Όταν όλα πάνε καλά στην οικονομία η άρχουσα τάξη της χώρας, λιβανίζει νυχθημερόν το «αόρατο χέρι της αγοράς». Με βάση το «αόρατο χέρι», οι δουλειές πάνε καλά, τα κέρδη μεγαλώνουν, και το βασικό που έχουν να διαχειρίζονται τα οικονομικά τους επιτελεία και τα golden boys που εξειδικεύονται στα οικονομικά, είναι το πως θα γλιτώσουν κανένα φόρο, πώς θα αυξήσουν και θα διανέμουν τα κέρδη τους. Δίνουν μεγάλα μπόνους στον εαυτό τους, χτίζουν τα δημόσια προφίλ των «αυτοδημιούργητων», υποτίθεται, εαυτών τους και μας κάνουν μάθημα μέσα από τις τηλεοράσεις και τις εφημερίδες για το κακό κράτος που τα κάνει μαντάρα. Μιλούν επίσης για την «υγιή επιχειρηματικότητα» που χαρακτηρίζει τον ιδιωτικό τομέα (δηλαδή τους εαυτούς τους) και που πρέπει να πίνουμε νερό στο όνομά του.
Όταν όμως πέφτει ο τζίρος, τα κέρδη μειώνονται, κοκ, είναι αυτοί οι ίδιοι που τρέχουν παρακαλώντας το κράτος να ρυθμίσει την κατάσταση, να τους χρηματοδοτήσει, να σώσει αυτούς και την υποτιθέμενη «υγιή επιχειρηματικότητά» τους.
Η ελληνική κοινωνία το έχει ζήσει στο πετσί της όλο αυτό την προηγούμενη δεκαετία όταν πλήρωνε τα σπασμένα των Μνημονίων προκειμένου να διασωθούν οι τράπεζες, ευρωπαϊκές και ελληνικές, με τα χρήματα του ελληνικού λαού. Το βλέπει και σήμερα να συμβαίνει μπροστά της: το κατά τα άλλα «άγιο» χέρι της ελεύθερης αγοράς εξαφανίζεται και η κρατική χρηματοδότηση κατευθύνεται, όχι στις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας που σε αυτή τη φάση είναι η υγεία, αλλά στη διατήρηση των επιχειρηματικών κερδών.
Εταιρείες διοδίων
Με την πρώτη καραντίνα το Μάρτη η κίνηση στους δρόμους έπεσε. Τα ταξίδια μειώθηκαν, οι μετακινήσεις περιορίστηκαν και σε πολλές περιπτώσεις απαγορεύτηκαν. Τί έκαναν λοιπόν οι εταιρείες που διαχειρίζονται τα διόδια; Ζήτησαν αποζημίωση από το Δημόσιο επειδή έπεσε η κίνηση στα διόδια. Συγκεκριμένα οι επτά παραχωρησιούχοι (Αττική Οδός, Ολυμπία Οδός, Νέα Οδός, Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου, Γέφυρα Α.Ε., Μορέας και Κεντρική Οδός) διεκδικούν συνολικά 83,41 εκ. ευρώ για μειωμένα έσοδα, άλλος για τρεις μήνες, άλλος για 4 μήνες και άλλος για 6 μήνες. Το Δημόσιο αναγνώρισε μέρος της «ευθύνης του» και το ότι έπρεπε να καταβάλει αποζημίωση και φαίνεται να υποκύπτει στο «επιχείρημα» των εταιρειών ότι «πρόκειται για συνθήκες ανωτέρας βίας που οι εταιρείες δεν θα μπορούσαν να είχαν προβλέψει».
Εν τω μεταξύ η «ΜΟΡΕΑΣ ΑΕ», η εταιρεία που διαχειρίζεται τα διόδια της Πελοποννήσου, απαίτησε και πήρε τελικά από το κράτος 17 εκ. ευρώ επειδή είχε «μειωμένα έσοδα». Από το 2016 μάλιστα, πολύ προ καραντίνας, για τον ίδιο λόγο (μειωμένα έσοδα) η εταιρεία έχει εισπράξει από το κράτος συνολικά 108,5 εκ ευρώ.
Aegean
Από το ξεπούλημα της παλιάς Ολυμπιακής έχουν περάσει αρκετά χρόνια, ωστόσο δυο πράγματα αξίζει να θυμόμαστε πιο πολύ.
