Συνδιάσκεψη Internationalist Standpoint: Διεθνείς Προοπτικές – Ο πόλεμος στην Ουκρανία

Μεταξύ 11 και 15 Φεβρουαρίου πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα η πρώτη διεθνής συνδιάσκεψη της πρωτοβουλίας Internationalist Standpoint. Αυτές τις μέρες θα δημοσιεύουμε τα κείμενα που συζητήθηκαν και συμφωνήθηκαν στη συνδιάσκεψη. Το πρώτο κείμενο, για τις παγκόσμιες προοπτικές γράφτηκε την περίοδο Νοέμβρη-Δεκέμβρη 2022. Παρόλο που τα στοιχεία που παρατίθενται αφορούν εκείνη την περίοδο, δεν έγινε προσπάθεια να επικαιροποιηθεί, ώστε να μην αλλοιωθεί ο χαρακτήρας του αρχικού κειμένου. Εξάλλου, η κύρια έμφαση του κειμένου είναι οι διεργασίες που βρίσκονται σε εξέλιξη. 

Μετά το κείμενο των διεθνών προοπτικών, θα δημοσιευθεί επίσης ένας αριθμός ψηφισμάτων που συμφωνήθηκαν από τη συνδιάσκεψη. Αυτά αφορούν: 

α) τα συμπεράσματα από τις διασπάσεις της CWI και της ISA, 

β) το περιβάλλον και 

γ) τους αγώνες του φεμινιστικού και ΛΟΑΤ κινήματος.

Το πρώτο κείμενο, οι παγκόσμιες προοπτικές, θα δημοσιευτεί σε 4 τμήματα (όπως τα αντίστοιχα μέρη του κειμένου) ως ακολούθως: 

1. Μια εποχή κρίσης και τεράστιας αστάθειας (μπορείτε να το διαβάσετε εδώ) 
2. Ο πόλεμος στην Ουκρανία
3. Γεωπολιτικοί Ανταγωνισμοί 
4. Καθήκοντα 

Σήμερα δημοσιεύουμε το δεύτερο μέρος του κειμένου των διεθνών προοπτικών, που αφορά τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Μέρος ΙΙ.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία

1. Ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν είναι ένας συνηθισμένος πόλεμος. Αποτελεί σημείο καμπής που αναδιαμορφώνει τις διεθνείς σχέσεις και ωθεί τους παγκόσμιους ανταγωνισμούς σε νέα όξυνση. Ο πόλεμος αυτός δεν είναι συγκρίσιμος με άλλους πολέμους μετά τον 2ο ΠΠ (2ο Παγκόσμιο Πόλεμο) όσον αφορά τον αριθμό των νεκρών και την καταστροφή που προκαλεί. Αν πάμε πίσω στη δεκαετία του 1960, στον πόλεμο του Βιετνάμ είχαμε 3.000.000 νεκρούς (από αυτούς βέβαια μόνο 58.000 ήταν Αμερικανοί στρατιώτες). Αν δούμε τον πόλεμο στο Ιράκ το 2003, ο αριθμός των νεκρών κατά κοινή ομολογία κυμαίνεται γύρω στο 1 εκατομμύριο (έως 1.220.580 σύμφωνα με την ORB International και μεταξύ 392.979 και 942.636 σύμφωνα με το The Lancet). Στον πόλεμο στην Ουκρανία, ο αριθμός των νεκρών (χωρίς να υπολογίζονται οι τραυματίες) μέχρι στιγμής μετριέται σε δεκάδες (κι όχι εκατοντάδες) χιλιάδες από την κάθε πλευρά, σύμφωνα με τους (φουσκωμένους φυσικά) ισχυρισμούς των εμπόλεμων μερών για τις απώλειες της άλλης πλευράς. Οι απώλειες αυτές, είναι φυσικά τραγικές και εγκληματικές, αλλά δεν συγκρίνονται με τις εκατοντάδες χιλιάδες και τα εκατομμύρια των προηγούμενων πολέμων. Πρέπει βέβαια, αναφορικά με τον τελικό απολογισμό, να δούμε πόσο θα διαρκέσει ο πόλεμος και ποιος θα είναι ο τελικός αριθμός των θυμάτων. 
2. Η οργή λοιπόν των Δυτικών δυνάμεων γι’ αυτό τον πόλεμο δεν έχει να κάνει με ανθρωπιστικούς λόγους, ούτε με τη δικαιοσύνη ή δημοκρατικές ευαισθησίες κ.λπ., παρά μόνο με το γεγονός ότι η χώρα-στόχος της ρωσικής επίθεσης είναι μια από τους στενούς και αφοσιωμένους συμμάχους τους. Το Internationalist Standpoint καταδικάζει την ιμπεριαλιστική εισβολή της Ρωσίας αλλά ταυτόχρονα και τις πολιτικές που εφαρμόζει η Δύση και προκαλούν τη Ρωσία, καθώς και την υποκρισία της Δύσης που είναι εξοργιστική. Η Δύση είναι αποφασισμένη να προσπαθήσει να πετύχει μια νίκη εναντίον της Ρωσίας με οποιοδήποτε ανθρώπινο κόστος. 
3. Το Internationalist Standpoint έχει δημοσιεύσει  πολλά άρθρα για το θέμα του πολέμου, προσπαθώντας να καλύψει όσο το δυνατόν περισσότερες οπτικές γωνίες, θεωρητικές, προγραμματικές και όσον αφορά τις προοπτικές. Έχουμε επίσης δημοσιεύσει άρθρα από άλλα τροτσκιστικά ρεύματα, προκειμένου να ενθαρρύνουμε μια συντροφική συζήτηση μεταξύ διαφορετικών οργανώσεων. Θα χρειαζόταν πολύς χρόνος και χώρος για να επαναλάβουμε εδώ λεπτομερώς την ανάλυσή μας για τις προοπτικές και τα μεταβατικά αιτήματα. Επομένως, προτρέπουμε τους/τις συντρόφους/ισσες και τους/τις αναγνώστες/ριες μας να στραφούν στα κύρια άρθρα που δημοσιεύσαμε σε όλη την προηγούμενη περίοδο (συγκεντρωμένα εδώ).

Η Αντικαπιταλιστική (και Τροτσκιστική) Αριστερά διχασμένη 

4. Το βασικό ζήτημα που είναι απαραίτητο να αναλυθεί σε αυτό το κείμενο, είναι μια περίληψη της θέσης μας για τον πόλεμο, στο πλαίσιο της συζήτησης που διεξάγεται διεθνώς. Η Αντικαπιταλιστική Αριστερά είναι διαιρεμένη στα τρία στο θέμα του πολέμου. Σε γενικές γραμμές υπάρχει ένα στρατόπεδο «υπέρ της Ουκρανίας», ένα στρατόπεδο «υπέρ της Ρωσίας» και ένα τμήμα που αρνείται να υποστηρίξει τον ένα ή τον άλλο από τους πολέμους, αντιτιθέμενο τόσο στη ρωσική εισβολή όσο και στη συμμαχία Ζελένσκι-ΝΑΤΟ. Το Internationalist Standpoint ανήκει στο τρίτο στρατόπεδο. 
5. Το Internationalist Standpoint: 

• Τοποθετείται ενάντια και στα δύο ιμπεριαλιστικά στρατόπεδα, αυτά του ΝΑΤΟ και της Ρωσίας, ενάντια τόσο στη ρωσική όσο και στην ουκρανική κυβέρνηση. 
• Υπερασπίζεται τα δικαιώματα της ρωσικής εργατικής τάξης και της νεολαίας. 
• Υπερασπίζεται τα δικαιώματα των Ουκρανών εργατών και της νεολαίας.  
• Υπερασπίζεται τα δικαιώματα των καταπιεσμένων μειονοτήτων και πιο ειδικά το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των Ρωσόφωνων πληθυσμών στην Ανατολική Ουκρανία. 
• Υποστηρίζει την αποχώρηση του ρωσικού στρατού από την Ουκρανία. 
• Υποστηρίζει τον τερματισμό της επέκτασης του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά, είναι υπέρ της διάλυσης τόσο του ΝΑΤΟ όσο και της CSTO (Collective Security Treaty Organization – ο «Οργανισμός της Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας» μεταξύ της Ρωσίας και των συμμάχων της στην Κεντρική Ασία)
• Αγωνίζεται για τη διάδοση μιας ταξικής, διεθνιστικής προσέγγισης ανάμεσα στους εργαζόμενους, τόσο στη Ρωσία όσο και στην Ουκρανία, ενάντια στον καπιταλισμό και στις δύο χώρες και για μια σοσιαλιστική προοπτική – που είναι η μόνη που μπορεί να δώσει λύση σε αυτή τη σύγκρουση, που είναι άλυτη σε καπιταλιστική βάση.

