Αυτές τις μέρες συμπληρώνονται 79 χρόνια από την εξέγερση του Μάη του ’36 στην Θεσσαλονίκη. Μ’ αυτή την αφορμή επαναδημοσιεύουμε παλιότερο άρθρο-αφιέρωμα στα γεγονότα.
Του Νίκου Αναστασιάδη
Η εξέγερση των εργατών τον Μάη του ’36, που είχε επίκεντρο την Θεσσαλονίκη αλλά επεκτάθηκε και σε πολλές άλλες πόλεις, αποτέλεσε έναν από τους βασικούς σταθμούς του κινήματος στην Ελλάδα. Η ένταση των γεγονότων, η έκτασή τους, και η αποφασιστικότητα των απεργών ήταν μέχρι τότε άγνωστα στην Ελλάδα. Δεν είναι τυχαίο ότι από αστικές εφημερίδες της εποχής γινόταν παραλληλισμός με τον Ισπανικό Εμφύλιο που βρισκόταν σε εξέλιξη την ίδια περίοδο.
Το καζάνι που σιγοβράζει…
Η κατάσταση που διαμορφώθηκε στην Ελλάδα μετά την Μικρασιατική καταστροφή το ’22 είχε πολλά εκρηκτικά στοιχεία. Το όραμα του Βενιζέλου της «Μεγάλης Ελλάδας», των 2 ηπείρων και των 5 θαλασσών, είχε ουσιαστικά καταρρεύσει. Οι εργοδότες χρησιμοποίησαν τους πρόσφυγες (περίπου 1.5 εκ.) για να πιέσουν τα μεροκάματα προς τα κάτω, η ανεργία εκτινάχθηκε, η φτώχεια και η εξαθλίωση άγγιξε μαζικά στρώματα του πληθυσμού. Ταυτόχρονα, η καταστολή κάθε αγώνα ήταν πολύ σκληρή. Ας μην ξεχνάμε το «Ιδιώνυμο», τον νόμο που ουσιαστικά ποινικοποιούσε την πολιτική άποψη και προέβλεπε ότι όποιος θέλει την ανατροπή του καθεστώτος, ακόμα και αν δεν κάνει κάτι για να το εφαρμόσει, θα τιμωρείται. Όλα αυτά είχαν συσσωρεύσει τεράστια αγανάκτηση στην βάση της κοινωνίας. Το κραχ του ’29 στην παγκόσμια οικονομία, που άρχισε να επηρεάζει την Ελλάδα από το ’31 χειροτέρευσε ακόμα περισσότερο τα πράγματα. Οι καπιταλιστές, στην προσπάθειά τους να αυξήσουν περισσότερο τα κέρδη τους δεν έβλεπαν ότι δημιουργούν μια βόμβα στα θεμέλια του καθεστώτος τους.
…κάποια στιγμή σκάει
Η συσσωρευμένη αυτή οργή φάνηκε ξεκάθαρα από την εξέλιξη των γεγονότων. Ξεκίνησαν σαν μια κλαδική απεργία των καπνεργατών, μόλις όμως η χωροφυλακή δοκίμασε να την καταστείλει, συσπειρώθηκε όλο το εργατικό κίνημα γύρω τους. Στην πραγματικότητα υπήρχε μια επαναστατική κατάσταση στην Θεσσαλονίκη εκείνες τις μέρες. Αν υπήρχε η κατάλληλη ηγεσία και πολιτική τόλμη το βράδυ της 9ης Μαΐου 1936 στη Θεσσαλονίκη θα μπορούσε να ήταν η απαρχή της σοσιαλιστικής επανάστασης στην Ελλάδα. Τα στοιχεία για μια τέτοια εξέλιξη ήταν όλα εκεί: οι εργάτες ήταν εξαγριωμένοι και με μεγάλη δυναμικότητα και είχαν κερδίσει την υποστήριξη όλης της κοινωνίας, ο στρατός ήταν διχασμένος γιατί πολλοί φαντάροι συναδελφώθηκαν με τους διαδηλωτές και η ηγεσία του στρατού δεν μπορούσε να κινηθεί αποφασιστικά. Η χωροφυλακή είναι κλεισμένη στα αστυνομικά τμήματα, και της έχει στερηθεί κάθε εξουσία. Το κλίμα ήταν εκρηκτικό από κάθε άποψη. Ας φανταστούμε μια πορεία 150.000 ατόμων σε μια Θεσσαλονίκη που τότε είχε λιγότερο από τον μισό σημερινό της πληθυσμό. Οι ηγεσίες όμως διστάζουν. Θα δούμε παρακάτω γιατί.
