Πριν από μερικές μέρες, στις 6 Δεκέμβρη οργανώθηκαν διαδηλώσεις ενάντια στη δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου το 2008 από τον ειδικό φρουρό Κορκονέα. Οι διαδηλώσεις ήταν μικρές σε μέγεθος – και το πρωί και το απόγευμα. Πολλοί από τους σημερινούς μαθητές δεν ξέρουν ποιος ήταν ο Αλέξης. Το βράδυ της 6ης κυριάρχησαν για μια ακόμη φορά τα επεισόδια ανάμεσα σε αναρχικούς και μπάτσους. Μ’ αυτό τον τρόπο, μια ημερομηνία που θα μπορούσε να είναι σταθμός για το κίνημα, και να καταλήγει σε μαζικές διαδηλώσεις πολλών δεκάδων χιλιάδων καταλήγει σε μικρές πορείες καθώς οι αναρχικές ομάδες προσπαθούν να ταυτίσουν τον Αλέξη Γρηγορόπουλο με το δικό τους χώρο και τις δικές τους μεθόδους.
Τα μπάχαλα παίζουν ένα τεράστιο ρόλο στην απομαζικοποίηση των κινημάτων στην Ελλάδα καθώς αποτρέπουν τη συμμετοχή μαζικά των λαϊκών στρωμάτων που δεν καταλαβαίνουν γιατί πρέπει να πνιγούν στα δακρυγόνα επειδή μερικές δεκάδες ατόμων θέλουν να εκτονώσουν την οργή τους σε μπάχαλα και κλεφτοπόλεμο με τους μπάτσους. Πέρα από όλα αυτά, η εξέγερση της νεολαίας του Δεκέμβρη του 2008 παραμένει ένα σημαντικό γεγονός στη σύγχρονη ιστορία της χώρας. Τα συμπεράσματα απ’ αυτήν παραμένουν σημαντικά μέχρι σήμερα. Με αυτή την αφορμή αναδημοσιεύουμε άρθρο που γράφτηκε μετά το «κλείσιμο» του κινήματος το 2009
Η νεολαιίστικη εξέγερση του Δεκέμβρη ήταν μια σοβαρή προειδοποίηση για τις κυρίαρχες τάξεις διεθνώς. Μια προειδοποίηση για τις κοινωνικές αναταραχές με τις οποίες θα έρθουν αντιμέτωπες στο άμεσο μέλλον καθώς η κρίση του συστήματος βαθαίνει. Για τη νεολαία και τους εργαζόμενους όμως, τα γεγονότα του Δεκέμβρη πρέπει να αντιμετωπιστούν σαν ένα «σχολείο». Γιατί τα μαθήματα και τα συμπεράσματα που θα βγουν (ή δεν θα βγουν) από αυτό το κίνημα θα επηρεάσουν την πορεία του κινήματος και τις μάχες που βρίσκονται μπροστά μας.
Η δολοφονία του 16χρονου Γρηγορόπουλου δεν ήταν η αιτία, αλλά η αφορμή της εξέγερσης. Τα «εύφλεκτα υλικά» μαζεύονται εδώ καιρό. Είναι η συνεχής πτώση του βιοτικού επιπέδου, οι μισθοί πείνας, η ανασφάλιστη δουλειά, η ανεργία, η ιδιωτικοποίηση κάθε κοινωνικής υπηρεσίας, το αβέβαιο μέλλον της νεολαίας. Και όλα αυτά πλάι στην προκλητική συσσώρευση κερδών και τα σκάνδαλα. Βαθύτερη αιτία είναι το ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα που δεν λύνει αλλά δημιουργεί νέα κοινωνικά αδιέξοδα. Αυτή η κατάσταση που εδραιώθηκε σε συνθήκες καπιταλιστικής «ανάπτυξης», στο μέλλον θα γίνει ακόμη χειρότερη καθώς το σύστημα μπαίνει στην μεγαλύτερη κρίση από το 1929 … Νέα κινήματα, νέες εξεγέρσεις, ακόμη και επαναστάσεις βρίσκονται μπροστά μας. Για αυτό όλα τα απαραίτητα συμπεράσματα πρέπει να βγουν.
