Ελάχιστοι είναι οι εργαζόμενοι οι οποίοι θα διαφωνούσαν με τις προτάσεις που περιέχονται στο «κυβερνητικό πρόγραμμα» του ΣΥΡΙΖΑ, με τον τίτλο «Εθνικό Σχέδιο Ανασυγκρότησης» (ΕΣΑ) που κατέθεσε ο Αλέξης Τσίπρας στη ΔΕΘ, το Σάββατο 13/9/14. Όμως ελάχιστοι είναι και οι εργαζόμενοι οι οποίοι πιστεύουν ότι αυτό το πρόγραμμα θα υλοποιηθεί. Ο λόγος είναι απλός: τέτοιες υποσχέσεις οι Έλληνες εργαζόμενοι και τα λαϊκά στρώματα έχουν ακούσει ξανά στο παρελθόν. Γιατί να πιστέψουν ότι τώρα θα γίνουν πραγματικότητα;
Στην πραγματικότητα ο Αλέξης Τσίπρας δεν είπε κάτι ουσιαστικά καινούργιο. Περιέγραψε, βασικά, ένα "μοντέλο" το οποίο κυριαρχούσε διεθνώς στις δεκαετίες μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και το οποίο κράτησε μέχρι τη μεγάλη κρίση της δεκαετίας του εβδομήντα.
Το ερώτημα
Παρόμοιες προτάσεις με αυτές που κατέθεσε είχαν καταθέσει στο παρελθόν τα «Σοσιαλιστικά», «Σοσιαλδημοκρατικά» και «Εργατικά» Κόμματα, σε όλη την πορεία του 20ου αιώνα. Μάλιστα, αυτά τα κόμματα, προχώρησαν στην εφαρμογή τέτοιων μέτρων σε όλη την Ευρώπη και διεθνώς, όταν μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο ανέλαβαν σε πολλές χώρες την διακυβέρνηση. Σήμερα αυτά τα κόμματα λειτουργούν σαν όργανα του κεφαλαίου, έχουν αλλάξει χαρακτήρα, έχουν αλλάξει σύνθεση και πολιτικές. Γιατί έγινε αυτό; Αυτή η ερώτηση απαιτεί απάντηση!
Ιδιαίτερα, καθώς δεν είναι μόνο τα «σοσιαλιστικά» κόμματα που αποδείχτηκαν ασυνεπή και προδοτικά. Τραγικά ήταν τα αποτελέσματα και για τον πολιτικό χώρο από τον οποίο προέρχεται ο κύριος όγκος της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ, το ρεύμα δηλαδή του Ευρωκομμουνισμού. Ο Ευρωκομμουνισμός εμφανίστηκε στη δεκαετία του ’60, σαν αντίδραση των κύριων ευρωπαϊκών κομμουνιστικών κομμάτων (ισπανικό ΚΚ, ιταλικό, γαλλικό, ελληνικό ΚΚΕ-εσωτερικού, κλπ) στις ωμές δικτατορίες του σοβιετικού μπλοκ. Ποια ήταν η διαδρομή και η κατάληξη αυτών των κομμάτων; Ο συμβιβασμός, το μοίρασμα της εξουσίας με τα κόμματα του κατεστημένου, η απαξίωση, οι διασπάσεις και η διάλυση. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα το ιταλικό ΚΚ που στο απόγειο της δύναμής του είχε πλησιάσει το 25- 30% και σήμερα δεν υπάρχει. Χαρακτηριστική επίσης και η περίπτωση του γαλλικού ΚΚ που στο παρελθόν είχε φτάσει το 20-25% και σήμερα δεν είναι παρά ουρά του γαλλικού Σοσιαλιστικού Κόμματος.