6. Υπάρχουν πολλά στοιχεία που χαρακτηρίζουν αυτόν τον πόλεμο, αλλά το κυρίαρχο είναι ότι πρόκειται για μια σύγκρουση μεταξύ του ΝΑΤΟ από τη μια πλευρά και της Ρωσίας από την άλλη – με άλλα λόγια μια σύγκρουση ανάμεσα σε ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Αποτελεί μέρος της ευρύτερης σύγκρουσης της Δύσης με τις νέες ανερχόμενες δυνάμεις στην Ασία, ιδιαίτερα την Κίνα –η οποία βρίσκεται σε συμμαχία με τη Ρωσία– για την παγκόσμια κυριαρχία. 
7. Όπως συμβαίνει πάντα, η ρεφορμιστική Αριστερά (στις διάφορες αποχρώσεις της) στη Δύση συνθηκολογεί με την άρχουσα τάξη της και έτσι υποστηρίζει πλήρως την Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένου του εξοπλισμού της, για να πολεμήσει τη Ρωσία. Η Αντικαπιταλιστική Αριστερά, ωστόσο, έχει καθήκον να μην υποκύπτει στις πιέσεις του ιμπεριαλισμού ή της άρχουσας τάξης, ή ακόμα και της «κοινής γνώμης». Έχει καθήκον να μην παίρνει θέση υπέρ οποιουδήποτε ιμπεριαλισμού. 
8. Κάποιες οργανώσεις της τροτσκιστικής Αριστεράς έχουν πάρει θέση υπέρ της Ουκρανίας, υποστηρίζοντας ότι στην ουσία πρόκειται για πόλεμο ενός αδύναμου νεοαποικιακού έθνους εναντίον μιας επιτιθέμενης ιμπεριαλιστικής δύναμης. Αυτή η θέση χάνει την ουσία σχετικά με το κυρίαρχο στοιχείο όσον αφορά τον χαρακτήρα του πολέμου, ο οποίος είναι κατά κύριο λόγο μια ενδοϊμπεριαλιστική σύγκρουση στο ουκρανικό έδαφος. Δυστυχώς, οι ίδιες οργανώσεις δεν έχουν τίποτα να πουν για τα δικαιώματα της καταπιεσμένης ρωσικής μειονότητας στην Ανατολική Ουκρανία, η οποία βρίσκεται σε πόλεμο με την ουκρανική κυβέρνηση από το 2014, διεκδικώντας το δικαίωμά της στην αυτοδιάθεση. 
9. Ένα άλλο τμήμα της αντικαπιταλιστικής Αριστεράς (ιδιαίτερα από τη σταλινική/μαοϊκή παράδοση) και του τροτσκιστικού χώρου παίρνει φιλορωσική θέση, στη βάση ότι οι πραγματικοί σφαγείς του πλανήτη είναι οι δυτικοί ιμπεριαλιστές – οι ΗΠΑ και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί τους. Το ότι η Δύση είναι μακράν η μεγαλύτερη ιμπεριαλιστική δύναμη και απειλή για τα δικαιώματα των ανθρώπων στον πλανήτη είναι απολύτως σωστό, αλλά αυτό δεν πρέπει να οδηγήσει σε υποτίμηση των κινδύνων που αντιπροσωπεύουν άλλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Δεν υπάρχει μόνο ένας ιμπεριαλισμός, αλλά διαφορετικά επίπεδα ιμπεριαλιστικής επιθετικότητας και ιμπεριαλιστικών δυνάμεων. Ο ρωσικός καπιταλισμός είναι ιμπεριαλιστικός: παρεμβαίνοντας στρατιωτικά σε πολλά μέρη του κόσμου (ιδιαίτερα στην κεντρική Ασία και τη Μέση Ανατολή), επενδύοντας κεφάλαια στο εξωτερικό, εξάγοντας χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία για κερδοσκοπία και έχοντας υψηλό ποσοστό εξαγωγών προς το ΑΕΠ (547,74 δισ. δολάρια εξαγωγές σε σχέση με 1,776 τρις δολάρια ΑΕΠ, δηλαδή πάνω από 30%). Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία είναι μια ωμή ιμπεριαλιστική κίνηση και δεν μπορεί να υποστηριχθεί υπό οποιεσδήποτε συνθήκες. 
10. Ταυτόχρονα το καθεστώς του Ζελένσκι είναι ένα αντιδραστικό καθεστώς, που όχι μόνο εφαρμόζει νεοφιλελεύθερες πολιτικές αλλά επιτίθεται στα δημοκρατικά και συνδικαλιστικά δικαιώματα, δίνει κάλυψη στις μεγαλύτερες, οπλισμένες σαν αστακούς, νεοναζιστικές οργανώσεις της Ευρώπης, καταστέλλει ωμά τα δημοκρατικά και πολιτιστικά δικαιώματα των Ρώσων (το 30% του πληθυσμού της Ουκρανίας είναι ρωσόφωνοι) και άλλων μειονοτήτων (Ρουμάνων, Ούγγρων κ.λπ.) και εξαπολύει έναν γενικευμένο πόλεμο εναντίον των ανατολικών επαρχιών Λουγκάνσκ και Ντονέσκ (με πληθυσμό περίπου 5 εκατομμυρίων) αρνούμενο το δικαίωμά τους στην αυτοδιάθεση. 

