Ο ηγέτης του ΕΛΑΣ Άρης Βελουχιώτης, σκοτώθηκε σαν σήμερα, στις 16/6 του 1945. Μ’ αυτή την αφορμή επαναδημοσιεύουμε παλιότερο άρθρο του «Ξ» που γράφτηκε με αφορμή την «πολιτική, αλλά όχι κομματική» αποκατάσταση του Βελουχιώτη από το ΚΚΕ και την -σχεδόν ταυτόχρονη- αποκαταστάση του Νίκου Ζαχαριάδη.
Του Παναγιώτη Βογιατζή
ΚΚΕ: Η αποκατάσταση του Ζαχαριάδη και η υποκρισία απέναντι στον Άρη
Ένα από τα σπουδαιότερα προσόντα για κάθε άνθρωπο και ίσως το σπουδαιότερο για ένα πολιτικό κόμμα, είναι το ν’ αναγνωρίζει τα λάθη του και να τα διορθώνει όσο γίνεται πιο έγκαιρα. Οι πρόσφατες αποφάσεις του ΚΚΕ σχετικά με την «αποκατάσταση» των Άρη Βελουχιώτη και Νίκου Ζαχαριάδη αποδεικνύουν ότι απέχει πολύ από το να διαθέτει αυτό το προσόν.
Πρόκειται για αποφάσεις που στην πραγματικότητα δεν αλλάζουν στο παραμικρό την γραφειοκρατική αντίληψη στην οποία είναι προσκολλημένο το ΚΚΕ –με εξοργιστική συνέπεια πρέπει ν’ αναγνωρίσουμε– τα τελευταία 85 από τα 90 συνολικά χρόνια της ιστορίας του.
Πρώτ’ απ’ όλα θέλουμε να ζητήσουμε προκαταβολικά συγγνώμη που για τις ανάγκες αυτού του σημειώματος είμαστε αναγκασμένοι να εξετάσουμε δίπλα-δίπλα τις περιπτώσεις δύο ανθρώπων που όχι μόνο δεν είχαν τίποτε κοινό, αλλά αποτελούσαν τους δυο αντιτιθέμενους πόλους στο λαϊκό κίνημα εκείνης της εποχής.
Γιατί, παρά την έντεχνη προσπάθεια του ΚΚΕ με την ταυτόχρονη αναμόχλευση των υποθέσεών τους, σχεδόν να τους ταυτίσει, η πραγματικότητα είναι ότι πρακτικά ο Ζαχαριάδης ευθύνεται άμεσα για την δολοφονία –γιατί για δολοφονία πρόκειται επί της ουσίας– του Άρη Βελουχιώτη.
Τα γεγονότα
Τα γεγονότα είναι σε μεγάλο βαθμό γνωστά. Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας από τους Γερμανούς, τον Οκτώβρη του 1944, μόνη πραγματική εξουσία στη χώρα είναι το ΕΑΜ–ΕΛΑΣ. Ωστόσο η ηγεσία του –στην οποία κυριαρχεί πλήρως το ΚΚΕ– αρνείται να εδραιώσει αυτή την εξουσία, επιτρέποντας στους μέχρι χθες συνεργάτες των Γερμανών και στους Εγγλέζους να ξεκινήσουν μια διαδικασία κατάληψης όλων των στρατηγικών πολιτικά και γεωγραφικά πόστων.
Τον Δεκέμβρη του 1944, με πρωτοβουλία της αντίδρασης, ξεκινάει η ένοπλη σύγκρουση στην Αθήνα αλλά η ηγεσία του ΕΑΜ, πιστή στις μέχρι τότε επιλογές της για «ειρηνική» συνύπαρξη με τους (ιμπεριαλιστές και Έλληνες καπιταλιστές) συμμάχους της, αρνείται να την κλιμακώσει, διατηρώντας τον κύριο όγκο των δυνάμεών του, υπό τον Άρη, στην… Ήπειρο! Τα Δεκεμβριανά τελειώνουν λοιπόν με ήττα του ΕΑΜ, χωρίς ωστόσο αυτή η ήττα να έχει αποφασιστικό χαρακτήρα. Σε στρατιωτικό επίπεδο ο ΕΛΑΣ εξακολουθεί να υπερτερεί συντριπτικά των αντιπάλων του.
