθεσίες που πέρασαν τις τελευταίες δεκαετίες αποκαλύπτουν με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο το πραγματικό τους πρόσωπο.

·                     1979

Νόμος 998/1979 επί κυβέρνησης Καραμανλή:

– Επέτρεπε την ένταξη των δασών και των δασικών εκτάσεων στην οικιστική περιοχή και την οικοδόμησή τους σε ποσοστό 10%.

– Νομιμοποιούσε την αγορά δασικών ή αναδασωτέων εκτάσεων που ανήκαν στην εκκλησία από οικοδομικούς συνεταιρισμούς

– Εξαιρούσε από την δασοπροστασία ιδιόκτητους “διασωθέντες αγρούς” με υπεύθυνη δήλωση του ενδιαφερόμε-νου ότι ήταν καλλιεργήσιμα εδάφη έως το 1940

Αποτέλεσμα: 15 εκ. στρέμματα δεν προστατεύονται πια από τη δασική νομοθεσία.

·                     1987

Νόμος 1734/1978 επί κυβέρνησης Παπανδρέου:

– Επέτρεπε τον αποχαρακτηρισμό δασικών εκτάσεων (από τους κατά τόπου νομάρχες) μέσω της μετονομασίας τους σε “βοσκοτόπια”. Τα “βοσκοτόπια” στην συνέχεια μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για γεωργική εκμετάλλευση, δημιουργία νέων οικισμών ή επέκταση παλιών, για χώρους απορριμμάτων και λυμάτων ή για το χτίσιμο εκκλησιών και μοναστηριών.

Αποτέλεσμα: 52εκ. στρέμματα δασικών εκτάσεων αποχα-ρακτηρίζονται και αλλάζουν χρήση.

·                     2001

Συνταγματική αναθεώρηση του άρθρου 24 του Συντάγμα-τος, επί κυβέρνησης Σημίτη:

– Επέτρεπε γενικά την αλλαγή χρήσης δασών για λόγους “εθνικής οικονομίας” και “δημόσιου συμφέροντος” και μεταξύ άλλων νομιμοποιούσε τις μεταβιβάσεις “αγροκτημάτων” με άγρια δέντρα που δεν εφάπτονται με δημόσιο δάσος ή δασική έκταση.

Τα μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα μπορούσαν λοιπόν, σε συνεννόηση με την κυβέρνηση, να εξαφανίζουν δασικές εκτάσεις για να κάνουν ένα έργο “δημοσίου συμφέροντος”. Την ίδια στιγμή όποιος ήθελε να πουλήσει “αγρόκτημα με άγρια δέντρα” που δεν εφάπτεται με δάσος, το μόνο που είχε να κάνει είναι να ξεφορτωθεί (με το γνωστό τρόπο…) το δάσος το οποίο εφαπτόταν της περιουσίας του.

·                     2003

Νόμος 3208/2003 επί κυβέρνησης Σημίτη:

Ο γνωστός και ως “νόμος Δρυ” συρρίκνωνε αποφασιστικά την έννοια του δάσους.

– Με βάση το νέο νόμο, ως δασικές εκτάσεις ορίζονται οι περιοχές που καλύπτονται σε ποσοστό 25% από δέντρα – αντί 15% που ίσχυε προηγουμένως και 10% που ισχύει στην Ε.Ε.

– Ως δάσος ορίζονται οι περιοχές που καλύπτονται σε ποσοστό 30% από δέντρα.

– Κορυφές που βουνών και άβατες πλαγιές που δεν καλύπτονται από δασική βλάστηση δεν χαρακτηρίζονται πια ως δασικές!

Αποτέλεσμα: 1/3 των δασικών εκτάσεων της χώρας αποχαρακτηρίζονται!!!

* Σημειώνουμε ότι στη δασική οικολογία δεν υπάρχει η έννοια της “δασικής έκτασης”, καθώς οι εκτάσεις που καλύπτονται πιο αραιά από δέντρα (δασικές εκτάσεις) αλλά και οι γυμνές περιοχές μέσα στα δάση θεωρούνται ενιαία οικοσυστήματα που έχουν την ίδια ανάγκη προστασίας.

