Η δημόσια συζήτηση σχετικά με την ανάγκη εθνικοποίησης μεγάλων εταιρειών Real Estate συνεχίζεται εδώ και μήνες, τόσο στο Βερολίνο όσο και σε άλλες πόλεις της Γερμανίας. Οι συζητήσεις ξεκίνησαν από την εκστρατεία που ξεκίνησε στο Βερολίνο με τίτλο «Απαλλοτριώστε την Deutsche Wohnen & Co.» (μιας από τις μεγαλύτερες ιδιωτικές εταιρείες μίσθωσης ακινήτων), την οποία στηρίζει η Σοσιαλιστική Εναλλακτική – SAV (αδερφή οργάνωση του «Ξ» στη Γερμανία). Παρακάτω δημοσιεύουμε άρθρο της σ. Λούσι Ρέντλερ, στελέχους της Σοσιαλιστικής Εναλλακτικής στο Βερολίνο. Τη μετάφραση έκανε ο σ. Χρήστος Αγγελίδης.
Η εκστρατεία «Απαλλοτριώστε την Deutche Wohnen» ξεκίνησε με σκοπό να απαιτήσει δημοψήφισμα με στόχο την εθνικοποίηση και τον δημοκρατικό έλεγχο μεγάλων εταιρειών Real Estate που διαχειρίζονται ακίνητα προς ενοικίαση, οι οποίες κατέχουν περισσότερα από 3.000 σπίτια στο Βερολίνο. Αυτό το ριζοσπαστικό αίτημα βρήκε ευρεία αποδοχή: σχεδόν οι μισοί από τους κατοίκους του Βερολίνου συμφωνούν με την πρόταση ως μέσο για να σταματήσει η εκτίναξη των ενοικίων στις μεγάλες Γερμανικές πόλεις. Στο Βερολίνο, τα ενοίκια για τα νέα μισθωτήρια αυξήθηκαν κατά 75% μεταξύ 2008 και 2018.
Τον Απρίλιο του 2019, 40.000 άνθρωποι διαδήλωσαν ενάντια στο #Mietenwahnsinn (παράνοια των ενοικίων). Αυτό ανάγκασε τα κόμματα του τοπικού κοινοβουλίου του κρατιδίου του Βερολίνου να αντιδράσουν και να πάρουν κάποια μέτρα.
Αρχικά, το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD) του κρατιδίου του Βερολίνου πρότεινε πάγωμα των ενοικίων, ως μια προσπάθεια να κόψει την δυναμική που δημιούργησε η καμπάνια «Απαλλοτριώστε την Deutsche Wohnen & Co.». Ωστόσο, στριμώχτηκαν περισσότερο από ότι θα ήθελαν όταν ο δυναμισμός του κόσμου και το Αριστερό Κόμμα (Die Linke) ζήτησαν ένα συνδυασμό παγώματος ενοικίων και εθνικοποιήσεων. Έτσι, ο συνασπισμός του SPD, των Πρασίνων και του Die Linke θα ψηφίσει ένα νομοσχέδιο για το θέμα των ενοικίων που είναι πιο ριζοσπαστικό από αυτό που θα ήθελε το SPD.
Τι προβλέπει το νέο νομοσχέδιο
1,5 εκατομμύριο νοικοκυριά στο Βερολίνο που ζουν σε διαμερίσματα χτισμένα πριν το 2014, θα επωφεληθούν από το πάγωμα των ενοικίων στα σημερινά επίπεδα για τα επόμενα 5 χρόνια. Σύμφωνα με το νέο νόμο, όταν ανανεώνεις το συμβόλαιο για ένα διαμέρισμα, το ενοίκιο δεν μπορεί να είναι υψηλότερο από αυτό του προηγουμένου μισθωτηρίου. Ωστόσο αν το ενοίκιο αντιστοιχεί σε συνολικό ποσό μικρότερο από 5€/τ.μ., τότε μπορεί να αυξηθεί μέχρι αυτό το επίπεδο. Το μέγιστο επιτρεπτό ενοίκιο ορίζεται μεταξύ 6,45 – 9,80 ευρώ ανά τ.μ. ανάλογα με την ηλικία και την κατάσταση του κτιρίου. Τέλος, οι σημερινοί ενοικιαστές έχουν το νομικό δικαίωμα να ζητήσουν μείωση ενοικίου αν με βάση το ισχύον συμβόλαιο πληρώνουν 20% παραπάνω από το μέγιστο που ορίζεται για τις νέες μισθώσεις.