Η διάσπαση στο στρατό
Η διάσπαση μεταξύ των φαντάρων και των αξιωματικών του στρατού δείχνει την έκταση των γεγονότων. Είναι κάτι που το βλέπουμε σε πολλές επαναστάσεις. Σε πολλές περιπτώσεις οι απλοί φαντάροι και οι κατώτεροι αξιωματικοί αρνήθηκαν να χτυπήσουν τους απεργούς. Έτσι δημιουργήθηκε κόντρα μεταξύ της χωροφυλακής και του στρατού. Κάποιοι χαφιέδες της αστυνομίας πυροβολούσαν προς το μέρος των φαντάρων για να τους προβοκάρουν. Αυτοί όμως ενώνονται με τον λαό, αισθάνονται μέρος του κινήματος, και αρνούνται τις διαταγές των ανωτέρων τους. Η αστική εξουσία είναι αδύναμη να επιβάλλει την τάξη.
Η εξουσία βρίσκεται στους δρόμους
Στην πραγματικότητα η μόνη εξουσία που υπήρχε για δύο μέρες, 9 και 10 Μάη, είναι η Κεντρική Απεργιακή Επιτροπή, η οποία όμως δεν προχωράει σε δυναμικά μέτρα, ούτε παίρνει πρωτοβουλίες. Αναλώνεται σε συζητήσεις για τα αιτήματα των εργατών με τον Ζέππο (σωματάρχη του Γ Σώματος Στρατού της Θεσσαλονίκης), ο οποίος προσπαθεί να κερδίσει χρόνο μέχρι να έρθουν ενισχύσεις. Δεν συγκροτεί ένοπλες λαϊκές πολιτοφυλακές, ούτε καταλαμβάνει τα κομβικά κτίρια και σημεία στην πόλη, καθώς και τα εργοστάσια. Δεν προετοιμάζεται για την παρέμβαση του στρατού, και δεν καλεί τις άλλες πόλεις να κάνουν το ίδιο. Τα μέτρα αυτά θα ήταν απαραίτητα για να προστατευτούν οι εργαζόμενοι από την καταστολή και ταυτόχρονα θα τους έδιναν την δυνατότητα να ελέγχουν την πόλη. Θα έβαζαν στο τραπέζι το ζήτημα ποιος τελικά έχει την εξουσία, πως θα μπορούσε να είναι οργανωμένη μια άλλη κοινωνία, τι είναι ο σοσιαλισμός.
Θα έδειχνε για άλλη μια φορά -όπως πολλές εξεγέρσεις στο παρελθόν- ότι ο σοσιαλισμός δεν υπάρχει μόνο στην θεωρία, αλλά προκύπτει σαν αναγκαιότητα από την εξέλιξη ενός μεγάλου αγώνα, που αποκαλύπτει από τη μια τον παρασιτικό ρόλο της αστικής τάξης και από την άλλη την τεράστια δύναμη των εργαζομένων που αποτελούν την ατμομηχανή ολόκληρης της κοινωνίας.
