Στις αρχές του Ιούλη ο Μαρκ ΜακΓκαν, πρώην υψηλόβαθμο στέλεχος-λομπίστας της Uber (διαδικτυακή πλατφόρμα, τύπου AirBnb για ταξί), διέρρευσε στη βρετανική εφημερίδα Guardian 124.000 έγγραφα με πληροφορίες που αποδεικνύουν τις αθέμιτες πρακτικές που ακολούθησε η εταιρεία προκειμένου να εδραιωθεί στην παγκόσμια αγορά.
Περισσότεροι από 180 δημοσιογράφοι σε 40 μαζικά μέσα ενημέρωσης (όπως Le Monde, Washington Post, BBC) δημοσίευσαν στη συνέχεια αντίστοιχες έρευνες αποκαλύπτοντας τις παράνομες μεθόδους που ακολούθησε ο τεχνολογικός κολοσσός της Σίλικον Βάλλεϋ.
Η ίδια η Uber δεν αρνήθηκε όσα διέρρευσαν στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο, δηλώνοντας ότι όντως «η συμπεριφορά της στο παρελθόν δεν ήταν σύμφωνη με τις σημερινές αξίες» και ότι είναι μια «διαφορετική εταιρεία» σήμερα.
Πώς χτίστηκε το σημερινό οικονομικό μεγαθήριο
Η Uber αποτελεί σήμερα μία από τις μεγαλύτερες πλατφόρμες στον κόσμο με αξία 43 δισεκατομμύρια δολάρια, η οποία πραγματοποιεί περίπου 19 εκατομμύρια διαδρομές την ημέρα σε 40 χώρες.
Για να φτάσει σε αυτό το επίπεδο όμως δεν ξεκίνησε από το μηδέν. Εξασφάλισε χρηματοδότηση από τους πιο πλούσιους ανθρώπους και εταιρείες στον κόσμο όπως ο Τζεφ Μπέζος (της Amazon), η επενδυτική τράπεζα Goldman Sachs, ο Μπερνάρ Αρνό (του οίκου μόδας LVMH), ο μεγιστάνας των τηλεπικοινωνιών Χαβιέ Νηλ και η γερμανική εκδοτική εταιρεία Axel Springer.
Με αυτό τον τρόπο κατάφερε να εισέλθει σε 31 χώρες μέσα σε ένα μόλις χρόνο το 2014.
Δεν αρκέστηκε όμως μόνο στην αδρή χρηματοδότηση από επιχειρηματικά κεφάλαια. Προσέγγισε προέδρους, πρωθυπουργούς και πολιτικούς αξιωματούχους προκειμένου να της εγγυηθούν ότι θα αλλάξουν την νομοθεσία υπέρ της εταιρίας ώστε να μπορέσει να εισέλθει στην αγορά των αντίστοιχων χωρών ή έστω να αναφερθούν με καλά λόγια στα οφέλη της «οικονομίας διαμοιρασμού» που προωθεί η Uber.
Ο Αμερικανός πρόεδρος Μπάιντεν φαίνεται πως τροποποίησε την προετοιμασμένη ομιλία του στο Νταβός για να αναφερθεί σε μία εταιρία η οποία θα δώσει σε εκατομμύρια εργαζόμενους «την ελευθερία να εργάζονται όσες ώρες επιθυμούν, να διαχειρίζονται τη ζωή τους όπως επιθυμούν».
Στελέχη της Uber συναντήθηκαν με τον σημερινό πρόεδρο της Γαλλίας Μακρόν, στο πρόσωπο του οποίου βρήκαν έναν ισχυρό υποστηρικτή. Στη λίστα των ονομάτων επιφανών πολιτικών που υποστήριζαν την είσοδο της Uber στην αγορά βρίσκονται ακόμη ο Ιρλανδός πρωθυπουργός Έντα Κένι, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Βενιαμίν Νετανιάχου, ο υπουργός οικονομικών του Ηνωμένου Βασιλείου Τζορτζ Όσμπορν, αλλά και οι «δικοί μας» Άδωνις Γεωργιάδης, Ντόρα Μπακογιάννη, Γιάννης Λοβέρδος, Κωστής Χατζηδάκης.
Δημοσιογράφοι και ακαδημαϊκοί στο κόλπο
Σε διάφορες χώρες και πόλεις υπήρξαν έντονες αντιδράσεις από τους οδηγούς ταξί απέναντι στην Uber. Τα στελέχη της εταιρίας όμως δεν πτοήθηκαν καθώς από την μία βρήκαν την ευκαιρία να εμφανιστούν ως θύματα, στέλνοντας τους οδηγούς τους να διοργανώσουν αντιδιαμαρτυρίες με κίνδυνο βέβαια συμπλοκές και συγκρούσεις διαδηλωτών και από την άλλη χρηματοδότησαν πανεπιστημιακούς καθηγητές και ιδιοκτήτες ΜΜΕ ή μεγαλοδημοσιογράφους για να πετύχουν τους σκοπούς τους.