Παρ’ όλα αυτά, δυο μήνες μετά, τον Φλεβάρη του 1945, η ηγεσία του ΕΑΜ υπογράφει στην Βάρκιζα μια πλήρη συνθηκολόγηση και τον αφοπλισμό του ΕΛΑΣ, χωρίς κανένα απολύτως αντάλλαγμα!
Ο Άρης αντιτίθεται στην συμφωνία και προσπαθεί να συσπειρώσει άλλους καπετάνιους στη Στερεά Ελλάδα γύρω του. Δεν τα καταφέρνει όμως γιατί σχεδόν κανένας δεν τολμάει ν’ αψηφήσει την επίσημη γραμμή του Κόμματος. Κι ενώ, σ’ ολόκληρη την Ελλάδα και κυρίως στην ύπαιθρο έχει αρχίσει από τα Τάγματα Ασφαλείας ένα ανελέητο κυνηγητό των ανταρτών του ΕΛΑΣ (είτε ήταν μέλη του ΚΚΕ είτε όχι) φτάνουν τα νέα ότι ο Νίκος Ζαχαριάδης, γραμματέας του Κόμματος που ήταν φυλακισμένος στο στρατόπεδο συγκέντρωσης στο Νταχάου επιστρέφει στην Ελλάδα.
Οι ελπίδες του Άρη αναπτερώνονται, γιατί ο Ζαχαριάδης είχε τεράστιο κύρος και φήμη στις γραμμές του Κόμματος – θεωρείται ανυποχώρητος επαναστάτης. Οι ελπίδες του όμως διαψεύδονται αμέσως με τον χειρότερο τρόπο.
Ο Ζαχαριάδης συνεχίζει την πολιτική της Βάρκιζας και σκληραίνει ακόμα περισσότερο τη στάση του Κόμματος απέναντι στον Άρη, που διαγράφεται με συνοπτικές διαδικασίες!
Στις 16 Ιουνίου του 1945, περικυκλωμένος από τις δυνάμεις του εχθρού, ο Άρης Βελουχιώτης αυτοκτονεί για να μην πέσει στα χέρια τους. Την ίδια μέρα δημοσιεύεται η απόφαση του ΚΚΕ για τη διαγραφή του (που είχε γίνει 2 μήνες νωρίτερα), απόφαση που δε μένει μόνο στη διαγραφή, αλλά προσπαθεί να τον ταπεινώσει όσο γίνεται περισσότερο: «Ο Άρης Βελουχιώτης ή Θανάσης Κλάρας ή Δηλωσίας ή Μιζέριας…» λες και επρόκειτο για κοινό εγκληματία!
65 χρόνια μετά…
Εξήντα πέντε χρόνια μετά, το ΚΚΕ αποφάσισε να «αποκαταστήσει» τον Άρη. Αλλά πώς το έκανε; Αναγνώρισε ότι ο Άρης είχε δίκιο στην κριτική του για τη συμφωνία της Βάρκιζας –κάτι πασίγνωστο πλέον ακόμα και για τον πιο άσχετο γύρω από την ιστορία του ελληνικού εμφύλιου– αλλά μέχρι εκεί:
«Η Πανελλαδική Συνδιάσκεψη σημειώνει ότι η διαφωνία του Άρη με τη Συμφωνία της Βάρκιζαςδε δικαιώνει τη στάση του απέναντι στη συλλογική θέση του Κόμματος και την παραβίαση από αυτόν της κομματικής πειθαρχίας, καθώς και την αξιοποίηση από τον Άρη της φήμης και του σεβασμού που είχε κατακτήσει την προηγούμενη περίοδο ως καπετάνιος του ΕΛΑΣ και στέλεχος του ΚΚΕ. Η στάση του αυτή, που αποτέλεσε ρήξη με τη θεμελιώδη αρχή του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού, δεν καθιστά δυνατή τη μετά θάνατο αποκατάσταση και της κομματικής του ιδιότητας» (οι υπογραμμίσεις δικές μας).
