Του Θόδωρου Μαράκη
Το κείμενο αυτό θα δημοσιευτεί σε τρεις συνέχειες. Διαβάστε εδώ το 1ο μέρος. Το 3ο και τελευταίο μέρος θα δημοσιευτεί την Κυριακή 14 Μάη
Το ΚΚΕ μπορούσε;
Είχε τη δυνατότητα το ΚΚΕ και η «Ενωτική» να προχωρήσουν σε τόσους μεγάλους στόχους; Η απάντηση είναι ξεκάθαρα θετική!!
Πριν απ’ όλα γιατί το επέτρεπε η ίδια η αντικειμενική πραγματικότητα. Ο στόχος της κατάληψης της εξουσίας με εφαλτήριο το απεργιακό κίνημα και την κήρυξη Πανεθνικής Απεργίας επιβάλλονταν κατ’ αρχή ενάντια στα σχέδια της αστικής τάξης για δικτατορία και στη συνέχεια για να δοθεί προοπτική στους αγώνες των εργαζομένων.
Υπήρχαν στην αντικειμενική κατάσταση πολλά κοινά στοιχεία μεταξύ του Ρώσικου 1905 και του Ελληνικού 1936! Με τη συνείδηση της πρωτοπορίας εργατικής τάξης σε αρκετά πιο προχωρημένο συγκριτικά επίπεδο, γιατί είχε ήδη τις εμπειρίες του Ρώσικου 1905 και 1917 και όχι μόνο.
Δεν υπήρχαν βέβαια οι Μπολσεβίκοι και ο Μπολσεβικισμός, τους είχε καθαρίσει η σταλινική αντίδραση και αυτό ήτανε η μεγάλη διαφορά. Είναι αλήθεια ότι το ΚΚΕ μπήκε στη μάχη με μικρές δυνάμεις και σχετικά χαμηλή επιρροή όπως και οι Σοσιαλιστές στη Ρωσία πριν το 1905 και οι Μπολσεβίκοι το 1917. Αλλά ο νόμος της ταξικής πάλης γράφει ότι μέσα στη φωτιά των μαχών και των συγκρούσεων η συνείδηση των εργατών προχωράει με άλματα προς τις επαναστατικές ιδέες, μαθαίνει σε σύντομο χρονικό διάστημα όσα δεν μπόρεσε να μάθει δεκάδες χρόνια πριν, γι’ αυτό και η ριζοσπαστικοποίηση των μαζών προχωράει με πρωτοφανέρωτους ρυθμούς.
Οι νόμοι της ταξικής πάλης σε επαναστατικές συνθήκες δίνουν τη δυνατότητα σε επαναστατικές οργανώσεις ή μικρά επαναστατικά κόμματα να αναπτυχθούν σε μαζικά με δεκάδες και εκατοντάδες χιλιάδες μέλη και επιρροή. Προϋπόθεση γι’ αυτό βέβαια είναι να έχουν την σωστή πολιτική, πρόγραμμα και τακτική.
Κλασσικό παράδειγμα οι Μπολσεβίκοι το 1917 όπου η επανάσταση του Φλεβάρη τους βρήκε με 8.000 μέλη στην αχανή Ρωσία και με την ηγεσία τους στην εξορία, στο εσωτερικό και το εξωτερικό και σαν μειοψηφία στα Σοβιέτ. Όμως κατάφεραν σε 8 μήνες να αυξήσουν τα μέλη τους στις 265.000, πήραν την πλειοψηφία στα Σοβιέτ και κατέλαβαν σχεδόν αναίμακτα την εξουσία.
Το ΚΚΕ αυτή την περίοδο γνωρίζει σημαντική ανάπτυξη όπως μας πληροφορεί η Απόφαση του πολιτικού γραφείου της 23.4.1936 πάνω στα συμπεράσματα της πανελλαδικής σύσκεψης των γραμματέων των τοπικών οργανώσεων του ΚΚΕ.