Καθηγητές ευρωπαϊκών και αμερικανικών Πανεπιστημίων εκπονούσαν κατά παραγγελία μελέτες που εκθείαζαν το οικονομικό μοντέλο της Uber ενώ ιδιοκτήτες κορυφαίων εφημερίδων της Ευρώπης (Die Welt, Bild, La Repubblica, Daily Mail) με επιρροή σε κυβερνήσεις, ήταν μέτοχοι της Uber.
Σκοπός των πληρωμένων εκθέσεων ήταν η δημιουργία ενός θετικού αφηγήματος για το μοντέλο λειτουργίας της, για καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας, για υποτιθέμενη παροχή φτηνών μεταφορών στους καταναλωτές και ενίσχυση της παραγωγικότητας.
Αποκαλυπτικές είναι οι σχετικές δηλώσεις του πρώην στελέχους της εταιρείας, ΜακΓκαν, ο οποίος παραδέχεται ότι παραπλανούσε τον κόσμο αναφέροντας:
«Εγώ ήμουν αυτός που μιλούσε με τις κυβερνήσεις, εγώ ήμουν αυτός που το προωθούσε στα μέσα ενημέρωσης, εγώ ήμουν αυτός που έλεγα στους ανθρώπους ότι έπρεπε να αλλάξουν τους κανόνες επειδή οι οδηγοί θα επωφελούνταν και οι άνθρωποι θα είχαν τόσες πολλές οικονομικές ευκαιρίες. Όταν αποδείχτηκε ότι αυτό δεν ίσχυε – είχαμε στην πραγματικότητα πουλήσει στους ανθρώπους ένα ψέμα…».
Οι ευθύνες της Uber για σεξουαλικές επιθέσεις των οδηγών της
Η Uber βρίσκεται αντιμέτωπη στις ΗΠΑ με 550 μηνύσεις και καταγγελίες για σεξουαλικές επιθέσεις, παρενοχλήσεις, βιασμούς από οδηγούς της προς γυναίκες αλλά και στον χώρο εργασίας της εταιρίας.
Τον περασμένο μήνα, η ίδια η Uber δημοσίευσε έκθεση για την ασφάλεια στις ΗΠΑ, η οποία έδειξε ότι υπήρξαν 998 περιστατικά σεξουαλικών επιθέσεων, συμπεριλαμβανομένων 141 αναφορών βιασμού, μόνο για το 2020.
Η αγωγές που έχουν κατατεθεί στα δικαστήρια σε διάφορες πολιτείες υποστηρίζουν ότι ήδη από το 2014 η Uber γνώριζε ότι οι οδηγοί της επιτίθονταν σεξουαλικά και βίαζαν γυναίκες επιβάτες. Όμως η εταιρεία έθεσε ως προτεραιότητα την «ανάπτυξη έναντι της ασφάλειας των πελατών».
«Σύγχρονες» εργασιακές συνθήκες
Έτσι αφού μάζεψε πάνω από 20 δισεκατομμύρια δολάρια σε ζημίες για περισσότερα από 10 χρόνια, η Uber άρχισε τελικά, μέσα από αθέμιτες και βρώμικες τακτικές όπως τις πιο πάνω να πλησιάζει στην κερδοφορία το 2022.
Πολλοί οδηγοί της Uber, ιδίως σε αναπτυσσόμενες χώρες όπως η Νότια Αφρική, εξακολουθούν να διαμαρτύρονται για εξαντλητικά ωράρια και κακές αμοιβές.
Στην Ινδία, οι οδηγοί πληρώνουν στην Uber το 20% έως 30% των ναύλων τους σε προμήθειες, ποσό διπλάσιο από αυτό που υπήρχε όταν η Uber ξεκίνησε τη λειτουργία της.
***
Αυτή είναι εν συντομία η ιστορία ακόμη ενός πολυεθνικού κολοσσού και του τρόπου ανάδειξής του στον κόσμο της ελεύθερης αγοράς, η οποία όπως αποδεικνύεται μόνο ελεύθερη δεν είναι.
Οι εταιρίες που κυριαρχούν έχουν χρησιμοποιήσει τα πιο δόλια μέσα, έχουν αλλάξει τους νόμους υπέρ τους, έχουν παρακάμψει νόμους όπου δεν τα κατάφεραν, και τελικά χαμένοι έχουμε βγει όλοι εμείς, οι εργαζόμενοι και οι καταναλωτές.
Πόσα σκάνδαλα άραγε ακόμη χωράει ο καπιταλισμός για να αποκαλυφθεί πλήρως η σήψη του και το γεγονός ότι το μεγαλύτερο σκάνδαλο όλων παραμένει η ίδια η ύπαρξή του;
