Το δράμα της πρόσφατης συνόδου του ΟΗΕ για το Κλίμα στην Κοπεγχάγη παίχθηκε σε δύο διαφορετικές σκηνές: Η μία ήταν το συνεδριακό κέντρο ονόματι Μπέλα Σέντερ και η άλλη ήταν οι δρόμοι της δανέζικης πρωτεύουσας, όπου ακτιβιστές και αγωνιστές απ? όλο τον κόσμο συγκεντρώθηκαν για να πιέσουν τους επικεφαλής των κρατών στη λήψη των αποφάσεων τους και για να διαμαρτυρηθούν για την καταστροφική τους αδράνεια (για τις κλιματικές αλλαγές και τη Σύνοδο του ΟΗΕ βλ. αναλυτικά εφημ. Ξ. τ.328, σελ. 8-9)
Φαίνεται παράλογο, αλλά τα «μεγάλα μυαλά» του πλανήτη συζητούσαν νυχθημερόν για 15 περίπου ημέρες χωρίς να αποφασίσουν επί της ουσίας τίποτα! Παρ? όλο που όλη την προηγούμενη περίοδο καπιταλιστικές κυβερνήσεις έβρισκαν σε εξαιρετικά σύντομο χρονικό διάστημα εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ ή δολάρια (π.χ. γύρω στα 700δις. δολάρια οι ΗΠΑ και τα γνωστά 28δις. ευρώ η Ελλάδα) και τα χάριζαν στις τράπεζες για να σώσουν το σύστημα από την κατάρρευση, επιβαρύνοντας έτσι με ακόμη περισσότερα χρέη τους εργαζόμενους των χωρών τους, για το πρόβλημα της βιωσιμότητας του πλανήτη αρνήθηκαν να βάλουν το χέρι στην τσέπη. Επί της ουσίας, οι αντιπρόσωποι των 193 χωρών στην Κοπεγχάγη δε ζήταγαν να βρουν λύση για την κλιματική αλλαγή. Μοναδικός τους στόχος ήταν να προστατέψουν τα συμφέροντα τους και μάλιστα ανέξοδα.
Τα ερωτήματα στα οποία καλούνταν να δώσει απάντηση η Σύνοδος ήταν τα εξής:
1. Σε τι ποσοστό είναι διατεθειμένες οι βιομηχανικές χώρες να μειώσουν την εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου;
2. Πόσα είναι διατεθειμένες να κάνουν οι αναπτυσσόμενες χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία, ώστε να μειώσουν τις εκπομπές αερίων;
3. Πώς θα χρηματοδοτηθεί η απαιτούμενη αλλαγή πολιτικής από τις αναπτυσσόμενες χώρες με σκοπό τη μείωση της εκπομπής αερίων;
4. Πώς θα γίνει η διαχείριση αυτών των χρημάτων;
Σε όλα τα παραπάνω επίσημη απάντηση στα πλαίσια συγκεκριμένης συνθήκης με νομικές δεσμεύσεις για τα συμβαλλόμενα κράτη δεν υπήρξε. Επί της ουσίας, οι επικεφαλής των χωρών που συμμετείχαν συμφώνησαν ότι πρέπει να συνεχίσουν ? να συζητούν και τον επόμενο χρόνο. Με άλλα λόγια, οι Σύνοδος στην Κοπεγχάγη κατέληξε στο «τίποτα» και θα οδηγούνταν σε παταγώδη αποτυχία αν δεν υπήρχε η παραπάνω συμφωνία για συνέχιση των διαπραγματεύσεων.
Ας δούμε πιο αναλυτικά:
Στην τελευταία φάση της Συνόδου κι ενώ δε φαινόταν δυνατότητα κατάληξης σε μια νομικά δεσμευτική συμφωνία, οι ΗΠΑ εμφανίστηκαν πιο διαλλακτικές απ? ότι στο παρελθόν. Η υπουργός εξωτερικών Χ. Κλίντον δήλωσε ότι οι ΗΠΑ δεσμεύονται να διαθέτουν ετησίως 100δις. δολάρια ως βοήθεια προς τις αναπτυσσόμενες και φτωχές χώρες για να αντιμετωπίσουν το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής (προστασία δασών, δημιουργία μηχανισμών μειωμένης εκπομπής ρύπων κλπ.), αλλά από το ? 2020 και μετά. Την ίδια στιγμή, έθεσαν ως όρο για τα παραπάνω το ζήτημα της ίσης μεταχείρισης των ρυπογόνων χωρών ανεξάρτητα από το ιστορικό προηγούμενο των εκπομπών τους, όπως και το ζήτημα της διαφάνειας. Σύμφωνα με αυτό, όλες οι χώρες θα πρέπει να είναι έτοιμες ανά πάσα στιγμή να ελεγχθούν για τα μέτρα που έχουν πάρει ως προς την προστασία του περιβάλλοντος και τη μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Από την πλευρά της η Κίνα αντέδρασε σε κάτι τέτοιο, θεωρώντας ότι έτσι μπαίνει στο στόχαστρο η εθνική της κυριαρχία.
