Δεν είναι πολλά τα γεγονότα που καταφέρνουν να σημαδέψουν τη συλλογική συνείδηση και ολόκληρες γενιές με τον τρόπο που μας σημάδεψε όλους/ες το έγκλημα στα Τέμπη. Συνθήματα όπως «Δολοφόνοι- η ιδιωτικοποίηση σκοτώνει» ή «Τα κέρδη σας, οι ζωές μας» στους τοίχους όλων των μεγάλων πόλεων, εξακολουθούν να μας θυμίζουν πως έναν χρόνο πριν, οι κυβερνήσεις του συστήματος και το ιδιωτικό κεφάλαιο απέδειξαν με τον πιο φρικιαστικό τρόπο πως οι ζωές μας δεν έχουν καμιά αξία μπροστά στα κέρδη τους.
Τις επόμενες μέρες, η δολοφονία των 57 ανθρώπων που έχασαν τις ζωές τους μετά τη σύγκρουση των δύο τραίνων, έβγαλε εκατοντάδες χιλιάδες κόσμου στους δρόμους. Η κοινωνία, βαθιά οργισμένη και ταλαιπωρημένη από τις πολιτικές λιτότητας των τελευταίων χρόνων, συμμετείχε μαζικά στις απεργίες και τις πορείες των επόμενων ημερών, καταγγέλλοντας όχι μόνο την ιδιωτικοποίηση και απαξίωση του ΟΣΕ αλλά συνολικά τη βαρβαρότητα του καπιταλιστικού συστήματος.
Σήμερα, πόσα πράγματα έχουν αλλάξει και τι παραμένει ίδιο με έναν χρόνο πριν;
Εξεταστική επιτροπή κοροϊδίας και συγκάλυψης
Σταθερή και διαχρονική παραμένει η στάση της κυβέρνησης απέναντι στις τραγωδίες και τον ανθρώπινο πόνο που προκαλεί η ίδια. Η νίκη της στις εκλογές του καλοκαιριού, παρά τις πολιτικές λιτότητας που εφαρμόζει και την οργή που γέννησε με το έγκλημα στα Τέμπη, έδωσε στον Μητσοτάκη και το επιτελείο του, ακόμα μια ώθηση αλαζονείας και αυταρχισμού. Αλαζονεία που αποκαλύπτεται στο έπακρο στην εξεταστική επιτροπή της Βουλής για τα Τέμπη.
Μια εξεταστική επιτροπή που ξεκίνησε με όλα τα εχέγγυα για να μετατραπεί σε παρωδία, αφού η ΝΔ κατέλαβε και τις τρεις θέσεις του προεδρείου (πρόεδρο, αντιπρόεδρο και γραμματέα), κάτι που στην πράξη σημαίνει ότι η ίδια η ΝΔ ανέλαβε να ελέγξει αν η κυβέρνησή της (ανάμεσα σε άλλους) έχει ευθύνες για την τραγωδία στα Τέμπη!
Οι διαδικασίες που ακολουθεί η επιτροπή είναι εξίσου προκλητικές. Για παράδειγμα, δεν έχει καλεστεί για κατάθεση ο πρώην πρόεδρος των μηχανοδηγών της Hellenic Train (Πανελλήνιας Ένωσης Προσωπικού Έλξης ΠΕΠΕ), Κώστας Γενηδούνιας. Και αυτό παρά το γεγονός ότι όπως ο ίδιος καταγγέλλει, είχαν προειδοποιήσει και στείλει εξώδικο για τη μη λειτουργία των συστημάτων ασφαλείας. Και παρά το γεγονός πως έχουν ζητήσει να καλεστεί για κατάθεση κόμματα της αντιπολίτευσης, η Μαρία Καρυστιανού, πρόεδρος του συλλόγου «Τέμπη 2023» των συγγενών των θυμάτων, αλλά και ο ίδιος.