Πρώτον ότι σύμφωνα με όσα μας έλεγαν τότε «το αόρατο χέρι της αγοράς» δεν μπορούσε να δουλέψει επειδή η Ολυμπιακή ήταν κρατικό μονοπώλιο και ως γνωστόν τα μονοπώλια δεν είναι καλά. Αντίθετα, η «ελεύθερη αγορά» θέλει ανταγωνισμό για να λειτουργήσει.
Δεύτερον ότι πουλήθηκε για 177 εκ. ευρώ στο Βγενόπουλο προκειμένου να σταματήσει να κοστίζει τόσο πολύ στον Έλληνα φορολογούμενο. Χαρακτηριστική είναι και η δήλωση του τότε Υπουργού Μεταφορών, Κωστή Χατζηδάκη, ότι με το κλείσιμο της Ολυμπιακής θα εξοικονομούσαμε τόσα χρήματα που
«θα μπορούσαν να είχαν χτιστεί πάνω από 2.000 εξαθέσια σχολεία και ένα νοσοκομείο σε κάθε νομό της χώρας».
Τί γίνεται λοιπόν σήμερα;
Αντί για το κρατικό μονοπώλιο της Ολυμπιακής έχουμε το (επί της ουσίας) ιδιωτικό μονοπώλιο της Aegean. Και θα μπορούσε κάποιος να υποστηρίξει ότι ναι, αλλά τουλάχιστον δεν την πληρώνουμε. Να όμως που ο επικεφαλής της Aegean Ευτύχης Βασιλάκης ήταν από τους πρώτους που έτρεξε στην αγκαλιά του κράτους ξεχνώντας το «αόρατο χέρι».
Από τον Απρίλη προανήγγειλε ότι θα ζητήσει ενίσχυση και λίγους μήνες μετά, σήμερα, παίρνει 120 εκ. ευρώ «ζεστά» από την κυβέρνηση. Η σύγκριση με τα 170 εκ. ευρώ που πωλήθηκε η Ολυμπιακή (μαζί με τα αεροπλάνα και τα υπόλοιπα περιουσιακά της στοιχεία) είναι από μόνη της αποκαλυπτική.
Πιο αποκαλυπτικό όμως είναι το γεγονός ότι η Aegean δεν ζητάει αυτά τα λεφτά γιατί έπεσε έξω. Αντίθετα, ο ίδιος ο Βασιλάκης είπε ότι η ρευστότητα της εταιρείας ανέρχεται στα 460 εκ. ευρώ. Από το 2015 μάλιστα έχει κέρδη μετά φόρων 522,9 εκ. ευρώ και έχει μοιράσει και μερίσματα 210 εκ. ευρώ. Οι δε αμοιβές του ΔΣ της εταιρείας φτάνουν στα 1,5 εκ. ευρώ ετησίως! Δεν χρειάζεται παρά απλή αριθμητική για να καταλάβει κανείς ότι δεν μιλάμε για μια εταιρεία που καταστρέφεται. Το αντίθετο, μιλάμε για μια εταιρεία που της οποίας απλά μειώνεται για λίγο η κερδοφορία της. Αυτή τη μείωση των κερδών θα πληρώσουμε οι εργαζόμενοι μέσω των κρατικών επιδοτήσεων.
Τράπεζα Πειραιώς
Η αδυναμία της Τράπεζας Πειραιώς να αποπληρώσει τόκους ομόλογών της που κατέχει το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (δηλαδή το ελληνικό Δημόσιο) έφερε την ιδιωτική τράπεζα σε «αδιέξοδο». Στον καπιταλισμό του «αόρατου χεριού της αγοράς» βέβαια φαίνεται πως δεν υπάρχουν αδιέξοδα, ειδικά αν είσαι επιχειρηματίας και το πρόβλημά σου είναι ότι χρωστάς στο κράτος.
Έτσι, το ελληνικό δημόσιο, μέσω πάλι του ΤΧΣ, θα ρίξει πάνω από 2 δισ. ευρώ για να «κρατικοποιήσει» την τράπεζα Πειραιώς. Για να το κάνει αυτό θα αγοράσει μετοχές της σε αξία μέχρι και 8 φορές πάνω από την αξία που έχουν στη χρηματιστηριακή αγορά και θα αποκτήσει έτσι το 61,3% του μετοχικού κεφαλαίου της. Με την τρέχουσα τιμή της μετοχής της Πειραιώς βέβαια, θα μπορούσε το ελληνικό δημόσιο με τα ίδια λεφτά να αποκτήσει το 98% της τράπεζας αλλά για αυτό ούτε λόγος.