Οι αντιεξουσιαστές …
Το κίνημα του Δεκέμβρη ξέσπασε με έναν αυθόρμητο και εκρηκτικό τρόπο. Τις πρώτες μέρες τον τόνο τον έδωσε ο αναρχικός -αντιεξουσιαστικός χώρος, με το σύνθημα για γενικευμένη σύγκρουση με την αστυνομία και ότι αντιπροσωπεύει το κράτος. Σημαντικά κομμάτια του κινήματος είδαν με θετικό τρόπο ή έστω με ανοχή τα μπάχαλα των αναρχικών, ειδικά ενάντια στην αστυνομία και τις τράπεζες. Αυτό ήταν αποτέλεσμα της οργής για τη δολοφονία αλλά και της μαζεμένης δυσαρέσκειας που βρήκε τρόπο να εκφραστεί. Ένα μέρος μάλιστα της νεολαίας υιοθέτησε αυτή τη λογική και για αυτό είχαμε επιθέσεις ενάντια στις τράπεζες και τα ΜΑΤ σχεδόν σε ολόκληρη την χώρα.
… και τα όρια τους
Σύντομα όμως φάνηκαν τα όρια του αντιεξουσιαστικού χώρου. Γιατί το κίνημα γρήγορα έθεσε δυο σοβαρά ερωτήματα: «ποιους στόχους θέτουμε στον αγώνα;» και «με ποιο τρόπο θα τους πετύχουμε;». Απέναντι σε αυτά τα ερωτήματα ο αντιεξουσιαστικός χώρος δεν είχε καμία απολύτως απάντηση. Αντίθετα, τα «μπάχαλα» άρχισαν γρήγορα να βοηθούν την κυβέρνηση αντί το κίνημα. Πατώντας πάνω στις καταστροφές η κυβέρνηση προσπάθησε να ενισχύσει το φόβο κομματιών της κοινωνίας και να εμφανιστεί σαν ο σωτήρας της. Επιπλέον προσπάθησε να δικαιολογήσει την αστυνομική βία και να νομιμοποιήσει τη δράση των ακροδεξιών «αγανακτισμένων» πολιτών. Ενώ και πάλι με το ίδιο πρόσχημα θέτει σήμερα ξανά το ζήτημα του πανεπιστημιακού ασύλου. Παράλληλα τα ΜΜΕ προσπάθησαν να απομακρύνουν τη συζήτηση από την ουσία του κινήματος και να την περιορίσουν στα καμένα μαγαζιά και τις μολότοφ.
Πέρα όμως από τη λάθος μέθοδο των «μπάχαλων», οι αναρχικοί δεν πρότειναν κανέναν συγκεκριμένο στόχο για να παλέψει το κίνημα. Για το κίνημα όμως κάθε αγώνας πρέπει να επιδιώκει τη νίκη, είτε αυτή είναι μικρή είτε μεγάλη. Διαφορετικά η «εξέγερση για την εξέγερση» δεν έχει νόημα. Ο χώρος όμως των αντιεξουσιαστών στην πραγματικότητα δεν είχε συγκεκριμένους στόχους. Στην πράξη λοιπόν ο αναρχισμός απέδειξε ότι δεν μπορεί να βοηθήσει το κίνημα ακόμη και στις συνθήκες που ήταν πιο ευνοϊκές από ποτέ για τον ίδιο.
