Σχόλιο από το «Ξεκίνημα»
Το Σάββατο 12 Σεπτέμβρη, στο φεστιβάλ της γαλλικής εφημερίδας «Ουμανιτέ» δόθηκε στη δημοσιότητα ένα κείμενο στο οποίο τονίζεται η αναγκαιότητα να υπάρξει ένα «Σχέδιο Β’ για την Ευρώπη»[1]. Το κείμενο αυτό υπογράφεται από πέντε σημαντικά στελέχη της ευρωπαϊκής (ρεφορμιστικής – όχι επαναστατικής) Αριστεράς: τον Όσκαρ Λαφοντέν (ιδρυτή του γερμανικού κόμματος Die Linke – «Η Αριστερά»), το Ζαν Λουκ Μελανσόν (ευρωβουλευτή και συνιδρυτή του Αριστερού Κόμματος Γαλλίας), τον Στέφανο Φασίνα (ανεξάρτητο βουλευτή της ιταλικής Βουλής) το Γιάνη Βαρουφάκη και τη Ζωή Κωνσταντοπούλου.
Στο κείμενο αυτό υπάρχουν μια σειρά σημαντικά στοιχεία: αμφισβήτηση των κυρίαρχων πολιτικών της Ε.Ε, αναγνώριση ότι το ευρώ «έχει μετατραπεί σε εργαλείο οικονομικής και πολιτικής κυριαρχίας της Ευρώπης από μια ευρωπαϊκή ολιγαρχία που κρύβεται πίσω από τη γερμανική κυβέρνηση και βλέπει με ευχαρίστηση την Μέρκελ να κάνει την “βρώμικη δουλειά” που οι άλλες κυβερνήσεις δεν θέλουν ή δεν μπορούν να κάνουν», αναγνώριση της ανάγκης για ένα εναλλακτικό, διεθνιστικό σχέδιο αντιμετώπισης αυτής της κατάστασης, κοκ.
Επισημαίνεται ότι το «Σχέδιο Α’» είναι η επαναδιαπραγμάτευση και αλλαγή των Ευρωπαϊκών Συνθηκών, συντονισμένα σε όλες τις χώρες. Απέναντι στον πόλεμο που θα δεχτούν, τονίζεται η ανάγκη ενός «Σχεδίου Β’» το οποίο όμως μόνο «σκιαγραφείται». Συγκεκριμένα αναφέρουν:
«Αντιμέτωποι μ’ αυτό τον εκβιασμό χρειαζόμαστε κι εμείς ένα δικό μας σχέδιο Β για να αποτρέψουμε το σχέδιο Β των πιο αντιδραστικών και αντιδημοκρατικών δυνάμεων της Ευρώπης. Για να ενισχύσουμε τη θέση μας απέναντι στη δική τους βάναυση πολιτική που θυσιάζει την πλειοψηφία του πληθυσμού για τα συμφέροντα μια μικρής μειοψηφίας. Αλλά και για να διεκδικήσει εκ νέου την απλή αρχή της Ευρώπης για τους Ευρωπαίους. Τα νομίσματα είναι εργαλεία για την προώθηση της ευμάρειας και όχι όργανα βασανιστηρίων ή όπλα με τα οποία δολοφονείται η δημοκρατία. Αν δεν μπορεί να εκδημοκρατιστεί το Ευρώ, αν επιμένουν να το χρησιμοποιούν για να πνίξουν τους ανθρώπους θα ξεσηκωθούμε για να τους κοιτάξουμε στα μάτια και να τους πούμε: δείξτε τον πραγματικό, χειρότερο χαρακτήρα σας! Οι απειλές σας δεν μας φοβίζουν. Θα βρούμε έναν τρόπο να εξασφαλίσουμε ότι οι Ευρωπαίοι έχουν ένα νομισματικό σύστημα που λειτουργεί υπέρ τους και όχι εις βάρος τους».[1]
***
Παρά τον περιορισμένο χαρακτήρα του κειμένου τέτοιου είδους κινήσεις έχουν σημασία. Αυτά τα στελέχη δεν εκφράζουν απλά τους εαυτούς τους. Αναφέρονται σε μαζικά στρώματα και ακροατήρια, τα οποία καταλαβαίνουν ότι «κάτι δεν πάει καλά» και έχουν τη διάθεση να αγωνιστούν για αλλάξει η κατάσταση. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο μπορούμε να εντάξουμε και τη νίκη του Τζέρεμι Κόρμπιν για την ηγεσία των Εργατικών στη Βρετανία[2]
Το κείμενο αντανακλά τις διεργασίες που συντελούνται στη συνείδηση σημαντικού κομματιού των λαϊκών στρωμάτων και της Αριστεράς της Ευρώπης, μιας συνείδησης που μετακινείται προς τα αριστερά. Εκφράζει, μέσα και από την εμπειρία της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, τα συμπεράσματα που έχουν βγάλει μαζικά στρώματα εργαζομένων στην Ευρώπη, συμπεράσματα που έχουν στον πυρήνα τους την αμφισβήτηση της δομής, της λειτουργίας και του ρόλου της Ε.Ε. και του ευρώ.
***
Από την άλλη, όμως, η «διακήρυξη» αυτή δεν ξεφεύγει από τα όρια ενός «αριστερού ρεφορμισμού» – έτσι δεν προσφέρει στην πραγματικότητα διέξοδο από την κρίση με την οποία είμαστε αντιμέτωποι όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά συνολικά στην Ευρώπη.
