Γιώργος Μπαρούτας
Μέλος ΑΝΤ.ΑΡ.ΣΥ.Α.
Κείμενο του σύντροφου Γιώργου Μπαρούτα, που αντανακλά προβληματισμούς και διεργασίες που αναπτύσσονται στο χώρο της ΑΝΤΑΡΣΥΑ αυτή την περίοδο.
Σημεία της ευρύτερης συγκυρίας..
1. Η σημερινή συγκυρία χαρακτηρίζεται κυρίαρχα από την αστάθεια στο πολιτικό επίπεδο. Η αστάθεια προέκυψε από την ένταση της ταξικής πάλης τα τελευταία δυο έτη. Η έναρξη της άσκησης των μνημονιακών πολιτικών από την πλευρά του κυβερνητικού μπλοκ σήμανε την ταυτόχρονη έναρξη ταξικών συγκρούσεων με προτόγνωρη ένταση και διάρκεια.
2. Οι εξελίξεις στο πολιτικό πεδίο προέκυψαν από την ταξική αναμέτρηση των τελευταίων δύο ετών. Χωρίς τις απεργίες του Οκτώβρη του 2011 δεν θα υπήρχε η παραίτηση της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ και η μετατροπή της σε κυβέρνηση Παπαδήμου, χωρίς τις κινητοποιήσεις του Φλεβάρη 2012, το αστικό πολιτικό προσωπικό δεν θα αναγκαζόταν να πάει σε εκλογές στις 6 Μάη. Κυρίαρχο όμως ρόλο στην αποσταθεροποίηση του πολιτικού σκηνικού είχε η ανάπτυξη του κινήματος των πλατειών του Μάη – Ιούνη 2011. Βάσει του κινήματος αυτού, όχι μόνο μπορούμε να ερμηνεύσουμε ορθά το εκλογικό αποτέλεσμα της 6ης Μάη αλλά κυρίως να χαράξουμε μια μάχιμη γραμμή των μαζών για το επόμενο χρονικό διάστημα.
3. Το κίνημα των πλατειών συμπύκνωσε κυρίαρχα την αμφισβήτηση στο υπάρχον πολιτικό σύστημα από διευρυμένες κοινωνικές κατηγορίες πληττόμενες από την ασκούμενη πολιτική. Οι οπτικές γωνίες από τις οποίες έγινε αυτή η κριτική ήταν πολλές. Η "πάνω πλατεία" κινούνταν στην κατεύθυνση μιας δεξιάς πολιτικής κριτικής με εκφάνσεις που θα μπορούσαμε να πούμε ότι στο εκλογικό τοπίο συσπειρώνονταν κυρίαρχα γύρω από τον πολιτικό λόγο των Αν. Ελλήνων. Η "κάτω πλατεία" προσδιορίστηκε κυρίαρχα από δύο τάσεις: στην κριτική που περιορίστηκε στο σύστημα της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και στην αντισυστημική κριτική με αντικαπιταλιστικά χαρακτηριστικά. Η τελευταία, υποστηρίχτηκε με διαφορετικές εντάσεις από το σύνολο των οργανωμένων τάσεων και δυνάμεων της Αριστεράς.
4. Προκύπτει λοιπόν το συμπέρασμα ότι διευρυμένες λαϊκές μάζες αναζητούν εναγωνίως μια νέα αντισυστημική μαζική πολιτικοκοινωνική δύναμη, με αντίστοιχο πολιτικό λόγο και κοινωνική πρακτική.
5. Εύλογα προκύπτει το ερώτημα: πώς από την στιγμή που αποδεχόμαστε την αδυναμία έκφρασης αυτού του αντισυστημισμού από τα υπάρχοντα πολιτικά οχήματα, διαμορφώθηκε το εκλογικό αποτέλεσμα της 6ης Μάη με το ένα από τα κατατιθεμένα και δοκιμαζόμενα πολιτικά σχέδια, αυτό του ΣΥΡΙΖΑ, να ενισχύεται σε συντριπτικό βαθμό σε σχέση με τα υπόλοιπα; Η απάντηση δεν είναι δύσκολη. Οι ανυπέρβλητες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν ευρύτατες κοινωνικές κατηγορίες χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης, επομένως απαιτούν την λύση μέσω της ρήξης με την ασκούμενη πολιτική σε κινηματικό επίπεδο, ενώ επιδιώκεται παράλληλα να ανασχεθεί σε κεντρικό πολιτικό επίπεδο η υλοποίηση των μέτρων που συνοδεύουν τις ληστρικές δανειακές συμβάσεις. Η έκφραση της άμεσης ανάγκης για παύση της ασκούμενης πολιτικής βρήκε έκφραση στην επίσημη πολιτική σκηνή μέσω της "θρασείας" πρότασης για κυβέρνηση της Αριστεράς από το ΣΥΡΙΖΑ. Ο λαός πολύ απλά κατάλαβε ότι προϋπόθεση για να εκτελέσει μια οποιαδήποτε συνταγή ενάντια στις ασκούμενες πολιτικές είναι πρωτίστως να βάλει το καζάνι πάνω στη φωτιά. Το πώς θα μαγειρέψει είναι επομένως ζητούμενο και όχι δεδομένο, είθισται όμως ο μάγειρας στον οποίο έχει ανατεθεί για την ώρα η εκτέλεση να βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση..