«1. Η σύσκεψη των γραμματέων των κομματικών οργανώσεων και των καθοδηγητών μιας σειράς εξωκομματικών οργανώσεων… έδειξε ότι ύστερα από το Συνέδριο, βρισκόμαστε μπροστά σε μια γρήγορη ανάπτυξη τόσο των κομματικών δυνάμεων (αύξηση μελών ΚΚΕ κατά 50%) όσο και του μαζικού κινήματος (πάνω από 200.000 απεργοί στο πρώτο τρίμηνο του 1936) των συνδικαλιστικών οργανώσεων, μπροστά σε πρόοδο της ενότητας της εργατικής τάξης…
»3. … Σ’ όλη τη χώρα απ’ τη μια άκρη ως την άλλη, σ’ όλα τα εργαζόμενα στρώματα φουντώνουν σοβαροί αγώνες. Στην Ελλάδα μέρα με τη μέρα μεγαλώνουν οι κοινωνικοί τρανταγμοί. Καινούργιες μάζες μπαίνουν στους ταξικούς αγώνες».[1]
Το χρονικό του έπους του Μάη του ’36 στη Θεσσαλονίκη
Το έπος του Μάη του ’36 με επίκεντρο τα γεγονότα της Θεσσαλονίκης είναι γέννημα και επιβεβαίωση της προεπαναστατικής κατάστασης που επικρατούσε εκείνη την περίοδο στην Ελλάδα.
Τα κινήματα, η εξέγερση και τα επαναστατικά γεγονότα δεν πέφτουν από τον ουρανό, δεν ακολουθούν τις επιθυμίες μας, τα γεννάει η ωρίμανση των αντικειμενικών συνθηκών μέσα από την όξυνση της ταξικής πάλης. Πολλές φορές ξεσπάνε απρόσμενα, αλλά τα γεγονότα του Μάη του ’36 ήταν προβλέψιμα! Η όξυνση της ταξικής πάλης την περίοδο 1935-1936 εγκυμονούσε το γεγονός.
Καιρός να δούμε το χρονικό των γεγονότων χρησιμοποιώντας το υλικό του ίδιου του ΚΚΕ, μέσα από την προαναφερθείσα μπροσούρα «Ο Ηρωικός Μάης της Θεσσαλονίκης του ’36».
«Η απεργία ξεσπάει στις 29 του Απρίλη 1936 μέρα Τετάρτη. Οι καπνεργάτες της Θεσσαλονίκης που έφταναν τις 12.000 ανάμεσα στους οποίους οι 7.500 ήταν γυναίκες, σταμάτησαν τη δουλειά στα καπνομάγαζα στις 9.30 το πρωί (…) πραγματοποιήθηκε συγκέντρωση στη διάρκεια της οποίας εξετάσθηκαν τα μέτρα που έπρεπε να παρθούν για να περιφρουρηθεί ο αγώνας τους (…) και εκλέχτηκε επιτροπή αγώνα». (Σελ. 25, υποσημείωση 1 στη μπροσούρα).
Το βασικό αίτημα της απεργίας των καπνεργατών ήταν η αύξηση στα μεροκάματα.
«Την επομένη 30 Απρίλη, η απεργία γενικεύεται σ’ όλη τη χώρα ανάμεσα στους καπνεργάτες που την εποχή εκείνη έφταναν γύρω στις 40-50.000 (….) Οι καπνέμποροι σε συνεργασία με σπείρες κακοποιών και παρακρατικούς… βάζουν φωτιά στις αποθήκες για να δυσφημήσουν τον αγώνα και να εισπράξουν τα ασφάλιστρα. Αποφασίζεται να τοποθετηθούν εργατικές φρουρές στα καπνομάγαζα και με προκήρυξή τους στο λαό, οι καπνεργάτες καταγγέλλουν τις προβοκατόρικες μέθοδες της εργοδοσίας».(«Ο Ηρωικός Μάης της Θεσσαλονίκης του ’36» σελ. 25 – 6).
Αρχίζει να αναπτύσσεται ενεργό κίνημα αλληλεγγύης προς τους απεργούς. Στη μεγάλη συγκέντρωση που πραγματοποιείται το πρωί της Δευτέρας 4 του Μάη διαβάζεται:
«…τηλεγράφημα από το Βόλο…, που ανάγγελλε ότι ”Επαγγελματικαί, Βιοτεχνικαί, Εργατουπαλληλικαί οργανώσεις Βόλου, σε σημερινήν σύσκεψιν, αποφάσισαν κατέλθουν παλλαϊκήν απεργία προς ενίσχυσιν απεργών καπνεργατών”. Παρόμοιο τηλεγράφημα στάλθηκε και από τη Δράμα».