Ο Άρης λοιπόν είχε δίκαιο για τη Βάρκιζα, όταν την κατάγγελλε σαν έγκλημα κατά του ΕΑΜ, του ΕΛΑΣ, του αγώνα και των θυσιών του ελληνικού λαού, αλλά όφειλε να κρατήσει το στόμα του κλειστό, υπακούοντας στην γραμμή της ηγεσίας! Κατά τη γνώμη της ηγεσίας του ΚΚΕ, αν ο Άρης ήθελε να είναι εντάξει και να διατηρήσει την κομματική του ιδιότητα, έπρεπε να κάτσει και να βλέπει τα κεφάλια των συντρόφων του σε αναρίθμητες μάχες καρφωμένα πάνω στα παλούκια των ταγματασφαλιτών. Σίγουρα κανείς από την Κ. Επιτροπή ή το Πολιτικό Γραφείο του ΚΚΕ δεν αναρωτήθηκε τι αξία μπορεί να έχει μια τέτοια «κομματική ιδιότητα»…
Για το Δημοκρατικό Συγκεντρωτισμό
Ο Δημοκρατικός Συγκεντρωτισμός πρέπει ν’ αποτελεί τη βασική μορφή οργάνωσης κάθε επαναστατικού κόμματος. Με δυο λόγια αυτό σημαίνει ότι ένα επαναστατικό κόμμα πρέπει να συζητάει με πλήρη ελευθερία και να καταλήγει σε αποφάσεις οι οποίες στη συνέχεια πρέπει να υιοθετούνται και να παλεύονται ενιαία από το σύνολο των μελών του κόμματος. Την ίδια στιγμή όμως οι αποφάσεις αυτές δεν πρέπει να θεωρούνται θέσφατα. Οι διαφωνούντες με την όποια απόφαση πρέπει να είναι σε θέση να μπορούν να συνεχίσουν την προσπάθειά τους να πείσουν το κόμμα για τις απόψεις τους. Για να γίνει όμως αυτό απαιτείται η πλήρης εσωκομματική δημοκρατία. Αλλιώς, το πρώτο συνθετικό, η δημοκρατία, εξοβελίζεται εντελώς και παραμένει μόνο το δεύτερο – ο συγκεντρωτισμός. Αυτή είναι η πάγια τακτική όλων των σταλινικών κομμάτων και όχι μόνο – και στα αστικά πολιτικά κόμματα και σε άλλους προσωποκεντρικούς οργανισμούς η ίδια τακτική εφαρμόζεται.
Δεν υπάρχει τίποτε πιο ξένο για τις παραδόσεις του εργατικού κινήματος και εδώ είναι χρήσιμο ν’ αναφέρουμε μερικά (μόνο) παραδείγματα από την ιστορία του Κόμματος των Μπολσεβίκων.
Για παράδειγμα, στη διάρκεια της εισβολής ξένων στρατευμάτων και του εμφυλίου που είχε ξεσπάσει, στους κόλπους των Μπολσεβίκων και του Κόκκινου Στρατού εμφανίστηκε«στρατιωτική αντιπολίτευση», που αντιτίθονταν εντελώς στην στρατιωτική πολιτική του Κόμματος. Η στρατιωτική αντιπολίτευση ούτε διαγράφηκε από το Κόμμα ούτε ταπεινώθηκε από την ηγεσία, αντίθετα της παραχωρήθηκαν πολλά δικαιώματα και εξέδιδε μέχρι και δική της εφημερίδα!
Ακόμα και ο ίδιος ο Λένιν σε αρκετές κρίσιμες περιόδους – και ποια περίοδος δεν ήταν κρίσιμη εκείνα τα χρόνια – δεν δίστασε να έρθει σε ρήξη με την επίσημη γραμμή του κόμματος. Τον Απρίλη του 1917 ήταν ο μόνος στην ηγεσία των Μπολσεβίκων που έβαζε (ενάντια στον Στάλιν και άλλους) το ζήτημα της νέας επανάστασης που έπρεπε να ξεσπάσει σύντομα όταν η υπόλοιπη ηγεσία προσανατολιζόταν στο να κρατήσει τη θέση της αριστερής κριτικής στην κυβέρνηση των καπιταλιστών («Προσωρινή Κυβέρνηση») που είχε δημιουργηθεί – γι’ αυτό οι θέσεις του Απρίλη έχουν τέτοια φήμη και ιστορική σημασία.
