Το βράδυ της Κυριακής 30 Οκτώβρη, όταν και ανακοινώθηκε η επικράτηση του Λούλα στον 2ο γύρο των βραζιλιάνικων προεδρικών εκλογών, αρκετός κόσμος βγήκε στους δρόμους των μεγάλων πόλεων για να πανηγυρίσει.
Με βάση όλα όσα μεταφέρουν τόσο τα κυρίαρχα όσο και τα εναλλακτικά μέσα ενημέρωσης, το κλίμα που κυριαρχεί είναι περισσότερο αυτό της ανακούφισης απ’ τη μη επανεκλογή Μπολσονάρου παρά του ενθουσιασμού για τον Λούλα.
Τα τελικά αποτελέσματα του 2ου γύρου δείχνουν ότι όχι μόνο δεν ήταν άνετη η επικράτηση του Λούλα, αλλά ο Μπολσονάρου κατάφερε να κερδίσει 7 εκατομμύρια περισσότερες ψήφους από τον 1ο γύρο, ενώ ο Λούλα μόνο 3 εκ. (αποτελ. 1ου γύρου: Λούλα-57 εκ. / Μπολσονάρου-51 εκ.)
Η οριακή αυτή επικράτηση με διαφορά μόλις 1,8% έχει εντείνει τα σενάρια για μη αναγνώριση του αποτελέσματος από τον ακροδεξιό αντίπαλο του Λούλα. Αυτό αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο για επανάληψη φαινομένων τύπου εισβολής στο Καπιτώλιο στις ΗΠΑ, ενώ προεκλογικά κυκλοφορούσαν ειδήσεις ακόμα και για απόπειρα πραξικοπήματος σε περίπτωση οριακού αποτελέσματος. 24 ώρες μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων, ο Μπολσονάρου δεν είχε ακόμα κάνει επίσημες δηλώσεις ούτε είχε εμφανιστεί στα μίντια.
Ωστόσο, ορισμένοι βασικοί σύμμαχοι του Μπολσονάρου έχουν κάνει δημόσιες δηλώσεις αποδοχής του αποτελέσματος και οι ηγέτες των ισχυρότερων κρατών (όπως ΗΠΑ, Κίνα, Ρωσία, Ινδία, Βρετανία) έχουν σπεύσει να συγχαρούν τον Λούλα.
Ο συμφιλιωτισμός του Λούλα
Στις μετεκλογικές του δηλώσεις ο Λούλα ήταν καθησυχαστικός και συμφιλιωτικός. Όπως δήλωσε, μεταξύ άλλων:
«Θα κυβερνήσω και για τα 215 εκατομμύρια Βραζιλιάνων, όχι μόνο για όσους με ψήφισαν. […] Είμαστε μια χώρα, ένας λαός και ένα μεγάλο έθνος».
Αυτές οι γενικές δηλώσεις περί ενότητας και περί «μίας χώρας», γίνονται ενώ προηγήθηκε μια εξαιρετικά πολωμένη εκστρατεία, με μίσος και βία από πλευράς Μπολσονάρου που οδήγησε μέχρι και σε δεκάδες δολοφονίες υποστηρικτών του Λούλα. Επιπλέον, γίνονται μετά από μια 4ετία προεδρίας Μπολσονάρου, που χαρακτηρίστηκε η πιο καταστροφική σε κοινωνικό, οικονομικό, περιβαλλοντικό, δημοκρατικό επίπεδο.
Ο Μπολσονάρου συσπείρωσε γύρω του τα πιο αντιδραστικά κομμάτια της άρχουσας τάξης και βέβαια εξαθλιωμένα στρώματα της κοινωνίας, ακροδεξιές ομάδες και κάθε τι αντιδραστικό, δημιουργώντας μια συμπαγή βάση. Αυτό τον οδήγησε αφενός στο να διεκδικήσει με αξιώσεις την επανεκλογή του (σημειώνοντας συνεχώς ανοδική πορεία όλους τους τελευταίους μήνες) και αφετέρου αποδεικνύει ότι ο «Μπολσοναρισμός» είναι «παρών» στη βραζιλιάνικη κοινωνία, έτοιμος να αντεπιτεθεί μόλις βρει ξανά την ευκαιρία.
