Μαρία Ζουμποπούλου, Σπουδάστρια Μουσικής
Μετά από τις καταγγελίες στο χώρο του αθλητισμού, που επεκτάθηκαν και στο χώρο της Παιδείας, σειρά πήρε ο κόσμος της τέχνης. Η Ζέτα Δούκα έφερε στο φως τον εργασιακό εκφοβισμό στο χώρο της σόου μπιζ και στην δική της περίπτωση τον εργασιακό εκφοβισμό και την κακομεταχείριση που δέχτηκε από τον ηθοποιό και σκηνοθέτη Γιώργο Κιμούλη. Ορμώμενες από το θάρρος και τη δύναμη της Ζέτας Δούκα, πολλές γυναίκες μίλησαν δημόσια και αυτές. Σήμερα, συνεχίζει να φουσκώνει το κύμα καταγγελιών σεξουαλικής παρενόχλησης, σεξουαλικής επίθεσης και εργασιακού εκφοβισμού για άνδρες που χρησιμοποίησαν την εξουσία που έχουν στο χώρο της τέχνης και θυματοποίησαν κυρίως γυναίκες αλλά και κάποιους άνδρες που βρισκόντουσαν στην απαρχή της καριέρας τους.
Μια σοκαριστικού περιεχομένου κατάθεση ψυχής ήταν εκείνη της Λυδίας Σέρβου η οποία έζησε έναν εφιάλτη τη μέρα που νόμιζε ότι θα μπορούσε να αναγνωριστεί το ταλέντο της από έναν καταξιωμένο καλλιτέχνη του χώρου. Συγκεκριμένα, η ερμηνεύτρια όταν ήταν μόλις 15 χρονών είχε επισκεφτεί το σπίτι του γνωστού συνθέτη Δήμου Μούτση. Ο άνθρωπος αυτός αφού τη κλείδωσε μέσα στο σπίτι την κυνήγησε γυμνός θέλοντας να ικανοποιήσει τις ορέξεις του και μετά από πολύωρα κλάματα και παρακάλια και αφού ο ίδιος είχε αυτοϊκανοποιηθεί της ξεκλείδωσε την πόρτα και την άφησε να φύγει λέγοντας της «αν μου καθόσουν απόψε, αύριο το πρωί θα σου έκανα συμβόλαιο με τη Warner Music».
Σε αυτά έρχονται να προστεθούν και η κοινή καταγγελία τριών ηθοποιών κατά του σκηνοθέτη Κώστα Σπυρόπουλου, μιας σειράς ηθοποιών καθώς και πρώην σπουδαστριών θεάτρου ενάντια στον Πέτρο Φιλιππίδη κ.α.
Για όλες αυτές τις καταγγελίες δεν υπάρχουν περιθώρια για αμφιβολίες.
Κατ’ αρχήν κανείς από τους καταγγελθέντες δεν έχει αρνηθεί τις καταγγελίες. Απειλούν με προσφυγή στη δικαιοσύνη, αλλά δεν διαψεύδουν όσα έχουν καταγγελθεί. Επιπλέον και στην υπόθεση του Σπυρόπουλου και του Κιμούλη και του Φιλιππίδη και άλλων οι μαρτυρίες δεν είναι μια αλλά από 3-4 μέχρι και δεκάδες. Τέλος, οι γυναίκες οι οποίες τολμούν να καταγγείλουν αυτά τα τέρατα εξουσίας στον καλλιτεχνικό χώρο, δεν είναι πια ούτε μικρές, ούτε άγνωστες. Είναι στην συντριπτική τους πλειοψηφία γυναίκες αναγνωρισμένες στο χώρο που βιοπορίζονται από αυτόν και που δεν έχουν κανένα συμφέρον παρά μόνο τη συμμετοχή τους σε μια πιθανή αλλαγή προς το καλύτερο.