Και συνεχίζει η μπροσούρα του ΚΚΕ:
»Την Τρίτη, 5 του Μάη, 7η μέρα της απεργίας, οι καπνεργάτες συνεχίζουν με αμείωτο ενθουσιασμό και πρωτοφανή αποφασιστικότητα παρά τις προσπάθειες των αρχών να δημιουργήσουν εμπόδια στον αγώνα τους.
»…Στο μεταξύ όμως ο εργατικός ξεσηκωμός κλιμακώνεται με την κάθοδο και άλλων κλάδων εργαζομένων σε απεργία για δικά τους αιτήματα αλλά και για συμπαράσταση στους καπνεργάτες.
»…Ο λαός και οι οργανώσεις του …ανεβάζουν τη συμπαράσταση τους προς τους απεργούς. Οι περισσότεροι Δήμοι και οι κοινότητες των πόλεων ψηφίζουν κονδύλια για την ενίσχυση του άνισου αγώνα.
»…Από την άλλη όμως μεριά, το κεφάλαιο και οι υπηρέτες του, έντρομοι μπροστά στην αποφασιστικότητα των απεργών ετοιμάζουν τα καταχθόνια σχέδιά τους. (….) Το σχέδιο ματοκυλίσματος των εργατών είχε καταστρωθεί. (….) τέσσερις μέρες αργότερα η πόλη θα γέμιζε νεκρούς και ολόκληρη η Μακεδονία μ’ επικεφαλής την πρωτεύουσα της, θα μεταβάλλονταν σ’ ένα απέραντο νοσοκομείο».
Δυστυχώς όμως το ΚΚΕ δεν ετοίμαζε μαζί με τους εργάτες απάντηση στα «καταχθόνια σχέδια» της άρχουσας τάξης… Περιορίστηκε στο να
«κάνουν (σ.σ.: οι βουλευτές του Παλλαϊκού Μετώπου / ΚΚΕ) διάβημα στον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Λογοθέτη και ζητούν την ικανοποίηση των καπνεργατικών αιτημάτων». Όταν η «άλλη…μεριά το κεφάλαιο και οι υπηρέτες του, έντρομοι… ακόνιζαν τα μαχαίρια τους»!!
Η άρχουσα τάξη «ακονίζει τα μαχαίρια» της και προετοιμάζει το στρατό για να χτυπήσει την εξέγερση και πραξικόπημα για να καταργήσει τα όποια δημοκρατικά δικαιώματα υπάρχουν και η ηγεσία του ΚΚΕ καταθέτει διάβημα στην κυβέρνηση! Και με ποιο περιεχόμενο; Την ικανοποίηση των καπνεργατικών αιτημάτων!
Ο Λένιν σε μια αντίστοιχη κατάσταση το Γενάρη του 1905 έγραφε για τα καθήκοντα του κινήματος:
«Στη Σοσιαλδημοκρατία (σ.σ.: η Σοσιαλδημοκρατία των αρχών του 20ου αιώνα είχε ριζοσπαστικά χαρακτηριστικά και αποτελούσε τα κύρια μαζικά κόμματα της εργατικής τάξης διεθνώς) απομένει να φροντίσει… για μια δραστήρια προπαγάνδα του συνθήματος που από καιρό είχε ρίξει: παλλαϊκή ένοπλη εξέγερση».[2]
Έχουμε ήδη αναφερθεί στα αυθόρμητα ένοπλα συλλαλητήρια του Ηρακλείου της Κρήτης και των σταφιδοπαραγωγών της Πελοποννήσου. Στη συνέχεια θα δείξουμε πως το κλίμα μέσα στο στρατό ήταν υπέρ των εργατικών κινητοποιήσεων, σε βαθμό που το κράτος να μη μπορεί να χρησιμοποιήσει τους φαντάρους για αν χτυπήσει τους απεργούς. Το ΚΚΕ, με άλλα λόγια όφειλε να προετοιμάζεται για μετωπική σύγκρουση με όλα τα μέσα. Αντί γι’ αυτό έκανε διαβήματα στον εχθρό, την κυβέρνηση.
Εκ των υστέρων (ως συνήθως) μισό αιώνα περίπου μετά, η μπροσούρα του ΚΚΕ αναγκάζεται να παραδεχθεί πως
«Η καθοδήγηση του κόμματος δεν κατανόησε στο βάθος τους τα γεγονότα της Θεσσαλονίκης».
