Ο βασιλιάς Μιθριδάτης ο ΣΤ’ είναι γνωστός εξαιτίας του μεγάλου φόβου του μήπως τον δηλητηριάσουν, που τον οδήγησε να χορηγεί στον εαυτό του βαθμιαία αυξανόμενες μη θανατηφόρες δόσεις δηλητηρίου, ώστε να αναπτύξει τελικά ανοσία.
Δύο χιλιάδες και κάτι χρόνια μετά, ανακαλύπτουμε ότι όσες και όσοι τρώμε ρύζι, χορηγούμε ακούσια στα σώματά μας δόσεις αρσενικού. Σε αντίθεση όμως με τον Μιθριδάτη, αν και οι ποσότητες αρσενικού που δεχόμαστε δεν είναι άμεσα θανατηφόρες, είναι εξαιρετικά επικίνδυνες για την υγεία μας.
Σε πρόσφατη έρευνα που έγινε στις ΗΠΑ σε 200 δείγματα βιολογικού ή συμβατικού ρυζιού, σε όλα σχεδόν βρέθηκε αρσενικό, ενώ σε αντίστοιχη έρευνα στη Βρετανία, τα 3/4 των προϊόντων ρυζιού που δοκιμάστηκαν είχαν αρσενικό (για περισσότερες πληροφορίες δείτε τις πηγές στο τέλος του άρθρου).
Το αρσενικό, ειδικά το ανόργανο που βρέθηκε σε όλες τις ποικιλίες ρυζιού, είναι καρκινογόνο και θεωρείται υπεύθυνο για πολλές μορφές καρκίνου, ενώ συνδέεται και με τον σακχαρώδη διαβήτη, καρδιαγγειακές παθήσεις και βλάβες του νευρικού και του ανοσοποιητικού συστήματος. Μάλιστα, σύμφωνα με έρευνες, δεν υπάρχει ασφαλής «δόση» αρσενικού για τον ανθρώπινο οργανισμό. Πώς γίνεται όμως ένα τόσο δηλητηριώδες χημικό στοιχείο να βρίσκεται καθημερινά στο πιάτο μας;
Πώς και πού καλλιεργείται το ρύζι
Το ρύζι έχει την ικανότητα να απορροφά το αρσενικό περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο φυτό καθώς είναι το μοναδικό ανάμεσα στα σιτηρά που αναπτύσσεται σε καλλιέργεια «πνιγμένη» στο νερό, κάτι που του ενισχύει την απορρόφηση αρσενικού από τις ρίζες του.
Πέρα από την φυσική του ύπαρξη στο έδαφος και τον υδροφόρο ορίζοντα, το αρσενικό χρησιμοποιήθηκε στο παρελθόν σε βιομηχανικές χρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των παρασιτοκτόνων και των συντηρητικών ξύλου. Το ανόργανο αρσενικό που ήταν συστατικό στοιχείο των παρασιτοκτόνων, έχει απαγορευτεί ήδη από την δεκαετία του ’80, αλλά φαίνεται πως απορροφάται ακόμα από το ρύζι, αφού έχει αποδειχθεί ότι παραμένει στο έδαφος για περισσότερα από 45 χρόνια!
Έτσι, σε περιοχές που έχουν μακρά ιστορία στην καλλιέργεια βαμβακιού, όπου χρησιμοποιήθηκαν εκτεταμένα εντομοκτόνα μολύβδου-αρσενικού και σήμερα καλλιεργείται ρύζι, έχουν παρατηρηθεί μεγάλες περιεκτικότητες αρσενικού. Παράλληλα, υπάρχουν ακόμα και σήμερα παρασιτοκτόνα που περιέχουν αρσενικό και κυκλοφορούν στην αγορά. Και ενώ είναι σε διαδικασία κατάργησης, κρίνοντας από τα παρασιτοκτόνα που έχουν καταργηθεί εδώ και δεκαετίες, οι επιπτώσεις χρήσης τους θα μας ακολουθούν για πολλά ακόμα χρόνια…
Ένας άλλος πιθανός παράγοντας συμβολής στην ύπαρξη αρσενικού στα αγροκτήματα, είναι λιπάσματα από κοτόπουλα, των οποίων η τροφή μερικές φορές περιέχει αρσενικό! Το αρσενικό είναι εγκεκριμένο πρόσθετο στη διατροφή των κοτόπουλων σε πολλές χώρες καθώς χρησιμοποιείται για την καταπολέμηση των εντερικών παρασίτων. Και αν η ύπαρξη αρσενικού στο ρύζι δεν κατάφερε να μας τρομάξει αρκετά, ας δούμε τι συμβαίνει με τα κοτόπουλα: Σύμφωνα με μελέτη, που διήρκεσε 7 χρόνια και στην οποία εξετάστηκαν μεταξύ άλλων 5.000 δείγματα από κοτόπουλα, διαπιστώθηκε πως τα κοτόπουλα περιέχουν 3-4 φορές μεγαλύτερες ποσότητες αρσενικού σε σύγκριση με άλλα ζώα και πουλερικά!
