Διαβάστε παρακάτω ρεπορτάζ από τη συζήτηση με θέμα «Για το πολιτικό και κοινωνικό νόημα του ποδοσφαίρου», που διοργανώθηκε στα πλαίσια του 27ου κάμπινγκ Antinazizone – YRE και την οποία άνοιξε ο Αντώνης Δημάκης.
Το ποδόσφαιρο στην εποχή της υγειονομικής κρίσης
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορονοϊού οι μεγάλες Ομοσπονδίες επέλεξαν να μην κλείσουν τα γήπεδα για χάρη του προϊόντος που είχαν να πουλήσουν και των κερδών στα οποία υπολόγιζαν. Το αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής ήταν να υπάρξει μεγάλη διασπορά του ιού καθώς μεγάλα πλήθη συνωστίζονταν στα γήπεδα, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα την πόλη Μπέργκαμο στον ιταλικό βορρά. Στην ουσία το μοντέρνο ποδόσφαιρο έχει μετατραπεί σε μια μηχανή κερδών πάνω από την αξία της ανθρώπινης ζωής, με τις ομοσπονδίες να φέρουν βαριές ευθύνες.
Η κρίση του κορονοϊού όμως άρχισε σταδιακά να εξελίσσεται στη χειρότερη κρίση μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, προτεραιότητα για τις ποδοσφαιρικές ομοσπονδίες έγιναν τα έσοδα από τα τηλεοπτικά συμβόλαια και έτσι πήγαμε στο μοντέλο που εφαρμόζεται σήμερα, με μεταδόσεις από την τηλεόραση χωρίς κόσμο στις εξέδρες. Ο κορονοϊός ανέδειξε ακόμη πιο καθαρά ότι οι μεγάλες ομοσπονδίες λειτουργούν με όρους πολυεθνικής εταιρείας.
Ο ρόλος των οπαδών-φιλάθλων
Από την άλλη μεριά, οι ποδοσφαιρικές ομάδες αποτελούν ένα σημαντικό συνδετικό ιστό μεταξύ διαφορετικών ανθρώπων, που ωστόσο έχουν και κοινά χαρακτηριστικά, ανάμεσα στα οποία και τα ταξικά. Στη Γερμανία για παράδειγμα, οι οπαδοί έχουν συνδικαλιστικά όργανα και αποφασίζουν για διάφορα ζητήματα. Στην Τουρκία, κατά την περίοδο του μεγάλου κινήματος της πλατείας Ταξίμ, είδαμε σημαντική συμμετοχή των οπαδών μεγάλων ομάδων, που με κοινά μπλοκ περιφρουρούσαν τις διαδηλώσεις από την καταστολή της αστυνομίας.
Σε κάποιες περιπτώσεις οργανωμένες ομάδες οπαδών δραστηριοποιήθηκαν έντονα και γύρω από το θέμα της πανδημίας. Στη Γερμανία υπήρξε άρνηση των οργανωμένων οπαδών να ξεκινήσει το πρωτάθλημα, ενώ διοργάνωσαν και κινήσεις αλληλεγγύης, διανομής τροφίμων, κλπ. Σε χώρες όπως η Ιταλία, η Ρουμανία και η Κροατία, οργανωμένοι οπαδοί διοργάνωσαν δράσεις στήριξης των ασθενών και του ιατρικού προσωπικού, ενώ σε χώρες της Βόρειας Αφρικής ανέλαβαν την ενημέρωση για τον κορονοϊό και την απολύμανση δημόσιων χώρων. Στη Γαλλία το πρωτάθλημα δεν ξεκίνησε μετά από μαζικές κινητοποιήσεις των οπαδών.
Ο κίνδυνος να χαθεί η εξέδρα
Και ενώ αναμφίβολα τα μέτρα ασφαλείας απαιτούν τον τερματισμό του συνωστισμού στα γήπεδα, το ενδεχόμενο να μονιμοποιηθεί η κλειστή εξέδρα θα είναι μια σημαντική απώλεια για το χαρακτήρα του ποδοσφαίρου. Στις άδειες κερκίδες ο κόσμος στερείται όχι μόνο την ευκαιρία να δει την ομάδα του, αλλά και μια αφορμή για κοινωνική και πολιτική έκφραση. Όσο για τους μεγάλους παράγοντες του ποδοσφαίρου, δεν ανησυχούν ιδιαίτερα για τα κέρδη τους, καθώς αυτά θα προκύψουν από την προβολή των αγώνων στη συνδρομητική τηλεόραση. Για πλατιά στρώματα της κοινωνίας όμως, η επιλογή αυτή δεν υπάρχει για οικονομικούς λόγους.