·                     2006

(Προσπάθεια για) Αναθεώρηση των άρθρων 24 και 117 του Συντάγματος επί κυβέρνησης Καραμανλή

Η αναθεώρηση των άρθρων 24 και 117 του Συντάγματος που προωθούσε την προηγούμενη περίοδο η κυβέρνηση Καραμανλή δεν πέρασε τελικά. Το φοιτητικό κίνημα παλεύοντας ενάντια στην αναθεώρηση του άρθρου 16, απέτρεψε και την αναθεώρηση των άρθρων 24 και117. Τι είχε όμως υπόψη της η κυβέρνηση; Οι προτάσεις της εισηγητικής έκθεσης στη Βουλή είχαν ως εξής:

1. “…προτείνεται…η περαιτέρω προστασία εκτάσεων, εφόσον αυτές ήταν αναμφισβήτητα δάση ή δασικές εκτάσεις κατά την 11η Ιουνίου 1975…”

Με την πρόταση αυτή, στο όνομα δήθεν της “περαιτέρω προστασίας…” στην πραγματικότητα νομιμοποιούνται όλες οι καταπατήσεις και παράνομες εκχερσώσεις δασών και δασικών εκτάσεων που έγιναν πριν το 1975 και ακυρώνονται όλες οι δικαστικές αποφάσεις σε βάρος αυτών των καταπατητών.

Την ίδια στιγμή η κυβέρνηση γνωρίζει ότι δεν υπάρχει αεροφωτογράφιση (όπως ούτε κτηματολόγιο φυσικά…) που να καλύπτει όλη τη χώρα το 1975. Η πρώτη κοντινότερη αεροφωτογράφιση όλης της χώρας έγινε στα μέσα της δεκαετίας του ’90. Οπότε αντικειμενικά κριτήρια για το ποιες περιοχές ήταν ή δεν ήταν δάση / δασικές εκτάσεις το 1975 δεν υπάρχουν! Έτσι, ή θα πρέπει να βασιστούν στις αεροφωτογραφίες της δεκαετίας του 90 ή στις “καταθέσεις” και “βεβαιώσεις” κοινοταρχών, δημάρχών κοκ. Με απλά λόγια η ακόμα μεγαλύτερη συρρίκνωση των δασών είναι βέβαιη.

2. ” …προτείνουμε, προκειμένου για τις δασικές εκτάσεις, υπαγωγή κατά περιοριστικό τρόπο, στην ίδια ρύθμιση, και των περιπτώσεων χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού της χώρας, ώστε σε όλες αυτές τις περιπτώσεις να θεωρείται δεδομένη η συνδρομή δημοσίου συμφέροντος και να επιτρέπεται η μεταβολή του προορισμού των δασικών εκτάσεων…”

Στην ουσία λοιπόν, με βάση το σκεπτικό αυτό, ο χωροταξικός και πολεοδομικός σχεδιασμός, με άλλα λόγια η οικιστική ανάπτυξη, εντάσσεται στους λόγους “εθνικού συμφέροντος” που επιτρέπουν την αλλαγή χρήσης των δασικών εκτάσεων!

3. “…οι προτεινόμενες αυτές ρυθμίσεις συνάδουν με την ‘αρχή της αειφορίας’ ή της ‘βιώσιμης ανάπτυξης’…Η αρχή της ‘βιώσιμης ανάπτυξης’ επιβάλλει μεν τη διαφύλαξη του φυσικού περιβάλλοντος και για τις ερχόμενες γενεές, χωρίς όμως να αποκλείει την αξιοποίησή του, δηλαδή τη λήψη εκείνων των μέτρων που είναι σε κάθε περίπτωση αναγκαία για την περαιτέρω ανάπτυξη, ιδίως οικονομική, της παρούσας γενεάς. Δηλαδή όχι μόνο δεν απαγορεύεται η αξιοποίηση του περιβάλλοντος αλλά αντιθέτως, εν όψει της αρχής της ‘βιώσιμης ανάπτυξης’….αυτή επιβάλλεται…”

Αυτό είναι το τελικό χτύπημα: στο  όνομα της οικονομικής ανάπτυξης της νέας γενιάς εξαλείφεται κάθε μέτρο προ-στασίας των δασών. Επιχειρήσεις κάθε είδους θα μπορούν να “αξιοποιούν” τα δάση στο όνομα της “βιώσιμης ανάπτυξης” που έχει ανάγκη η σημερινή και οι επόμενες γενιές.