Η απάντηση
Η απάντηση στο γιατί κάποτε τα αριστερά κόμματα των διαφόρων αποχρώσεων μπορούσαν να προσφέρουν ή να συμβάλουν στο να υπάρχει ένα αυξανόμενο βιοτικό επίπεδο κι ένα ανεπτυγμένο κοινωνικό κράτος, έχει να κάνει με έναν βασικό παράγοντα: το καπιταλιστικό σύστημα σε προηγούμενες ιστορικές εποχές τα πήγαινε καλά – είχε ανάπτυξη και παρήγε πλούτο, αρκετό ώστε στις πιο «ανεπτυγμένες» χώρες να περισσεύει κάτι και για τα λαϊκά στρώματα. Έτσι, είτε σαν κυβέρνηση, είτε πιέζοντας μέσα από τα κινήματα, η Αριστερά μπορούσε να επιφέρει βελτιώσεις. Σήμερα ο καπιταλισμός είναι σε μια από τις πιο βαθιές κρίσεις στην ιστορία του. Δεν έχει τίποτα να δώσει, μόνο να πάρει. Η Αριστερά, αν θέλει να προσφέρει στην κοινωνία, οφείλει να δρομολογήσει την πάλη για την ανατροπή του και για το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό. Αν δεν το κάνει, τότε θα υποταχθεί. Ή θα ενσωματωθεί εντελώς στο σύστημα και θα γίνει κόμμα του κεφαλαίου ή θα διασπαστεί και θα γίνει κομμάτια – και η Σοσιαλδημοκρατία και τα πρώην Κομμουνιστικά Κόμματα έχουν πολλά παραδείγματα να προσφέρουν.
Υπάρχουν πολλές και μεγάλες αμαρτίες στην ιστορία της Αριστεράς, στην Ελλάδα και διεθνώς τις οποίες η Αριστερά, σήμερα, αν θέλει να είναι πειστική, οφείλει να αναγνωρίσει και να διορθώσει. Πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι βέβαια το κυπριακό ΑΚΕΛ, τις πολιτικές του οποίου η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ και ο Αλέξης Τσίπρας προσωπικά υποστήριζε αναφανδόν: το ΑΚΕΛ όμως ήταν το κόμμα το οποίο όντας κυβέρνηση (και μάλιστα για πρώτη φορά στην ιστορία του) έφερε την Τρόικα στην Κύπρο!
Είναι κοστολογημένο το ΕΣΑ;
Η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ απαντάει βέβαια ότι το πρόγραμμα το οποίο παρουσίασε είναι «κοστολογημένο».
Η αλήθεια όμως είναι πως είναι κοστολογημένο στα χαρτιά. Στην πράξη, τα πράγματα θα αποδειχθούν εντελώς διαφορετικά.
Από το πρόγραμμα που κατάθεσε ο Αλέξης Τσίπρας λείπει εντελώς ο παράγοντας «άρχουσα τάξη» καθώς και η κρίση του καπιταλιστικού συστήματος η οποία (όπως είναι πασίγνωστο, αλλά καθόλου δεν ανέφερε ο Αλέξης Τσίπρας) είναι διεθνής και πολύ βαθιά.
Η κρίση και η αντίδραση του κεφαλαίου
Πώς θα αντιδράσει το κεφάλαιο και οι πολυεθνικές, η άρχουσα τάξη στην Ελλάδα και στην Ευρώπη (δηλαδή η Τρόικα) στο ενδεχόμενο της ανατροπής των πολιτικών που εφαρμόζουν εδώ και χρόνια, στην ανατροπή της λιτότητας; Πώς θα αντιδράσουν όταν μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ επιχειρήσει να τους πάρει το λουκούμι απ’ το στόμα – το φτηνό εργατικό δυναμικό, τις ανύπαρκτες εργασιακές σχέσεις, όλα τα φιλέτα, τις δημόσιες επιχειρήσεις, τη θάλασσα, τα βουνά, τα δάση, την ηλιακή ενέργεια, τον ορυκτό πλούτο, που ξεπουλιούνται έναντι «πινακίου φακής»; Θα σεβαστούν την ετυμηγορία του ελληνικού λαού, ή θα σαμποτάρουν την οικονομία και θα σταματήσουν τη χρηματοδότηση ωθώντας τη χώρα έξω από το ευρώ;
Θα κάνουν το δεύτερο. Και όποιος δεν το καταλαβαίνει αυτό «πλανάται πλάνην οικτράν». Έτσι το ερώτημα που προκύπτει είναι πώς θα απαντήσει μια κυβέρνηση της Αριστεράς στην επίθεση του κεφαλαίου και της Ε.Ε. όταν αυτή θα έρθει, αναπόφευκτα, σαν απάντηση στις φιλεργατικές και φιλολαϊκές πολιτικές της Αριστεράς.
Αυτό είναι το ερώτημα στο οποίο δεν απάντησε ο Αλέξης Τσίπρας.