Επιζητά αρχικά τη δημοκρατική αλλαγή της Ε.Ε. και της Ευρωζώνης, ενώ δεν ξεκαθαρίζεται το περιεχόμενο του «Σχεδίου Β’». Αν κάτι μας δίδαξε η επτάμηνη κυβερνητική εμπειρία του ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι η Ε.Ε. και η Ευρωζώνη δεν θα αλλάξουν μέσα από «λογικά επιχειρήματα» και «διαπραγμάτευση», μέσα δηλαδή από σταδιακές μεταρρυθμίσεις. Δεν «έχουν μετατραπεί» αλλά πάντα ήταν όργανα εξυπηρέτησης ιμπεριαλιστικών συμφερόντων. Δημιουργήθηκαν για να βελτιώσουν τη θέση των Ευρωπαίων καπιταλιστών στον παγκόσμιο ανταγωνισμό κι όχι για να προωθήσουν τον «ανθρωπισμό» τη «δημοκρατία» κι άλλα, δήθεν, ευρωπαϊκά ιδεώδη. Αυτή είναι η «φύση» τους – δεν είναι κάποια λάθη που μπορούν να διορθωθούν.
Απέναντι σε αυτούς τους μηχανισμούς, τα λαϊκά στρώματα της Ευρώπης και η Αριστερά θα μπορούν να είναι νικητές μόνο αν αντιπαραβάλουν ένα συνολικό σχέδιο σύγκρουσης και ρήξης με την άρχουσα τάξη και σε εθνικό και σε πανευρωπαϊκό (και, κατ’ επέκταση, διεθνές) επίπεδο. Μέση λύση δεν υπάρχει.
***
Απαιτείται ένα σχέδιο που θα έχει σαν βασικούς πυλώνες τη διαγραφή του χρέους, την εθνικοποίηση των τραπεζών και των στρατηγικών τομέων της οικονομίας, τον εργατικό και κοινωνικό έλεγχο της οικονομίας και περνάει αναγκαστικά από την έξοδο από το Ευρώ. Και που, ακόμα, δεν θα σταματάει σ’ αυτά, αλλά θα προχωρά στην ανατροπή της εξουσίας του κεφαλαίου και το άνοιγμα του δρόμου για το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό. Ένα τέτοιο σχέδιο δεν μπορεί να υποκύπτει σε λογικές «εθνικής αυτάρκειας» και «εθνικών δρόμων», αλλά είναι αναγκαίο να θέτει ως βασική προτεραιότητα την κοινή πάλη των λαών έτσι ώστε οι ριζοσπαστικές, αντικαπιταλιστικές ανατροπές να λειτουργούν σαν αλυσιδωτή αντίδραση από χώρα σε χώρα.
Πάνω σε αυτή τη διεθνιστική βάση, οι ανατροπές αυτές θα μπορούν να οδηγήσουν σε μια κοινή νομισματική και οικονομική πολιτική των χωρών που αποδεσμεύονται από τα όργανα κυριαρχίας του ευρωπαϊκού κεφαλαίου και δημιουργούν τις δικές τους δομές εργατικής-λαϊκής κυριαρχίας και εξουσίας.
Μια τέτοια διαδικασία θα μπορούσε για παράδειγμα να αναπτυχθεί σε πρώτη φάση και κάτω από κάποιες συνθήκες, σε μια σειρά χωρών της Νότιας Ευρώπης. Σ’ αυτή την περίπτωση θα ήταν απαραίτητη η οικονομική συνένωση σε μια σοσιαλιστική βάση αυτών των χωρών – εθελοντικά, δημοκρατικά και ισότιμα, στη βάση των κοινών εργατικών συμφερόντων κι όχι των ανταγωνιστικών συμφερόντων των καπιταλιστών-ιμπεριαλιστών.
Μια τέτοια ομοσπονδία των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου θα μπορούσε να προχωρήσει στη δική της οικονομική (και κοινωνική) πολιτική και στο δικό της κοινό νόμισμα. Κάτι τέτοιο θα υπηρετούσε τα κοινά συμφέροντα όλων των χωρών μελών κι όχι των πλούσιων, τεχνολογικά ανεπτυγμένων χωρών της Β. Ευρώπης ενάντια στις φτωχότερες χώρες της περιφέρειας όπως συμβαίνει με τη σημερινή καπιταλιστική ΕΕ των πολυεθνικών και του καπιταλισμού. Κάτι τέτοιο θα αποτελούσε την απαρχή του συνολικού σοσιαλιστικού μετασχηματισμού της ευρωπαϊκής ηπείρου, λειτουργώντας σαν παράδειγμα για τους εργαζόμενους της υπόλοιπης Ευρώπης.
***
Για την επίτευξη αυτού του σχεδίου απαιτείται μια μαζική, επαναστατική Αριστερά σε ένα σημαντικό αριθμό ευρωπαϊκών χωρών και διεθνώς. Μια Αριστερά που δεν θα υποτάσσεται σε εκβιασμούς αλλά θα είναι συνεπής μέχρι τέλους στο δρόμο σοσιαλιστικής προοπτικής.
Το «Ξ» παλεύει για το χτίσιμο μιας τέτοιας μαζικής επαναστατικής διεθνιστικής Αριστεράς, μέσα από τις γραμμές της CWI, της Επιτροπής για μια Διεθνή Οργάνωση των Εργαζομένων, που αναπτύσσει δράση σε 47 χώρες και σε όλες τις ηπείρους. Καλούμε κάθε εργαζόμενο και αγωνιστή της Αριστεράς να δώσει μαζί μας αυτή τη μάχη.