Η αδυναμία επίλυσης των διαφωνιών μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας ήταν και ο βασικός σκόπελος που βρήκε μπροστά της η Σύνοδος του ΟΗΕ. Αν στα παραπάνω προσθέσουμε τις αντιδράσεις 130 αναπτυσσόμενων χωρών (μεταξύ αυτών η Κίνα και η Ινδία που βρίσκονται μαζί με τις ΗΠΑ στις πρώτες θέσεις χωρών – ρυπαντών) που ζήταγαν οι πλούσιες χώρες να πληρώσουν για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, μπορούμε να καταλάβουμε γιατί η Σύνοδος δεν ήταν τίποτα παραπάνω από ένα δηλητηριώδες για τον πλανήτη θέατρο του παραλόγου ?
Καθώς στο Μπέλα Σέντερ τζόγαραν το μέλλον της γης, στους δρόμους της Κοπεγχάγης βρέθηκαν πάνω από 100 χιλιάδες ακτιβιστές που διεκδικούσαν ουσιαστική δράση για το κλίμα. Η κεντρική διαδήλωση διαμαρτυρίας στις 12/12, με την πολυφωνία, τον ριζοσπαστισμό της, την έντονη αντικαπιταλιστική διάθεση και την ποσότητα του κόσμου όρισε ένα σημείο τομής στις κινητοποιήσεις για το περιβάλλον. Πολλοί, μάλιστα, τη χαρακτήρισαν το Σιάτλ του οικολογικού κινήματος. Η διαδήλωση ήταν κατά βάση ειρηνική, με χιλιάδες ανθρώπους να ζητούν «κλιματική δικαιοσύνη», «διάσωση του πλανήτη και όχι των κερδών», προειδοποιώντας ότι «η Φύση δε συμβιβάζεται και ότι «Δεύτερος πλανήτης δεν υπάρχει». Στα πλαίσια των κινητοποιήσεων οργανώθηκε αντι-σύνοδος όπου συμμετείχαν ακτιβιστές και επιστήμονες απ? όλο τον κόσμο με σύνθημα «Ανατροπή του συστήματος, όχι του κλίματος». Στα πλαίσια της αντι-συνόδου, η γνωστή συγγραφέας και ακτιβίστρια Ναόμι Κλάιν δήλωσε χαρακτηριστικά: «Ο καπιταλισμός δεν μπορεί να λύσει τα προβλήματα που ο ίδιος δημιούργησε ?».
Μελανό σημείο των κινητοποιήσεων υπήρξε η ένταση της αστυνομικής καταστολής. Η δανέζική αστυνομία προχώρησε σε «προληπτικές συλλήψεις» χιλίων διαδηλωτών. Τους έβαλε χειροπέδες και τους ανάγκασε να μείνουν καθισμένοι στον δρόμο, μέσα στο κρύο για πάνω από έξι ώρες. Από τους χίλιους συλληφθέντες, μόνο τρεις(!) αντιμετώπισαν σε βάρος τους κατηγορίες.
Η CWI (Επιτροπή για μια εργατική διεθνή, στην οποία συμμετέχει το Ξεκίνημα) συμμετείχε ενεργά στις κινητοποιήσεις και στη διοργάνωση της αντι-συνόδου με αγωνιστές από πολλές ευρωπαϊκές χώρες, αλλά και με το σουηδικό της τμήμα R?ttvisepartiet Socialisterna (RS). Πέρα από τη συμμετοχή στις κινητοποιήσεις, η CWI μέσω του ευρωβουλευτή Τζο Χίγγινς (Σοσιαλιστικό Κόμμα Ιρλανδίας, ιρλανδικό τμήμα CWI) και της RS ξεκίνησαν καμπάνια διαμαρτυρίας ενάντια στις συλλήψεις, ασκώντας πιέσεις για άμεση απελευθέρωση των συλληφθέντων.
Το χωρίς επιτυχία τέλος της Συνόδου του ΟΗΕ, αλλά και η ένταση των κινητοποιήσεων για το Κλίμα, η κωλυσιεργία εντός του Μπέλα Σέντερ για τη λήψη της οποιαδήποτε απόφασης, αλλά και ο ενθουσιασμός και η δύναμη των διαδηλωτών, απέδειξαν με τον πιο καθαρό τρόπο ότι πράγματι «ο καπιταλισμός δεν μπορεί να δώσει λύση στα προβλήματα που ο ίδιος δημιούργησε», άρα και ότι κάθε προσπάθεια αποτροπής του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής οφείλει να καταλήγει στην ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος και να προτείνει το χτίσιμο μιας εναλλακτικής σοσιαλιστικής κοινωνίας. Μια τέτοια κοινωνία, μέσα από τον δημοκρατικό σχεδιασμό και την οργάνωση της παραγωγής μέσα από μορφές εργατικού ελέγχου και διοίκησης, με την υιοθέτηση φιλικών για το περιβάλλον μεθόδων παραγωγής θα μπορεί να διαχειριστεί το περιβαλλοντικό πρόβλημα με γνώμονα τις ανάγκες των ανθρώπων και της φύσης και όχι τα κέρδη των πολυεθνικών.
Σάββας Στρούμπος