Τον Οκτώβρη της ίδιας χρονιάς, όταν διαπίστωσε ότι η πλειοψηφία της Κεντρικής Επιτροπής δίσταζε να καλέσει σε εξέγερση, δήλωσε ότι παραιτείται απ’ αυτή και ξεκινάει αγώνα μέσα στο κόμμα για να υιοθετηθούν οι απόψεις του.
Πόσο διαφορετική θα ήταν η ιστορία ολόκληρου του πλανήτη αν ο Λένιν ακολουθούσε τον δημοκρατικό συγκεντρωτισμό αλά Παπαρήγα…
Πλήρης κι ανεπιφύλακτη αποκατάσταση του Ζαχαριάδη, σ’ αντίθεση με τον Άρη
Ας κλείσουμε την παρένθεση στον Δημοκρατικό Συγκεντρωτισμό κι ας επιστρέψουμε στις πρόσφατες αποφάσεις του ΚΚΕ, το οποίο μπορεί να μισοαποκατέστησε τον Βελουχιώτη, αλλά για τον Ζαχαριάδη επεφύλαξε σαφώς καλύτερη μοίρα.
Η αποκατάσταση του Ζαχαριάδη ήταν πλήρης και ανεπιφύλακτη. Ξανάγινε ο «μεγάλος ηγέτης», ο οποίος μόνο καλά είχε κάνει, ενώ τα λάθη του ήταν μικρά και περνάνε σε δεύτερη μοίρα. Ποια ήταν όμως η πραγματικότητα;
Είδαμε τη στάση του σε σχέση με τον Βελουχιώτη και τη συμφωνία της Βάρκιζας – μια συμφωνία εξόφθαλμα προδοτική! Η συνέχεια δεν ήταν καλύτερη. Με τη δεξιά να έχει πάρει το πάνω χέρι μετά τη Βάρκιζα, ο Ζαχαριάδης φτιάχνει το Δημοκρατικό Στρατό και επιχειρεί απευθείας αναμέτρηση με τον κυβερνητικό στρατό και τους Άγγλους (κι αργότερα και με τους Αμερικανούς) διαδίδει διαρκώς ψέματα για την επερχόμενη, υποτίθεται, στρατιωτική βοήθεια από τη Σοβιετική Ένωση, η οποία βέβαια δεν εμφανίζεται ποτέ, και παραγνωρίζοντας πλήρως την (στρατιωτική) πραγματικότητα, ανατρέπει όλες τις εισηγήσεις του στρατιωτικού του επιτελείου και αποφασίζει κατά μέτωπο επίθεση με στόχο την κατάληψη πόλεων στη Β. Ελλάδα και τη δημιουργία ανεξάρτητου «επαναστατικού κράτους» στη Μακεδονία! Παράνοια! Τα αποτελέσματα ήταν τραγικά και οδήγησαν στην πλήρη ήττα σε λιγότερο από δυο χρόνια.
Αυτά ήταν «μικρά λάθη»; Και γιατί συγχωρήθηκαν τόσο εύκολα από την ηγεσία του σημερινού ΚΚΕ;
Η εξήγηση
Ο λόγος είναι απλός και σχετίζεται με τη γενικότερη στροφή του ΚΚΕ τα τελευταία χρόνια, προς την αγιοποίηση και πάλι του Στάλιν και της πολιτικής του, τόσο στο εσωτερικό της Σοβιετικής Ένωσης όσο και στις διεθνείς εξελίξεις.