Από θέση αρχής 

11. Η Μαρξιστική Αριστερά πρέπει να διασφαλίσει ότι ποτέ δεν θα καταλήξει να υποστηρίζει ένα αντιδραστικό ιμπεριαλιστικό στρατόπεδο εναντίον ενός άλλου, με βάση το ότι ο ένας ιμπεριαλισμός είναι ισχυρότερος ή ασθενέστερος από τον άλλο. Ούτε μπορούμε να δεχτούμε την υποκρισία της Δύσης που δικαιολογεί τους επιθετικούς της πολέμους στη βάση, υποτίθεται, της εκπροσώπησης της δημοκρατίας και της ελευθερίας έναντι του αυταρχισμού των εχθρών της. 
12. Η Αντικαπιταλιστική Αριστερά δεν είναι σήμερα σε θέση να αλλάξει την πορεία των γεγονότων, αλλά είναι πολύ σημαντικό να πάρει μια θέση αρχής με στόχο για νη δημιουργήσει συνειδήσεις και να εκπαιδεύσει τα στελέχη της να παρέμβουν στο μαζικό κίνημα χτίζοντας τις δυνάμεις της. Έχει καθήκον να πάρει μια ανεξάρτητη, ταξική, επαναστατική θέση (όπως παρουσιάστηκε παραπάνω) για να δείξει πώς θα έλυνε το πρόβλημα του πολέμου και του εθνικισμού αν ήταν μια δύναμη αρκετά ισχυρή για να αμφισβητήσει την εξουσία. 
13. Αυτό θα μπορούσε να το πετύχει παλεύοντας ταυτόχρονα για την ανατροπή του αντιδραστικού καθεστώτος του Πούτιν, για την ανατροπή του αντιδραστικού καθεστώτος του Ζελένσκι, για το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των ανατολικών επαρχιών και για μια σοσιαλιστική ομοσπονδία των τριών μερών και της ευρύτερης περιοχής. Οι θέσεις και οι τακτικές που εφάρμοσαν οι Μπολσεβίκοι το 1917, οι οποίοι εκμεταλλεύτηκαν τις συνθήκες που δημιούργησε ο 1^ος Παγκόσμιος Πόλεμος για να ανατρέψουν τον καπιταλισμό και να οικοδομήσουν το πρώτο εργατικό κράτος στην ιστορία, είναι πολύ επίκαιρες σήμερα. Όπως και το σύνθημα του Καρλ Λίμπκνεχτ το 1914 ότι «ο κύριος εχθρός είναι στην ίδια μας τη χώρα». 
14. Για την επαναστατική Αριστερά στη Δύση και παγκόσμια τα καθήκοντα είναι:

