Της Μαριάνθης Κυπρίδου,
Συντηρήτριας αρχαιοτήτων και έργων τέχνης στο Υπ. Πολιτισμού
Όταν μπήκαμε στα μνημόνια για να πληρώσουμε ένα χρέος που δεν το δημιουργήσαμε εμείς (αλλά οι πολιτικοί και οι μεγάλοι επιχειρηματίες, τρώγοντας χρήματα από το δημόσιο) και όταν οι «πεφωτισμένοι» ηγέτες μας άρχισαν να ξεπουλάνε λιμάνια, αεροδρόμια και γενικά τον πλούτο της χώρας, λέγαμε σαν αστείο «στο τέλος θα πουλήσουμε και την Ακρόπολη». Κανείς δε φανταζόταν ότι μια μέρα, αυτό το «αστείο» θα ήταν τόσο κοντά στην πραγματικότητα.
Μνημεία ανυπολόγιστης σημασίας…
Αρχαιολογικός χώρος Κνωσού, Ενετικά τείχη Ηρακλείου, Μουσείο Χανίων, Λευκός Πύργος και Ροτόντα Θεσσαλονίκης, Μέγαρο Τσίλερ – Νομισματικό Μουσείο Αθήνας, Αρχαίο Θέατρο Λάρισας: μερικά από τα 10.119 μνημεία, αρχαιολογικούς χώρους, μουσεία και άλλα δημόσια κτίρια (όπως και δασικές εκτάσεις και περιοχές Natura) που δημοσιεύτηκε ότι μεταβιβάζονται στην ΕΤΑΔ Α.Ε. (Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου) – ΕΕΣΥΠ (Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας), δηλαδή στο Υπερταμείο Αποκρατικοποιήσεων.
…και μια υπουργός που «δεν ξέρει τίποτα»
Ο ακριβής κατάλογος των μνημείων δεν έχει περιέλθει ακόμα στη δημοσιότητα. Ενήμερος δεν ήταν ούτε ο ΣΕΑ (Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων) αλλά ούτε και η νέα Υπουργός Πολιτισμού, Μυρσίνη Ζορμπά! Μάλιστα, σε δηλώσεις της ανέφερε ότι ο κατάλογος συντάχθηκε το 2016 από την πρόσφατα αποκαθηλωθείσα υπουργό Λυδία Κονιόρδου σε συνεννόηση με το Υπ. Οικονομικών. Ήταν τόσο ασήμαντο το ζήτημα, που δε χρειάστηκε η απελθούσα υπουργός να ενημερώσει την επόμενη…
«Πολλή φασαρία για το τίποτα»;
Έντονα διαμαρτυρήθηκε ο ΣΕΑ με τα δημοσιεύματα που βγήκαν στο φως, διατυπώνοντας το ερώτημα γιατί δεν ήταν ενήμεροι οι αρμόδιοι (Εφορείες Αρχαιοτήτων, Τοπική Αυτοδιοίκηση, κ.α.). Η απάντηση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Γ. Σταθάκη ήταν ότι γίνεται «πολλή φασαρία για το τίποτα». Με το τίποτα μάλλον εννοούσε τα χιλιάδες πολιτιστικά μνημεία της χώρας μας και τα χιλιάδες στρέμματα δασικών εκτάσεων. Ο ΣΕΑ έκανε λόγο για συνταγματική εκτροπή και ζήτησε την εξαίρεση και της κυριότητας, αλλά και της διαχείρισης των μνημείων με ειδικό νόμο.
Υποκρισία και φτηνές δικαιολογίες
Καταγγελία έκαναν και τα κόμματα ΝΔ και ΚΙΝΑΛ (πρώην ΠΑΣΟΚ) προς την κυβέρνηση και μίλησαν για προστασία και όχι ξεπούλημα της πολιτιστικής κληρονομιάς. Τι υποκρισία αλήθεια! Αυτά τα λένε οι ίδιοι που μας έβαλαν στα μνημόνια, τα υπερασπίστηκαν με μένος και μάλιστα επί κυβέρνησης ΝΔ, μπήκαν στο ΤΑΙΠΕΔδιατηρητέα κτίρια της Πλάκας, όπως και το ίδιο το κτίριο του Υπουργείου Πολιτισμού!