Απέναντι σ’ αυτήν την κατάσταση που είναι συνδυασμένη με τη φτώχεια και την ανισότητα που μαστίζουν τη μεγαλύτερη χώρα της Λατινικής Αμερικής, ο Λούλα αντί να επιλέξει μια μαχητική εκστρατεία με ριζοσπαστικές διεκδικήσεις υπέρ των συμφερόντων των εργαζομένων και της κοινωνίας, βάζοντας στο στόχο τα συμφέροντα των επιχειρηματιών και του κεφαλαίου, μετακινήθηκε προς τα δεξιά και επέλεξε να κάνει μια υποτονική εκστρατεία. Αντί να συσπειρώσει γύρω του τα πιο μαχητικά στρώματα της κοινωνίας, επέλεξε να κερδίσει την υποστήριξη των πιο «σοβαρών» τμημάτων της άρχουσας τάξης – που αφού δοκίμασαν τον Μπολσονάρου στράφηκαν εναντίον του. Πιο τρανταχτό παράδειγμα της δεξιάς στροφής του Λούλα ήταν η επιλογή του υποψήφιου αντιπρόεδρου του συνδυασμού του, του Ζεράλντο Άλκμιν, ενός ανθρώπου του συστήματος που ήταν και ο βασικός αντίπαλος του Λούλα με το παραδοσιακό δεξιό κόμμα στις προεδρικές εκλογές του 2006!
Παρά την δεξιά στροφή του, ο Λούλα επικράτησε λόγω της απέχθειας των εργατικών και φτωχών λαϊκών στρωμάτων απέναντι στον Μπολσονάρου.
Τα πραγματικά προβλήματα είναι μπροστά
Η πλειοψηφία της βραζιλιάνικης κοινωνίας που υπέφερε όλα τα τελευταία χρόνια από τις εγκληματικές πολιτικές του Μπολσονάρου, έχει κάθε λόγο να είναι ικανοποιημένη για το γεγονός ότι δεν επανεκλέχθηκε.
Ωστόσο, οι προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει ο Λούλα και θα επηρεάσουν τις ζωές εκατομμυρίων Βραζιλιάνων, είναι τεράστιες
Η προηγούμενη τετραετία Μπολσονάρου, αφήνει πίσω της συντρίμμια. Η πείνα έχει αυξηθεί κατακόρυφα στην Βραζιλία επηρεάζοντας πλέον πάνω από 33 εκατομμύρια ανθρώπους, ενώ μόνο την περίοδο μεταξύ 2019-2021 ακόμα 9,6 εκ. έπεσαν κάτω από το όριο της φτώχειας.
Ο μέσος μισθός βρίσκεται στα χειρότερα επίπεδα των τελευταίων 28 χρόνων και η οικονομία συνολικά σε πολύ χειρότερη κατάσταση απ’ ότι την περίοδο των προηγούμενων θητειών του Λούλα (2003-2011), κατά τις οποίες, κάτω από την πίεση του κινήματος, πήρε μερικά φιλεργατικά μέτρα.
Στο πλαίσιο της οικονομικής κρίσης στην οποία βαδίζει η διεθνής οικονομία, των τεράστιων ανισοτήτων, με τον πόλεμο να εντείνει ακόμα περισσότερο τα προβλήματα, δεν υπάρχουν περιθώρια για συμβιβαστικές πολιτικές, ούτε το σύστημα πρόκειται να κάνει οικειοθελείς παραχωρήσεις.
Για να μπορέσουν να εφαρμοστούν φιλολαϊκές και φιλεργατικές πολιτικές, να αυξηθούν οι μισθοί, να παρθούν μέτρα ενάντια στη φτώχεια κλπ χρειάζεται ουσιαστικά ρήξη με τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα. Σε διαφορετική περίπτωση, το αποτέλεσμα θα είναι η υποταγή/ενσωμάτωση στο σύστημα.
Το παράδειγμα της Ελλάδας και του ΣΥΡΙΖΑ είναι χαρακτηριστικό. Η πρόσφατη ιστορία των χωρών της Λατινικής Αμερικής είναι επίσης πολύ πλούσια και γεμάτη με τέτοια παραδείγματα. Είναι όμως γεμάτη και με μεγαλειώδη κινήματα, μαζικές εξεγέρσεις και επαναστατικές διεργασίες σχεδόν σε όλες τις χώρες.
Αυτό που απουσίαζε από τα προηγούμενα γεγονότα ήταν η ύπαρξη ενός μαζικού πολιτικού φορέα (κόμματος) της Αριστεράς, που να έχει ριζοσπαστικό/ανατρεπτικό πρόγραμμα και ξεκάθαρο στόχο σύγκρουσης με τα συμφέροντα του κεφαλαίου και να δώσει τον αγώνα για την ανατροπή του συστήματος μέχρι τέλους. Αυτό που λείπει σήμερα και στη Βραζιλία και στις υπόλοιπες χώρες, δεν είναι η διάθεση του κόσμου να αγωνιστεί και να απαλλαγεί από κόμματα και ηγέτες που εφαρμόζουν πολιτικές που τους οδηγούν στην εξαθλίωση. Λείπουν οι δυνάμεις που θα δώσουν μια πραγματική εναλλακτική και προοπτική για μια άλλη κοινωνία. Γι’ αυτό παράλληλα με τους μικρούς, καθημερινούς αγώνες, πρέπει να δοθεί η μάχη και για το χτίσιμο αυτών των δυνάμεων, τόσο στη Βραζιλία και τη Λατινική Αμερική, όσο και στον υπόλοιπο κόσμο.