Φυσικά, η εξέλιξη του αγώνα δεν θα κρινόταν μόνο από την Θεσσαλονίκη. Μια άμεση απάντηση του εργατικού κινήματος με μια πανελλαδική Γενική Απεργία θα γονάτιζε την κυβέρνηση, που δεν θα μπορούσε εύκολα να χτυπήσει. Όμως, οι δυο συνομοσπονδίες, ΓΣΕΕ και ΕΓΣΕΕ καλούν γενική απεργία για τις 13 Μάη, μια καθυστέρηση που θα δώσει τον χρόνο στον τότε πρωθυπουργό (και αργότερα δικτάτορα) Μεταξά να ανασυνταχθεί.
Η στάση της Αριστεράς
Το ΚΚΕ, που ήταν το μεγαλύτερο κόμμα της αριστεράς τότε, σε όλη την διάρκεια της εξέγερσης κρατάει συμβιβαστική στάση. Αυτό φυσικά δεν ήταν τυχαίο, ήταν αποτέλεσμα της πολιτικής των «λαϊκών μετώπων» που εξήγγειλε ο Στάλιν και υιοθέτησε αμέσως η ηγεσία του ΚΚΕ. Αυτή η πολιτική σήμαινε ότι το ΚΚΕ θα έψαχνε συμμαχίες με αστικά κόμματα, και μαζί θα έκαναν υποτίθεται την αστικοδημοκρατική επανάσταση. Δηλαδή θα εγκαθίδρυαν ένα καθεστώς που θα αναλάμβανε να λύσει τα προβλήματα της αναδιανομής της γης, της καθολικής ψήφου, κτλ- προβλήματα που είχαν να κάνουν με την καθυστέρηση του ελληνικού καπιταλισμού. Αυτό δεν ήταν φυσικά μια ελληνική ιδιαιτερότητα. Όλα τα σταλινικά κόμματα εκείνη την περίοδο εφάρμοζαν τις ίδιες πολιτικές με καταστροφικά αποτελέσματα: στην Ισπανία η συμμετοχή στην αστική κυβέρνηση οδήγησε στην ήττα του εμφυλίου, ενώ στην Γαλλία οδήγησε στην ήττα των ηρωικών εργατικών αγώνων. Αυτό που δεν καταλάβαινε (ή καλύτερα, δεν ήθελε να καταλάβει) η σταλινική ηγεσία των ΚΚ ήταν ότι παρά τις διαφορές που έχουν μεταξύ τους οι αστοί- φασίστες και αντιφασίστες, φιλελεύθεροι και συντηρητικοί- θα προτιμήσουν στο τέλος να ενωθούν ενάντια στους εργάτες παρά να συμμαχήσουν μαζί τους ενάντια στην άλλους αστούς. Στην πραγματικότητα ο μόνος τρόπος να ικανοποιηθούν οι όποιες διεκδικήσεις των εργαζομένων είναι να κινηθούν ανεξάρτητα, και να πάρουν την εξουσία στα χέρια τους.
Με τον φόβο υποτίθεται μιας δικτατορίας από τον Μεταξά, το ΚΚΕ είχε υπογράψει το, μυστικό στην αρχή, Σύμφωνο Σκλάβαινα- Σοφούλη, που πρόβλεπε στήριξη από το ΚΚΕ μιας μελλοντικής κυβέρνησης Φιλελευθέρων, με αντάλλαγμα την αποφυλάκιση των μελών του. Και μόνο αυτή η συμφωνία αποδεικνύει την αποτυχία και την στενομυαλιά της πολιτικής του. Οι «Φιλελεύθεροι» ήταν αυτοί που είχαν ψηφίσει το Ιδιώνυμο, το οποίο έβαλε μέσα στις φυλακές όλους τους αγωνιστές του ΚΚΕ. Ήταν δυνατόν να εφαρμοστεί μια συμφωνία ανάμεσα στο θύτη και στο θύμα;
Όπως αποδείχτηκε βέβαια, η αποτυχία της εξέγερσης ήταν που έδωσε την ευκαιρία στον Μεταξά να κάνει την δικτατορία του με την ανοχή των Φιλελεύθερων.