Δεν μπορεί όμως η ηγεσία του ΚΚΕ της δεκαετίας του 70 να φτάσει τα συμπεράσματα και την αυτοκριτική πραγματικά σε βάθος! Το ίδιο ισχύει και για τη σημερινή ηγεσία! Δεν μπορούν να κατανοήσουν πως ο λόγος που η ηγεσία το ΚΚΕ το ’36 ήταν εκτός τόπου και χρόνου είναι γιατί τους είχε «αποβλακώσει» η απόφαση για την «αστικοδημοκρατική επανάσταση» η οποία εκπορευόταν απευθείας από τη Μόσχα και τον ίδιο τον Στάλιν! Γι’ αυτό δεν έβλεπαν τα επαναστατικά γεγονότα που ξετυλίγονταν μπροστά στα μάτια τους, όχι μόνο στη Θεσσαλονίκη, αλλά σ’ όλη την Ελλάδα!!
Επανερχόμαστε στο χρονικό όπως το παραθέτει η μπροσούρα του ΚΚΕ:
«Οι απεργοί καπνεργάτες συνεχίζουν τον αγώνα τους την Τετάρτη 6 του Μάη (8η μέρα της απεργίας διαρκείας) με την ίδια συνοχή και αποφασιστικότητα… (Σελ. 29).
»…Στην Καβάλα οι επαγγελματίες της πόλης αποφασίζουν 24ωρη απεργία για ενίσχυση των καπνεργατών…
»…Στην Ξάνθη, όλα τα εργατικά σωματεία… υιοθετούν τα αιτήματα των απεργών και τάσσονται αλληλέγγυα στον αγώνα τους.
»…Σοβαρά επεισόδια σημειώνονται… έξω από τα υφαντουργία Τσίτση όπου είχαν συγκεντρωθεί οι εργάτριες του εργοστασίου που απεργούσαν. Η αστυνομία έκανε επίθεση ενάντια στους απεργούς και τραυμάτισε πολλές εργάτριες. Για τα επεισόδια της μέρας εκείνης η κοινοβουλευτική ομάδα του Παλλαϊκού Μετώπου καταγγέλλει την κυβέρνηση και τη Γενική Διοίκηση της Μακεδονίας ότι παίζουν το παιχνίδι της εργοδοσίας». (Σελ. 30).
Κατάντια «Κομμουνιστών»! Το κράτος των αφεντικών σφάζει τους εργάτες και αυτοί … ζητούν από το κράτος να μείνει ουδέτερο!! Φτάνουν στη γελοιότητα να το καταγγέλλουν ότι παίζει το παιχνίδι της εργοδοσίας, λες και θα μπορούσε το κράτος της εργοδοσίας, του κεφαλαίου να παίξει άλλο παιχνίδι!! Και καλά θα μπορούσε η καθοδήγηση να μην κατανοήσει σε βάθος τα γεγονότα της Θεσσαλονίκης, αλλά Κομμουνιστές που να μην έχουν κατανοήσει τον ταξικό χαρακτήρα του κράτους, δεν είναι κομμουνιστές, είναι Σταλινικοί ή ρεφορμιστές-Σοσιαλδημοκράτες!
Η αποπροσανατολιστική αυτή καταγγελία έδωσε τη δυνατότητα, την επομένη 7 Μάη –και ενώ η απεργία συνεχίζεται– στον Μεταξά, που βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη επιστρέφοντας από το Βελιγράδι, να σπεκουλάρει και να δημαγωγήσει για το χαρακτήρα του κράτους δηλώνοντας:
«ξεδιάντροπα στους δημοσιογράφους ότι “το έργον της κυβερνήσεώς μου είναι απολύτως ειρηνικό». Και «…ότι το κράτος εν τη προκειμένη περιπτώσει παίζει ρόλον συμβιβαστού των διιστάμενων απόψεων μεταξύ εργατών και εργοδοτών. Δεν δύναται να κτυπήση ούτε τη μίαν ούτε την άλλην πλευράν. Η κυβέρνησις αποβλέπει εις την εξασφάλισιν απολύτως της τάξεως…»
Τι κάνει το ΚΚΕ σ’ αυτή τη συγκυρία;
»…Μπροστά στην κλιμάκωση της τρομοκρατίας σε βάρος των απεργών και μετά την άρνηση της εργοδοσίας να λύση τα αιτήματα τους, το Ενωτικό Εργατικό Κέντρο Θεσσαλονίκης (ΚΚΕ) καλεί την εργατική τάξη να βρίσκεται σε επιφυλακή για 24ωρη απεργία διαμαρτυρίας». (Σελ. 31)
Χρειάζεται σχόλιο; Όχι! Μιλάει μόνο του! Η απεργία βρίσκεται στη 10η μέρα, σε μια σειρά περιοχές έχουμε, όπως ήδη αναφέραμε γενικές τοπικές απεργίες, στις οποίες συμμετέχουν και τα μικροαστικά στρώματά, αγρότες, μικρομαγαζάτορες κλπ, και το Εργατικό Κέντρο του ΚΚΕ εξαγγέλλει επιφυλακή για 24ωρη απεργία διαμαρτυρίας!!