6. Το εκλογικό αποτέλεσμα της 6ης Μάη αποτυπώνει με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο την καταστροφή που έχει υποστεί σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο η μεσαία τάξη. Η μέχρι σήμερα ασκούμενη μνημονιακή πολιτική έχει διαρρήξει σε μη αναστρέψιμο βαθμό τις σχέσεις εκπροσώπησης που κατείχαν μέχρι πρότινος τα δύο κόμματα εξουσίας με πλήθος κοινωνικών στρωμάτων, τα οποία όλο το προηγούμενο χρονικό διάστημα υπέστησαν βίαια συμπίεση των οικονομικών τους απολαβών.
7. Αντανάκλαση του βίαιου αυτού μετασχηματισμού είναι και ο αναπόφευκτος μετασχηματισμός του επίσημου πολιτικού σκηνικού. Η εντεινόμενη πόλωση μεταξύ διευρυμένων λαϊκών μαζών και μιας ελάχιστης σε σχέση με το άμεσο παρελθόν κοινωνικής κατηγορίας αποτελούμενη από ανώτερα μεσοαστικά και αστικά στρώματα οδηγεί στον – τουλάχιστον προσωρινό – περιορισμό εκείνων των πολιτικών δυνάμεων που ευελπιστούν να εκπροσωπήσουν την μεσαία τάξη με αντίστοιχο πολιτικό λόγο και πρακτική που ακολουθήθηκε πριν την επιβολή των μνημονιακών πολιτικών.
8. Η αλληλοσυσχέτιση και επιρροή των πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών δεδομένων μεταξύ των χωρών της ΕΕ οδήγησε τις δυνάμεις του κεφαλαίου στην επιβολή μνημονιακών πολιτικών στις χώρες της ευρωπεριφέρειας. Η κίνηση αυτή δεν λειτουργεί σαν "πολιορκητικός κριός" προς τις χώρες του σκληρού πυρήνα τις ΕΕ. Αντίθετα, επιδιώκεται να εναρμονιστεί – συντονιστεί η ασκούμενη πολιτική στο σύνολο των χωρών της ΕΕ, μια πολιτική έντονης λιτότητας και άρσης κεκτημένων, η οποία έχει προ πολλού ξεκινήσει να υλοποιείται στις χώρες του σκληρού πυρήνα της ευρωζώνης, με μικρότερη ταχύτητα την τελευταία δεκαετία. Πέραν επομένως των οικονομικών δεδομένων που επάγουν την ανάγκη για την υλοποίηση των μνημονιακών πολιτικών, η επιβολή των μνημονίων έρχεται για να υποβοηθήσει την εκάστοτε εθνική αστική τάξη να επιβάλει πολιτικές, οι οποίες εξαιτίας της μεγαλύτερης έντασης της ταξικής πάλης στους συγκεκριμένους κοινωνικούς σχηματισμούς σε σύγκριση με τον πυρήνα της ΕΕ, δεν θα μπορούσαν αλλιώς να υλοποιηθούν.
9. Ως γνωστόν, η πολιτική δεν έχει εργαστήρια και δοκιμαστικούς σωλήνες. Αναπόφευκτα, οι όποιες "δοκιμές" πολιτικών μπορούν να γίνουν μόνο σε κοινωνικούς σχηματισμούς, βασιζόμενες στην ορθή ταξική – από την μία ή την άλλη πλευρά – ανάγνωση της ιστορίας. Μόνο υπό αυτήν την έννοια μπορεί να γίνει αποδεκτή η έννοια του "πειραματόζωου" που προσδίδεται στην Ελλάδα. Οι δυνάμεις του κεφαλαίου αναμένουν την έκβαση της ταξικής αναμέτρησης όχι σαν απλοί παθητικοί δέκτες αλλά σαν ενεργοί συνδιαμορφωτές της, έχοντας μέχρις στιγμής την ηγεμονία σε όλα τα επίπεδα. Έχοντας σαν παραδοχή το γεγονός αυτό, το κυριότερο σημείο ασυνέχειας της ηγεμονίας τους προς το παρόν είναι η προσαρμογή και αναδιαμόρφωση του πολιτικού συστήματος με στόχο την ενσωμάτωση και την απορρόφηση των όποιων κραδασμών εμφανίζονται από το λαϊκό κίνημα.
10. Βασικότερη πτυχή της αναμέτρησης αυτής, χωρίς την αναγνώριση της οποίας υπάρχει ο κίνδυνος επανάληψης τραγικών λαθών, είναι η αδυναμίας άσκησης οικονομικής πολιτικής με βάση το κεϋνσιανό υπόδειγμα. Μέσα από αυτό το πρίσμα, οι πιθανοί μελλοντικοί πολιτικοί εκφραστές του κεϋνσιανισμού είναι καταδικασμένοι σε αποτυχία. Για αυτόν το λόγο δεν υπάρχει και χώρος για τη σοσιαλδημοκρατία, έτσι όπως τουλάχιστον την γνωρίσαμε στην Ευρώπη τις προηγούμενες δεκαετίες.