6.     …και η αξιοποίησή τους

Οι παραπάνω νομοθεσίες όχι μόνο δεν “προστατεύουν” τα δάση αλλά αντιθέτως επιβραβεύουν όσους τα καίνε και τα καταπατούν.

·      Όταν δασικές εκτάσεις συνεχώς αποχαρακτηρίζονται…

Από το 1979 έχουν αποχαρακτηριστεί εκατομμύρια στρέμματα από τις δασικές εκτάσεις της χώρας

·      Όταν μετά από πυρκαγιές τεράστιες εκτάσεις εξαιρούνται της αναδάσωσης…

Π.χ. Στην Πεντέλη την περίοδο 1995-1998 κάηκαν 161.000 στρέμματα δάσους. Από τις καμένες εκτάσεις οι μισές εξαιρέθηκαν της αναδάσωσης, καθώς “αποδείχτηκε” ότι δεν ήταν δασικές. Ήταν εκτάσεις που διεκδικούταν επίμονα από ιδιώτες, οικοδομικούς συνεταιρισμούς και την Εκκλησία. Τα ίδια έγιναν και στη Ραφήνα. Μετά την μεγάλη πυρκαγιά όπου κάηκαν 10.185 στρέμματα το 1/3 των καμένων εκτάσεων εξαιρέθηκε της αναδάσωσης και σήμερα φέρονται ως μικρά οικόπεδα μέσα στο δάσος. (Καθημερινή 22/7/2007).

Χαρακτηριστικό είναι επίσης το γεγονός πως δεν προλάβαμε να συνέλθουμε από το κάψιμο της Πάρνηθας και η κυβέρνηση βιάστηκε να εξαιρέσει 62 στρέμματα από την αναδάσωση για να τα χαρίσει στο Καζίνο για τη δημιουργία ξενοδοχείου και θέσεων στάθμευσης.

·      …και στην συνέχεια χτίζονται μέσα σε αυτές αυθαίρετα που ουδέποτε κατεδαφίζονται…

Σήμερα στα ελληνικά δάση υπάρχουν περίπου 150.000 αυθαίρετα (Τα Νέα 15/6/2007)

Π.χ. την τελευταία 25ετία έχουν καταγραφεί 30.000 κτίσματα σε εκτάσεις που εμπίπτουν στις προστατευόμενες δασικές περιοχές της Πάρνηθας. (Ελευθεροτυπία – 30/6/2007)

Π.χ. Στην Πεντέλη σε μια μεγάλη δασική έκταση 140 στρεμ-μάτων που είχε καεί δύο φορές στο παρελθόν (1999 & 2000) και δεν αναδασώθηκε ποτέ, ξεφύτρωσαν πέντε βίλες, ιδιοκτησίας της “Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης” της Εκκλησίας “Αλληλεγγύη”! (Ελευθεροτυπία 19/8/2007)

Π.χ. στο Υμηττό στην περιοχή της Αιξωνής, υπάρχουν περισσότερα από 100 αυθαίρετα (Καθημερινή 22/7/2007)

·      …αλλά αντιθέτως μετά από ένα διάστημα νομιμοποιούνται και μπαίνουν στα σχέδια πόλης…

Π.χ. στην Πάρνηθα, μέσα στα όρια του Εθνικού Δρυμού περιλαμβάνονται 27.000 στρέμματα “γεωργικής” γης, τα οποία ανήκουν – αλήθεια πόσο νόμιμα; – σε ιδιώτες και συνεταιρισμούς και τα οποία σύμφωνα με διάταγμα που δημοσιεύτηκε στις 24 Ιουλίου στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, μπορούν πλέον να οικοπεδοποιηθούν και να χτιστούν. (Ελευθεροτυπία 12/9/2007)

Π.χ. Στον Άγιο Στέφανο Αττικής, δασικές εκτάσεις έχουν ενταχθεί στο σχέδιο πόλης. Μια πόλη μεγάλωσε προς το δάσος, εκατοντάδες οικοδομικές άδειες εκδόθηκαν νομίμως, χωρίς να συμβεί το παραμικρό. (Ελευθεροτυπία 28/7/07).

Στην Πελοπόννησο δεν πρόλαβαν να σβήσουν οι φωτιές και έκαναν την εμφάνισή τους στις εφημερίδες αγγελίες που ζητούσαν φτηνά ορεινά χτήματα στις καμένες περιοχές. (Τα αρπαχτικά γνωρίζουν καλά… Η καταπάτηση των δασών δεν τιμωρείται, αλλά νομιμοποιείται.)