«Τόσο η κυβέρνηση όσο και η πλουτοκρατική ολιγαρχία, έβλεπαν τις επικίνδυνες γι’ αυτούς διαστάσεις που έπαιρνε το απεργιακό κύμα σ’ ολόκληρη τη χώρα, με αποτέλεσμα ν’ αρχίζει να τρίζει επικίνδυνα το σάπιο αστικό καθεστώς. Κι αυτό το κλίμα ο ξεσηκωμός εκατοντάδων χιλιάδων λαού, έπρεπε με κάθε θυσία να καταπνιγεί γιατί κινδύνευε η …πατρίς».(Σελ. 32).
Είχε φτάσει η στιγμή για τη βίαιη καταστολή του κινήματος πριν η κατάσταση γίνει ανεξέλεγκτη!
«….Παρασκευή 8 Μάη του 1936, 10η μέρα της καπνεργατικής απεργίας και αποτέλεσε τη γενική δοκιμή του αιματηρού πογκρόμ της άλλης μέρας. Το χρονικό των γεγονότων της μέρας εκείνης που ακολουθεί είναι από το ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ….
»… Η αστυνομία έδειξε καθαρά(!) πως παίζει το ρόλο του υπηρέτη(!!) του καπνεμπορικού και του άλλου κεφαλαίου (!!) (σ.σ.: πραγματικά όταν «κομμουνιστές» γράφουν αυτές τις αρλούμπες δείχνουν ότι δεν έχουν καμία σχέση με το Μαρξισμό-Λενινισμό – τι άλλο ρόλο θα μπορούσε να παίζει η αστυνομία;). Με αγριότητα και βανδαλισμούς επιτέθηκε κατά των άοπλων καπνεργατών και καπνεργατριών, των υφαντουργών… και τους ματοκύλισε. Επί 31/2 ώρες η Θεσσαλονίκη βρισκότανε σε κατάσταση μάχης, μεταξύ των δυνάμεων της αστυνομίας και ενός μέρους της εργατικής τάξης. Η στάση της αστυνομίας έχει εξεγείρει το λαό.
»… (σε) συγκέντρωση 7 χιλιάδων απεργών καπνεργατών έξω από τα γραφεία του σωματείου… φωνάζουν πως πρέπει εντονότερα να διεκδικήσουνε τα αιτήματά τους… “Πρέπει να τους δείξουμε τη γροθιά μας..”». (Σελ. 33, οι υπογραμμίσεις δικές μας)
Το «μαστίγιο της αντίδρασης» σπρώχνει το εργατικό-λαϊκό κίνημα προς τις επαναστατικές πράξεις. Μετά τη συγκέντρωση ακολουθεί πορεία προς τη Γενική Διοίκηση (κάτι ανάλογο του σημερινού Υπουργείο Β. Ελλάδας) για να επιδώσουν ψήφισμα με τα αιτήματα τους.
Στην Εγνατία «μεγάλες δυνάμεις πεζής και έφιππης χωροφυλακής, στρατός και αντλίες» προσπαθούν να σταματήσουν την πορεία, αλλά οι απεργοί αποφασισμένοι προχώρησαν σπάζοντας τη ζώνη.
Και τότε ξεκίνησε η σύγκρουση.
Οι απεργοί διαδηλωτές άνδρες και γυναίκες αντιμετωπίζουν σε μάχη σώμα με σώμα τους πάνοπλους χωροφύλακες με ότι βρούνε, με τα χέρια, ξύλα, πέτρες κλπ.