11. Το παραπάνω γεγονός δεν αποτελεί ζητούμενο αλλά δεδομένο για το σύνολο των δυνάμεων της Αριστεράς, ακόμα και αν συνειδητά κάποιοι επιμένουν να το αρνούνται. Για αυτόν το λόγο είναι υπεραπλουστευτική η αναγωγή και το βάφτισμα ως σοσιαλδημοκρατικών των δυνάμεων εκείνων, οι οποίες δεν διαθέτουν ένα ξεκάθαρο αντικαπιταλιστικό στίγμα, αλλά κινούνται στην κατεύθυνση της ακύρωσης της νεοφιλελεύθερης στρατηγικής μέσω της κατάργησης των μνημονιακών πολιτικών. Οι δυνάμεις που συνεχίζουν να κινούνται στην κατεύθυνση του αντινεοφιλελεύθερου μετώπου χωρίς αντικαπιταλιστικό στίγμα, επηρεάζονται και εμπνέονται σήμερα πολύ περισσότερο από τον "σοσιαλισμό του 21ου αιώνα της Λατινικής Αμερικής", παρά από την παραδοσιακού τύπου σοσιαλδημοκρατία που ευδοκίμησε τις τελευταίες δεκαετίες σε μια σειρά Ευρωπαϊκών κρατών.
12. Μονόδρομος για το κεφάλαιο είναι η περαιτέρω ένταση του νεοφιλελεύθερου υποδείγματος. Αυτό μεταφράζεται κυρίαρχα στην Ελλάδα και στις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ στην άρση της όποιας εναπομείνασας πολιτικής πρόνοιας και στην κατάργηση ενός πλέγματος δημοκρατικών και εργασιακών κεκτημένων και δικαιωμάτων. Για την συνέχιση της κατεύθυνσης αυτής η παραμονή των χωρών μελών στην ΟΝΕ και την ΕΕ είναι απαραίτητη. Η παραμονή άλλωστε μιας χώρας στην ΟΝΕ δεν εμπεριέχει την δυνατότητα επιλογής μεταξύ μιας μνημονιακής ή αντιμνημονιακής πολιτικής κατεύθυνσης.
13. Η ΟΝΕ από την σύστασή της μέχρι και σήμερα αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία στα χέρια των ευρωπαϊκών αστικών τάξεων. Χρησιμοποιείται κυρίαρχα ως μόνιμο μέσο αποτροπής διεκδικήσεων από τις δυνάμεις της εργασίας, ως μέσο επιβολής της οικονομικής πολιτικής των δυνάμεων του κεφαλαίου που δεν δύναται να ενσωματώσει τις οποιεσδήποτε λαϊκές διεκδικήσεις. Για αυτόν ακριβώς το λόγο το ζήτημα αυτό έχει κεντρικό ρόλο για οποιοδήποτε εναλλακτικό πρόγραμμα παρουσιάζεται από τις δυνάμεις της Αριστεράς.
14. Τίθεται λοιπόν ένα από τα πλέον ζωτικά ερωτήματα: "Οφείλουμε να χαράξουμε μια διακριτή γραμμή μεταξύ των υποστηρικτών της καταγγελίας των μνημονίων εντός της ΟΝΕ και του Ευρώ και των υποστηρικτών της καταγγελίας των μνημονίων με παράλληλη έξοδο από αυτό"; Η απάντηση, λαμβάνοντας υπόψιν τα πραγματικά δεδομένα είναι καταφατική. Ωστόσο, στο βαθμό που τόσο η μία όσο και η άλλη πλευρά δεν αρνείται την πιθανότητα ύπαρξης ενός τέτοιου σεναρίου στο άμεσο μέλλον, ακόμα και με πρωτοβουλία άλλων μελών της ΕΕ, δύναται να διερευνηθεί μια συμφωνία κατάρτισης ενός σεναρίου εξόδου από την ΟΝΕ και το Ευρώ, σενάριο το οποίο θα διασφαλίζει την συνέχεια της λειτουργίας του κράτους υπό τις συγκεκριμένες συνθήκες.
15. Ακόμα και χωρίς την αποδοχή μιας τέτοιας πιθανής συνύπαρξης, η διακριτότητα της αντι-ΟΝΕ γραμμής δεν πρέπει να μεταφραστεί στην ύπαρξη ενός διακριτού πολιτικού μορφώματος με χαρακτηριστικά ξεχωριστού εκλογικού κατεβάσματος το επόμενο χρονικό διάστημα. Όπως και στο κινηματικό έτσι και στο κεντρικό πολιτικό επίπεδο πρέπει να προσεγγιστούν με κριτικό τρόπο εκείνα τα πολιτικά οχήματα, τα οποία συναντήθηκαν με τις λαϊκές μάζες που αποσκίρτησαν από τον δικομματισμό. Το μεγάλο επίδικο του επόμενου χρονικού διαστήματος δεν θα είναι η αυτοτελής εκλογική παρουσία του αντικαπιταλιστικού ρεύματος, αλλά η διεύρυνση της δυναμικής και της επιρροής του στις λαϊκές μάζες που αποφάσισαν να κινηθούν σε αριστερή κατεύθυνση. Η διακριτότητα λοιπόν που περιγράψαμε παραπάνω σχετίζεται πολύ περισσότερο με τη διαμόρφωση ενός χώρου – μοχλού πίεσης με σαφές αντικαπιταλιστικό στίγμα απέναντι στην λογική της "υπεύθυνης" αριστεράς που θα πρέπει:
- να ασκεί κριτική, να αντιπαρατίθεται, να κεντρικοποιεί ζητήματα τα οποία βασίζονται σε μια σοσιαλδημοκρατικού τύπου ανάγνωση της συγκυρίας
- να αναδεικνύει την αντικαπιταλιστική πρόταση διεξόδου από την κρίση, πρόταση που δεν βρίσκει ακόμα απέναντί της μια πειστική εναλλακτική πρόταση από το ΣΥΡΙΖΑ
Με βάση τα παραπάνω η αντικαπιταλιστική αριστερά έχει μόνο να κερδίσει με την κριτική πολιτική στήριξη απέναντι στο ΣΥΡΙΖΑ το επόμενο χρονικό διάστημα.