Η κυβέρνηση του Κρατιδίου του Βερολίνου υπολογίζει ότι 300.000 ενοικιαστές θα δικαιούνται χαμηλότερο ενοίκιο με βάση το νέο νόμο. Ωστόσο, πολλοί μισθωτές φοβούνται να ζητήσουν μείωση, υπό το φόβο της αντιπαράθεσης με τους σπιτονοικοκύρηδες τους. Το νομοσχέδιο αρχικά θα ισχύει μόνο για 5 χρόνια και επιπλέον κάποια σημεία του πιθανά να μπορούν να ακυρωθούν από τα δικαστήρια.
Πόσο αποτελεσματικό θα είναι το πάγωμα των ενοικίων;
Οι λεπτομέρειες του παγώματος των ενοικίων έχουν γίνει αντικείμενο μεγάλης δημόσιας αντιπαράθεσης εδώ και εβδομάδες. Διέρρευσε ότι η αρχική πρόταση του Αριστερού Κόμματος (Die Linke) και του υπουργείου στέγασης ήταν περισσότερο ριζοσπαστική από το τρέχον νομοσχέδιο. Στη συνέχεια έγινε ηπιότερη εξαιτίας της πίεσης των κομμάτων του συνασπισμού, των αστικών ΜΜΕ και της βιομηχανίας του Real Estate.
Ολοκληρωμένη εκτίμηση της αποτελεσματικότητας του νομοσχεδίου, θα μπορεί να γίνει μόνο όταν ξεκαθαρίσει πόσα άτομα τελικά επωφελούνται οικονομικά από τη μείωση των ενοικίων.
Όπως αναμένεται, οι ιδιοκτήτες θα προσπαθήσουν να παρακάμψουν τους νέους νόμους με ότι μέσο διαθέτουν. Ο Rouzbeh Taheri εκπρόσωπος της καμπάνιας «Απαλλοτριώστε την Deutsche Wohnen & Co.» επισήμανε στους δημοσιογράφους ότι οι εταιρείες θα βρουν πολλούς τρόπους να καταστρατηγήσουν το νομοσχέδιο έτσι ώστε να διατηρήσουν τα κέρδη τους, πχ με το να μετατρέπουν το καθεστώς των ακινήτων από μίσθωση σε ιδιοκατοίκηση, με το να μειώνουν τα κόστη συντήρησης ή με το να βρίσκουν ευφάνταστους τρόπους να χρεώνουν περισσότερα για ρεύμα, θέρμανση, νερό, ίντερνετ (στμ: στη Γερμανία οι λογαριασμοί συμπεριλαμβάνονται στο ενοίκιο).
Η επιτυχία του κινήματος
Παρ’ όλα αυτά, το αποτέλεσμα είναι αδιαμφισβήτητα μια σημαντική επιτυχία του κινήματος των ενοικιαστών, η οποία δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί χωρίς τις διαδηλώσεις και την πολιτική πίεση που προκάλεσε η συζήτηση για εθνικοποίηση. Όλα αυτά δεν επέτρεψαν στο SPD να αγνοήσει το κίνημα, και το ανάγκασε τελικά να προχωρήσει με το νομοσχέδιο.
Το συγκεκριμένο νομοσχέδιο δεν πρέπει να συγχέεται με τα ομοσπονδιακά μέτρα ελέγχου των ενοικίων που ελήφθησαν το 2015 και που δεν είχαν σχεδόν κανένα αποτέλεσμα. Τότε η ομοσπονδιακή κυβέρνηση είχε περάσει ένα νομοσχέδιο ελέγχου των τιμών των ενοικίων, ώστε να κατευνάσει τα πνεύματα σχετικά με τις αυξήσεις τους. Στην πραγματικότητα όμως, οι μεγάλες εταιρείες μπορούσαν ουσιαστικά να ανεβάζουν τις τιμές ανεμπόδιστες. Το συγκεκριμένο νομοσχέδιο του Βερολίνου όμως πάει παραπέρα και θα έχει ουσιαστικό αποτέλεσμα, παρά το γεγονός ότι θα υπάρξει μάχη από τις εταιρείες για να περιορίσουν την επίπτωση του.
