4ετές αναπτυξιακό πρόγραμμα
ή ΑΕΙ όπως ΑΕ…
Το κεφάλαιο Β‘ του Προσχεδίου προβλέπει ότι«…κάθε ΑΕΙ συντάσσει τετραετές ακαδημαϊκό-αναπτυξιακό πρόγραμμα που κινείται εντός των προβλεπόμενων ορίων του κρατικού προϋπολογισμού…». Το 4ετές πρόγραμμα «αναφέρεται…-στην ιεράρχηση των στόχων… -στις πρόσθετες ή άλλες συμπληρωματικές πηγές χρηματοδότησης». Επιπλέον«Εφόσον ο Υπουργός ΕΠΘ το εγκρίνει…υπογράφεται μεταξύ του ΥΠΕΠΘ και του αντίστοιχου Α.Ε.Ι. δεσμευτική προγραμματική συμφωνία…». Ακόμη δημιουργείται «θέση εκτελεστικού διευθυντή οικονομικών και διοικητικών υποθέσεων» ενώ τέλος προβλέπεται πως «Τα εισοδήματα των Α.Ε.Ι. από οποιαδήποτε πηγή και αν προέρχονται απαλλάσσονται εν όλω ή εν μέρει της φορολογίας. Οι δωρεές προς τα Α.Ε.Ι. από φυσικά ή νομικά πρόσωπα οποιασδήποτε μορφής εκπίπτουν εν όλω ή εν μέρει από το φορολογητέο εισόδημα των δωρητών.».
Ας δούμε που θα οδηγήσει η εφαρμογή των παραπάνω στην πράξη. Η εκάστοτε κυβέρνηση θα μπορεί να επικαλείται τα «όρια του προϋπολογισμού» για να μειώνει την κρατική χρηματοδότηση προς τα ΑΕΙ (κάτι που ήδη γίνεται). Υποχρεωτικά τα ΑΕΙ θα πρέπει να ψάχνουν για «συμπληρωματικές πηγές χρηματοδότησης» από εταιρίες, ιδιώτες κλπ. Κι επειδή αυτός που πληρώνει έχει πάντα τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο, είναι προφανές ότι η «ιεράρχηση των στόχων» των ΑΕΙ (δηλαδή το περιεχόμενο των σπουδών, η έρευνα, οι προσλήψεις προσωπικού και καθηγητών, η ανάπτυξη των εργαστηρίων κοκ) θα καθορίζεται από τις εταιρίες οι οποίες, όπως ξέρουμε, έχουν σαν πρωταρχικό μέλημα τη μεγιστοποίηση των κερδών τους και όχι την εξυπηρέτηση των κοινωνικών αναγκών. Για να είναι εξασφαλισμένη η επένδυση της κάθε εταιρίας θα υπογράφεται και η «δεσμευτική προγραμματική συμφωνία» την υλοποίηση της οποίας θα επιβλέπει ο «διευθυντής οικονομικών και διοικητικών υποθέσεων». Τέλος η κυβέρνηση πριμοδοτεί τις εταιρίες αφού «οι δωρεές…εκπίπτουν…από το φορολογητέο εισόδημα των δωρητών». Με δυο λόγια η κυβέρνηση κάνει τα ΑΕΙ έρμαια των εταιριών που θα τα χρηματοδοτούν και ταυτόχρονα προσαρμόζει τη λειτουργία τους στους όρους λειτουργίας μιας Ανώνυμης Εταιρίας, όπου οι επενδυτές επιδιώκουν τη μεγαλύτερη δυνατή απόδοση των κεφαλαίων τους. Να σχολιάσουμε τέλος πως η πρόβλεψη για το αφορολόγητο των εισοδημάτων των ΑΕΙ είναι το καλύτερο δώρο για τα ιδιωτικά ΑΕΙ που θα δημιουργηθούν αν αναθεωρηθεί το άρθρο 16. Η επένδυση δηλαδή στον τομέα της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης θα είναι μια από τις πλέον κερδοφόρες αφού δεν θα φορολογείται!
Η θέση μας.