Μαζικό κίνημα
Αυτό που ταρακούνησε και απείλησε πραγματικά την κυβέρνηση ήταν το μαζικό κίνημα, οι χιλιάδες μαθητές και φοιτητές που κατέλαβαν για άλλη μια φορά σχολεία και σχολές και βγήκαν στους δρόμους. Αυτές οι χιλιάδες έθεσαν και το στόχο του αγώνα, έστω και με ένα θολό τρόπο. Είπαν «να πέσει η κυβέρνηση!», εκφράζοντας μέσα από το σύνθημα αυτό την απόρριψη της πολιτικής που εφαρμόζεται εδώ και χρόνια και την αναζήτηση μιας εναλλακτικής πολιτικής που θα βελτιώσει την καθημερινή τους ζωή. Αυτό το σύνθημα πολιτικοποίησε τον αγώνα, δείχνοντας τον πραγματικό εχθρό πίσω από τον κάθε μπάτσο. Και ήταν ένα σημαντικό προχώρημα στη συνείδηση που προκάλεσε κρύο ιδρώτα στην ελληνική άρχουσα τάξη.
Το Πανεκπαιδευτικό Μέτωπο και οι εργαζόμενοι
Η κατάσταση ήταν τέτοια που αυτός ο ψηλός στόχος, η ανατροπή τη κυβέρνησης, θα μπορούσε να έχει επιτευχθεί. Υπήρχαν όμως προϋποθέσεις για αυτό. Καταρχήν ήταν απαραίτητος ο συντονισμός μαθητών, φοιτητών και εκπαιδευτικών. Δηλαδή το χτίσιμο ενός ισχυρού πανεκπαιδευτικού μετώπου το οποίο θα διοργάνωνε καταλήψεις, διαδηλώσεις και απεργίες σε όλη την παιδεία που ούτως ή άλλως βρίσκονταν σε βρασμό. Επιπλέον απαιτούνταν η πλατιά και μαζική κινητοποίηση των εργαζομένων μέσα από γενικές απεργίες. Τέλος χρειάζονταν να δοθεί συγκεκριμένη και χειροπιαστή απάντηση στο ερώτημα ποιος θα αντικαταστήσει την ΝΔ στην κυβέρνηση. Αυτές οι προϋποθέσεις έλλειπαν από το κίνημα και εδώ υπάρχουν συγκεκριμένες αδυναμίες που πρέπει να αντιμετωπιστούν αλλά και συγκεκριμένες ευθύνες.
Οι συνδικαλιστικές ηγεσίες
Για άλλη μια φορά οι συνδικαλιστικές ηγεσίες της ΓΣΕΕ και της ΑΔΕΔΥ στάθηκαν πίσω από τις ανάγκες τους κινήματος. Αντί να κινητοποιήσουν τους εργαζόμενους, καλώντας σε Γενική Απεργία, στάθηκαν στο πλάι περιμένοντας να κοπάσει ο αγώνας. Όσο τα συνδικάτα ελέγχονται από τις δυνάμεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ τόσο το κίνημα της νεολαίας θα βρίσκει ένα μεγάλο εμπόδιο στην προσπάθειά του να ενωθεί με το κίνημα των εργαζομένων.
Η διασπαστική τακτική του ΚΚΕ
Ευθύνες όμως βαραίνουν και το ΚΚΕ. Με ευθύνη του ΚΚΕ το κίνημα ήταν διασπασμένο σχεδόν σε όλη τη διάρκεια του αγώνα. Τα Συντονιστικά Αγώνα Σχολείων, που ήταν πλήρως καπελωμένα από την ΚΝΕ, κατέβαζαν τους μαθητές σε ξεχωριστές πορείες από τους φοιτητές, τους εκπαιδευτικούς και την υπόλοιπη αριστερά. Στα πανεπιστήμια η μόνη έγνοια της ΚΝΕ ήταν επίσης πως θα καπελώσει το κίνημα ενώ στην κοινωνία το ΚΚΕ είχε ανάγει σε νούμερο ένα εχθρό το ΣΥΡΙΖΑ. Η διασπαστική αυτή στάση του ΚΚΕ αντικειμενικά αποδυνάμωσε το κίνημα και βοήθησε την κυβέρνηση. Δεν είναι τυχαίο ότι το ΚΚΕ εισέπραξε τα συγχαρητήρια του ΛΑΟΣ και της εφημερίδας «Αυριανή».
