Άρθρο του Ανδρέα Παγιάτσου
Η ελληνική κοινωνία έστρεψε μαζικά την προσοχή της στην απεργία των ναυτεργατών. Η πλειοψηφία την υποστήριξε – όχι μόνο του οργανωμένου κινήματος αλλά και της πλατιάς «κοινής γνώμης». Τα στοιχεία (1) αποδεικνύουν πως η προπαγάνδα της κυβέρνησης για δήθεν αγανάκτηση των αγροτών, των οδηγών, των νησιωτών κλπ ήταν ένα ψέμα.
Η υποστήριξη της κοινωνίας στους ναυτεργάτες έχει καταγραφεί με ανησυχία ακόμα και από τα ΜΜΕ που στηρίζουν τη ΝΔ (βλ. ”Καθημερινή” 26/2/06). Είναι αποτέλεσμα της συσσωρευμένης αγανάκτησης μέσα στα λαϊκά στρώματα, από την διαρκή επίθεση ενάντια στο βιοτικό επίπεδο και τα δικαιώματά τους. Το εργατικό κίνημα είδε στην απεργία των ναυτεργατών μια ελπίδα πως θα μπορούσε επιτέλους να ηττηθεί και να ανατραπεί αυτή η πολιτική.
Επίθεση της κυβέρνησης
Η απεργία των ομοσπονδίας των ναυτεργατών ΠΝΟ (Πανελλήνια Ναυτική Ομοσπονδία) ήταν η φυσιολογική απάντηση τους στο νομοσχέδιο της κυβέρνησης που προνοούσε:
– Την πλήρη απελευθέρωση θαλάσσιων συγκοινωνιών. Οι εφοπλιστές θα μπορούσαν να αποφασίζουν μόνοι τους, σε ποιο νησί, πότε, για πόσο, και με ποιο ναύλο, θα κανόνιζαν δρομολόγια.
– Την κατάργηση της υποχρέωσης των εφοπλιστών να παρουσιάζουν δρομολόγια 10μήνου – που σημαίνει να κλείνουν ανά πάσα στιγμή όποιο δρομολόγια θέλουν, να απολύουν ναυτεργάτες, να ξεκινούν ξανά μερικές βδομάδες μετά, κλπ… Αυτό σημαίνει αύξηση της ανεργίας στους ναυτεργάτες – ήδη υπάρχουν 6000 άνεργοι σύμφωνα με το συνδικάτο (ΠΝΟ).
– Την κατάργηση του προστίμου που πληρώνανε (3%) όταν καθυστερούσανε να δώσουν στο ΝΑΤ τις υποχρεώσεις τους από το εισιτήριο των επιβατών.
– Ιδιωτικοποίηση των ναυτικών σχολών – αυτό σημαίνει πως μπορεί να βγαίνουν ναυτεργάτες, από ιδιωτικές σχολές, χωρίς επαρκή εκπαίδευση, χτυπώντας παραπέρα τους μισθούς και τα δικαιώματα του κλάδου.
– Μείωση των συντάξεων των ναυτεργατών κατά 22%. (2)
Αστεία αντιπολίτευση
Μπορεί τη φθορά της ΝΔ να την εισπράττει το ΠΑΣΟΚ (στις δημοσκοπήσεις) αλλά σαν αντιπολίτευση ο Γ Π είναι ότι πιο αστείο έχει εμφανιστεί στην πρόσφατη ελληνική ιστορία. Το ΠΑΣΟΚ προσπάθησε να ”καταγγείλει” την επιστράτευση, αλλά αυτό ακουγόταν πολύ παράφωνο σε σχέση με τις δικές του επιστρατεύσεις, και ειδικά των ναυτεργατών (η τελευταία το 2002 από τον Σημίτη).
Η υποκρισία του ΠΑΣΟΚ φαίνεται από το γεγονός πως δεν κάλεσε τον κόσμο και ειδικά τα συνδικάτα που ελέγχει, να κατέβουν στο λιμάνι για να εμποδίσουν την επιστράτευση. Στην ουσία είναι συνυπεύθυνο για το κλείσιμο της απεργίας και την επιβολή της θέλησης της κυβέρνησης.
Εξάλλου δεν πρέπει να ξεχνάμε τις δηλώσεις της Άννας Διαμαντοπούλου η οποία επέρριψε ευθύνες και καταδίκασε «και τις δύο πλευρές» για… υπερβολές, εξισώνοντας το θύμα με το θύτη.