Προφανώς απαιτείται μακροχρόνιος σχεδιασμός τόσο για κάθε ΑΕΙ όσο και για την πανεπιστημιακή εκπαίδευση σαν σύνολο. Το ζήτημα είναι ποιος τον καθορίζει, με ποια κριτήρια και που αποσκοπεί. Καταρχήν ο σχεδιασμός αυτός και η «ιεράρχηση των στόχων» θα πρέπει να απαντά στις ανάγκες των εργαζομένων, της νεολαίας και των πλατιών λαϊκών στρωμάτων για επιστημονικό δυναμικό και παραγωγή νέας γνώσης καθώς και στις ανάγκες της ίδιας της επιστημονικής προόδου. Αυτός ο σχεδιασμός μπορεί να γίνει μόνο μέσα από δημοκρατικά όργανα εκλεγμένων μέσα από ΓΣ και ανακλητών αντιπροσώπων των φοιτητών, των καθηγητών και των εργαζομένων στα πανεπιστήμια, του εργατικού κινήματος (συνδικάτα κλπ) και άλλων οργανώσεων της κοινωνίας (επιστημονικοί φορείς, περιβαλλοντικές οργανώσεις κλπ). Βασική προϋπόθεση είναι φυσικά η πλήρως κρατική χρηματοδότηση μιας τέτοιας δημοκρατικά σχεδιασμένης πανεπιστημιακής εκπαίδευσης. Όχι στα «4ετή προγράμματα», τις ιδιωτικές χρηματοδοτήσεις, τη θέσπιση οικονομικού διευθυντή- manager.
Ανταποδοτικές υποτροφίες-
εκπαιδευτικά δάνεια
Όσον αφορά τα ζητήματα φοιτητικής μέριμνας το προσχέδιο λέει (Κεφ Δ‘- άρθρο 12) «Σε φοιτητές και φοιτήτριες…παρέχονται από τα ιδρύματα…ανταποδοτικές υποτροφίες με υποχρέωση…να προσφέρουν εργασία με μερική απασχόληση…σε διάφορες υπηρεσίες του Πανεπιστημίου». Επιπλέον όσοι «αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα έχουν δικαίωμα να λαμβάνουν άτοκα εκπαιδευτικά δάνεια …εφόσον έχουν εξεταστεί με επιτυχία σε όλα τα υποχρεωτικά μαθήματα του προηγούμενου εξαμήνου από το εξάμηνο…».
Πρόκειται γα την πιο ωμή και απροκάλυπτη ανατροπή του δικαιώματος στις δωρεάν σπουδές. Το μέτρο αυτό χτυπά πρώτα και κύρια τα παιδιά των εργαζομένων και των φτωχών οικογενειών. Μέχρι σήμερα το κράτος ήταν υποχρεωμένο να στηρίζει τους οικονομικά αδύνατους φοιτητές μέσα από δωρεάν στέγαση, σίτιση κλπ (βέβαια αυτή η φοιτητική μέριμνα ήταν πάντα ελλιπής). Με βάση το Προσχέδιο ο οικονομικά αδύνατος φοιτητής θα είναι πλέον υποχρεωμένος να δουλεύει «σε διάφορες υπηρεσίες του Πανεπιστημίου: γραμματείες, βιβλιοθήκες, καθαριότητα…κλπ Έτσι η κυβέρνηση και οι επενδυτές στα ΑΕΙ θα πετύχουν«με ένα σμπάρο δυο τρυγόνια», αφού από τη μια δεν θα πληρώνουν για φοιτητική μέριμνα και από την άλλη θα αντικαταστήσουν χιλιάδες θέσεις πλήρους απασχόλησης (δηλαδή πιο ακριβές…), με θέσεις μερικής (…φτηνής) απασχόλησης.
«Εναλλακτικά» δίνεται το δικαίωμα στο φτωχό φοιτητή να χρεώνεται στις τράπεζες, εφόσον βέβαια έχει περάσει όλα τα μαθήματα του προηγούμενου εξαμήνου!