Ο (νεοδημοκράτης, για να μην ξεχνιόμαστε…) πρόεδρος της επιτροπής Δημ. Μαρκόπουλος, απάντησε στα αιτήματα αυτά ότι εφόσον ο Γενηδούνιας εργάζεται για την Hellenic Train «Θα έρθει να υπερασπιστεί την εταιρεία και τον διευθύνοντα σύμβουλό της. Τι να λέμε τώρα;»
Αντίστοιχη τύχη είχε και ο Κώστας Σπηλιόπουλος, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ΟΣΕ από τον Νοέμβριο του 2019 έως τον Ιούνιο του 2020, ο οποίος παραιτήθηκε και έστειλε επιστολή στον Κυριάκο Μητσοτάκη, όπου κατήγγειλε «δύσοσμες υποθέσεις, κομματικοποίηση και πλήρη αδρανοποίηση των λειτουργιών της εταιρείας». Και αυτός έχει δηλώσει πως αν καλεστεί στην επιτροπή, θα παρουσιαστεί να καταθέσει.
Από την άλλη, τα κομματικά στελέχη της ΝΔ δεν είχαν καμία απολύτως διάθεση να μιλήσουν στην επιτροπή όταν καλέστηκαν. Ο Καραμανλής επέμεινε στο αφήγημα του ανθρώπινου λάθους, προκαλώντας την οργή όχι μόνο των συγγενών των θυμάτων αλλά και συνολικά της κοινωνίας που απαιτεί να αποδοθεί δικαιοσύνη.
Σε ένα ρεσιτάλ θράσους και ο τέως περιφερειάρχης Θεσσαλίας Κώστας Αγοραστός, ο οποίος δεν κατέθεσε καν, επικαλούμενος το «δικαίωμα της σιωπής». Ο Αγοραστός κατηγορείται για παράβαση καθήκοντος για το «μπάζωμα» στον τόπο του δυστυχήματος, που αλλοίωσε ό,τι στοιχεία υπήρχαν. Και όπως μόνο οι εκπρόσωποι του συστήματος ξέρουν και μπορούν, χρησιμοποίησε τη δίωξή του για να αποφύγει να καταθέσει στην εξεταστική επιτροπή!
Σε αυτό το κλίμα συγκάλυψης των πραγματικών υπεύθυνων, την Τετάρτη 20 Φλεβάρη το προεδρείο της επιτροπής ανακοίνωσε τη λήξη των εργασιών, με τον εισηγητή της ΝΔ Ιάσωνα Φωτήλα, να επαινεί τη δουλειά της επιτροπής και να απορρίπτει το αίτημα για να προσκληθούν και άλλοι μάρτυρες (όπως αυτοί που αναφέρονται παραπάνω) αφού «δεν έχουν να συνεισφέρουν τίποτα παραπάνω»! Επίσης, απορρίφτηκε το αίτημα σύσσωμης της αντιπολίτευσης να διαβιβαστεί η κατάθεση του Κώστα Καραμανλή στην αρμόδια Εισαγγελία προκειμένου να διερευνηθεί το αδίκημα της ψευδορκίας. Όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης κατήγγειλαν τη συγκάλυψη των ευθυνών και των κομματικών στελεχών της ΝΔ, με πολλά από αυτά να αποχωρούν.
Ο αγώνας των συγγενών των θυμάτων
Στον αντίποδα της συγκάλυψης και του «ανθρώπινου λάθους», οι συγγενείς των θυμάτων, έχοντας στο πλευρό τους πλατιά στρώματα της κοινωνίας, συνεχίζουν πεισματικά τον αγώνα για δικαίωση. Ενδεικτικό της στήριξης της κοινωνίας είναι ότι μέσα σε λίγες μέρες από τη στιγμή που οι συγγενείς των θυμάτων ξεκίνησαν εκστρατεία συλλογής υπογραφών, περισσότεροι από 560.000 κόσμου υπέγραψαν το ψήφισμά τους! Η Μαρία Καρυστιανού ειδικά την τελευταία περίοδο έχει κάνει σημαντικές αποκαλύψεις και για το πώς λειτούργησαν οι Αρχές τις πρώτες μέρες μετά τη σύγκρουση των τραίνων και για το πώς τους αντιμετώπισαν.
