Η έκρηξη του ηφαιστείου την περασμένη Τετάρτη 120 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της πρωτεύουσα της Ισλανδίας, Ρέικιαβικ, αποκάλυψε με έναν αναπάντεχο τρόπο, τι σημαίνει καπιταλισμός και «ελεύθερη αγορά».
Μέχρι τη στιγμή που γράφεται το άρθρο 95.000 πτήσεις έχουν ματαιωθεί ενώ σε πάνω από 8 εκ. ανέρχεται ο συνολικός αριθμός των επιβατών που βρέθηκαν εγκλωβισμένοι σε διάφορα αεροδρόμια ανά τον κόσμο χωρίς να μπορούν να επιστρέψουν στα σπίτια τους, ενώ αναγκάστηκαν να πληρώνουν από την τσέπη τους για την διαμονή τους σε ξενοδοχεία.
Για μέρες ολόκληρες, οι αεροπορικές εταιρείες δεν έδιναν καμία πληροφορία στους εγκλωβισμένους και δεν έκαναν τίποτα για να διευκολύνουν την παραμονή τους στο σημείο που εγκλωβίστηκαν. Στην πραγματικότητα, οι μόνες τους έννοιες ήταν από την μία πως δεν θα ξοδέψουν τίποτα για να αποζημιώσουν τους επιβάτες τους και από την άλλη πως θα πιέσουν τις αρμόδιες υπηρεσίες για να επιτρέψουν τις πτήσεις αδιαφορώντας για την ασφάλεια των επιβατών.
Αυτό που χρειαζόταν για να μειωθεί η ταλαιπωρία των επιβατών ήταν έναν διεθνές πλάνο για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα. Πως όμως να καταστρωθεί ένα τέτοιο πλάνο, όταν στην πραγματικότητα ακόμα και σε εθνικό επίπεδο η κάθε εταιρεία ενεργούσε από μόνη της και σε ανταγωνισμό με τις υπόλοιπες;
Η μόνη συνεργασία στην οποία προχώρησαν από κοινού οι αεροπορικές εταιρείες αφορούσε τις πιέσεις για άρση της απαγόρευσης πτήσεων και της διεκδίκησης αποζημιώσεων από τους κρατικούς προϋπολογισμούς. Ο πρόεδρος της Διεθνούς Υπηρεσίας Αερομεταφορών (ΙΑΤΑ) Τζιοβάνι Μπισινιάνι, αναφερόμενος στις ζημιές ύψους 1,7 δισ. δολαρίων που προκάλεσε στις αεροπορικές εταιρείες ο αποκλεισμός του ευρωπαϊκού εναέριου χώρου, ζήτησε από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να αποζημιώσουν τις εταιρείες – μέλη του ΙΑΤΑ. Μια σειρά εταιρείες μάλιστα, βρίσκουν την ευκαιρία για να επιβάλουν μειώσεις μισθών και επιδομάτων στο προσωπικό τους, ακόμα και απολύσεις.
Ο κυνισμός των αεροπορικών εταιρειών αποκαλύπτεται με τον πιο γλαφυρό τρόπο στις πιέσεις που άσκησαν όλες τις προηγούμενες μέρες ζητώντας λίγο – πολύ να αποφασίζουν αυτές για το αν μπορούν ή όχι να πραγματοποιηθούν πτήσεις και όχι οι επιστημονικοί φορείς και οι αρμόδιοι κρατικοί οργανισμοί.
Για έναν δημόσιο φορέα αερομεταφορών
Το χάος που επακολούθησε μετά την έκρηξη του ηφαιστείου αποδεικνύει τα όρια της «ελεύθερης αγοράς». Πράγματα που θα έπρεπε να είναι αυτονόητα (προτεραιότητα στην ασφάλεια των επιβατών, εθνική και διεθνής συνεργασία για την αντιμετώπιση του προβλήματος, διασφάλιση καταλύματος και διατροφής για τους εγκλωβισμένους, ιδιαίτερη μέριμνα για ασθενείς και ηλικιωμένους κτλ.), στα πλαίσια της «ελεύθερης αγοράς» φαντάζουν ακατόρθωτα. Αντιθέτως, κρίσεις σαν αυτή που προκάλεσε η έκρηξη γίνονται αφορμή για επιπλέον μεταφορά χρημάτων από τα κρατικά ταμεία στους ιδιώτες και για χτύπημα των δικαιωμάτων των εργαζομένων.
Ο μόνος τρόπος για να υπάρχει ασφάλεια στις μεταφορές, χαμηλές τιμές και συνεργασία σε διεθνές επίπεδο για την αντιμετώπιση τυχόν προβλημάτων είναι το πέρασμα των αεροπορικών εταιρειών από τα χέρια των ιδιωτών στους εργαζόμενους και την κοινωνία με την δημιουργία ενός δημόσιου εθνικού φορέα αερομεταφορών και την συνεργασία – κάτω από αυτές τις συνθήκες – σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Μόνο όταν το κυνήγι του κέρδους φύγει από την μέση θα μπορέσουν οι αερομεταφορές να λειτουργήσουν αποτελεσματικά και με ασφάλεια προς όφελος της κοινωνίας.