Εγκλωβισμένο σε αυτή του την πολιτική το ΚΚΕ συμμετέχει σε σύσκεψη με τα υπόλοιπα αστικά κόμματα στην Θεσσαλονίκη και βγάζουν μια επιτροπή που υποτίθεται «θα καταβάλλει ενέργειες για την ικανοποίηση των αιτημάτων του λαού»! Και αυτό την ώρα που γίνεται εξέγερση και η εξουσία βρίσκεται στους δρόμους!
Το ΚΚΕ αργότερα έκανε την «αυτοκριτική» του, έριξε τις ευθύνες για την καταστολή της εξέγερσης στα τοπικά του στελέχη, αλλά δεν έβγαλε τα σωστά πολιτικά συμπεράσματα. Σε μια απόφαση του ’74 μάλιστα αναφέρει ότι «θα έπρεπε να καλεστεί απεργία με αίτημα την διενέργεια εκλογών»!
70 χρόνια μετά
Η εξέγερση του Μάη του ’36 στη Θεσσαλονίκη ήταν μια από τις πιο σημαντικές στιγμές για την ελληνική αλλά και παγκόσμια ιστορία του εργατικού κινήματος. Σήμερα, τα συμπεράσματα πρέπει να βγουν, για να μην ξαναγίνουν τα τραγικά και προδοτικά λάθη των τότε ηγεσιών. Τα ζητήματα αυτά θα ξαναπροκύψουν όταν το κίνημα μπει πάλι σε επιθετικούς αγώνες. Η ιστορική συζήτηση για τις πολιτικές της αριστεράς δεν είναι μια φιλολογική συζήτηση, αλλά βγαίνει από την ανάγκη να μην χαθεί ξανά άλλος ένας αγώνας για τους ίδιους λόγους.
______________________
Ποιος ήταν ο Μεταξάς;
Στην ιστορία των σχολείων αλλά και στην επίσημη αστική ιστορία ο Ιωάννης Μεταξάς παρουσιάζεται με αντιφατικό τρόπο. Από τη μία, όλοι παραδέχονται ότι ήταν δικτάτορας, από την άλλη του «αναγνωρίζουν» την συμβολή του στην διατήρηση του «ελληνισμού» λόγω του γνωστού «όχι» στον Ιταλικό στρατό. Ας δούμε τι από όλα αυτά αληθεύει.
Ο Ιωάννης Μεταξάς, πέρασε στην πολιτική μέσω του στρατού, μιας και ήταν πρώην στρατηγός. Ίδρυσε το «Κόμμα των Ελευθεροφρόνων», ένα προσωποπαγές κόμμα που ήταν φιλοβασιλικό και φασιστικό. Στις εκλογές του Γενάρη του ’36 πήρε 4% και 7 έδρες. Παρόλο το μικρό του ποσοστό, ο Μεταξάς με την στήριξη των δύο μεγάλων κομμάτων της εποχής εκλέχθηκε πρωθυπουργός. Από τον Απρίλη του ’36 μάλιστα, η βουλή διέκοψε τις εργασίες της «για καλοκαίρι», και έδωσε στον Μεταξά υπερεξουσίες. Τον Αύγουστο του ’36 κάνει πραξικόπημα και εγκαθιδρύει ένα καθεστώς που είχε πολλά κοινά με τα φασιστικά καθεστώτα της Ιταλίας και της Γερμανίας, χωρίς όμως μαζική λαϊκή βάση. Εξαπολύει άγρια καταστολή της αριστεράς, των συνδικάτων και κάθε κινητοποίησης, εθνικιστική προπαγάνδα, ενώ καθιερώνει τις μαθητικές παρελάσεις κτλ. Έφτιαξε την Εθνική Οργάνωση Νεολαίας(ΕΟΝ), στα πρότυπα της Ναζιστικής νεολαίας του Χίτλερ.