Δημοκρατία στα Συντονιστικά
Άλλη μια σοβαρή αδυναμία ήταν η έλλειψη δημοκρατίας μέσα στο κίνημα δηλαδή η αντιδημοκρατική λειτουργία των Συντονιστικών. Τα Συντονιστικά Αγώνα Σχολείων, με πρώτο αυτό της Αθήνας (ΣΑΣΑ), δεν ήταν τίποτα άλλο από μάζεμα στελεχών, μελών και επιρροών της ΚΝΕ. Οι αποφάσεις δεν παίρνονταν δημοκρατικά από τους εκπροσώπους των μαθητών. Αντίθετα γίνονταν αυτό που αποφάσιζε κάθε φορά η ηγεσία της ΚΝΕ. Ανάλογη ήταν η κατάσταση στα Συντονιστικά των Φοιτητών. Εκεί όμως το καπέλωμα έρχονταν από τα ΕΑΑΚ. Σε πολλές περιπτώσεις η διαφορετική άποψη δεν μπορούσε να ακουστεί ενώ οι αποφάσεις παίρνονταν από τους ηγετικούς των 3 συνιστωσών (ΝΑΡ, ΑΡΑΝ, ΑΡΑΣ) των ΕΑΑΚ. Για άλλη μια φορά αποδείχτηκε ότι ένα κίνημα δεν μπορεί να σχεδιάσει τα επόμενα βήματά του και να προχωρήσει μέχρι τη νίκη αν δεν είναι δημοκρατικά οργανωμένο. Δηλαδή, αν η βάση των αγωνιστών του κινήματος δεν παίζει ουσιαστικό ρόλο στη λήψη των αποφάσεων. Ο μόνος τρόπος για να γίνει αυτό, όπως το Ξ έχει εξηγήσει επανειλημμένα, είναι τα Συντονιστικά να αποτελούνται από εκλεγμένους, υπόλογους και ανακλητούς αντιπροσώπους της Γενικής Συνέλευσης κάθε σχολείου ή σχολής.
Ο ΣΥΡΙΖΑ
Ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν το μόνο κόμμα που υποστήριξε το κίνημα και έθεσε ανοιχτά το αίτημα για ανατροπή της κυβέρνησης. Για αυτό βρέθηκε στο στόχαστρο όλων των εκπροσώπων του συστήματος. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν είχε και αδυναμίες. Οι μεγαλύτερες προέρχονταν από το εσωτερικό του. Από την «ανανεωτική», δεξιά, πτέρυγα που τις πιο κρίσιμες στιγμές συντάχθηκε με την κυρίαρχη προπαγάνδα ότι δήθεν ο ΣΥΡΙΖΑ υπόθαλπε τους κουκουλοφόρους. Επιπλέον ενώ έθετε το ζήτημα της ανατροπής της κυβέρνησης ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έδωσε καθαρή απάντηση στο τι θα μπορούσε να την αντικαταστήσει. Τέλος για άλλη μια φορά φάνηκε η οργανωτική αδυναμία του ΣΥΡΙΖΑ. Δηλαδή η αδυναμία του να δράσει συγκροτημένα στη βάση του κινήματος, στις σχολές και τα σχολεία, ώστε να συμβάλλει στο παραπέρα προχώρημα του αγώνα.
Όπως εξηγήσαμε και στην αρχή, το κίνημα του Δεκέμβρη δεν είναι το τέλος του δρόμου. Οι αγώνες θα συνεχιστούν και θα δυναμώσουν. Αυτό το εγγυάται ο καπιταλισμός. Όμως σιγά, σιγά πρέπει να αρχίσουμε να μετράμε και νίκες. Και για να γίνει αυτό πρέπει να βγάλουμε συμπεράσματα από τις αδυναμίες των προηγούμενων αγώνων και να προετοιμαστούμε πολιτικά για τους αγώνες που έρχονται.