Γιατί η πολιτική του Ζαχαριάδη τα χρόνια 1945 – 1948 δεν ήταν αυθύπαρκτη αλλά αντανακλούσε τα κακώς εννοούμενα συμφέροντα της ΕΣΣΔ: με άλλα λόγια τις αποφάσεις που έπαιρνε ο Στάλιν. Έτσι, στα τέλη του 44 και στις αρχές του 1945, όταν ο Στάλιν επιζητούσε πάση θυσία τη διατήρηση καλών σχέσεων με τη Δύση, το ΚΚΕ τασσόταν υπέρ της αστικής (καπιταλιστικής) «νομιμότητας», όσο τραγικές επιπτώσεις κι αν είχε αυτή στο εργατικό κίνημα της Ελλάδας. Γι αυτό στα Δεκεμβριανά σταμάτησε στα μισά του δρόμου και δεν επέτρεψε στις δυνάμεις του ΕΛΑΣ να μπουν στην Αθήνα! Ακόμα και οι αντίπαλοι του ΚΚΕ έχουν πολλές φορές δηλώσει από τότε ότι σε μια τέτοια περίπτωση οι Άγγλοι και οι ταγματασφαλίτες δεν θα είχαν καμιά τύχη, ενώ και ο ίδιος ο Βελουχιώτης είχε πει ότι αν του επιτρεπόταν να μπει στην Αθήνα θα την είχε καταλάβει σε 3 – 4 το πολύ μέρες. Και γι αυτό, επίσης, δυο μήνες μετά η ηγεσία του κόμματος συνθηκολόγησε άνευ όρων στη Βάρκιζα.
Από το 1946 και μετά, όταν οι Έλληνες καπιταλιστές με στη στήριξη των Αγγλοαμερικάνων επιδιώκουν την καθαρή και πλήρη κυριαρχία τους στην Ελλάδα (όπως ο Στάλιν είχε συμφωνήσει μαζί τους στη Γιάλτα) και με τις σχέσεις του Στάλιν με τους μέχρι τότε Αγγλοαμερικανους συμμάχους να έχουν μπει σε κρίση, το ΚΚΕ ξανακάνει τη στροφή 180 μοιρών και ξεκινάει την ευθεία αντιπαράθεση με την κυβέρνηση με στόχο την εξουσία (αυτήν ακριβώς που εγκατέλειψε όταν την είχε στο πιάτο)!
Αφού λοιπόν ο Ζαχαριάδης υπάκουε αδιαμαρτύρητα στις εντολές και τα συμφέροντα της σοβιετικής γραφειοκρατίας και του Στάλιν, αφού αργότερα καταδιώχθηκε με τη σειρά του από τους επιγόνους του Στάλιν, δε μπορεί παρά να ήταν «μεγάλος ηγέτης». Τόσο απλά!
Ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός δεν ίσχυε για τον Ζαχαριάδη…
Κι αν χρειάζεται κι άλλη απόδειξη, μας τη δίνουν οι αποφάσεις του ΚΚΕ, αν διαβαστούν προσεκτικά. Γιατί, όπως είδαμε, ο Άρης παρέμεινε χωρίς κομματική αποκατάσταση, γιατί είχε παραβιάσει τον Δ. Συγκεντρωτισμό.
Όμως και ο ίδιος ο Ζαχαριάδης, κυνηγημένος από το μετασταλινικό καθεστώς (το 1953 πέθανε ο Στάλιν, το ’56 έγινε η λεγόμενη αποσταλινοποίηση) εντός και εκτός Ελλάδας, το 1962 προσέφυγε στην ελληνική πρεσβεία στη Μόσχα και ζήτησε να γυρίσει στην Ελλάδα για να δικαστεί! Ανακοίνωσε δηλαδή σ’ ολόκληρο τον κόσμο ότι προτιμούσε τη δικαιοσύνη της «μοναρχοφασιστικής» Ελλάδας από την κομματική δικαιοσύνη που τον καταδίωκε.
Με βάση το σκεπτικό του ΚΚΕ αυτό θα αποτελούσε τεράστιο ατόπημα από την πλευρά της εσωκομματικής ζωής και σίγουρα ευθεία παραβίαση του Δ. Συγκεντρωτισμού. Αποδείχθηκε όμως «ψιλά γράμματα», μπροστά στις πολιτικές σκοπιμότητες που εξυπηρετεί η απόφαση της ηγεσίας του ΚΚΕ…