·      Όταν προστατευόμενες περιοχές δίνονται για “οικονομική αξιοποίηση” και “ανάπτυξη”…

Πχ. 2.500 στρέμματα προστατευόμενης περιοχής Natura στη Ζαχάρω δόθηκαν προς εκμετάλλευση. Η δικαιολογία γι’ αυτό το ξεπούλημα εξπρές ήταν η άμεση ανακούφιση των πυροπαθών. (Ελευθεροτυπία 14/9/2007)

·      Όταν δεν καταρτίζεται εθνικό κτηματολόγιο και δασολόγιο και έτσι κανείς δεν ξέρει ποιες εκτάσεις είναι δασικές και σε ποιόν ανήκουν…

…και μπορεί ο καθένας, καίγοντας πρώτα τον τόπο και στη συνέχεια φέρνοντας μερικούς πληρωμένους μάρτυρες, να διεκδικεί όποια δασική έκταση θέλει για αγροτική καλλιέργεια, βοσκοτόπια, οικοδόμηση κοκ.,

·      …τότε είναι φυσιολογικό οι κάθε είδους καταπατητές και κερδοσκόποι να οργιάζουν. Πώς να σταματήσουν όταν κάθε καταπάτηση και διεκδίκηση τελικά επιβραβεύεται;

Τι μπορούμε να κάνουμε

·      Να παλέψουμε για την κατάργηση όλων των δασοκτόνων νόμων, νέων και παλιότερων. Να μην αναθεωρηθούν τα άρθρα 24 και 117 του Συντάγματος. Κανένας αποχαρακτηρισμός δάσους ή δασικής έκτασης.

·      Να διεκδικήσουμε την άμεση κατάρτιση εθνικού κτηματολογίου και δασολογίου.

·      Να διεκδικήσουμε τη μετατροπή όλων των δασών και δασικών εκτάσεων σε δημόσια περιουσία και τον αποκλεισμό κάθε απαίτησης από την εκκλησία, ή ιδιωτικά συμφέροντα για οποιασδήποτε μορφής εκμετάλλευση και κερδοσκοπία.

·      Να οργανώνουμε εκδηλώσεις διαμαρτυρίας και να δημοσιοποιούμε οποιαδήποτε κίνηση καταπάτησης δασών ή αναδασωτέων εκτάσεων.

·      Να παλέψουμε για σκληρές ποινές στους κάθε λογής καταπατητές.

·      Να παλέψουμε για κατεδάφιση όλων των αυθαιρέτων που βρίσκονται μέσα σε δασικές εκτάσεις. Καμία ακύρωση καταδικαστικής απόφασης για παλαιότερες καταπατήσεις όπως μεθοδεύεται μέσω της αναθεώρησης του άρθρου 24 του Συντάγματος.

7.     Αναδάσωση

Η κυβέρνηση κατά τη διάρκεια των μεγάλων πυρκαγιών δεσμευόταν ότι όλες οι καμένες εκτάσεις στη χώρα μας θα αναδασωθούν. Πρόκειται για μια ακόμα προεκλογική δέσμευση που δεν θα υλοποιηθεί ποτέ… Ενδεικτικό για τις προθέσεις της κυβέρνησης ήταν το γεγονός ότι την ίδια στιγμή που υποσχόταν αναδάσωση όλων των καμένων εκτάσεων, εξαιρούσε 62στρ. δάσους στην Πάρνηθα και τα χάριζε στο Καζίνο για να επεκταθεί. Επίσης, έδινε προς εκμετάλλευση 2.500 στρ. προστατευόμενης περιοχής Natura στη Ζαχάρω (Ελευθεροτυπία 14/09/2007).

Στην πραγματικότητα, τα καμένα δάση στη χώρα μας συνήθως δεν αναδασώνονται. Την τελευταία δεκαετία αναδασώθηκαν μόλις 22.000 στρ. (Καθημερινή 25/6/2006).