Κυβερνητικά ψέματα
Η κυβέρνηση επιχείρησε να ”φθείρει” υποτίθεται την απεργία με την προπαγάνδα ότι πίσω απ’ αυτήν βρισκόταν το ΚΚΕ.
Ότι την απεργία την έλεγχε το ΚΚΕ ήταν ψέμα. Την απεργία την προκάλεσε η επίθεση της κυβέρνησης ενάντια στους ναυτεργάτες. Οι δυνάμεις του ΚΚΕ στους ναυτεργάτες είναι βέβαια σημαντικές. Το ΚΚΕ ελέγχει δύο από τα 14 σωματεία των ναυτεργατών – η ΠΕΜΕΝ, που ελέγχεται απ’ αυτό, είναι το πιο μεγάλο σωματείο με 12.000 μέλη. Όμως την πλειοψηφία την έχει η ΠΑΣΚΕ (ΠΑΣΟΚ) και δεύτερη δύναμη είναι η ΔΑΚΕ (ΝΔ).
Η απεργία είχε καθολική συμμετοχή και γι’ αυτό παρέλυσε τα λιμάνια. Κι αυτό αποτελεί απόδειξη ότι οι δυνάμεις της ΔΑΚΕ και της ΠΑΣΚΕ συμμετείχαν μαζικά στην απεργία.
Συνδικαλιστικές ηγεσίες
Η αδυναμία των ναυτεργατών να σπάσουν την επιστράτευση, πράγμα που θα αποτελούσε καταλυτική εξέλιξη για το ελληνικό εργατικό κίνημα συνολικά, δεν οφείλεται σε κανένα αντικειμενικό παράγοντα, οφείλεται στις συδικαλιστικές ηγεσίες.
Από τη μεριά της ΠΝΟ δεν υπήρχε κανένα πρόγραμμα ή σχέδιο για το τι γίνεται σε περίπτωση επιστράτευσης και πως αντιδρά το κίνημα. Αυτό ήταν απαράδεκτο για ένα χώρο ο οποίος έχει υποφέρει από απανωτές επιστρατεύσεις.
Η κριτική αυτή δεν αφορά μόνο τους συνδικαλιστές του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ ισχύει και για τους συνδικαλιστές του ΚΚΕ–ΠΑΜΕ.
Τα καλέσματα των συνδικαλιστών του ΚΚΕ και του Ριζοσπάστη, «όλοι στο λιμάνι», ήταν βέβαια σωστά, όμως δεν ήταν αρκετά για να αποκλείσουν το λιμάνι, να προστατέψουν τους ναυτεργάτες και να ακυρώσουν στην πράξη την απόφαση της κυβέρνησης να τους επιστρατεύσει.
Τι θα μπορούσε να είχε γίνει για να αποτραπεί η επιστράτευση
Το μόνο που θα μπορούσε να καταργήσει την επιστράτευση στην πράξη θα ήταν να ξεχυνόταν στελέχη του συνδικαλιστικού κινήματος σε όλους τους εργατικούς χώρους, ξεκινώντας από τον Πειραιά και τις πιο κοντινές λιμάνι επιχειρήσεις, σχολές, γραφεία κλπ, την επόμενη ακριβώς στιγμή που είχε εξαγγελθεί η επιστράτευση, και να καλούν τους εργαζόμενους σε γενικές συνελεύσεις, να ενημερώνουν και να παίρνουν αποφάσεις για μαζικές καθόδους στο λιμάνι για αποκλεισμό του λιμανιού, προστασία των ναυτεργατών και ακύρωση της επιστράτευσης. Την ίδια στιγμή να παίρνονται αποφάσεις από τις γενικές συνελεύσεις και τα σωματεία των εργαζομένων που να ζητούν από την ΓΣΕΕ να καλέσει άμεσα, την ίδια μέρα, 24ωρη γενική απεργία για να πάρει η κυβέρνηση πίσω την επιστράτευση.
Η ηγεσία της ΓΣΕΕ, βέβαια ούτε που διανοήθηκε να πάρει η ίδια πρωτοβουλία σ’ αυτή την κατεύθυνση. Η ηγεσία της ΠΝΟ δεν επιχείρησε να διευρύνει το μέτωπο με αυτό τον τρόπο. Το Εργατικό Κέντρο της Αθήνας (ΕΚΑ) και του Πειραιά (ΕΚΠ) κάλεσαν 4ωρες στάσεις εργασίας αλλά δεν έκαναν τίποτα για να οργανωθούν σωστά, και το αποτέλεσμα ήταν να μην απεργήσει κανένας.