Χαρακτηριστικές οι καταγγελίες της για το «μπάζωμα» του σημείου λίγες μέρες μετά (για το οποίο ο Αγοραστός είναι κατηγορούμενος):
«Μέσα σε λίγες ώρες θεώρησαν πως βρήκαν ότι ήταν να βρουν απ’ τα μέλη των ανθρώπων μας. Αλλοίωσαν τον χώρο που θεωρητικά οι πραγματογνώμονες έπρεπε να διερευνούν για όσο χρειαστεί προκειμένου να έχουν πρόσβαση σε κάθε στοιχείο. Με αυτές τις κινήσεις, όπως καταλαβαίνετε, απέκρυψαν και συγκάλυψαν κάθε στοιχείο που θα οδηγούσε εμάς και τους Έλληνες πολίτες στην αλήθεια και τους ένοχους στη δικαιοσύνη.
»Μέσα σε 3 μέρες η εικόνα στον τόπο του εγκλήματος ήταν εντελώς διαφορετική. Σαν να μην συνέβη ποτέ…
»Σε αυτό το πολύνεκρο δυστύχημα η πραγματογνωμοσύνη συντάχθηκε μέσα από γραφεία . Οι πραγματογνώμονες δεν πήγαν ποτέ στον χώρο του εγκλήματος. Αποφάνθηκαν χωρίς αυτοψία ! Μάλιστα έγραψαν ένα ημιτελές πόρισμα, γνωστοποιώντας μας ότι δεν θα ασχοληθούν με την έκρηξη».
Η Καρυστιανού κατήγγειλε και για τη στάση της εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, Γεωργίας Αδειλίνη, που επισκέφτηκε για να της καταγγείλει τα παραπάνω και η οποία της απάντησε:
«Τι να κάνουμε; Αυτά συμβαίνουν. Πάτε στην εκκλησία να σας βοηθήσει. Κοιτάξτε μπροστά τη ζωή σας».
Όλα τα παραπάνω είναι η πιο ηχηρή απόδειξη πως λίγες στιγμές μετά το έγκλημα στα Τέμπη, κυβέρνηση, τοπική αυτοδιοίκηση και δικαστικές αρχές είχαν ήδη αποφασίσει τον τρόπο που θα χειριστούν την κατάσταση, ώστε να γλιτώσουν όλα τα ανώτερα στελέχη και να ρίξουν όλες τις ευθύνες σε 2-3 άτομα.
Περιμένοντας ένα νέο «ανθρώπινο λάθος»
Η συγκάλυψη του εγκλήματος είναι από μόνη της ένα τεράστιο πολιτικό σκάνδαλο, αλλά δεν είναι το μόνο. Σήμερα, έναν χρόνο μετά, η κατάσταση στις σιδηροδρομικές γραμμές εξακολουθεί να είναι τραγική και επικίνδυνη.
Σύμφωνα με ρεπορτάζ των Reporters United, η κακοκαιρία Daniel που «έπνιξε» τη Θεσσαλία στις αρχές του Σεπτέμβρη, αχρήστευσε και τον ηλεκτρομηχανολογικό εξοπλισμό που ρύθμιζε τη σηματοδότηση και την τηλεδιοίκηση στο τμήμα Λιανοκλάδι – Δομοκός και Δομοκός – Λάρισα. Σήμερα, 5,5 περίπου μήνες μετά, η βλάβη δεν έχει αποκατασταθεί ακόμα, πράγμα που σημαίνει ότι δεν υπάρχει κανένας τρόπος να γνωρίζει μια αμαξοστοιχία εάν υπάρχει κάποιο εμπόδιο στη γραμμή που κινείται ή αν είναι κατειλημμένη, αφού κινείται στα τυφλά, χωρίς φανάρια.