16. Το γεγονός αυτό οφείλει το σύνολο των αντικαπιταλιστικών δυνάμεων να αντιληφθεί ότι θα είναι κρίσιμό τόσο λόγω της οξύτατης πόλωσης που θα υπάρξει το επόμενο χρονικό διάστημα απέναντι στις δυνάμεις που επιδιώκουν την άρση των μνημονιακών πολιτικών, όσο και εξαιτίας της δυναμικής που ενυπάρχει στο εσωτερικό των δυνάμεων αυτών. Το στοιχείο που θα επικρατήσει το επόμενο χρονικό διάστημα, θα είναι η προσπάθεια περιορισμού του μεγέθους απεύθυνσης της αριστεράς προς τα λαϊκά στρώματα. Το κρίσιμο ζητούμενο της ενότητας της αντισυστημικής αριστεράς πρέπει αναποφευκτα να προσεγγιστεί μέσα από τα υπάρχοντα πολιτικά σχέδια και μορφώματα και όχι μέσω υποθετικών καταστάσεων, οι οποίες δυστυχώς δεν ευδοκίμησαν με κυρίαρχη την ευθύνη των ισχυρότερων οργανωμένων τάσεων της αντικαπιταλιστικής αριστεράς.
Η σημασία του πολιτικού χρόνου στην σημερινή συγκυρία
17. Μια σύντομη ανάλυση πάνω στην σημασία του πολιτικού χρόνου κρίνεται στο σημείο αυτό απαραίτητη, μιας και ο προσδιορισμός του πολιτικού χρόνου ως "πυκνού" γίνεται μεν σήμερα από το σύνολο των πολιτικών δυνάμεων, χωρίς όμως να αντιλαμβανόμαστε στην πραγματική του διάσταση σε τι ευκαιρίες και δυνατότητες, χαμένες ή μη, μπορεί αυτό να μεταφράζεται. Και επιμένουμε σε αυτό μιας και κάποιες δυνάμεις της αντικαπιταλιστικής αριστεράς, αυτές που κινούνται ηγεμονικά στον χώρο αυτό τα τελευταία χρόνια, διεκδικούν να μείνουν μετεξεταστέες με αξιώσεις στο ζήτημα αυτό για πολλοστή φορά. Το στοίχημα είναι να μην συμπαρασύρουν και άλλες δυνάμεις σε μια τέτοια κατεύθυνση..
18. Σαν "πυκνό" πολιτικό χρόνο μπορούμε να ορίσουμε εκείνες τις συγκυρίες μέσα στις οποίες υπάρχουν κοινωνικές εντάσεις, συγκρούσεις, αντιπαραθέσεις αλλά και σημαντικά διακυβεύματα, τα οποία καθιστούν την πολιτική διαχείριση εξαιρετικά δύσκολη. Η τάση στις συγκυρίες αυτές είναι να διαμορφώνονται αργά ή γρήγορα αντίπαλα "στρατόπεδα", με συνεχή όξυνση της μεταξύ τους σύγκρουσης σε όλα τα επίπεδα.
19. Οι πολιτικοί χώροι που επιδιώκουν να επικαθορίσουν με τον ένα ή άλλο τρόπο τις εξελίξεις, δεν πρέπει να λαμβάνουν υπόψιν μόνο, μέσα από την "πυκνότητα" του πολιτικού χρόνου, τη διαμόρφωση των στρατόπεδων των κυρίαρχων αντίπαλων, τις κινήσεις και τις μετατοπίσεις των λαϊκών μαζών μέσα σε αυτές, αλλά θα πρέπει κυρίως να αποφεύγουν την εγγενή τάση της απλής ερμηνείας των όσων συμβαίνουν. Αντίθετα, θα πρέπει να επιδιώκεται η παρέμβαση στα τεκταινόμενα, παρά την ταχεία εξέλιξη των γεγονότων.
20. Στην ιδιαίτερη αξία του πολιτικού χρόνου για την χάραξη μιας πετυχημένης πολιτικής γραμμής πρέπει να λάβουμε υπόψιν και τις ταχύτητες με βάση τις οποίες κινείται ο αντίπαλος. Δυστυχώς, η ενσωμάτωση νέων τεχνολογικών μέσων, η χρήση των ηλεκτρονικών ΜΜΕ, αλλά κυρίως η συνειδητή συμπίεση του πολιτικού χρόνου μέσα από την αποδοχή της πρωτοκαθεδρίας του "χρόνου της αγοράς" (χρόνος βάσει του οποίου λειτουργεί η αγορά της νεοφιλελεύθερης οικονομίας) δυσχεραίνει σε τεράστιο βαθμό την δυνατότητα άσκησης αποτελεσματικών κινήσεων για το λαϊκό κίνημα και για τις πολιτικές δυνάμεις που επιδιώκουν να το αντιπροσωπεύουν. Συνεπώς, όλες οι δυνάμεις οφείλουν να είναι ευαίσθητες στο ζήτημα αυτό και με τις επιλογές τους να μην δίνουν ακόμα περισσότερα πλεονεκτήματα στον αντίπαλο.