Μια αναδάσωση χρειάζεται εθνικό κτηματολόγιο και δασολόγιο. Ο πρωθυπουργός την περίοδο των μεγάλων πυρκαγιών έλεγε: “όπου ήταν δάσος, θα ξαναγίνει δάσος”. Έκανε αυτή τη δήλωση με άνεση, γιατί γνωρίζει ότι τα δάση και οι δασικές εκτάσεις δεν είναι χαρτογραφημένα και έτσι δεν είναι εύκολο να ελεγχθεί αν πραγματικά «ξανάγινε δάσος, όπου ήταν δάσος»

Μια αναδάσωση χρειάζεται ειδικούς (δασολόγους γεωπόνους κοκ), μελέτες, προσωπικό… Με μια λέξη: χρήματα. Χρήματα που καμιά κυβέρνηση δεν έχει δαπανήσει μέχρι σήμερα για το περιβάλλον και τις ανάγκες των πολιτών.

Αναδασώσεις λοιπόν εξαγγέλλονται, αλλά σπάνια υλοποιούνται. Αντιθέτως, αυτό που συχνά γίνεται πράξη, είναι η επίσημη εξαίρεση μεγάλων τμημάτων δασικής έκτασης από την αναδάσωση και η παραχώρησή τους σε κατασκευαστικές και άλλες επιχειρήσεις προς “αξιοποίηση”…

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Σέιχ-Σου στη Θεσσαλονίκη. Όταν τα 2/3 του δάσους κάηκαν το 1997, η κυβέρνηση κήρυξε το σύνολο της καμένης έκτασης αναδασωτέα. Ωστόσο λίγα χρόνια αργότερα…τμήματα του δάσους άρχισαν να εξαιρούνται της αναδάσωσης. Σήμερα 17.217 τ.μ δάσους έχουν αποχαρακτηριστεί και έχουν ξεκινήσει σε αυτά εργασίες εντατικής αποψίλωσης για την ανέγερση συνεδριακού κέντρου (Ελευθεροτυπία 10/10/2007).

Ας ρίξουμε όμως και ματιά στις αναδασώσεις που γίνονται:

“Οι μεταπυρικές αναδασώσεις στη χώρα μας …αποτελούν τμήμα μιας Εθνικής φιέστας κυρίως μετά από περιόδους μεγάλων περιαστικών πυρκαγιών.” (1)

Αντί οι αναδασώσεις να γίνονται μετά από μελέτες και να είναι μια “αντιγραφή” της φύσης όπως αυτή ήταν πριν την καταστροφή, αυτό που συμβαίνει συνήθως είναι το εξής:

α) Το μοναδικό κριτήριο για τις αναδασώσεις είναι η ποσότητα.

“Το μόνο που ενδιαφέρει τις προϊστάμενες κυβερνητικές αρχές… είναι μόνο ο αριθμός από τους ανοιγμένους λάκκους… Σε αυτό συνεργούν οι κάθε είδους ‘περιβαλλοντικοί σύλλογοι’, οι “μη κυβερνητικοί οργανισμοί” που από πραγματική αγάπη για το δάσος ή από συγκεκαλυμμένα συμφέροντα, έρχονται με δικές τους πρωτοβουλίες να υποκαταστήσουν τις δασικές υπηρεσίες, πραγματοποιώντας τερατώδεις αναδασώσεις, οι οποίες είναι χρήσιμες μόνο για τις δημόσιες σχέσεις τους.” (2) Τα δέντρα αυτά, φυτεύονται την μια μέρα κατά χιλιάδες και την επόμενη εγκαταλείπονται και ξεραίνονται.

β) Δεν σχεδιάζονται ποιοτικές αναδασώσεις με επιλογή των κατάλληλων ειδών για κάθε περιοχή.

Συχνά φυτεύονται μόνο δέντρα, επειδή αυτά φαίνονται με το μάτι,  και μάλιστα δέντρα ενός είδους.

“Όταν δημιουργούμε ένα νέο δάσος με ένα μόνο είδος είναι σαν να δημιουργούμε μια νέα πόλη με κατοίκους που ασκούν το ίδιο επάγγελμα (π.χ. να είναι μόνο γιατροί ή μόνο δάσκαλοι). Όσο δύσκολη είναι η επιβίωση αυτής της κοινότητας άλλο τόσο δύσκολη είναι η επιβίωση δασών με μόνο ένα είδος”. (3)

Οι μίξεις ειδών, όταν γίνονται, έχουν ως κριτήριο τις αισθητικές προτιμήσεις ή άλλες ανάγκες, κάποιων ατόμων και όχι τις οικολογικές ανάγκες της περιοχής και την αντιγραφή της προϋπάρχουσας βλάστησης. Η χρήση ξενικών ειδών που τελικά δεν μπορούν να επιβιώσουν είναι επίσης συνηθισμένο φαινόμενο στις ελληνικές “αναδασώσεις”.