Και όμως, ο προσωρινός διευθύνων σύμβουλος του ΟΣΕ Παναγιώτης Τερεζάκης είπε ψέματα στην κατάθεσή του στην εξεταστική επιτροπή για τα Τέμπη, αποκρύπτοντας το μέγεθος και την έκταση της ζημιάς, λέγοντας πως «πλην του κομματιού από Δομοκό μέχρι Λάρισα που καταστράφηκε από την κακοκαιρία Daniel η τηλεδιοίκηση και η σηματοδότηση λειτουργούν κανονικά. Κανονικότατα».
Παράλληλα, η κοινοπραξία AΚΤΩΡ – Άβαξ – ΤΕΡΝΑ (εργολάβοι της σύμβασης 635 ΕΡΓΟΣΕ) με έγγραφό της στις 2/2/24 επαναλαμβάνει στη διοίκηση της ΕΡΓΟΣΕ ότι μία από τις τέσσερις συσκευές ανίχνευσης υπερθέρμανσης αξόνων στη σήραγγα Καλλιδρόμου (τη μεγαλύτερη της Ελλάδας) έχει υποστεί βλάβη.
Την ίδια ώρα σε άλλα ρεπορτάζ τους οι Reporters United αποκαλύπτουν πως σε ολόκληρο το σιδηροδρομικό δίκτυο υπάρχουν διάσπαρτοι δεκάδες χιλιάδες ραγισμένοι στρωτήρες (οι κατασκευές που πάνω τους στερεώνονται οι σιδηροτροχιές), ενώ μόνο στο τμήμα Τιροθέα – Δομοκός, υπάρχουν 10.689 τέτοιοι στρωτήρες! Οι προβληματικές παρτίδες προέρχονται από τη «ΣΤΡΩΤΗΡΕΣ Α.Ε.», θυγατρική της ΤΕΡΝΑ, μιας από τις εργολαβίες της κοινοπραξίας που έχει υπογράψει με την ΕΡΓΟΣΕ!
Με άλλα λόγια; Σήμερα, έναν χρόνο μετά το έγκλημα στα Τέμπη, οι εργολάβοι στα τρένα συνεχίζουν να αδιαφορούν για τις ζωές μας στο όνομα των κερδών τους και η διοίκηση του ΟΣΕ καθώς και η κυβέρνηση τους κάνουν πλάτες!
Δικαίωση για τα θύματα, δικαίωση για όλη την κοινωνία
Σε αυτό το κλίμα, η δίκη για τα Τέμπη αναμένεται να ξεκινήσει τον ερχόμενο Ιούνη, κοντά δηλαδή στον ενάμιση χρόνο μετά τις κρατικές δολοφονίες. Η εξεταστική, η σημερινή κατάσταση των σιδηρογραμμών και το απύθμενο θράσος των εκπροσώπων του συστήματος, δεν μπορούν να γεννήσουν καμία αισιοδοξία για το πώς θα εξελιχτεί η δίκη αυτή.
Πέρα από τον πόνο για τις ζωές που χάθηκαν, το συλλογικό πένθος που βιώσαμε είχε να κάνει και με το γεγονός πως καθένας και καθεμία από όσους/ες μετακινούνται με μέσα μαζικής μεταφοράς, καταλαβαίνει θα μπορούσε να είναι στην ίδια μοίρα.
Έτσι σήμερα, ο μόνος τρόπος για να δικαιωθούν τα θύματα και οι οικογένειες τους, είναι μέσα από τους δικούς μας αγώνες, από τις πιέσεις του εργατικού κινήματος όχι μόνο για να αποδοθούν οι ευθύνες σε όσους έφτασαν τον ΟΣΕ σε αυτό το χάλι αλλά και για πραγματικά δημόσια, φτηνά και ασφαλή μέσα μαζικής μεταφοράς.
