Του Πάρη Μακρίδη
Το 2011 μπορεί ίσως να χαρακτηριστεί σαν το «έτος της πλατείας». Τα κινήματα των απανταχού Αγανακτισμένων, ξεκινώντας από τις αραβικές χώρες όπου έριξαν «πανίσχυρες» πολυετείς δικτατορίες, πέρασαν αρχικά στην Ισπανία και την Ελλάδα καταφέρνοντας να βγάλουν εκατομμύρια εργαζομένων στο δρόμο εκφράζοντας την οργή τους ενάντια στη λιτότητα και την ανεργία.
Όμως το παγκόσμιο αυτό κίνημα, παγκόσμιο όσο αφορά τη διαδοχική σύνδεση των επιμέρους εθνικών κινημάτων, την ομοιότητα των μορφών πάλης αλλά και της διεθνιστικής του αλληλεγγύης, δεν σταμάτησε εκεί. Την περίοδο αυτή μπορούμε να πούμε ότι διανύει την τρίτη του φάση με επικεφαλής της το αμερικάνικο κίνημα «Occupy Wall Street».
Το «Occupy Wall Street»
Τον Ιούλιο στο εναλλακτικό περιοδικό Adbuster Media Foundation έγινε το πρώτο κάλεσμα για συγκέντρωση στη Wall Street στις 17 Σεπτέμβρη με σκοπό τον αποκλεισμό της. Αρχικά, το κατεστημένο δεν έδωσε σημασία σε αυτή την πρωτοβουλία. Τα ΜΜΕ την «έθαψαν» προφανώς περιμένοντας απλά να μαζευτούν κάποιοι λίγοι και «γραφικοί». Όμως η πραγματικότητα τους διέψευσε. Το κάλεσμα αυτό λειτούργησε ως το φυτίλι που άναψε την οργή του αμερικάνικου λαού για τη σκανδαλώδη στήριξη του κράτους στις τράπεζες1, την αυξανόμενη ανεργία, τη συνεχή συμπίεση του βιοτικού επιπέδου της εργατικής τάξης και τις βαθύτατες ταξικές ανισότητες2 που κρύβονται πίσω από τη «βιτρίνα» του «αμερικανικού ονείρου».
Από τα μέσα Σεπτέμβρη λοιπόν το κίνημα «Occupy Wall Street» έχει αποκτήσει κεντρικό ρόλο στις πολιτικές εξελίξεις στις ΗΠΑ και όχι μόνο. Η συμμετοχή στην κατάληψη της πλατείας που βρίσκεται στην περιοχή της Wall Street είναι μαζική, ενώ αντίστοιχη μαζικότητα έχουν και οι διαδηλώσεις που έχουν οργανωθεί. Στον αρχικό πυρήνα των Αγανακτισμένων, που αποτελείτο κυρίως από νεολαιίστικα κομμάτια της εργατικής τάξης αλλά και ανέργους, προστέθηκαν σταδιακά πολλοί περισσότεροι, κερδίζοντας όχι μόνο την υποστήριξη και τη συμπάθεια ευρύτερων κοινωνικών στρωμάτων αλλά και των συνδικάτων, με βασικότερα αυτά των εργαζόμενων στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς της Νέας Υόρκης και της Ομοσπονδίας των Καθηγητών. Το κίνημα είναι αρκετά οργανωμένο, με λαϊκές συνελεύσεις και ομάδες υλικοτεχνικής υποστήριξης ενώ έχει εκδώσει και τη δική του εφημερίδα, την Occupy Wall Street Journal, που έχει ήδη κυκλοφορήσει σε πάνω από 50.000 αντίτυπα!