Την ίδια στιγμή, συχνά η ποιότητα των φυτών και των σπόρων που χρησιμοποιούνται για αναδάσωση δεν είναι κατάλληλη καθώς πολλές φορές «…οι αναδασώσεις…γίνονται από φυτά που προσφέρουν, για καθαρά διαφημιστικούς σκοπούς, ιδιωτικές εταιρίες (σούπερ-μάρκετ, εταιρίες τηλεφωνίας κ.λ.π.)». (4)

Και έτσι τελικά…

Φτάνουμε σήμερα στο σημείο «οι περισσότερες αναδασώσεις [στη χώρα μας] να έχουν αποτύχει τελείως ή όσες επιζούν βρίσκονται σε οριακά επίπεδα αντοχής…» (5) και μάλιστα «η αναδάσωση πολλές φορές με τον τρόπο που γίνεται [να] προκαλεί μεγαλύτερη ζημιά απ’ ότι ή ίδια η πυρκαγιά (6)

Για την αναδάσωση των καμένων εκτάσεων του καλοκαιριού (7)

1.         Πριν από οποιαδήποτε αναδάσωση προτεραιότητα έχουν τα έργα αποτροπής διάβρωσης του εδάφους.

«Τα έργα αυτά είναι απλά και όχι ιδιαίτερα δαπανηρά. Πρέπει αμέσως να υλοτομηθούν όλα τα καμένα δένδρα και οι κορμοί τους να διατίθενται … με τρόπο που να λειτουργούν ως μικρά φράγματα….[έτσι]  αποτρέπουμε τη διάβρωση του εδάφους μειώνοντας την ταχύτητα του νερού και εμποδίζουμε την επιφανειακή απορροή… Από το άλλο μέρος, οι κορμοί που έρχονται σε επαφή με το έδαφος σαπίζουν γρήγορα και αποσυντίθενται εμπλουτίζοντας το έδαφος με την πολύτιμη οργανική ουσία απαραίτητη για τη βιολογική δραστηριότητα του εδάφους. Όλα αυτά πρέπει να έχουν τελειώσει πριν τα πρωτοβρόχια.”

2.         Τα πευκοδάση και τα δάση αείφυλλων και θερμόβιων πλατυφύλλων (π.χ. ευκάλυπτοι, εσπεριδοειδή δέντρα, ελιά, βαλανιδιά, καστανιά κοκ) δεν χρειάζονται τεχνητή αναδάσωση, καθώς έχουν φυσικούς μηχανισμούς εύκολης αναγέννησης (εκτιμώμενος χρόνος 15-20 χρόνια). Με μία προϋπόθεση: να προστατευτούν από τη βοσκή και βέβαια από τους καταπατητές.

3.         Τα δάση ελάτης είναι μια διαφορετική περίπτωση. Μερικές βασικές αρχές για την αναδάσωσή τους είναι εξής: Σε κατάλληλα προετοιμασμένο έδαφος, όπου αν χρειάζεται προσθέτεται φυτική γη, ανοίγονται βαθιοί λάκκοι (0,70μ). Σε αυτούς φυτεύονται σπόροι ή – αν θέλουμε επαναφορά του δάσους σε μικρότερο χρονικό διάστημα δηλ. σε 20 αντί για 50 χρόνια – μικρά δέντρα ηλικίας 3-4 ετών. Αναγκαίο είναι επίσης για τα νέα δέντρα και ένα δίκτυο ποτίσματος. Κάτω από δάσος ελάτης, σε χαμηλότερο υψόμετρο είναι απαραίτητο να φυτευτεί ένα πρόδασος από πεύκα, κέδρα, σπαρτά κλπ. το οποίο βοηθά τη ρύθμιση της θερμοκρασίας του ελατόδασους. Απαραίτητη προϋπόθεση και εδώ είναι η απαγόρευση της βοσκής και η προστασία της αναδασωμένης έκτασης από τους καταπατητές.