Ένα παράδειγμα που μπορεί να εμπνεύσει
Η ψήφιση του παγώματος των ενοικίων στο Βερολίνο μετά από τις πιέσεις του κινήματος, μπορεί να λειτουργήσει ως παράδειγμα τόσο για την υπόλοιπη Γερμανία όσο και διεθνώς. Ένα παράδειγμα που μπορεί να εμπνεύσει κινήματα που θα παλέψουν για πιο αυστηρή νομοθεσία όσον αφορά τις τιμές των ενοικίων, σε τοπικό και ομοσπονδιακό επίπεδο στη χώρα.
Για τους Βερολινέζους, το νομοσχέδιο θα δώσει μια ανάσα ανακούφισης, παρόλο που δεν θα λύσει τα θεμελιώδη προβλήματα σε μια αγορά ακινήτων που κυριαρχείται από ιδιωτικές εταιρείες. Είναι απαραίτητο να συνεχίζουμε να αγωνιζόμαστε δυναμικά για την εθνικοποίηση των μεγάλων επιχειρήσεων Real Estate και να παλεύουμε για την κατασκευή μεγάλου αριθμού διαμερισμάτων σε προσιτές τιμές από κρατικές επιχειρήσεις.
Ώθηση στην εκστρατεία για εθνικοποιήσεις
Το σχέδιο του SPD, να χρησιμοποιήσει το νομοσχέδιο παγώματος των ενοικίων για να κόψει την δυναμική του κινήματος για εθνικοποιήσεις δεν θα λειτουργήσει.
Μπορεί οι τιμές στα ακίνητα να πάγωσαν, αλλά όχι και οι διαδηλώσεις με αίτημα την εθνικοποίηση των εταιρειών Real Estate. Αντίθετα, σύμφωνα με μια δημοσκόπηση που έγινε τον Οκτώβριο, το 46% των Βερολινέζων τάσσεται υπέρ της εθνικοποίησης και το 46,1% κατά.
Το κύριο σύνθημα του κινήματος τις τελευταίες εβδομάδες είναι «πρώτα πάγωμα των τιμών, έπειτα εθνικοποιήσεις». Στο πρώτο στάδιο της εκστρατείας εθνικοποιήσεων μαζεύτηκαν πάνω από 70.000 υπογραφές. Η εκστρατεία τώρα αναμένει την απόφαση ενός δικαστηρίου για να πάρει το πράσινο φως, ώστε να προχωρήσει στο επόμενο στάδιο του μαζέματος υπογραφών για δημοψήφισμα.
Σύμφωνα με τους νόμους περί δημοψηφισμάτων στο Βερολίνο, πρέπει να μαζευτούν 170.000 υπογραφές για να γίνει δημοψήφισμα και στη συνέχεια πάνω από 600.000 Βερολινέζοι ψηφοφόροι πρέπει να ψηφίσουν για το νομοσχέδιο εθνικοποίησης ώστε να τεθεί σε ισχύ. Αυτό σημαίνει ότι στο επόμενο διάστημα πρέπει να κινητοποιηθούν πιο δυναμικά οι ενοικιαστές, ώστε το κίνημα διαμαρτυρίας να γίνει ισχυρότερο.
Για μια εναλλακτική στο υπάρχον σύστημα
Στον καπιταλισμό, όσο οι μεγάλες εταιρείες έχουν στην ιδιοκτησία τους τα διαμερίσματα, θα βρίσκουν πάντα τρόπους να παρακάμψουν τον νόμο, προκειμένου να αυξήσουν τα κέρδη τους. Το ίδιο κάνουν και οι μεγάλες βιομηχανίες παρακάμπτοντας τους περιβαλλοντικούς νόμους.
Η εθνικοποίηση των μεγαλύτερων εταιρειών Real Estate θα ήταν ένα σημαντικό βήμα για να πέσουν τα ενοίκια. Θα άνοιγε ταυτόχρονα την συζήτηση για το ιδιοκτησιακό καθεστώς και σε άλλους κλάδους της οικονομίας.