Γιατί τώρα;
Σε όλους αυτούς που διερωτώνται για ποιο λόγο όλα αυτά δεν έχουν βγει στη δημοσιότητα τόσο καιρό και γιατί οι γυναίκες αυτές δεν έχουν μιλήσει τόσα χρόνια, η απάντηση είναι μπροστά στα μάτια τους. Αρχικά, όταν βγαίνει μια γυναίκα και καταγγέλλει τη σεξουαλική παρενόχληση ή σεξουαλική επίθεση που έχει υποστεί πάντα υπάρχουν πολλά σχόλια και αντιδράσεις που δίνουν άλλοθι στον θύτη κρίνοντας το θύμα. Ερωτήσεις και σχόλια όπως «μήπως τον προκάλεσες;», «τι φόραγες εσύ;», «μήπως του έστειλες λάθος μήνυμα;» ή ακόμα και σχόλια ότι η καταγγελία γίνεται για να αποχτήσει δημοσιότητα και να επωφεληθεί η γυναίκα που κάνει την καταγγελία, είναι πάρα πολύ δύσκολο να τα διαχειριστεί κανείς, ιδιαίτερα σε νεαρή ηλικία.
Επιπλέον το σύστημα που ζούμε έχει φροντίσει να φυτέψει μέσα στις γυναίκες-θύματα τον σπόρο της ενοχής και της ντροπής παρότι δεν έχουν την παραμικρή ευθύνη για την επίθεση που δέχτηκαν. Είναι τρομερό το πως το υποσυνείδητό μας, μας βάζει στη θέση να ντραπούμε για αυτό που μας συμβαίνει εκείνη τη στιγμή ενώ στη πραγματικότητα δεν έχουμε κάνει τίποτα λάθος, απλώς ένας άνδρας θεωρεί ότι μπορεί να ακουμπήσει και να χρησιμοποιήσει το σώμα μας χωρίς να έχει σημασία τι θέλουμε εμείς.
Οι αγώνες των γυναικών τα τελευταία χρόνια, από την Λατινική Αμερική μέχρι την Πολωνία και από το αμερικανικό #metoo μέχρι τις απεργίες για τα δικαιώματα των γυναικών στην Ισπανία έχουν φέρει μεγάλες ανατροπές στη συνείδηση αλλά και στο τι μπορεί να ειπωθεί στο δημόσιο λόγο. Και όταν πλέον μια γυναίκα κάνει το βήμα καταγγέλλοντας, ακολουθεί χιονοστιβάδα και υπάρχουν πολλές και πολλοί περισσότεροι σε σχέση π.χ. με πριν μια δεκαετία που θα στηρίξουν τις γυναίκες θύματα και θα αναλάβουν ότι δράση μπορούν ενάντια στους θύτες και τις νοοτροπίες που τους θρέφουν.
Οι ευθύνες του ΣΕΗ
Μεγάλο μερίδιο ευθυνών έχει και το σωματείο Ελλήνων ηθοποιών το οποίο δηλώνει έκπληκτο με την όλη εικόνα του χώρου. Πριν από μερικές ημέρες το σωματείο πήρε μια, κατά τα άλλα, πολύ σωστή απόφαση. Είπε πως θα εξετάσει τις καταγγελίες, θα καταδικάσει κάθε είδους βία και σεξιστική συμπεριφορά και θα πάρει όσα μέτρα μπορεί στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων του όπως π.χ. διαγραφή ηθοποιών από το σωματείο κ.α. Είπε επίσης ότι θα φτιάξει δομές όπου οι ηθοποιοί θα μπορούν να καταγγέλλουν τέτοιες συμπεριφορές. Όμως μέχρι σήμερα δεν υπήρξε από τη μεριά του σωματείου πουθενά ένα ίχνος αυτοκριτικής γιατί όλα αυτά δεν έγιναν χρόνια νωρίτερα. Υποθέσεις όπως του Κιμούλη, του Σπυρόπουλου, του Φιλιππίδη και άλλων αποτελούσαν κοινό μυστικό στο χώρο της τέχνης.