Δηλαδή: ταΐζουν τα κοτόπουλα με αρσενικό που καταλήγει στο πιάτο μας, στη συνέχεια χρησιμοποιούν τις κουτσουλιές τους για λίπασμα που καταλήγει σε χωράφια, το αρσενικό περνάει στο ρύζι και καταλήγει επίσης στα πιάτα μας!
Πώς θα απαλλαγούμε από το αρσενικό;
Σε πολλά άρθρα που κυκλοφορούν υπάρχουν χρήσιμες οδηγίες μαγειρέματος του ρυζιού, έτσι ώστε όταν ετοιμαστεί να περιέχει όσο τον δυνατόν λιγότερο αρσενικό. Οι οδηγίες αυτές όμως είναι μία ελάχιστη και όχι ικανοποιητική απάντηση μπροστά στον κίνδυνο της κατανάλωσης αρσενικού.
Αφενός γιατί δεν απαντάνε στο πώς θα απαλλαγούμε από το αρσενικό στις έτοιμες τροφές που περιέχουν ρύζι. Το πιο χαρακτηριστικό και τρομακτικό παράδειγμα αποτελούν οι βρεφικές και παιδικές τροφές που έχουν σαν κύριο συστατικό το ρύζι και παράγωγά του όπως το ρυζάλευρο. Οι περιεχόμενες ποσότητες αρσενικού φαίνεται ότι είναι πιο επιβλαβείς στα παιδιά λόγω της χαμηλότερης μάζας σώματος σε σχέση με τους ενήλικες και υπολογίζεται ότι ένα παιδί μπορεί να ξεπεράσει την εβδομαδιαία πρόσληψη αρσενικού με λιγότερο από το 1/3 μίας κούπας ρύζι!
Αφετέρου γιατί για μία ακόμα φορά μετατίθεται η ευθύνη στους καταναλωτές και αφήνουν στο απυρόβλητο τους παραγωγούς, τις εταιρίες που εμπορεύονται το ποτισμένο με αρσενικό ρύζι και τις εταιρίες παραγωγής φυτοφαρμάκων! Έτσι, λίγη κουβέντα γίνεται για το πώς το ρύζι που καταλήγει στα ράφια θα είναι εξαρχής απαλλαγμένο από αρσενικό και συζητάμε για το τι μπορεί ο καθένας και η καθεμία να κάνει στο σπίτι του/της.
Για μία ακόμα φορά, αυτοί που ευθύνονται για το δηλητήριο που φτάνει στα πιάτα μας, νίπτουν τας χείρας τους! Αξίζει να σημειωθεί ότι επιστήμονες που προσπαθούν να λύσουν το πρόβλημα απορρόφησης αρσενικού από το ρύζι δεν έχουν καταλήξει σε σίγουρα αποτελέσματα και απαντήσεις. Οι μεγάλες εταιρίες παραγωγής ρυζιού και παρασιτοκτόνων θα όφειλαν να ξοδέψουν μεγάλα ποσά στην έρευνα ώστε να εξασφαλίσουν την υγεία των καταναλωτών. Ποτέ όμως, καμία επιχείρηση με γνώμονα το κέρδος δεν ξόδεψε ούτε σεντ για την δημόσια υγεία οικειοθελώς…
Ποιος φέρει την ευθύνη;
Τέλος, οι επιστήμονες έχουν διαπιστώσει ότι το αρσενικό που βρέθηκε στο έδαφος λόγω της χρήσης παρασιτοκτόνων, 45 χρόνια μετά την τελευταία χρήση παραμένει σε ίδιες ποσότητες, δεν έχει μειωθεί καθόλου. Δηλαδή, παρασιτοκτόνα που θεωρήθηκαν ασφαλή αλλά αποσύρθηκαν αργότερα όταν ανακαλύφτηκαν οι επιπτώσεις που προκαλούν, έχουν προκαλέσει ανυπολόγιστη ζημιά. 45 χρόνια μετά, τα συναντάμε εβδομαδιαία στα πιάτα μας.
Αυτό είναι μια καλή απάντηση σε όσους/ες προσπαθούν να μας πείσουν κατά καιρούς για την ασφάλεια τροφίμων, παρασιτοκτόνων, λιπασμάτων κοκ που παράγουν, επειδή «δεν έχει αποδειχτεί ότι είναι επικίνδυνα». Με αυτό τον τρόπο αντιστρέφεται η ευθύνη! Αντί να αποδειχτεί πρώτα ότι είναι ακίνδυνα τα προϊόντα και μετά να κυκλοφορήσουν στην αγορά, κυκλοφορούν πρώτα και αν αποδειχτεί η επικινδυνότητα τους «ε τι να κάνουμε θα τα αποσύρουμε»…
Σε κάθε νέο διατροφικό σκάνδαλο που ξεσπάει, φαίνεται όλο και πιο ξεκάθαρα πως μπροστά στο κέρδος των λίγων, η δημόσια υγεία των πολλών είναι παράπλευρη απώλεια.