Η θέση μας
Σε κάθε φοιτητή πρέπει να παρέχεται εκείνη η οικονομική και υλική στήριξη που να του επιτρέπει να σπουδάσει απρόσκοπτα. Απαιτείται άμεση και δραστική αύξηση της κρατικής χρηματοδότησης προς τη φοιτητική μέριμνα, ανέγερση νέων σύγχρονων εστιών που καταρχήν να καλύπτουν τους οικονομικά αδύνατους φοιτητές που σπουδάζουν μακριά από τον τόπο τους, πανεπιστημιακά εστιατόρια- λέσχες στα χέρια των ιδρυμάτων και όχι των ιδιωτών, που να εξασφαλίζουν δωρεάν ποιοτική σίτιση σε όλους τους φοιτητές, δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη για όλους τους φοιτητές, δραστική μείωση όλων των εισιτηρίων σε κάθε μέσο μαζικής μεταφοράς στο 50% της κανονικής τιμής τους, ειδικά επιδόματα στους φτωχούς φοιτητές. Όχι στις ανταποδοτικές υποτροφίες και τα φοιτητοδάνεια.
Ανώτατη διάρκεια σπουδών – αλυσίδες μαθημάτων- τριμελείς εξεταστικές επιτροπές
Στο Κεφ. Δ‘- άρθρο 13 ορίζεται ως «ανώτατη διάρκεια φοίτησης στις προπτυχιακές σπουδές…ο ελάχιστος αριθμός εξαμήνων που απαιτούνται για τη λήψη του πτυχίου προσαυξανόμενος κατά 50%» επιπλέον προβλέπεται ότι«δεν επιτρέπεται η επιλογή και εξέταση υποχρεωτικών μαθημάτων ανωτέρων εξαμήνων αν δεν έχουν εξεταστεί επιτυχώς σε υποχρεωτικά μαθήματα κατωτέρων εξαμήνων».Δίνεται η δυνατότητα για διακοπή των σπουδών για κάποια περίοδο κατόπιν έγγραφης αίτησης όμως αυτό δεν αλλάζει την ουσία των πραγμάτων.
Ο συνδυασμός των δυο μέτρων σημαίνει πως αν κάποιος φοιτητής κοπεί σε ένα υποχρεωτικό μάθημα θα είναι αναγκασμένος να παρατείνει τη διάρκεια των σπουδών τουλάχιστον για ένα έτος, αφού δεν θα μπορεί να δηλώσει το επόμενο υποχρεωτικό μάθημα της αλυσίδας, με τον κίνδυνο να διαγραφεί από το πανεπιστήμιο αν συμπληρώσει την «ανώτατη διάρκεια φοίτησης».Το μέτρο αυτό θα χτυπήσει τους εργαζόμενους φοιτητές αλλά και τη συνδικαλιστική και πολιτική δράση και οργάνωση των φοιτητών καθώς θα κρέμεται πάνω από το κεφάλι τους η απειλή της διαγραφής από το πανεπιστήμιο.
Η πρόβλεψη του προσχεδίου ότι «Μετά από τρεις (3) τουλάχιστον αποτυχημένες εξετάσεις σε υποχρεωτικό μάθημα…η φοιτήτρια ή ο φοιτητής…εξετάζεται…από τριμελή εξεταστική επιτροπή» που υποτίθεται πως στοχεύει στον προστασία των φοιτητών από τα αναίτια μαζικά κοψίματα κολλημένων και κομπλεξικών καθηγητών είναι στάχτη στα μάτια μας αφού αν κάποιος κοπεί 3 φορές σε υποχρεωτικό μάθημα το πιο πιθανό είναι να μην προλάβει να δει την 3μελή επιτροπή αφού θα έχει διαγραφεί από τη σχολή λόγω ανώτατης διάρκειας σπουδών!
Η λογική που λέει πως οι φοιτητές επιλέγουν από τεμπελιά να γίνουν «αιώνιοι» προσβάλει όλους όσους κόπιασαν και ξόδεψαν χρήματα για να μπουν στο πανεπιστήμιο και τις οικογένειές τους που συνεχίζουν και κοπιάζουν και πληρώνουν για τους βοηθήσουν να τελειώσουν. Η κυβέρνηση άλλωστε δεν έχει δώσει στοιχεία για το πόσοι φοιτητές είναι πραγματικά αιώνιοι (φυσικά όχι αυτοί που έχουν καθυστερήσει 1-2 εξάμηνα να τελειώσουν), ποιοι είναι οι λόγοι που τους οδήγησαν εκεί αλλά κυρίως τι κοστίζει στο κράτος η ύπαρξη αυτών των φοιτητών που στην καλύτερη περίπτωση συμμετέχουν μόνο στις εξετάσεις.