Η ηγεσία του ΚΚΕ–ΠΑΜΕ, δεν διστάζει να κατακεραυνώσει τους συνδικαλιστές των άλλων παρατάξεων για ανεπάρκεια και προδοσίες. Στην απεργία των ναυτεργατών όμως είχε τη μοναδική δυνατότητα να αναλάβει το ίδιο πρωτοβουλίες να κινητοποιήσει πλατιά το μαζικό κίνημα, πάνω στις γραμμές που περιγράφουμε πιο πάνω. Και δεν έκανε τίποτα σ’ αυτή την κατεύθυνση!
Τα φραστικά καλέσματα, του τύπου «όλοι στους καταπέλτες» κάθε άλλο παρά αρκετά είναι να κινητοποιήσουν μαζικά τον πληθυσμό. Στην ουσία αυτό που κινητοποίησε το ΚΚΕ-ΠΑΜΕ ήταν απλά τις δικές του δυνάμεις. Όσο και αν αυτό είναι ωφέλιμο για τον κομματικό μηχανισμό, για το κίνημα δεν προσφέρει διέξοδο, και το αποτέλεσμα, ότι δηλαδή η επιστράτευση δεν έγινε δυνατό να εμποδιστεί, το αποδεικνύει.
Η αριστερά
Είναι χαρακτηριστικό ότι στην ανεπάρκεια της ηγεσίας της ΠΝΟ, το ΚΚΕ δεν άσκησε καμιά κριτική. Αντίθετα, χωρίς φωνή διαμαρτυρίας ή αντίθεσης ψήφισε υπέρ του σταματήματος της απεργίας, σε μια απόφαση που πάρθηκε ομόφωνα μαζί με τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ. Την ίδια ακριβώς στάση κράτησε και ο ένας συνδικαλιστής του ΣΥΝ που υπάρχει στο ΔΣ της ΠΝΟ.
Αυτό όμως που είναι πολύ χειρότερο, που στην πραγματικότητα αποτελεί σκάνδαλο, είναι η εκτίμηση για το αποτέλεσμα της απεργίας από την αριστερά και ειδικά το ΚΚΕ που την παρουσίασε με διθυράμβους, σαν μια θριαμβευτική νίκη.
Με τίτλους όπως «νίκησαν οι ναυτεργάτες» και «τσακίσαμε την επιστράτευση» η ηγεσία του ΚΚΕ-ΠΑΜΕ και ο Ριζοσπάστης, στην ουσία προσπάθησαν να κρύψουν τις δικές τους ευθύνες για το αποτέλεσμα. Επειδή δεν είναι δυνατό για την ηγεσία του ΚΚΕ να παραδεχτεί πως ένας αγώνας στον οποίο έπαιζε σημαντικό ρόλο οδηγήθηκε σε αδιέξοδο, κάνει κάτι απλό και συνηθισμένο γι αυτό: βαφτίζει την ήττα νίκη.
Η κριτική αυτή δεν ισχύει μόνο για το ΚΚΕ. Και η Αυγή (παρότι με πολύ μεγαλύτερη μετριοπάθεια) είχε την προσέγγιση «η απεργία των ναυτεργατών πέτυχε» (αλήθεια, τι ακριβώς σημαίνει αυτό;) ενώ αντίστοιχη με του ΚΚΕ στάση κράτησε και η εφημερίδα της «ανεξάρτητης» αριστεράς ΠΡΙΝ.
Οι απεργοί επιστρατεύτηκαν, η απεργία έκλεισε και κανένα από τα αιτήματά της δεν ικανοποιήθηκε. Αν αυτό το πράγμα είναι νίκη τότε τι είναι ήττα; Αυτό δεν σημαίνει πως αυτή η απεργία δεν άφησε παρακαταθήκες και μάλιστα πολύ σημαντικές. Αυτό όμως είναι άλλο θέμα.
Η αριστερά έχει υποχρέωση να λέει την αλήθεια στους εργαζόμενους. Να λέει τα πράγματα όπως πραγματικά είναι. Γιατί μόνο έτσι βοηθάει τους εργαζόμενους να φτάνουν σε ολοκληρωμένα και σωστά συμπεράσματα και να προετοιμάζονται καλύτερα για το μέλλον.