Ο μόνος λόγος που ο Μεταξάς είπε το γνωστό «όχι», ήταν γιατί τα συμφέροντα της αστικής τάξης και της βασιλικής κλίκας που υπηρετούσε, ταυτίζονταν με αυτά των Συμμάχων, και σε καμιά περίπτωση γιατί ήταν κάποιου είδους «αγωνιστής». Εξάλλου αυτό φάνηκε από την συνθηκολόγηση πολλών στελεχών του καθεστώτος του με τον γερμανικό στρατό κατοχής (ο ίδιος είχε πεθάνει νωρίτερα).
________
Το χρονικό των γεγονότων
Τετάρτη 29 Απριλίου:Ξεκινάει η απεργία των καπνεργατών στη Θεσσαλονίκη. Συγκέντρωση στον κινηματογράφο «Πάνθεον» 5.000 καπνεργατών. Τις επόμενες μέρες η απεργία επεκτείνεται σε Πειραιά, Αγρίνιο, Σέρρες, Δράμα, Κομοτηνή, Ξάνθη, Νιγρίτα, Σιδηρόκαστρο, Βόλο, Δοξάτο, Λαγκαδά, Αλμυρό, Λαμία, Καρδίτσα.
Πέμπτη 30 Απριλίου: Στρατός και χωροφυλακή τίθενται σε επιφυλακή.
Παρασκευή 1 Μάη: Συγκέντρωση πρωτομαγιάς στο Άλσος Μπεχτσινάρ με 2.000 άτομα
Σάββατο 2 Μάη: Η χωροφυλακή διώχνει τις απεργιακές φρουρές από τα καπνομάγαζα. Η απεργία επεκτείνεται και σε άλλους κλάδους εργαζομένων.
Κυριακή 3 Μάη:40- 50% των εργαζομένων της πόλης βρίσκεται σε απεργία. Μπροστά στην απεργία βρίσκονται οι καπνεργάτες και οι κλωστοϋφαντουργοί. Στο Βόλο η απεργία επεκτείνεται και στους φορτοεκφορτωτές.
Δευτέρα 4 Μάη: Ξεκινούν απεργία οι εργάτες των εργοστασίων ηλεκτρισμού, οι εργάτες σιδηροβιομηχανίας και οι τροχιοδρομικοί της Θεσσαλονίκης. Ξεκινάει διαδήλωση 5.000 καπνεργατών από τα γραφεία του Πανκαπνεργατικού Σωματείου προς το τηλεγραφείο για να στείλουν τηλεγράφημα διαμαρτυρίας στην κυβέρνηση. Στον δρόμο γίνονται πάνω από 10.000. Ξεκινάνε σποραδικές συγκρούσεις με την χωροφυλακή στο Σ. Σταθμό, πλατεία Βαρδάρη, Εγνατία και Βενιζέλου. Τραυματίζεται η καπνεργάτρια Σοφία Κωνσταντινίδου. Στην Δράμα επαγγελματίες και βιοτέχνες κατεβαίνουν σε απεργία αλληλεγγύης. Στην Καβάλα οι απεργοί φτάνουν τους 10.000.
Τρίτη 5 Μάη: Κατεβαίνουν σε απεργία οι τσαγκαράδες, οι μυλεργάτες και οι φοιτητές. Οι φυματικοί κατεβαίνουν σε διαδήλωση και συγκρούονται με την αστυνομία. Συγκρούσεις των τσαγκαράδων στην πλατεία Βλάλη με τους τριεψιλίτες (Εθνική Ένωσης Ελλήνων- ΕΕΕ, παρακρατική φασιστική οργάνωση) που βοηθάνε την χωροφυλακή.