21. Η ευαισθησία και το κριτήριο που περιγράψαμε παραπάνω απουσιάζει εντελώς από τις ηγεμονικές δυνάμεις της αντικαπιταλιστικής αριστεράς. Σε μια σειρά κρίσιμων πολιτικών επιλογών η προσέγγιση παραπέμπει στο μέλλον, χωρίς περαιτέρω εκτιμήσεις για το ποιό είναι το βάρος μιας κίνησης στην συγκεκριμένη συγκυρία και ποιό το βάρος της σε μια άλλη. Χαρακτηριστικότερα παραδείγματα, με προφανείς επιπτώσεις στη δυναμική του αντικαπιταλιστικού ρεύματος αποτελούν η διετής αναστολή το 2007 του ενωτικού εγχειρήματος της αντικαπιταλιστικής αριστεράς από την πλευρά του ΝΑΡ, και η πρόσφατη άρνηση της συνεργασίας με δυνάμεις του ΜΑΑ από το ΝΑΡ και το ΣΕΚ.
22. Ιδιαίτερο βάρος για το άμεσο μέλλον έχει και η εκτίμηση για το υπάρχον πολιτικό τοπίο από την πλευρά των αστικών πολιτικών δυνάμεων. Προκύπτει εύκολα η ορθή εκτίμηση του υπο αναδιαμόρφωση αστικού πολιτικού τοπίου. Μια σειρά από αστικές πολιτικές δυνάμεις αναζητούν λύσεις, βάσει των οποίων θα επανακτήσουν την κοινωνική και πολιτική δυναμική τους το επόμενο χρονικό διάστημα. Οι αντισυστημικές δυνάμεις οφείλουν να εκμεταλλευτούν στο έπακρο το γεγονός αυτό. Οποιαδήποτε μορφή καθυστέρησης θα συνεπάγεται τεράστιες ευθύνες, μοιραίες για το σύνολο των δυνάμεων της εργασίας.
Ο ρόλος της Αντικαπιταλιστικής Αριστεράς
23. Η παρέμβαση της αντικαπιταλιστική αριστεράς στο νέο πολιτικό τοπίο δεν θα πρέπει να θυμίζει το γνωστό ανέκδοτο με τον φιλόσοφο και τον βαρκάρη, που τόσο είχε αγαπήσει ο Μαρξ. Δυστυχώς, οι κινήσεις στις οποίες προέβη πριν και μετά τις βουλευτικές εκλογές, δείχνουν ότι κινείται υποδυόμενη τον έναν από τους δύο ρόλους των πρωταγωνιστών του ανεκδότου με απόλυτη μέχρι στιγμής επιτυχία.
24. Το κεντρικό πρόταγμα μέσω του οποίου το ΑΝΤΑΡΣΥΑ παρεμβαίνει στη σημερινή συγκυρία και συμμετείχε στις πρόσφατες εκλογές είναι το μεταβατικό πρόγραμμα διεξόδου από την κρίση. Παρά την ορθότητα των όσων αναφέρονται σε αυτό, η αδύναμια του έγκεται στην έλλειψη διαχείρισής του με την λογική προγράμματος αλλά αντίθετα με την λογική συνθημάτων. Το δυναμικό της ΑΝΤΑΡΣΥΑ δεν κατάφερε να αναλύσει πειστικά τι ακριβώς σημαίνει στην καθημερινή ζωή η παύση πληρωμών, η διαγραφή του χρέους και το σύνολο των σημείων που περιλαμβάνει η πρόταση της ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Πολύ περισσότερο, δεν κατάφερε να εκφέρει ένα μαζικό πολιτικό λόγο που να αναδεικνύει την σημασία της εξόδου από το ευρώ. Το μεταβατικό πρόγραμμα της ΑΝΤΑΡΣΥΑ δεν κατάφερε να γίνει ένας λαϊκός, κατανοητός, οδικός χάρτης εξόδου από την κρίση, αλλά εκφυλίστηκε σε εργαλείο αναπαραγωγής συνθημάτων με ελάχιστες και φωτεινές εξαιρέσεις.
25. Αναφέραμε και προηγουμένως την αναγκαιότητα στη παρούσα συγκυρία για τη ανεύρεση συμμαχιών με πολιτικές δυνάμεις που βρίσκονται σε μια κοντινή γραμμή πλεύσης με την ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Η άρνηση του ΝΑΡ και του ΣΕΚ να αποδεχτεί την συνεργασία με δυνάμεις του ΜΑΑ το προηγούμενο διάστημα, καθιστά δεδομένο το γεγονός ότι οι δυνάμεις αυτές διέβησαν το Ρουβίκωνα ως προς τον μετωπικό χαρακτήρα του εγχειρήματος. Η ανακάλυψη λόγων για την αποτυχία της συνεργασίας με τις δυνάμεις αυτές δεν εξετάζονται στο παρόν κείμενο, το οποίο επιδιώκω να κινηθεί από την αρχή μέχρι το τέλος του εντός της σφαίρας της κοινής λογικής.