Φυσικά η μαζικότητα και η μαχητικότητα του κινήματος ανησύχησε την αμερικάνικη άρχουσα τάξη. Η προσπάθεια καταστολής του ήταν διπλή: από τη μια μέσω της ωμής αστυνομικής βίας. Πολλές φορές έχει επιχειρηθεί από τις αστυνομικές δυνάμεις η διάλυση των συγκεντρώσεων και των κατειλημμένων πλατειών σε όλη την Αμερική με αποκορύφωμα τις 700(!!) συλλήψεις που έγιναν στη Νέα Υόρκη στη 1 Οκτώβρη. Στο Σιάτλ, όπου στις διαδηλώσεις συμμετέχει και το οργανωμένο φοιτητικό κίνημα, στις 5 και στις 17 Οκτώβρη η αστυνομία χτύπησε τους συγκεντρωμένους, κάνοντας συλλήψεις και απομακρύνοντας τις σκηνές από την πλατεία. Στις 27 Οκτώβρη στο Όκλαντ της Καλιφόρνιας η διαδήλωση μπροστά από το δημαρχείο διαλύθηκε από την αστυνομία η οποία έκανε 85 συλλήψεις χρησιμοποιώντας δακρυγόνα και πλαστικές σφαίρες.
Από την άλλη, η προσπάθεια καταστολής ήταν ιδεολογική. Ο ίδιος ο Ομπάμα δήλωσε ότι κατανοεί την αγανάκτηση που νιώθει ο κόσμος ενώ τη στήριξή τους στο κίνημα «έσπευσαν» να καταθέσουν και δύο από τους μεγαλύτερους γκουρού του καπιταλισμού, οι… Τζορτζ Σόρος και Πολ Κρούγκμαν! Οι δύο αυτοί εκπρόσωποι της άρχουσας τάξης επιχειρούν να αμβλύνουν τις αιχμές του κινήματος και να του προσδώσουν ακίνδυνα χαρακτηριστικά.
Η 15η Οκτωβρίου
Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, έντονη είναι η κατανόηση της διεθνιστικής διάστασης του κινήματος. Γι’ αυτό και καλέστηκε από τους Αμερικάνους Αγανακτισμένους να γίνει η 15η Οκτώβρη παγκόσμια μέρα δράσης. Το κάλεσμά τους είχε σημαντική ανταπόκριση. Σε πολλές χώρες του κόσμου (και χίλιες πόλεις περίπου σύμφωνα με την Ελευθεροτυπία) εκατομμύρια βγήκαν στις πλατείες.
Στην Ισπανία, 500.000 διαδήλωσαν στη Μαδρίτη, 400.000 στη Βαρκελώνη και εκατοντάδες χιλιάδες σε αρκετές άλλες πόλεις. Οι Indignados μέσα στο καλοκαίρι δεν σταμάτησαν τις διαδικασίες τους, οργανώνοντας τοπικές εκστρατείες ενάντια στις κατασχέσεις σπιτιών από τις τράπεζες και ως εκ τούτου αποκτούν σταδιακά «ρίζες» μέσα στην κοινωνία. Τα συνθήματα των συγκεντρώσεων στρέφονταν ενάντια στα τεράστια ποσοστά ανεργίας και τις περικοπές ενώ υπήρχαν και γενικότερα αιτήματα για δημόσια και δωρεάν Παιδεία και Υγεία, δείχνοντας ότι η πολιτικοποίηση του κινήματος βαθαίνει.
Στην Πορτογαλία η μεγαλύτερη διαδήλωση ήταν στη Λισσαβόνα όπου συγκεντρώθηκαν 100.000. Στην εντυπωσιακή συνέλευση (περίπου 10.000 κόσμος!) που ακολούθησε αποφασίστηκε η κατάληψη της πλατείας και ο προγραμματισμός νέας διαδήλωσης στις 26 Νοέμβρη. Σε αυτή συμμετείχαν και πολλοί συνδικαλιστές της βάσης του εργατικού κινήματος και έθεσαν την αναγκαιότητα της οργάνωσης μιας Γενικής Απεργίας, μια ιδέα που έτυχε θερμής αποδοχής.
Μαζικότατες ήταν και οι διαδηλώσεις στην Ιταλία, στις οποίες πήραν μέρος και αρκετά συνδικάτα, ανάμεσα στα οποία και το σωματείο των μεταλλεργατών FIOM το οποίο πρωτοστατεί στο χτίσιμο μιας ριζοσπαστικής Αριστεράς στη χώρα. 500.000 συγκεντρώθηκαν στη Ρώμη, σε μια μεγαλειώδη πορεία την οποία «καπέλωσε» η δράση των αναρχικών. Τα «μπάχαλα» που έγιναν έδωσαν την ευκαιρία στην αστυνομία να καταστείλει τη διαδήλωση και στο δήμαρχο της πόλης να απαγορεύσει τις συγκεντρώσεις στο κέντρο της πόλης!