Τετάρτη 6 Μάη: Στην Ξάνθη γίνεται πανεργατική απεργία. Στο Βόλο η Παλλαϊκή Επιτροπή Αγώνα αποφασίζει τοπική γενική απεργία. Στην Ελευσίνα απεργούν τα εργοστάσια «Τιτάν» και «Ελαιουργία» και οι φορτοεκφορτωτές. Έξω από το υφαντουργείο «Τσίτση» οι εργαζόμενες, ανάμεσα τους και κορίτσια 14- 20 χρονών αποκρούουν επίθεση της χωροφυλακής που προσπαθεί να βάλει μέσα απεργοσπάστες.
Πέμπτη 7 Μάη: Πάνω από 50.000 απεργοί σε όλη την Ελλάδα. Αρχίζουν να γίνονται συλλήψεις των γυναικών και των παιδιών των απεργών.
Παρασκευή 8 Μάη: Στη Θεσσαλονίκη η απεργία είναι καθολική. Στις 11 το πρωί 5-6.000 καπνεργάτες κάνουν διαδήλωση από το Βαρδάρη ως τη Γενική Διοίκηση. Η χωροφυλακή τους απαγορεύει να πλησιάσουν και τους επιτίθεται με πεζά και έφιππα τμήματα. Διασκορπίζονται και ενώνονται με τους τσαγκαράδες. Σε άλλο σημείο της πόλης κάνουν διαδήλωση 2.500 εργάτες και εργάτριες κλωστοϋφαντουργίας. Σπάνε τον αστυνομικό κλοιό και ενώνονται με τους άλλους διαδηλωτές. Στην διασταύρωση Εγνατίας με Βασιλέως Κωνσταντίνου δέχονται άγρια επίθεση της χωροφυλακής. 300 τραυματίες και 30 συλλήψεις. Οι καμπάνες σε όλη την πόλη χτυπάνε συνέχεια (στο μεσοπόλεμο αυτό ήταν το σήμα για να κατέβουν όλοι σε κινητοποίηση). Από τις 11 το βράδυ πολλές ομοσπονδίες παίρνουν απόφαση να κατέβουν σε απεργία. Η κυβέρνηση διατάζει το στρατό να επιβάλλει την τάξη. Οι καπνεργάτες του Πειραιά κατεβαίνουν σε διαδήλωση στην Αθήνα. Ο Μεταξάς δηλώνει ότι πρέπει να προστατευτεί η αξιοπρέπεια του κράτους!
Σάββατο 9 Μάη: Από το πρωί χτυπάνε οι καμπάνες για να κατέβουν όλοι στην διαδήλωση διαμαρτυρίας για τα χτεσινά γεγονότα. Στην Θεσσαλονίκη μόνο υπάρχουν τουλάχιστον 50.000 απεργοί. Αγανακτισμένοι εργάτες, νοικοκυρές, μαθητές, φοιτητές, επαγγελματίες κατεβαίνουν στη διαδήλωση. Η χωροφυλακή έχει τοποθετήσει ένοπλους με πολιτικά και τριεψιλίτες στις ταράτσες κτιρίων στην Εγνατία. Σε κάποια στιγμή αρχίζουν να πυροβολούν με σκοπό να εκφοβίσουν τους διαδηλωτές και να διαλυθούν. Αρκετοί τραυματίες και ένας νεκρός. Οι διαδηλωτές σηκώνουν τον νεκρό και κατευθύνονται στην Εθνικής Αμύνης, στον εισαγγελέα εφετών. Μεγάλη δύναμη της χωροφυλακής έχει συγκεντρωθεί στο Ε’ Αστυνομικό Τμήμα. Επιτίθενται στους διαδηλωτές και πυροβολούν. 9 πέφτουν νεκροί και εκατοντάδες τραυματίες στην στάση Κολόμβου. Η πορεία προσπαθεί να πλησιάσει το Διοικητήριο. Σπάνε τον κλοιό της αστυνομίας και στήνουν οδοφράγματα. Στην Εγνατία, κοντά στα γραφεία του σωματείου αυτοκινητιστών σταματάει μια κλούβα με συλληφθέντες. Οι απεργοί προσπαθούν να τους απελευθερώσουν. Οι χωροφύλακες πυροβολούν και σκοτώνουν τον οδηγό Τάσο Τούση. Οι διαδηλωτές εξαγριώνονται. Τα συνθήματα που ακούγονται είναι: «Κάτω η κυβέρνηση», «Αίσχος», «Εκδίκηση». Παίρνουν το πτώμα, το βάζουν σε μια πόρτα και μπαίνει στην κεφαλή της πορείας. Είναι πάνω από 5.000. Η διαδήλωση συνεχίζει μέχρι την Τσιμισκή και μετά οι διαδηλωτές διαλύονται και κατευθύνονται προς τις γειτονιές.