Σύγκρουση με το κεφάλαιο και την άρχουσα τάξη
Αυτό το ερώτημα έχει μόνο μία απάντηση. Για να μπορέσει να εφαρμόσει φιλεργατικές πολιτικές η κυβέρνηση της Αριστεράς είναι υποχρεωμένη να προχωρήσει σε εθνικοποίηση των βασικών τομέων της οικονομίας, να τους θέσει κάτω από δημοκρατικό, κοινωνικό και εργατικό έλεγχο και διαχείριση, να προχωρήσει σε μαζικές δημόσιες επενδύσεις για να δώσει ώθηση στην οικονομία, και να την σχεδιάσει έτσι ώστε να ξεφύγει από τις λογικές του «ανταγωνισμού των αγορών» και να υπηρετεί το κοινωνικό σύνολο. Παράλληλα να επιδιώξει κοινή, ταξική, διεθνιστική πάλη με τους εργαζόμενους της υπόλοιπης Ευρώπης, στο μέτρο του δυνατού.
Μόνο μια τέτοια προσέγγιση μπορεί να αντιμετωπίσει την επενδυτική απεργία και την έξοδο από τη χώρα του ελληνικού και ξένου κεφαλαίου. Μόνο έτσι μπορεί να αντιμετωπιστεί η επίθεση της Τρόικα που δεν θα διστάσει να διώξει την Ελλάδα από την ευρωζώνη – όσο και αν η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ είναι πεισμένη για το αντίθετο. Αυτές οι πολιτικές όμως είναι σοσιαλιστικές πολιτικές. Είναι, στη βάση του, ένα σοσιαλιστικό πρόγραμμα, σαν απάντηση στην κρίση του καπιταλιστικού συστήματος. Όμως από όλη την ομιλία του Αλέξη Τσίπρα, έλειπε εντελώς η αναφορά στις λέξεις «εθνικοποίηση» και «σοσιαλισμός».
Η εθνικοποίηση των στρατηγικών τομέων της οικονομίας κάτω από κοινωνικό και εργατικό έλεγχο και διαχείριση, ο σχεδιασμός της οικονομίας και το σοσιαλιστικό πρόγραμμα δεν αποτελούν κάποιου είδους ιδεολόγημα στο οποίο εμμένουμε «πεισματικά». Αποτελούν τον μόνο πρακτικό τρόπο εξόδου από την κρίση και διασφάλισης των στοιχειωδών δημοκρατικών και εργατικών δικαιωμάτων και κατακτήσεων. Ο σοσιαλισμός δεν είναι κάτι που πέφτει από τον ουρανό, επειδή οι άνθρωποι έπαθαν επιφοίτηση. Όπως εξήγησαν οι μεγάλοι «δάσκαλοι» του σοσιαλισμού ξεκινώντας από τον ίδιο τον Μαρξ, ο σοσιαλισμός έρχεται σαν αναγκαιότητα όταν ο καπιταλισμός μπαίνει σε κρίση και οδηγεί την κοινωνία στη βαρβαρότητα – αυτό ακριβώς που γίνεται δηλαδή την εποχή που ζούμε.
Ο καπιταλισμός στην εποχή της κρίσης του δεν μπορεί να εξανθρωπιστεί
Το κεντρικό έλλειμμα του ΕΣΑ είναι ότι προσπαθεί να εφαρμόσει κοινωνικές, φιλολαϊκές πολιτικές στα πλαίσια του καπιταλιστικού συστήματος. Προσπαθεί να κάνει τον καπιταλισμό ανθρώπινο. Αυτή η απόπειρα έχει γίνει κατ’ επανάληψη στο παρελθόν – και στην εποχή του μεσοπολέμου και στις δεκαετίες μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Και μάλιστα από όλο το φάσμα της Αριστεράς: από την αριστερή Σοσιαλδημοκρατία του παρελθόντος, από Ευρωκομμουνιστικά κόμματα, από φιλο-Σοβιετικά «Λαϊκά Μέτωπα». Φέρει το όνομα (ή ταυτίζεται) με αυτό που ονομάζεται «Κεϊνσιανισμός» ή «Νεο-κεϊνσιανισμός». Αλλά απέτυχε σε όλες τις περιπτώσεις!
Γιατί ο καπιταλισμός έχει τους δικούς του νόμους κίνησης. Στηρίζεται στον ανταγωνισμό των αγορών και στο κέρδος. Αν αυτά δεν ανατραπούν από την Αριστερά, και αν δεν αντικατασταθούν από ένα σοσιαλιστικό σύστημα, την μόνη απάντηση στην καπιταλιστική κρίση, τότε ο τελικός ηττημένος θα είναι η ίδια η Αριστερά, όπως έγινε τόσες φορές στην ιστορία.