«Μια εργάτρια τραυμάτισε με τούβλο και έριξε χάμω έναν αστυνομικό, ενώ άλλοι τραβούσαν τα όπλα από τους χωροφύλακες (!!)…Οι καπνεργάτες αφόπλισαν πολλούς χωροφύλακες»!! (Σελ. 34).
Ταυτόχρονα,
«…Την ίδια περίπου ώρα…2500 απεργοί υφαντουργοί και υφαντουργίνες, ύστερα από συγκέντρωσή τους… διαδήλωναν προς την Γενική Διοίκηση».
Τα καλά του σήμερα! Κανένας συντονισμός, ξεχωριστές συγκεντρώσεις και πορείες, που κάποια στιγμή μπορεί και να συναντηθούν!!
Και τους υφαντουργούς προσπαθούν να τους σταματήσουν ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις αλλά οι διαδηλωτές δεν υποχωρούν και προσπαθούν να διασπάσουν τη ζώνη. Ακολουθεί συμπλοκή με τους εργάτες και τις εργάτριες να αντιμετωπίζουν στα ίσα τους χωροφύλακες, τους οποίους αποδοκίμαζαν άγρια «χιλιάδες πολίτες».
Τελικά οι απεργοί κατάφεραν και έφτασαν στη Γενική Διοίκηση
«που είχε καταληφθεί στρατιωτικά… κι οι απεργοί καπνεργάτες, τσαγκαράδες κλπ αποδοκίμαζαν συνεχώς τους χωροφύλακες».
»Διατάχθηκαν τότε οι φαντάροι να επιτεθούν κατά των απεργών. Μ’ αυτοί αρνήθηκαν ν’ ακολουθήσουν τους επικεφαλής αξιωματικούς(!!!) Ανάμεσα στους χωροφύλακες και τους φαντάρους προκλήθηκε ψυχρότητα κι άλλαξαν βαριές φράσεις». (Σελ. 36, η υπογράμμιση δική μας).
Είχαμε φτάσει στο κρίσιμο σημείο κάθε επαναστατικής εξέγερσης! Με ποιο στρατόπεδο θα συμπαραταχθεί ο στρατός.
Τελικά οι συγκρούσεις συνεχίστηκαν μόνο ανάμεσα στους απεργούς και τους πεζούς και έφιππους χωροφύλακες, μέχρι που οι τελευταίοι κατάφεραν, όχι εύκολα, να διαλύσουν τους συγκεντρωμένους. Ο απολογισμός:
«…ήταν να τραυματιστούν στις συγκρούσεις 70 περίπου απεργοί και να συλληφθούν γύρω στους 100 εργάτες».
Κάτω από όλη αυτή την τεράστια πίεση όλες οι διστακτικές, συμβιβασμένες ηγεσίες του εργατικού κινήματος της πόλης αναγκάζονται να καλέσουν 24ωρη πανεργατική απεργία.
«Στη Θεσσαλονίκη τα τρία εργατικά κέντρα… καλούν τις οργανώσεις που ανήκουν στη δυνάμεις τους να κατέβουν την επομένη σε 24ωρη πανεργατική απεργία διαμαρτυρίας… 24ωρη αποφασίζουν επίσης οι επαγγελματίες της πόλης…». (Σελ. 37).
Αξίζει να σημειώσουμε το τελευταίο σημείο: τα μεσαία στρώματα περνούν με τη μεριά των εργατών στη σύγκρουση των τελευταίων με την άρχουσα τάξης. Ένα γνήσιο στοιχείο που χαρακτηρίζει μια κατάσταση σαν επαναστατική, σύμφωνα με το Λένιν, είναι και η είσοδος των μικροαστικών στοιχείων στο πεδίο της ταξικής πάλης δίπλα από τους εργάτες.
9 νεκροί
«Ξημερώνοντας η 9 του Μάη η Θεσσαλονίκη παρουσίαζε την όψη πολιορκημένης πολιτείας. (….) περίπολοι του στρατού και της χωροφυλακής, αντλίες και θωρακισμένα αυτοκίνητα ανεβοκατέβαιναν τους δρόμους.
»… Στα κεντρικά σημεία… στήθηκαν πολυβόλα (…) επίσης τοιχοκολλείται σ’ όλους τους δρόμους ανακοίνωση του Γ΄ΣΣ (σ.σ.: του 3ου σώματος στρατού) με διάταγμα επιστράτευσις των απεργών σιδηροδρομικών τροχιοδρομικών και ηλεκτρολόγων.