Στο Βέλγιο, 10.000 μαζεύτηκαν στις Βρυξέλλες. Στους εργαζόμενους και τη νεολαία αναπτύσσεται με γρήγορα βήματα η συνείδηση ότι οι καπιταλιστές και οι πολιτικοί τους δεν μπορούν να προσφέρουν καμιά διέξοδο από την κρίση. Τη συνείδηση αυτή ενέτεινε και η στήριξη της υπό χρεοκοπία γαλλοβελγικής τράπεζας Dexia με 4 δις ευρώ(!) την ίδια στιγμή που η ανεργία, και ειδικότερα στους νέους, αυξάνεται.
Το κίνημα των Αγανακτισμένων εξαπλώνεται και σε άλλες χώρες (Αγγλία, Γερμανία, Σουηδία κ.α.) στις οποίες έγιναν (και γίνονται) μικρότερες διαδηλώσεις.
Η Ρώμη δεν χτίστηκε σε μια μέρα…
Ποια είναι όμως η ουσία και η σημασία του κινήματος αυτού; Μήπως η οργή που εκφράζεται μέσω αυτών των διαδηλώσεων είναι ακίνδυνη για το σύστημα; Μια τέτοια προσέγγιση απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Το διεθνές κίνημα των Αγανακτισμένων γίνεται όλο και περισσότερο πολιτικό με έντονα αντικαπιταλιστικά χαρακτηριστικά.
Το σύνθημα του Occupy Wall Street, «Είμαστε το 99%» δείχνει τον ταξικό και όχι εθνικό αυτοπροσδιορισμό του κινήματος. Οι διαδηλωτές δεν στρέφονται μόνο ενάντια στους πολιτικούς διαχειριστές της κρίσης αλλά αντιθέτως, ακουμπούν τις ρίζες του προβλήματος, την οικονομική λειτουργία του συστήματος δηλαδή. Άλλωστε, η ταξική πάλη δεν είναι μια ευθεία γραμμή και δεν ακολουθεί πάντα τις παραδοσιακές μορφές πάλης του εργατικού κινήματος.
Η κατανόηση αυτού του γεγονότος αποκτά ακόμα μεγαλύτερη αξία καθώς σε σημαντικό βαθμό τα κινήματα αυτά έχουν στον πυρήνα τους τα νεολαιίστικα κομμάτια της κοινωνίας, είτε εργαζόμενα είτε όχι, τα οποία νιώθουν και τη μεγαλύτερη απογοήτευση από τα κόμματα της μαζικής Αριστεράς και τα συνδικάτα.
Γι’ αυτό και η παρέμβαση των μαρξιστών στα κινήματα των Αγανακτισμένων πρέπει να είναι έντονη έτσι ώστε να ενισχύσουν και να βαθύνουν τα αντικαπιταλιστικά τους στοιχεία.
Οι δυνάμεις της CWI παρεμβαίνοντας σε αυτές τις ζωντανές κοινωνικές διεργασίες θέτουν δύο βασικά ζητήματα: από τη μια την εξάπλωση των κινημάτων στις γειτονιές, τα πανεπιστήμια και τους εργασιακούς χώρους, με σκοπό τη σύνδεση του κινήματος με τα συνδικάτα και την οργανωμένη εργατική τάξη. Και από την άλλη την ακόμα βαθύτερη πολιτικοποίηση του κινήματος, την υιοθέτηση δηλαδή αιτημάτων όπως η εθνικοποίηση των τραπεζών και των στρατηγικών τομέων της οικονομίας, τον εργατικό και κοινωνικό έλεγχο και διαχείριση, τη βαριά φορολόγηση του κεφαλαίου, τη δημόσια και δωρεάν Παιδεία και Υγεία, κοκ. Με αυτό τον τρόπο οξύνονται οι πολιτικές αιχμές του κινήματος, και ενισχύεται η πάλη για την ανατροπή του καπιταλισμού και για το χτίσιμο μιας σοσιαλιστικής κοινωνίας.