26. Ενυπήρχε εδώ και ένα εύλογο χρονικό διάστημα το ερώτημα αν τα όργανα και η εν γένει λειτουργία της ΑΝΤΑΡΣΥΑ αποτελούν ουσιαστικά επικυρωτικά όργανα αποφάσεων οργανώσεων, και μάλιστα των ισχυρότερων αυτών, ή όργανα κριτικής, δημιουργίας και χάραξης πολικής κατευθυνσής και γραμμής. Η πλειονότητα του κόσμου της ΑΝΤΑΡΣΥΑ δεν ζει σε αυταπάτες. Παρόλα αυτά η μη διεξαγωγή προεκλογικού πανελλαδικού συντονιστικού σχετικά με τις συμμαχίες και την εκλογική μάχη και παράλληλα η ανακοίνωση και η ανάλυση των αποτελεσμάτων χωρίς ουδεμία συζήτηση, επαναλαμβάνουν λάθη, τα οποία γίνονται απόλυτα συνειδητά από τις ίδιες δυνάμεις που αναφέραμε προηγουμένως, καθώς και με κομμάτια οργανώσεων που αμφιταλαντεύονται μεταξύ της συνέχισης της αυτόνομης παρουσίας τους ή μιας μελλοντικής συγχώνευσης με κοινό παρονομαστή τον αριστερισμό. Συγχώνευση ή άθροιση η οποία πρωτίστως δεν ενδιαφέρει το δυναμικό της ΑΝΤΑΡΣΥΑ και δευτερευόντως πιθανόν επαληθεύσει το γεγονός ότι οι αθροίσεις ενίοτε οδηγούν και σε αφαίρεση δυνάμεων..Ας ληφθεί επιτέλους υπόψιν ότι η υπομονή των μελών απέναντι στην πολιτική αλαζονεία συγκεκριμέων πολιτικών οργανώσεων της ΑΝΤΑΡΣΥΑ εξαντλείται.
27. Οι μεθοδεύσεις αυτές πρέπει ωστόσο να αποτελέσουν αιτία για να αλλάξει η πορεία της ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Αυτό δεν μπορεί να γίνει με την παραμονή ή συγκατοίκηση σε οργανώσεις οι οποίες ακολουθούν μια εμφανώς αναντίστοιχη σε σχέση με τις απαιτήσεις των καιρών πολιτική κατεύθυνση. Μια κατεύθυνση εσωστρέφειας, η οποία αποτυπώνεται σε εγχειρήματα όπως αυτό του νέου κομμουνιστικού φορέα. Οι πολιτικές οργανώσεις και τα μεμονωμένα πολιτικά πρόσωπα τα οποία βρίσκονται εκτός μιας τέτοιας κατεύθυνσης, πρέπει να αναλάβουν τις συλλογικές και προσωπικές τους ευθύνες, λαμβάνοντας τις απαραίτητες πρωτοβουλίες από μέρους τους.
28. Μια τέτοια κίνηση οφείλει να τοποθετηθεί ενάντια σε μια μετάλλαξη της ΑΝΤΑΡΣΥΑ από ένα αντικαπιταλιστικό μέτωπο με κεντρική επιδίωξη του την εκφορά ενός μαζικού αντικαπιταλιστικού λόγου και την συσπείρωση γύρω από αυτό ευρύτερων πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων σε ένα πολιτικό μέτωπο της επαναστατικής αριστεράς του καθαρού λόγου και δυστυχώς της μηδενικής κοινωνικής απεύθυνσης και πρακτικής.
29. Η κίνηση αυτή οφείλει σε πρώτο χρόνο να περιλαμβάνει οργανώσεις και ανένταχτο δυναμικό της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, το οποίο με ευθύνες από όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές – σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό – ενεπλάκη σε αντιπαραθέσεις, οι οποίες ευνόησαν τελικά την ενίσχυση του αριστερισμού στο εσωτερικό της ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Σε δεύτερο χρόνο, οι δυνάμεις αυτές οφείλουν να αναπροσαρμόσουν την πολιτική κατεύθυνση της ΑΝΤΑΡΣΥΑ σε συντονισμό με τις δυνάμεις της κριτικής από αντικαπιταλιστική σκοπιά απέναντι στο εγχείρημα του ΣΥΡΙΖΑ.
30. Συνήθως, η ανάγνωση μιας συγκυρίας όπως η τωρινή καταλήγει σε μια απλή ταξινόμηση των πολιτικοκοινωνικών δυνάμεων που κινούνται μέσα σε αυτήν σε συν-διαχειριστικές – δυνάμεις ενσωμάτωσης από τη μία και αντι-καπιταλιστικές από την άλλη. Παρά τη σημασία αυτής της διάκρισης, ιδιαίτερα στο πολιτικό επίπεδο, η διάκριση αυτή καταλήγει πολλές φορές να χρησιμοποιείται για να χαραχτεί μια αμυντική τακτική περιχαράκωσης. Αντίθετα, η ανάγνωση της συγκυρίας θα πρέπει να κινείται στην κατεύθυνση της συγκρότησης διευρυμένων μετώπων, πολιτικών πρωτοβουλιών, συνδικαλιστικών συμμαχιών κοκ, έχοντας πλήρη επίγνωση των συσχετισμών, των κινδύνων και των δυνατοτήτων που προκύπτουν. Κυρίαρχα όμως, στο βαθμό που εκτιμάται ότι η συγκυρία είναι ευνοϊκή, βάσει της έντασης της ταξικής πάλης σε όλα τα επίπεδα, η αντικαπιταλιστική αριστερά οφείλει να ανασυντάξει τις δυνάμεις της. Η ανασύνταξη των δυνάμεων της οφείλει να κινείται στην πλαγιοκόπηση και παρέμβαση στις λαϊκές μάζες που κινητοποιούνται σε πολλαπλά επίπεδα, υποδηλώνοντας την αναζήτηση ενός αντισυστημικού πολιτικού λόγου και μιας αντίστοιχης κοινωνικής πρακτικής, τόσο στο κεντρικό πολιτικό σκηνικό όσο βέβαια και στις κινηματικές διαδικασίες. Με κανέναν τρόπο δεν θα ανασυνταχθούν επιτυχώς οι δυνάμεις της αντικαπιταλιστικής αριστεράς, βασιζόμενες στην – παλαιάς κοπής – μέθοδο της αυτοεξαπάτησης, του ανοίγματος δηλαδή σε πολιτικοκοινωνικούς χώρους, οι οποίοι δεν αντανακλούν με κανέναν τρόπο την πραγματική ποιότητα και ποσότητα των μετατοπίσεων διευρυμένων κοινωνικών στρωμάτων οι οποίες λαμβάνουν χώρα.