Ερασιτεχνικό ή επαγγελματικό ποδόσφαιρο;
Στο επαγγελματικό ποδόσφαιρο σήμερα επικρατεί η διαφθορά, οι αστρονομικές αμοιβές για τους μεγάλους ποδοσφαιριστές και τα τεράστια κέρδη για τους ιδιοκτήτες των ομάδων.
Ωστόσο, δεν αρκεί η στροφή στο ερασιτεχνικό ποδόσφαιρο, καθώς υπάρχουν άνθρωποι που επιθυμούν να ζουν αποκλειστικά από τον αθλητισμό, όπως άλλοι ζουν αποκλειστικά από την τέχνη. Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα του γυναικείου ποδοσφαίρου, στο οποίο οι αθλήτριες δεν αμείβονται, ή παίρνουν πολύ μικρότερες αμοιβές και αναγκάζονται να στρέφονται και σε άλλα επαγγέλματα. Ο αθλητής πρέπει να αμείβεται για να μπορεί να ζει από αυτό και να το κάνει καλά, στο πλαίσιο πάντα της λογικής, χωρίς τα αμύθητα ποσά που κυριαρχούν σήμερα.
Το οπαδικό κίνημα στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα το οπαδικό κίνημα δεν βρίσκεται σε καλή κατάσταση, καθώς σε πολλές περιπτώσεις επικρατεί ο κοινωνικός κανιβαλισμός, ο σεξισμός και η χωρίς λογική βία.
Η λογική του «No politica» εντείνει αυτή την κατάσταση, καθώς αποπροσανατολίζει τους φιλάθλους, στρέφοντας τους σε αισθήματα έχθρας με τους οπαδούς των άλλων ομάδων, με τους οποίους στην πραγματικότητα έχουν κοινά ταξικά συμφέροντα. Εκτός των άλλων η κατάσταση αυτή ευνοεί την ανάπτυξη του εθνικισμού.
Μεγάλες ευθύνες για αυτή την κατάσταση φέρει η Αριστερά, η οποία έχει καθυστερήσει (εάν δεν έχει αποτύχει) στο να ασχοληθεί με τον κόσμο του ποδοσφαίρου.
Η Αριστερά και οι ριζοσπάστες οπαδοί οφείλουν να συνεργαστούν για να πολιτικοποιήσουν την κερκίδα και να προωθήσουν ταυτόχρονα τη συνεργασία μεταξύ των οπαδών διαφορετικών ομάδων. Τα παραπάνω είναι απαραίτητα για τον επιπλέον λόγο ότι η Ακροδεξιά παραμονεύει στην εξέδρα και θα σπεύσει να εκμεταλλευτεί την ευκαιρία της απουσίας της Αριστεράς στρατολογώντας μαζικά μέσα στα γήπεδα.
Πρέπει να οργανωθεί η αντίσταση των αγώνων μέσα στις τάξεις των οπαδών και την κοινωνία. Αγώνων που να διεκδικούν τερματισμό της εμπορευματοποίησης, της διαφήμισης, του τζόγου και του ξεπλύματος προκειμένου να διαφυλαχθεί ο λαϊκός χαρακτήρας των ομάδων.
Μια ενδιαφέρουσα και χρήσιμη συζήτηση
Στην πλούσια συζήτηση που ακολούθησε μπήκαν μια σειρά ζητήματα που είχαν να κάνουν με τις προβληματικές, σεξιστικές συμπεριφορές στα γήπεδα, το δέσιμο τοπικών κοινοτήτων με την ποδοσφαιρική ομάδα της περιοχής και τον κεντρικό της ρόλο στη ζωή και την οικονομία των διάφορων περιοχών, την εισβολή των ναρκωτικών στο χώρο των γηπέδων και την ανάγκη να καταπολεμηθεί από το οπαδικό κίνημα και την Αριστερά. Τονίστηκε επίσης η ανάγκη το ποδόσφαιρο να σταματήσει να ανήκει στους προέδρους των ομάδων που το αξιοποιούν για να χτίζουν οπαδικούς στρατούς και να αγοράζουν ολόκληρες πόλεις όπως ο Μπέος στο Βόλο, ο Μαρινάκης στον Πειραιά, ο Σαββίδης στη Θεσσαλονίκη, κλπ.