Το αίτημα της εθνικοποίησης θέτει υπό αμφισβήτηση τις σχέσεις ιδιοκτησίας στην παραγωγή και την κοινωνική ζωή, και κατ’ επέκταση αμφισβητεί τον ίδιο τον καπιταλισμό στη βάση του. Η άρχουσα τάξη το καταλαβαίνει αυτό πολύ καλά και γι’ αυτό φοβάται να μην μεταφερθεί το αίτημα και σε άλλους κλάδους. Αυτός είναι ακριβώς ο λόγος που το αίτημα της εθνικοποίησης των επιχειρήσεων Real Estate δημιουργεί τόσο μεγάλη πίεση και βρίσκει λυσσαλέα αντίδραση από το κατεστημένο.
Γι’ αυτό θα συνεχίσουμε δυναμικά να παλεύουμε για αυτό το αίτημα. Θεωρούμε επίσης ότι το Αριστερό Κόμμα (Die Linke) με 60.000 μέλη, με εκπροσώπους στην ομοσπονδιακή βουλή και με πολλούς εργαζόμενους στις τάξεις του, θα έπρεπε να χρησιμοποιήσει την ιδέα της εθνικοποίησης ώστε να ανοίξει δημόσιες συζητήσεις στην κοινωνία, για το πως μοιάζει μια σοσιαλιστική εναλλακτική απέναντι στο υπάρχον καπιταλιστικό σύστημα και πως μπορούμε να στηρίξουμε τέτοιες ιδέες σήμερα.
Οι αγώνες φέρνουν αποτελέσματα
Χωρίς το κίνημα των τελευταίων ετών και την καμπάνια «Απαλλοτριώστε την Deutsche Wohnen & Co.» δεν θα υπήρχε πάγωμα των τιμών των ενοικίων. Η δημόσια συζήτηση περί εθνικοποιήσεων μεγάλων εταιρειών Real Estate, δείχνει πως μπορεί μια αρχικά μικρή ομάδα ακτιβιστών να πιάσει το κλίμα που υπάρχει στην κοινωνία και να αναπτύξει δράση για ριζοσπαστικά αιτήματα, πετυχαίνοντας σημαντικές κατακτήσεις στην πορεία. Το Αριστερό Κόμμα υποστήριξε την καμπάνια για το πάγωμα των ενοικίων και την εθνικοποίηση των μεγάλων εταιρειών στον κλάδο του Real Estate. Ακόμα και το εργατικό συνδικάτο Ver.Di (το μεγαλύτερο συνδικάτο του δημόσιου τομέα) που εδρεύει στο Βερολίνο ψήφισε υπέρ της εθνικοποίησης. Για εβδομάδες η εθνικοποίηση ήταν αντικείμενο συζήτησης σε Γερμανικές τηλεοπτικές εκπομπές, με την μαφία των ακινήτων να επιτίθεται σφόδρα στην ιδέα, κατηγορώντας το Die Linke πως «βάζει φωτιά στο Βερολίνο» προσπαθώντας να επανεισάγει μια σχεδιασμένη οικονομία.
Η εκστρατεία αυτή ήταν και παραμένει μια εξαιρετική ευκαιρία για όσους παλεύουν για μια σοσιαλιστική κοινωνία, να εμπνεύσουν και άλλους κλάδους για την ανάγκη εθνικοποιήσεων. Αν στην πάλη ενάντια στις αυξήσεις των ενοικίων, μπορούν οι μεγάλες επιχειρήσεις Real Estate να εθνικοποιηθούν, γιατί όχι και οι εταιρείες ενέργειας με σκοπό να αποτρέψουμε την κλιματική αλλαγή; Κατά τη διάρκεια των δημοσίων συζητήσεων, ο ηγέτης της νεολαίας του SPD Kevin Kühnert, πρότεινε να κρατικοποιηθεί μια από τις μεγαλύτερες αυτοκινητοβιομηχανίες της Γερμανίας. Τα Γερμανικά ΜΜΕ συζητούσαν αυτό το ζήτημα για εβδομάδες.
Έτσι μπορούμε να πάρουμε μια ιδέα από το τι θα μπορούσε να συμβεί, αν ριζοσπαστικά αιτήματα θέτονταν στο σωστό χρόνο όχι από μια μικρή ομάδα, αλλά από μαζικά αριστερά κόμματα και αν επίσης τα εργατικά σωματεία δεν περιορίζονταν στο να ακολουθούν και να στηρίζουν τέτοιες διεργασίες, αλλά να τις προκαλούσαν και να κατέβαιναν στο δρόμο για αυτές.