31. Βάσει της ανάλυσης της συγκυρίας υπάρχει μια προσέγγιση που αντιλαμβάνεται μεν την αναγκαιότητα για παρέμβαση στον κόσμο που στήριξε ΣΥΡΙΖΑ, την εντοπίζει όμως αποκλειστικά και μόνο στο κοινωνικό πεδίο. Η προσέγγιση αυτή, ενώ ορθά αντιλαμβάνεται την ανάγκη για παρέμβαση στο δυναμικό αυτό, δυσκολεύεται να αντιληφθεί στα πραγματικά του μεγέθη την αξία της παρέμβασης αυτή τη στιγμή στο κεντρικό πολιτικό επίπεδο. Η εκφορά ενός μάχιμου και γειωμένου πολιτικού λόγου που θα πλαγιοκοπεί τις ευρύτερες μάζες που αποσκίρτησαν από τον δικομματισμό και στήριξαν αριστερά μπορεί να γίνει επιτυχώς μόνο αν συνδυαστεί η παρέμβαση στους κοινωνικούς χώρους με αυτήν σε κεντρικό πολιτικό επίπεδο σε αντίστοιχη κατεύθυνση.
32. Μια τέτοιου τύπου τακτική δεν μπορεί και δεν πρέπει να βασιστεί, δεδομένης της τωρινής κατάστασης, στην ένταξη στις γραμμές του ΣΥΡΙΖΑ. Κυρίαρχα πρέπει να αναδεικνύεται η λογική της συσσώρευσης δυνάμεων δίπλα του, δυνάμεων που με κριτικό τρόπο θα οριοθετούνται απέναντι σε λάθος επιλογές και θα στηρίζουν όσες κινούνται σε σωστή – ριζοσπαστική για το λαϊκό κίνημα – κατεύθυνση.
33. Οι δυνάμεις της αντικαπιταλιστικής αριστεράς οφείλουν να πρωτοστατήσουν στο μέτωπο ενάντια στον φασισμό, με το σύνολο των πολιτικών δυνάμεων της αριστεράς μέσα σε αυτό, ακόμα με αστικές πολιτικές δυνάμεις αν αυτό είναι εφικτό. Η μάχη αυτή θα πρέπει να διεξαχθεί σε όλα τα επίπεδα.
34. Παράλληλα, η αντικαπιταλιστική αριστερά θα πρέπει να διδαχθεί από τα εγχειρήματα παρέμβασης της αντισυστημικής αριστεράς έτσι όπως αυτά προσπαθούν να προχωρήσουν σε μια σειρά κοινωνικών χώρων (γειτονιές, εργασιακοί χώροι κοκ). Μέσα στους κοινωνικούς χώρους και ιδιαίτερα στις γειτονιές, οι δυνάμεις αυτές θα πρέπει να επιδιώξουν να εκπροσωπήσουν την πολλαπλότητα των αναγκών στη σημερινή εποχή για τις λαϊκές μάζες. Μια τέτοια αντισυστημική πολιτική δύναμη θα πρέπει να συντονίζει και να διαμορφώνει ένα σύνολο δράσεων οι οποίες θα μπορούν να αφορούν την υπεράσπιση της απρόσκοπτης παροχής κοινωνικών αγαθών όπως το ρεύμα σε κάθε σπίτι και γειτονιά, την αντιμετώπιση της φασιστικής απειλής, την συζήτηση και την επεξεργασία των πολιτικών θέσεων για κεντρικά ή επιμέρους ζητήματα και θα εκτείνονται στο σύνολο των δράσεων και ζητημάτων που αναδεικνύονται από την συγκυρία.
35. Η αντικαπιταλιστική αριστερά οφείλει να προσεγγίσει το αντισυστημικό ρεύμα σε πανευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο, όχι μόνο σε επίπεδο πολιτικού λόγου αλλά και σε επίπεδο συγκεκριμένων πρωτοβουλιών. Δείχνει περισσότερο από ποτέ εφικτό, και συγχρόνως απαραίτητο, να διεξαχθεί στην Ελλάδα το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα μια πρώτη συνάντηση κινημάτων και οργανώσεων που είτε προσδιορίζονται είτε αυτοπροσδιορίζονται σε μια τέτοια κατεύθυνση. Μια τέτοια κίνηση οφείλει να γίνει σε αντιπαράθεση με τον καλοκαιρινό ανταγωνισμό των κάμπινγκ των οργανώσεων, και θα έχει πολλαπλάσια προωθητικά αποτελέσματα σε σχέση με αυτά.