»… και απειλούνται ότι …θα συλλαμβάνονται σαν λιποτάκτες και θα δικάζονται στα στρατοδικεία (…) οι απεργοί σιδηροδρομικοί τροχιοδρομικοί παίρνουν απόφαση να μην υποχωρήσουν στις φοβέρες». («Ο Ηρωικός Μάης της Θεσσαλονίκης του ’36», σελ. 39).
Είναι ξεκάθαρο ότι το κεφάλαιο προετοιμάζει το κράτος του για πόλεμο, με συγκρότηση, σχέδιο και έμπειρο επιτελείο. Με πλήρη ταξική συνείδηση για το τι πρέπει να υπερασπισθεί και με καθαρή εκτίμηση της κατάστασης. Σε αντίθεση με το τι επικρατεί στο στρατόπεδο της εργατικής τάξης και των συμμάχων της.
Η ηγεσία του ΚΚΕ είναι στην Αθήνα για να κάνει διαβήματα διαμαρτυρίας και οι εργάτες/ιες πάνε στη σύγκρουση μόνο με το ένστικτό τους χωρίς ουσιαστική προετοιμασία και με πλήρη συνείδηση για το τι διακυβεύεται. Οι ηγέτες των εργατών βρέθηκαν το βράδυ σε
«…κοινή σύσκεψη των δύο Εργατικών Κέντρων και της Κεντρικής Απεργιακής Επιτροπής με θέμα την καλύτερη προετοιμασία της 24ωρης απεργίας και της ειρηνικής διαδήλωσης που θα πραγματοποιούνταν». (Ο. π. σελ. 38)
Με τα πολυβόλα στημένα και με την εξαγγελία, στην ουσία, στρατιωτικού νόμου αυτοί μιλάνε για «ειρηνική διαδήλωση» – σαν να ζουν σε άλλο πλανήτη!!
Η γενική απεργία σημειώνει καθολική επιτυχία. Απεργούν οι πάντες δεν κινείται τίποτα, τα μαγαζιά έχουν κλείσει,
«…η πόλη μένει δίχως ηλεκτρικό ρεύμα (…) χωρίς ψωμί, (…) κηρύχνουν αποχή και τα συνεργαζόμενα φοιτητικά σωματεία της πόλης. (Σελ. 41)
»… Το πρωί οι απεργοί εργάτες (που ξεπερνούν τις 50.000) αρχίζουν να κατηφορίζουν από τις γειτονιές στο κέντρο της πόλης… Οι κεντρικοί δρόμοι πήζουν από κόσμο, ενώ αρχίζουν και οι πρώτες προκλήσεις από τους ένοπλους χωροφύλακες που προσπαθούν με κάθε τρόπο να διαλύσουν τους συγκεντρωμένους, δημιουργώντας συνεχώς επεισόδια». (Σελ. 42).
Το βασικό σχέδιο της αστυνομίας ήταν, κατά τα φαινόμενα, να χτυπήσει στις προσυγκεντρώσεις πριν μαζευτεί ο όγκος των απεργών γιατί τότε τα πράγματα θα δυσκόλευαν ακόμη περισσότερο για τους χωροφύλακες. Και αυτό προσπάθησαν να κάνουν σε πρώτη φάση, χτυπώντας τις απεργιακές φρουρές και τους συγκεντρωμένους στα εργοστάσια.
Ωστόσο δεν μπόρεσαν να αποφύγουν μετά από λίγες ώρες, τη σύγκρουση με τους απεργούς στο κέντρο της πόλης. Οι εργάτες κατάφεραν να αμύνονται ενάντια στις επιθέσεις της έφιππης και πεζής χωροφυλακής πίσω από οδοφράγματα με επιτυχία. Τα όπλα των απεργών δυστυχώς ήταν όπως και την προηγούμενη μέρα, τα χέρια τους, πέτρες και οικοδομικά υλικά.
«Άλλοι απεργοί υπερασπίζουν τα οδοφράγματα και άλλοι μεταφέρουν πέτρες και λιθοβολούν τους χωροφύλακες, ενώ καταφθάνουν στο τόπο των συγκρούσεων νέες ομάδες οικοδόμων, τσαγκαράδων, υφαντουργών, τροχιοδρομικών κ. α. Κάποια στιγμή οι χωροφύλακες υποχωρούν (με διαταγή του αστυνομικού διευθυντή Ντάκου) και τότε οι απεργοί ξεσπούν σε ζητωκραυγές». (Σελ. 44).