Η θέση μας
Ελεύθερη πρόσβαση σε κάθε πανεπιστημιακή σχολή ώστε καθένας να μπορεί να σπουδάσει ανάλογα με τις κλίσεις του αφού σήμερα πολλοί αργούν να τελειώσουν γιατί δεν σπουδάζουν στη σχολή που ήθελαν αλλά εκεί που βρέθηκαν μετά τις πανελλαδικές εξετάσεις. Έλεγχος των φοιτητών πάνω στα φαινόμενα των μαζικών κοψιμάτων. Βελτίωση των συνθηκών εκπαίδευσης- μείωση των φοιτητών ανά αίθουσα, ενίσχυση των εργασιών και αντίστοιχη σταδιακή υποβάθμιση (με στόχο την κατάργηση) των ολιγόωρων γραπτών εξετάσεων. Οικονομική ενίσχυση των φτωχών φοιτητών για να μην είναι αναγκασμένοι να δουλεύουν. Κανένας περιορισμός στα έτη σπουδών. Όχι στις αλυσίδες και τα προαπαιτούμενα μαθήματα. Να επιτρέπεται η διπλή εξεταστική
Άσυλο
Στο ζήτημα του ασύλου το Προσχέδιο λέει (Κεφ Α‘- άρθρο 3): «άσυλο αναγνωρίζεται έναντι οποιουδήποτε επιχειρεί να το καταλύσει για την κατοχύρωση των ακαδημαϊκών ελευθεριών και για την προστασία του δικαιώματος στη γνώση, τη μάθηση και την εργασία όλων ανεξαιρέτως των μελών των Α.Ε.Ι.», «Αρμόδιο όργανο είναι το Πρυτανικό Συμβούλιο» που «αποφασίζει κατά πλειοψηφία».
Καταρχήν το άσυλο παύει να αναγνωρίζεται σαν δικαίωμα όλου του λαού και πλέον θα θεωρείται δικαίωμα μόνο όσων έχουν σχέση με το πανεπιστήμιο. Δεύτερον, σύμφωνα με την παραπάνω διατύπωση οι φοιτητικές καταλήψεις θα θεωρούνται πλέον παράνομες και θα δικαιολογείται η άρση του ασύλου και η βίαιη καταστολή τους με τη δικαιολογία ότι στερούν το δικαίωμα των καθηγητών στην εργασία! Τέλος η άρση του ασύλου θα γίνεται πλέον πολύ πιο εύκολα με μια απλή απόφαση του πρύτανη και των αντιπρυτάνεων ενώ μέχρι σήμερα απαιτούνταν η σύμφωνη γνώμη εκπροσώπου των φοιτητών (που είχε δικαίωμα βέτο).
Η θέση μας
Το άσυλο θα πρέπει να παραμείνει άβατο για τις δυνάμεις καταστολής. Είναι ένα κεκτημένο δημοκρατικό δικαίωμα του φοιτητικού και εργατικού κινήματος και σαν τέτοιο θα πρέπει να παραμείνει. Την ίδια στιγμή το φοιτητικό και εργατικό κίνημα θα πρέπει να αναλάβουν την ευθύνη περιφρούρησης του ασύλου απέναντι σε κάθε είδους καταχρήσεις του που δίνουν άλλοθι στην κυβέρνηση για να το καταργήσει.
συγγράμματα
Για τα συγγράμματα η κυβέρνηση έκανε πίσω διατηρώντας τη δωρεάν διανομή τους. Όμως το ζήτημα δεν είναι μόνο αν θα είναι πολλά ή ένα. Αλλά και η ποιότητα, το ποιος τα διαλέγει, η διασφάλιση της δωρεάν διανομής και η δημιουργία της αναγκαίας υποδομής που σήμερα δεν υπάρχει.
Η θέση μας
-δωρεάν παροχή όλων των συγγραμμάτων
– δραστική αύξηση των δαπανών,
– δημιουργία βιβλιοθηκών,
-μείωση των εξετάσεων (και της εξεταστέας ύλης, ώστε να μπορούν να μελετούνται τα θέματα και όχι να παπαγαλίζονται όπως στο λύκειο) και αντίστοιχη αύξηση των εργασιών, συλλογικών και ατομικών, της έρευνας κλπ.
Κανελλής Νίκος
Μέλος Δ.Σ. ΜΜΒ,
Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