Ένα σωματείο την διοίκηση του οποίου έχει εδώ και δεκαετίες η αριστερά είχε υποχρέωση να αντιμετωπίσει αυτά τα φαινόμενα και όχι να κάνει τα στραβά μάτια. Σήμερα έχει την υποχρέωση να απολογηθεί με ειλικρίνεια για την σιωπή τόσων χρόνων, να αγωνιστεί για να αλλάξει το τοπίο στο χώρο της τέχνης και να συνεχίσει να αγωνίζεται ακόμα κι όταν τα φώτα της δημοσιότητας φύγουν από αυτές τις υποθέσεις.
Η υποκρισία των καθεστωτικών ΜΜΕ
Φυσικά τα καθεστωτικά Μέσα μαζικής Ενημέρωσης δεν μπορούν να λείψουν από ένα ατέρμονο φιάσκο υποκρισίας. Από την πρώτη στιγμή που ξεκίνησε η χιονοστιβάδα των καταγγελιών και αποκαλύψεων όλοι οι παρουσιαστές, δημοσιογράφοι και τηλε-παράγοντες έσπευσαν να υποστηρίξουν συγκινημένοι τις «καημένες γυναίκες» που είχαν υποστεί βία. Είναι οι ίδιοι παρουσιαστές, δημοσιογράφοι και τηλε-παράγοντες που πριν έναν χρόνο χλεύαζαν την σεξουαλική παρενόχληση κοπέλας από τη Νομική του ΑΠΘ (όταν ένας άνδρας είχε εκσπερματίσει πάνω στην πλάτη της μέσα στη βιβλιοθήκη) με «προεξέχοντα» τον Γ. Λιάγκα. Είναι οι ίδιοι που γελούσαν με θράσος μπροστά στον τηλεοπτικό φακό, θεωρώντας αστείο ότι δύο δίδυμοι άλλαξαν θέση στη σεξουαλική πράξη ενώ η κοπέλα δεν είχε ιδέα. Είναι οι ίδιοι που μας «διδάσκουν» μέσα από τις τηλεοπτικές εκπομπές τύπου Έκτορα Μποτρίνι ότι ο εργασιακός εκφοβισμός και η λεκτική βία είναι αστεία και κάνουν νούμερα προβάλλοντας άκρατα σεξιστικές εκπομπές όπως το «bachelor» ή προβάλλουν ακραία σεξιστικές αντιλήψεις μέσα από το «big brother» και άλλες παρόμοιες εκπομπές. Τώρα ξαφνικά τάσσονται με δάκρυα στα μάτια ενάντια στο σεξισμό, την έμφυλη και την εργασιακή βία… Η κερδοσκοπία στο έπακρο της.
Η κορυφή του παγόβουνου
H παραίτηση του Διευθυντή Εθνικού Θεάτρου Δ. Λιγνάδη δείχνει πως μάλλον βλέπουμε ακόμα μόνο την κορυφή του παγόβουνου. Για το ίδιο προϊδεάζει και η δήλωση του Προέδρου του ΣΕΗ (Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών) ότι «αν τα αγόρια ανοίξουν το στόμα τους θα τρίζουν καρέκλες». Η τελευταία δήλωση δείχνει ακόμα πως θύματα της πατριαρχίας και της ταξικής ιεραρχικής κοινωνίας στην οποία ζούμε πέφτουν συχνά και οι άνδρες που τυχαίνει να βρίσκονται σε αδύναμη θέση.
Γυναίκες και άντρες μαζί πρέπει να παλέψουμε ενάντια στην σεξιστική βία, την σεξουαλική και κάθε τύπου εκμετάλλευση. Οι καταγγελίες αυτής της περιόδου μπορούν να γίνουν πατήματα για νέα προχωρήματα στη συνείδηση και κατακτήσεις. Ωστόσο τα φαινόμενα αυτά δεν μπορούν να εκλείψουν όσο βρισκόμαστε στα πλαίσια ενός συστήματος που βασίζεται στις ανισότητες, στις καταπιέσεις και στη βία. Γι’ αυτό ο αγώνας για την ανατροπή του είναι μονόδρομος.