Αλλά χωρίς έμπειρη επαναστατική ηγεσία διαπράττουν το λάθος και:
«Μετά την υποχώρηση των αστυνομικών δυνάμεων οι απεργοί με επικεφαλής την καθοδήγησή τους αποφασίζουν να πραγματοποιήσουν διαδήλωση προς το διοικητήριο…».
Αυτό περίμενε και ο Ντάκος, να βγουν από τα οδοφράγματα!
«Και μόλις ο κύριος όγκος των διαδηλωτών αρχίζει να κινείται, ο Ντάκος δίνει το σύνθημα: “Βαράτε στο ψαχνό.” …. Οι εργάτες αρχίζουν να σκορπίζουν και προσπαθούν να προφυλαχτούν ταμπουρωμένοι πίσω από κολόνες, εισόδους κτιρίων…”
Είχανε πλέον γίνει εύκολη λεία για την έφιππη χωροφυλακή. Έτσι ο πρώτος νεκρός είναι ο οδηγός Τάσος Τούσης.
Με το νεκρό στα χέρια πάνω σε μια πόρτα σχηματίζεται διαδήλωση η οποία καθώς πορεύεται στους δρόμους της πόλης διαρκώς μεγαλώνει από νέες ομάδες διαδηλωτών που καταφθάνουν από όλες τις συνοικίες της. Οι καμπάνες των εκκλησιών τόσο στο κέντρο της πόλης, όσο και στις συνοικίες, στέλνουν το μήνυμα για συναγερμό, για συμπαράσταση. Κατάρες, βρισιές και συνθήματα βγαίνουν από τα οργισμένα στόματα των απεργών-διαδηλωτών,
«”Κάτω οι δολοφόνοι”, “Κάτω η κυβέρνηση της βίας”, “Να συλληφθεί ο Ντάκος”, “Κάτω η εκμετάλλευση».
Η διαδήλωση σύσσωμη τραγουδά το «επέσατε θύματα αδέλφια εσείς…». Και προχωράνε με μόνο εφόδιο το μίσος τους, χωρίς ηγεσία που να ξέρει τι θέλει απέναντι στη δολοφονική επίθεση της κρατικής μηχανής του κεφαλαίου, που εκπροσωπούσε τη δοσμένη στιγμή ο άνανδρος Ντάκος και τα «παλικάρια» του. Εύκολη λεία για το τσακάλι που αναζητεί μια νέα ευκαιρία για να διατάξει «πυρ». Και τη βρίσκει όταν η διαδήλωση έχει φτάσει στην Εγνατία,
«…φωνάζει στους απεργούς να διαλυθούν. Κανένας εργάτης δεν κουνιέται από τη θέση του, ενώ ταυτόχρονα μια στεντόρεια ιαχή δονεί ολόκληρη τη Σαλονίκη: “Κάτω ο Φασισμός”, “Κάτω οι δολοφόνοι.” Το καυτό μολύβι αρχίζει να γαζώνει τα κορμιά των ηρωικών προλεταρίων της Θεσσαλονίκης. (Σελ. 48).
«…Φτάνουμε στις 2 το μεσημέρι. Οι συγκρούσεις ύστερα από 4 ολόκληρες ώρες, γεμάτες από συνεχείς ηρωικές μάχες, σταματούν. Οι εργάτες αποτραβιούνται στις παρόδους, όπου κυνηγιούνται ακόμα από τις μενόμενες ορδές των χωροφυλάκων.(…) Ο αιματηρός απολογισμός των γεγονότων είναι:9 νεκροί, 32 βαριά τραυματισμένοι και 250 ελαφρά».
Και θα ήταν πολύ μεγαλύτερος αν οι στρατιώτες δεν αρνούνταν να υπακούσουν στις εντολές των αξιωματικών, αν δεν συνέβαινε:
«Πολλοί στρατιώτες βλέποντας το δολοφονικό αμόκ που είχε πιάσει τους χωροφύλακες, προσπαθούσαν να τους συγκρατήσουν και σε πολλές περιπτώσεις τους αφόπλιζαν». (Σελ. 49)
Το γ’ και τελευταίο μέρος του άρθρου θα δημοσιευτεί την Κυριακή 14 Μάη