36. Με βάση τα παραπάνω, οι συντρόφισσες και οι σύντροφοι οι οποίοι αντιλαμβάνονται με αντίστοιχο τρόπο τις απαιτήσεις των καιρών οφείλουν να ανοίξουν το διάλογο για την αλλαγή της γραμμής πλεύσης της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, η οποία θα κινείται στην κατεύθυνση της ώσμωσης με το δυναμικό που έχει αποσκιρτήσει από τον δικομματισμό με αριστερή κατεύθυνση τόσο στα κοινωνικά μέτωπα όσο και σε κεντρικό πολιτικό επίπεδο. Στο δεύτερο επίπεδο αυτό θα πρέπει να αποτυπώνεται σε εκλογικό και όχι μόνο επίπεδο με την παροχή κριτικής πολιτικής στήριξης στο ΣΥΡΙΖΑ. Στις επερχόμενες συνελεύσεις της ΑΝΤΑΡΣΥΑ μια τέτοια τοποθέτηση θα πρέπει να επιδιωχθεί να κατατεθεί οργανωμένα από τους διάφορους πιθανούς υποστηρικτές της. Παράλληλα θα πρέπει να προτάσσεται η αναγκαιότητα η ΑΝΤΑΡΣΥΑ να τοποθετηθεί στο νέο τοπίο σαν χώρος – μοχλός πίεσης απέναντι σε σοσιαλδημοκρατικού τύπου αυταπάτες που μπορεί να αναπαράγονται από το ΣΥΡΙΖΑ. Η παροχή κριτικής πολιτικής στήριξης σε εκλογικό επίπεδο δεν θα πρέπει να μεταφράζεται σε τοποθέτηση υποψήφιων βουλευτών από την ΑΝΤΑΡΣΥΑ στα ψηφοδέλτια του ΣΥΡΙΖΑ. Αυτό όμως που θα μπορούσε να τεθεί, είναι η τοποθέτηση σε εκλέξιμη θέση κεντρικών εκλογικών περιφερειών ήδη υποψήφιων βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ που απηχούν έναν αντισυστημικό πολιτικό λόγο από αντικαπιταλιστική σκοπιά, έτσι όπως περιγράφηκε στο παρόν κείμενο. Παράλληλα, το δυναμικό αυτό – και μακάρι αυτό να απηχεί το σύνολο της ΑΝΤΑΡΣΥΑ – θα πρέπει συντονισμένα να τοποθετείται επί των κινήσεων που πρέπει να γίνουν το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα από τις δυνάμεις της Αριστεράς, έχοντας υπόψιν την κεντρικότητα του ζητήματος της ΟΝΕ και του ευρώ.
37. Το άνοιγμα του διαλόγου θα μπορούσε να γίνει με την συνδιαμόρφωση και κατάθεση κειμένου, το οποίο θα πρέπει να αποτυπώνει κοινά αποδεκτές θέσεις για τη συγκυρία, κοινές εκτιμήσεις για το επόμενο χρονικό διάστημα, κοινές θέσεις κριτικής για τα μέχρι σήμερα πεπραγμένα της ΑΝΤΑΡΣΥΑ και του σύνολου των οργανώσεων που παρεμβαίνουν μέχρι σήμερα στο ΑΝΤΑΡΣΥΑ.
38. Το δυναμικό που κινείται σε αυτήν την κατεύθυνση οφείλει επίσης να βαδίσει δίπλα σε εκείνες τις δυνάμεις που αποχώρησαν, βάσει μιας αριστερής ριζοσπαστικής κριτικής από το ΣΥΡΙΖΑ ένα προηγούμενο χρονικό διάστημα και απογοητεύτηκαν από το κλείσιμο κάθε δυνατότητας συνεργασίας από μέρος των δυνάμεων της ΑΝΤΑΡΣΥΑ.
39. Τελευταίο, αλλά εξίσου σημαντικό, ο χώρος αυτός οφείλει να συναντήσει το απογοητευμένο από τη σεκταριστική πολιτική του ΚΚΕ δυναμικό, δυναμικό το οποίο θα συνεισφέρει συντριπτικά στην ενίσχυση της ριζοσπαστικοποίησης της πολιτικής γραμμής του ΣΥΡΙΖΑ το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα. Κάτι τέτοιο θα είναι εφικτό στο βαθμό που θα είναι απαλλαγμένο από την ασφυκτική πολιτική περιχαράκωσης και παράλληλα θα ενισχύεται από την τοποθέτηση του μεταβατικού προγράμματος διεξόδου από την κρίση στο προσκήνιο.
40. Οι κινήσεις αυτές είναι προφανές ότι θα πρέπει να συνδυάζονται όχι μόνο με την συστηματική κινηματική παρουσία το επόμενο χρονικό διάστημα αλλά και με την επιδίωξη της δημιουργίας κινηματικών γεγονότων.
41. Η νέα συγκυρία απαιτεί πολλαπλάσια καθήκοντα σε συλλογικό αλλά και ατομικό επίπεδο. Εκτιμώ ότι η κατεύθυνση που περιγράφω μπορεί να συνεισφέρει στην υπόθεση της υπεράσπισης των λαϊκών συμφερόντων στο σήμερα και να ωθήσει τις δυνάμεις της εργασίας σε ακόμα πιο αποφασιστικές και ριζοσπαστικές μάχες στο αύριο. Με περίσσια ορμή, με αυτοκριτική διάθεση για όλα αυτά που ένα προηγούμενο χρονικό διάστημα μας πλήγωσαν, μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις νέες προκλήσεις.