• Να αγωνιστεί για το τέλος του πολέμου και ενάντια και στις δύο εμπόλεμες άρχουσες τάξεις. 
• Να αντιταχθεί στην Ρωσική εισβολή, αλλά και να κάνει εκστρατεία ενάντια στις πολιτικές των δυτικών κυβερνήσεων. 
• Να αντιταχθεί στον εξοπλισμό της Ουκρανίας από τη Δύση (η οποία το κάνει για να διεξάγει το δικό της ιμπεριαλιστικό πόλεμο ενάντια στη Ρωσία). 
• Να υποστηρίξει τους Ρώσους και Ουκρανούς εργάτες και τη νεολαία στη βάση μιας ανεξάρτητης, ταξικής, διεθνιστικής θέσης. 
• Να αποκαλύψει την υποκρισία της Δύσης, τον ρατσισμό της εναντίον οτιδήποτε είναι ρωσικό,  καθώς και την υποκρισία της στο θέμα των προσφύγων (παρέχοντας υποστήριξη μόνο στους πρόσφυγες από την Ουκρανία, ενώ κρατά όλους τους άλλους έξω από την «Ευρώπη-φρούριο»). 
• Να αποκαλύψει το γεγονός ότι οι δυτικές κυβερνήσεις υποχρεώνουν τους λαούς του πλανήτη να πληρώσουν τις πολεμικές τους εκστρατείες, περνώντας ένα χειμώνα χωρίς επαρκή καύσιμα, με μεγάλες αυξήσεις στις τιμές της ενέργειας και του ηλεκτρικού ρεύματος, με ψηλό πληθωρισμό και μια νέα οικονομική ύφεση, με καλπάζουσα εξαθλίωση και πείνα και, φυσικά, θυσιάζοντας για άλλη μια φορά το περιβάλλον στο βωμό των πολεμικών τους σχεδίων. 