Οι συγκρούσεις συνολικά κρατάνε 4 ώρες. Απολογισμός: 12 νεκροί, 32 βαριά και 250 ελαφρά τραυματίες, όλοι πολίτες. Το βράδυ, με διαταγή του στρατού απαγορεύονται οι συγκεντρώσεις και κλείνονται μέσα στα αστυνομικά τμήματα όλοι οι χωροφύλακες.
Κυριακή 10 Μάη: Γίνεται η κηδεία των νεκρών διαδηλωτών. 150.000 άτομα κατακλύζουν όλη την πόλη. Η χωροφυλακή εξακολουθεί να βρίσκεται στα τμήματα. Ο στρατός δεν χτυπάει. Μετά την κηδεία γίνεται πορεία. Περνάει από το κτίριο της Γενικής Ασφάλειας στην Εθνικής Αμύνης και λιθοβολούν την πρόσοψη. Γίνεται συγκέντρωση στην πλατεία Ελευθερίας. Στις 8:30μμ ο στρατός ανακοινώνει ότι μετά τις 10:00μμ απαγορεύεται η κυκλοφορία. Έχουν φτάσει ήδη 4 αντιτορπιλικά, μια ίλη ιππικού, και 2 τάγματα από Λάρισα, Βέροια και αλλού. Συγκροτείται διαδήλωση νέων που φτάνει τις 40.000, πηγαίνουν στο λιμάνι, μπαίνουν σε βάρκες και προσπαθούν να προσεγγίσουν τα πλοία του στρατού, να μιλήσουν με τους ναύτες και να τους προσφέρουν λουλούδια.
Δευτέρα 11 Μάη: Δεν καλείται καμία κινητοποίηση, οι ηγεσίες σταματάνε την απεργία με το επιχείρημα ότι θα δημιουργηθούν «έκτροπα» και συμβιβάζονται με τις πενιχρές αυξήσεις που υπόσχεται η κυβέρνηση. Αρχίζουν οι συλλήψεις, οι προσαγωγές και το ξύλο στα αστυνομικά τμήματα. Το κίνημα έχει προδοθεί!
Τρίτη 12 Μάη: Η τάξη επικρατεί και πάλι στην Θεσσαλονίκη. Θα ακολουθήσει τεράστια καταστολή.
Τετάρτη 13 Μάη: Καλείται γενική απεργία, που είναι μαζική, αλλά ετεροχρονισμένη. Δεν δίνει προοπτική γιατί το μέτωπο της Θεσσαλονίκης, που ήταν στην πρωτοπορία του αγώνα, έχει κλείσει.
________________
Συγκεντρωτικά στοιχεία (όσα υπάρχουν, προφανώς δεν είναι ακριβή) για τον Μάιο του ’36: 1.492 συλλήψεις, 160 φυλακίσεις, 34 εκτοπίσεις (εξορίες), 761 παραπομπές σε δίκη. Καταδικάστηκαν 283, βασανίστηκαν 438, τραυματίστηκαν από την αστυνομία 511, σκοτώθηκαν 12. Έγιναν 585 κατασχέσεις εντύπων και 135 βίαιες διαλύσεις συγκεντρώσεων.