Μετά από το σάλο που επικράτησε, έγιναν δηλώσεις από διάφορες πλευρές: ο υφυπουργός Πολιτισμού Κ. Στρατής δήλωσε ότι η Ελλάδα δεν έχει κτηματολόγιο (!) και ότι η βάση δεδομένων για τα ακίνητα του Δημοσίου δεν ήταν ενημερωμένη. Διευκρίνισε ότι η σχετική Υπουργική Απόφαση του Υπουργού Οικονομικών (ΥΠΟΙΚ 0004586 ΕΞ 2018-ΦΕΚ Β΄2320/2018)και η παρ. 4 του άρθρου 196 του ν.4389/2016 «διασφαλίζουν ότι τα ακίνητα αρχαιολογικού ενδιαφέροντος δεν παραχωρούνται στην ΕΤΑΔ Α.Ε.». Παρόμοιες δηλώσεις έκαναν το υπουργείο Οικονομικών, αλλά και η ΕΕΣΥΠ (Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας)όπου ξεκαθαρίζουν ότι δεν πρόκειται να παραχωρηθεί κανένας αρχαιολογικός χώρος και ότι θα γίνουν επανέλεγχοι.
Τα ερωτήματα που προκύπτουν
Εδώ όμως, ο ίδιος ο νόμος ανοίγει ένα παράθυρο και προκύπτει εύλογα ένα ερώτημα: Ενώ η παράγραφος 4 διευκρινίζει ότι δεν παραχωρούνται τα ακίνητα αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, η επόμενη παράγραφος (5 του ίδιου νόμου) αναφέρει ότι ακόμη και αν εξαιρεθεί η μεταβίβαση κυριότητας, η ΕΤ.Α.Δ. Α.Ε. διατηρεί τηδιαχείριση των μνημείων! Κάτι τέτοιο θα σήμαινε, για παράδειγμα, πως το ελληνικό δημόσιο θα έχει την κυριότητα ενός μουσείου, αλλά οι δανειστές τη διαχείριση! Δηλαδή το οικονομικό όφελος που προκύπτει από τη διαχείριση.
Γεννιούνται κι άλλα ερωτήματα: Γιατί, εφόσον οι φορείς υποστηρίζουν ότι τα μνημεία εξαιρούνται του νόμου, μπήκαν εξαρχής στον κατάλογο; Ποιοι θα εποπτεύουν τους ελέγχους που λένε ότι θα κάνουν; Ποιοι θα κρίνουν ποια ακίνητα και μνημεία θα εκχωρηθούν; Οι θεσμοί και οι δανειστές; Με ποια κριτήρια, αν όχι οικονομικά; Γιατί δεν κλήθηκαν οι αρμόδιοι φορείς να εκφέρουν άποψη από την αρχή; Πώς είναι δυνατόν, για ένα τόσο σημαντικό ζήτημα, να μην είναι ενημερωμένη ούτε η ίδια η Υπουργός Πολιτισμού;
Ο ΣΕΑ έχει ρητά ζητήσει «εξαίρεση όλων των αρχαιολογικών χώρων, των μνημείων και των ακινήτων που εμπίπτουν στην αρχαιολογική νομοθεσία ή χρησιμοποιούνται για τις ανάγκες του Υπουργείου Πολιτισμού, από τη μεταβίβαση οποιουδήποτε δικαιώματος επί αυτών προς την ΕΤ.Α.Δ. Α.Ε., με νέα Υπουργική Απόφαση ή με Υπουργικές Αποφάσεις, που ρητά θα εξαιρούν τα συγκεκριμένα ακίνητα και ρητά θα αναιρούν τις δύο προηγούμενες εκδοθείσες πράξεις». Απαιτείται επίσης να δημοσιοποιηθεί ο πλήρης κατάλογος όλων των μνημείων, μουσείων και αρχαιολογικών χώρων, καθώς και η ταύτιση των κωδικών αριθμών του Εθνικού Κτηματολογίου (Κ.Α.Ε.Κ.). Τέλος, απαιτείται η έκδοση σχετικής Υπουργικής Απόφασης ονομαστικής εξαίρεσης από τη μεταβίβαση κάθε δικαιώματος (κυριότητας και διαχείρισης) όλων των παραπάνω.
Καμία εμπιστοσύνη στους υπαλλήλους των δανειστών
Δυστυχώς βλέπουμε ότι στο βωμό των δεσμεύσεων στους δανειστές, που ζητάνε σαν εγγύηση για το χρέος την πολιτιστική μας κληρονομιά, ακόμα και τα μνημεία που φέρουν τον πολιτισμό και την ιστορία μας είναι εμπορεύματα προς πώληση. Αν δεν υπάρξουν αλλαγές άμεσα, τα συνδικαλιστικά όργανα θα πρέπει να καλέσουν σε απεργιακές κινητοποιήσεις σε πανελλαδικό επίπεδο που θα παραλύσουν όλη τη χώρα. Αναμένουμε τις εξελίξεις…