Δεν διαφαίνεται τέλος του πολέμου στον ορίζοντα 

15. Όσον αφορά τον ίδιο τον πόλεμο και τις προοπτικές του, αυτό που είναι σαφές είναι ότι αυτός ο πόλεμος δεν πρόκειται να λύσει κανένα από τα υπάρχοντα προβλήματα. Δεν υπάρχει καμία βάση για να εκτιμηθεί ότι μπορεί να τελειώσει στο προβλεπτό μέλλον. Ούτε η Ρωσία ούτε το ΝΑΤΟ μπορούν να αποδεχτούν την περίπτωση ήττας και η Ουκρανία δεν πρόκειται υπογράψει καμία συμφωνία που θα παραδώσει στη Ρωσία τεράστιες εκτάσεις γης που σήμερα βρίσκονται υπό ρωσική κατοχή. 
16. Μια ματιά σε μερικά από τα υπάρχοντα εθνικά προβλήματα στον πλανήτη δίνει μια ιδέα για το πώς το «ουκρανικό ζήτημα» θα μπορούσε να καταλήξει σε αδιέξοδο: το Παλαιστινιακό ζήτημα, το ζήτημα της Βόρειας Ιρλανδίας, το Κυπριακό πρόβλημα και η ελληνοτουρκική σύγκρουση, το Ναγκόρνο Καραμπάχ, το Κοσσυφοπέδιο, είναι μόνο μερικά παραδείγματα εθνικών προβλημάτων που υπάρχουν και παραμένουν άλυτα εδώ και δεκαετίες. Ο καπιταλισμός δεν μπορεί να βρει λύσεις στα εθνικά προβλήματα στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων, λόγω της ανταγωνιστικής φύσης των διαφορετικών κυρίαρχων τάξεων. Έτσι, η λύση τέτοιων εθνικών προβλημάτων μπορεί να νοηθεί μόνο σε συνδυασμό με τον αγώνα για την ανατροπή του καπιταλισμού και τη δημιουργία μιας σοσιαλιστικής ομοσπονδίας των χωρών που εμπλέκονται στις συγκρούσεις, και των ευρύτερων περιοχών γύρω από αυτές. Η επίλυση του εκρηκτικού προβλήματος των εθνοτήτων στην τσαρική αυτοκρατορία, μετά την Οκτωβριανή επανάσταση, δείχνει πως μόνο η μαρξιστική-μπολσεβίκικη προσέγγιση μπορεί να λύσει τις εθνικές αντιθέσεις και να θέσει τις βάσεις για μια αδελφική σχέση μεταξύ εθνών και εθνοτήτων. Αυτή η παράδοση καταστράφηκε φυσικά από τον Σταλινισμό.  
17. Είναι καθαρό ότι το καθεστώς του Πούτιν έκανε μια σειρά από πολύ σοβαρές λανθασμένες εκτιμήσεις στην αρχή του πολέμου, νομίζοντας ότι θα έκανε έναν περίπατο και θα έριχνε την κυβέρνηση Ζελένσκι μέσα σε λίγες μέρες. Υποτίμησε την ουκρανική αντίσταση, μάλλον στήριξε υπερβολικές ελπίδες στην υποστήριξη της Ρωσόφωνης μειονότητας και σίγουρα υποτίμησε την αποφασιστικότητα της Δύσης να «δώσει ένα μάθημα στον Πούτιν», δηλαδή να αρπάξει την ευκαιρία για να αποδυναμώσει τη Ρωσία για μια ολόκληρη ιστορική εποχή. Στην πρώτη φάση του πολέμου η Ρωσία υπέστη πολύ βαριές απώλειες γύρω από το Κίεβο και αναγκάστηκε να αλλάξει τακτική, επικεντρώνοντας την προσοχή της στα ανατολικά και νοτιοανατολικά· αλλά και πάλι αιφνιδιάστηκε από την ουκρανική αντεπίθεση του Σεπτεμβρίου 2022. Σαν αποτέλεσμα, ο ρωσικός στρατός έχασε τεράστιες εκτάσεις στα βόρεια, στην περιοχή του Χάρκοβο και στα νότια, γύρω από τη Χερσώνα – πιθανότατα μια έκταση περίπου 15.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, δηλαδή πάνω από το μισό μέγεθος του Βελγίου. Αλλά η Ρωσία εξακολουθεί να κατέχει τεράστια εδάφη, περίπου στο μέγεθος της Πορτογαλίας και επιπλέον έχει προχωρήσει στην επιστράτευση τουλάχιστον 300.000 κληρωτών. 