Η «κρατικοποίηση» της Πειραιώς δεν πρόκειται να θίξει καθόλου τα συμφέροντα των μετόχων που έτσι κι αλλιώς δεν θα βάλουν φράγκο, ούτε θα χάσουν τον έλεγχο της εταιρείας. Αντίθετα η διοίκηση της τράπεζας θα παραμείνει ως έχει.
Το «καλύτερο» βέβαια το κρατάμε για το τέλος: η «κρατικοποίηση» αυτή της Πειραιώς θα διαρκέσει… ένα μήνα το πολύ, μια και από την καινούρια χρονιά έχει κανονιστεί να γίνει αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου. Σε αυτήν όμως δεν θα συμμετέχει το ΤΧΣ και έτσι η Πειραιώς θα «αποκρατικοποιηθεί» εύκολα και γρήγορα με μόνο ζημιωμένο το ελληνικό Δημόσιο που θα έχει πληρώσει τα 2 δισ. ευρώ και κερδισμένους τους μεγαλομετόχους και τη διοίκηση που με τη βοήθεια του «κακού» κατά τα άλλα κράτους βγαίνουν πάλι κερδισμένοι.
Η πανδημία και το αόρατο χέρι της αγοράς
Το ότι το κράτος είναι «καλό» για να επιδοτεί την παρασιτική ελίτ του «επιχειρηματικού» κόσμου (τράπεζες, εργολάβους διοδίων, Βασιλάκηδες κλπ) και «κακό» για να χρηματοδοτεί τις ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας, αποτυπώνεται και στον προϋπολογισμό που καταθέτει η κυβέρνηση.
Από την πρώτη καραντίνα το Μάρτιο οι προτεραιότητες της κυβέρνησης έγιναν σαφείς όταν αντί της επίταξης των ιδιωτικών θεραπευτηρίων (γιατί νοσοκομεία δεν είναι) τα επιχορήγησε με διπλάσια από το συνηθισμένο αποζημίωση (1600 ευρώ τη μέρα αντί 800) για κάθε κλίνη ΜΕΘ που παραχωρούν στον ΕΟΠΥ.
Τώρα, στον προϋπολογισμό που κατέθεσε η κυβέρνηση και συζητιέται στη Βουλή, οι δαπάνες για την Υγεία για το 2021 –εν μέσω πανδημίας– είναι μειωμένες κατά 572 εκ. ευρώ σε σχέση με το 2020! .
Με λίγα λόγια, αυτό που ζούμε τον τελευταίο μήνα με τα χιλιάδες κρούσματα, το lockdown, τους χιλιάδες νεκρούς και το ΕΣΥ να ξεπερνά τα όριά του, δεν είναι ένας κακός υπολογισμός από την πλευρά της κυβέρνησης αλλά μια στρατηγική επιλογή.
Λεφτά για την κυβέρνηση υπάρχουν όταν είναι να επιδοτηθούν τα παράσιτα του επιχειρηματικού κόσμου που το μόνο που ξέρουν είναι να διαχειρίζονται την κερδοφορία τους όταν πάει καλά και να τρέχουν παρακαλώντας στο κράτος με την πρώτη στραβή που θα τους τύχει. Αντίθετα, δεν υπάρχουν λεφτά για τις ανάγκες της κοινωνίας, ακόμα και όταν μιλάμε για μια υγειονομική κρίση τέτοιου μεγέθους.
Μπαίνοντας σε μια νέα χρονιά με την πανδημία στο κόκκινο, κι ενώ θα προκύψουν δεκάδες δισεκατομμύρια από την ΕΕ (μέσα από το ταμείο Ανάπτυξης των 750 δις €) και με τον προϋπολογισμό να προβλέπει θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης για το 2021, το γεγονός ότι ακόμα και σε αυτές τις συνθήκες η υποχρηματοδότηση της δημόσιας Υγείας συνεχίζεται, δείχνει πόσο υπολογίζουν την υγεία των πολιτών και πόσο τα επιχειρηματικά κέρδη.