-(2,3,4,5) “Οι αναδασώσεις πυρόπληκτων περιοχών στην Ελλάδα: Μύθοι και Πραγματικότητες. Του Π. Κωνσταντινίδη, Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών Θεσσαλονίκης. http://oikein.wordpress.com

-(1,6) “Τρία βήματα για την Αναγέννηση του Εθνικού Δρυμού” του Σ. Ντάφη, καθηγητή Δασολογίας στο ΑΠΘ. www.arthro24.gr

– (7) “Έτσι θα αναγεννηθεί το ελατόδασος” του Γ. Κιούση, Ελευθεροτυπία 7/8/2007

Τι μπορουμε να κάνουμε

·         Να διεκδικήσουμε με κινητοποιήσεις την προστασία και την αναδάσωση όλων των καμένων εκτάσεων. Όχι στις αναδασώσεις πανηγύρια. Αναδάσωση με επιστημονικό σχεδιασμό και επίβλεψη.

·         Να οργανώσουμε σε συνεννόηση με τα κατά τόπους δασαρχεία εθελοντικές ομάδες αναδάσωσης. Η δασική υπηρεσία χορηγεί το απαιτούμενο για την αναδάσωση υλικό δωρεάν και εποπτεύει τα έργα ομάδων και φορέων που θέλουν να προσφέρουν εθελοντικά εργασία αναδάσωσης (Υπουργείο Γεωργίας Αριθμός Πρωτοκόλλου: 108171/1312)

8.     Συμπέρασμα

Έχουμε πάρα πολλά να κάνουμε. Από τα πιο απλά και καθημερινά, που είναι να βοηθήσουμε στο βαθμό που μπορεί ο καθένας στην αναγέννηση των δασών μας και, στη συνέχεια στην προστασία τους από νέες φωτιές. Να πάρουμε πρωτοβουλίες που να εμπλέξουν όσους περισσότερους από τους συμπολίτες  μας σε ομάδες αναδάσωσης, περιφρούρησης, περιπολιών, κοκ.

Και την ίδια στιγμή να μην ξεχνάμε πως αυτά τα καθήκοντα, κανονικά, αποτελούν ευθύνη της κυβέρνησης και των τοπικών αρχών. Και πως, επομένως, όχι μόνο δεν μπορούμε να ανεχτούμε να μας «χρησιμοποιούν» για να δημιουργούν εντυπώσεις, αλλά αντίθετα πρέπει να κάνουμε εντελώς καθαρό πως τους θεωρούμε υπεύθυνους για την τεράστια καταστροφή του φετινού καλοκαιριού αλλά και όλων των προηγούμενων χρόνων – και πως αυτό δεν το ξεχνάμε.

Θα παλέψουμε να καλύψουμε όσο μας είναι δυνατό τα κενά που αυτοί αφήνουν και που οδηγούν σε τέτοιες καταστροφές. Αλλά πρέπει να ξέρουμε πως ότι και να κάνουμε δεν υπάρχει τρόπος εμείς να δώσουμε λύση σε ένα πρόβλημα στο βαθμό που η κυβερνητική πολιτική συνεχίζει να το δημιουργεί και να το αναπαράγει. Η δική μας δράση δεν μπορεί να αντισταθμίσει το σαμποτάζ του κράτους. Γιατί πρόκειται για σαμποτάζ: οι δασοκτόνοι νόμοι τους, η εγκατάλειψη της Δασικής Υπηρεσίας, η εγκατάλειψη της Πυροσβεστικής, τις οποίες αφήσανε χωρίς προσωπικό και χωρίς μέσα… τα ψέματα και η υποκρισίες τους, όλα αυτά δεν αποτελούν λάθη, αποτελούν πολιτικές επιλογές.

Επομένως έχουμε χρέος, παράλληλα με την εμπλοκή μας στα απλά και καθημερινά πρακτικά ζητήματα του περιβάλλοντος, να επιδιώκουμε ένα κίνημα που θα αναγκάσει τους κυβερνώντες να σέβονται το περιβάλλον και τις ανάγκες της κοινωνίας. Αυτό μπορούν να το πετύχουν μόνο τα κινήματα. Που να κινητοποιούν πολλούς και να κάνουν τους ‘‘υψηλά ιστάμενους’’ να φοβούνται. Αυτός πρέπει να είναι ο στόχος μας.