Ένα ακόμα σημείο που αφορά κριτική στη στάση της αριστεράς, αφορά την επίθεση του μπλοκ του Ελληνικού Κοινωνικού Φόρουμ στα ΜΑΤ, που οδήγησε στα επεισόδια στην περιοχή γύρω απ’ το λιμάνι. Το Φόρουμ έκανε αυτό που όλοι μαζί κατακρίναμε το ΝΑΡ, τα ΕΑΑΚ και τους αναρχικούς, σε προηγούμενα χρόνια: το να πουλάνε «επαναστατικότητα» η οποία να μετριέται με τον αριθμό των πλακωμάτων με τα ΜΑΤ. Η σύγκρουση ήταν στην ουσία στημένη, χωρίς οι ίδιοι οι ναυτεργάτες, οι άνθρωποι που πραγματικά δίνανε τη μάχη, 8 μέρες και νύχτες στις απεργιακές φρουρές, να έχουν οποιοδήποτε λόγο σ’ αυτό.
Συμπεράσματα
Η ήττα της απεργίας των ναυτεργατών εντείνει το αίσθημα της αδυναμίας και της απογοήτευσης μέσα στο μαζικό κίνημα όμως την ίδια στιγμή εντείνει την αγανάκτηση και την οργή μέσα στην κοινωνία και βοηθά στο να βγουν συμπεράσματα για το μέλλον.
Ο ρόλος των μαχητών της βάσης του κινήματος είναι να αναδείξουμε τις δυνάμεις και τις δυνατότητες του κινήματος και να κοιτάξουμε μπροστά. Κατ’ αρχήν δεν είναι η πρώτη φορά που είχαμε ήττες. Ας θυμηθούμε μόνο την πρώτη περίοδο της διακυβέρνησης Σημίτη που ήταν ίσως χειρότερη κι απ’ αυτή του Καραμανλή – οι ήττες των αγροτών, της Ιονικής, των εκπαιδευτικών, των μαθητών, κι όχι μόνο, σημάδεψαν εκείνη την περίοδο.
Αυτές δεν εμπόδισαν, λίγο καιρό μετά, την έκρηξη της κοινωνίας με αφορμή το ασφαλιστικό, που αποτέλεσε και την αρχή του τέλους του Σημίτη. Σήμερα, η ΝΔ, δύο μόνο χρόνια μετά την εκλογή της βλέπει τις δημοσκοπήσεις να την εξισώνουν με το ΠΑΣΟΚ. Στη ΝΔ αρχίζουν να κατανοούν ότι αν συνεχίσουν έτσι, θα βρεθούν αντιμέτωποι με κοινωνικές εκρήξεις.
Οι ταξικοί αγωνιστές στη βάση του κινήματος χρειάζεται να κάνουν ότι μπορούν για να επιταχύνουμε αυτές τις διεργασίες που θα φρενάρουν την επιθετικότητα της κυβέρνησης και θα επιτρέψουν στο κίνημα να μπει σιγά-σιγά στην αντεπίθεση. Πάνω απ’ όλα, όμως, χρέος όλων μας είναι να προετοιμάσουμε και να κτίσουμε τις δυνάμεις που δεν θα αφήσουν τις σημερινές συνδικαλιστικές ηγεσίες και τις σημερινές ηγεσίες της αριστεράς να ποδηγετήσουν ξανά το κίνημα. Γιατί αυτές είναι μόνο ικανές για ήττες. Για τις νίκες χρειαζόμαστε μια άλλη συνδικαλιστική ηγεσία και μια άλλη αριστερά.
__________
(1) Σύμφωνα με δημοσκόπηση της VPRC, που δημοσιεύτηκε στην ”Καθημερινή” της Κυριακής 26 Φεβρουαρίου:
– το 62% του πληθυσμού θεωρούν πως τα αιτήματα των ναυτεργατών ήταν δίκαια, ενώ μόνο 9% θεωρούν πως είχαν άδικο:
– Το 49% υποστηρίζει την απεργία τους, ενώ μόνο 26% διαφωνεί μ’ αυτήν. :
– Το 48% θεωρεί πως την ευθύνη για τις επιπτώσεις της απεργίας στα νησιά και τις μεταφορές αγροτικών προϊόντων τις έχει η κυβέρνηση, 11% ότι υπεύθυνοι είναι οι εφοπλιστές ενώ μόνο το 13% θεωρεί πως η ευθύνη βαρύνει τους ναυτικούς.
(2) ”Ελευθεροτυπία”, 21/2/2006