18. Την προηγούμενη περίοδο, η Δύση ακολούθησε μια πολιτική επαναλαμβανόμενων προκλήσεων εναντίον της Ρωσίας. Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, το ΝΑΤΟ επεκτάθηκε προς τα Ανατολικά, σε χώρες του πρώην σοβιετικού μπλοκ (14 συνολικά), παρά τη δέσμευση του Αμερικανού προέδρου Ρίγκαν στον Γκορμπατσόφ ότι το ΝΑΤΟ δεν θα επεκτεινόταν προς τα Ανατολικά. Στη συνέχεια προσπάθησαν να εντάξουν και την Ουκρανία στο ΝΑΤΟ, χωρίς να καταλαβαίνουν (ή καταλαβαίνοντας αλλά θέλοντας να προκαλέσουν) ότι με αυτόν τον τρόπο διαπερνούσαν «κόκκινες γραμμές» (για τη Ρωσία). Τέλος, υποστήριξαν πλήρως την ουκρανική κυβέρνηση στον πόλεμο που διεξήγαγε εναντίον των περιοχών Λουγκάνσκ και Ντονέτσκ μετά το 2014. Όπλισαν και εκπαίδευσαν τον ουκρανικό στρατό (και τα ναζιστικά αποσπάσματα που ενσωματώθηκαν στον ουκρανικό στρατό), σαν να υπήρχε περίπτωση να μην αντιδράσει η Ρωσία. Αυτό είτε ήταν αφέλεια της Δύσης είτε συνειδητή πρόκληση προς τη Ρωσία. 
19. Αυτό δεν ήταν το μόνο παράδειγμα «κακών υπολογισμών» εκ μέρους της Δύσης. Με το ξεκίνημα του πολέμου, η Δύση πίστευε ότι θα μπορούσε να απομονώσει τη Ρωσία και να γονατίσει το καθεστώς Πούτιν, ακόμη και να προκαλέσει κοινωνική αναταραχή στη Ρωσία για να ανατρέψει το καθεστώς. Τα σχέδια αυτά αποδείχθηκαν εκτός πραγματικότητας. Ουσιαστικά η Ρωσία απομονώθηκε από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη (με εσωτερικές αντιπαραθέσεις για το θέμα και στις δύο) και από τους παραδοσιακά στενούς συμμάχους της Δύσης, όπως η Αυστραλία, η Ιαπωνία, ο Καναδάς, η Ν. Κορέα και η Ταϊβάν. Όμως καμία χώρα της Λατινικής Αμερικής δεν προσχώρησε στις κυρώσεις κατά της Ρωσίας όπως και καμία χώρα της Αφρικής, εκτός από το Μαρόκο. Το ίδιο ισχύει και για τις χώρες που αντιπροσωπεύουν τη συντριπτική πλειοψηφία των πληθυσμών της Ασίας – Κίνα, Ινδία, Ινδονησία, Πακιστάν, για να αναφέρουμε μόνο τις μεγαλύτερες, έμειναν στην άκρη. Οι δεσμοί μεταξύ Κίνας και Ρωσίας, που ενισχύθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες, αποδείχθηκαν ανθεκτικοί – ήταν αφελές εκ μέρους της Δύσης να ελπίζει ότι θα μπορούσε να τους σπάσει. 
20. Μετά την ουκρανική επίθεση του Σεπτεμβρίου 2022, ο χαρακτήρας του πολέμου αλλάζει. Βλέποντας την αποφασιστικότητα της Δύσης να προμηθεύσει όπλα και την ικανότητα του ουκρανικού στρατού να προκαλέσει σοβαρές ζημιές στη ρωσική πλευρά, η τελευταία στρέφεται πλέον σε έναν ουσιαστικά αμυντικό πόλεμο (αυτό μπορεί να αλλάξει στο μέλλον ανάλογα με τα γεγονότα). Δηλαδή, η Ρωσία δεν στοχεύει πια στην κατάληψη νέων εδαφών, αλλά κυρίως στην υπεράσπιση όσων έχει ήδη κατακτήσει. Το ρωσικό καθεστώς έχει προχωρήσει σε δημοψηφίσματα σε 4 περιοχές –Λουγκάνσκ, Ντονέτσκ, Ζαπορίζια και Χερσώνα– τα οποία δηλώνουν την ένταξή τους στη ρωσική ομοσπονδία. Τα δημοψηφίσματα αυτά ήταν μια φάρσα, δεν μπορούν να ληφθούν σοβαρά υπόψη, αλλά ο Πούτιν θα υπερασπιστεί τα νεοαποκτηθέντα εδάφη του με όλα τα μέσα. Έχει απειλήσει ακόμη και με τη χρήση πυρηνικών όπλων, αλλά δεν νομίζουμε ότι αυτό πρέπει να ληφθεί κυριολεκτικά υπόψη – οι πυρηνικές επιθέσεις θα προκαλούσαν αντίποινα από τη Δύση και αυτό θα μπορούσε να κλιμακωθεί σε έναν νέο παγκόσμιο πόλεμο, πυρηνικού χαρακτήρα, που εξακολουθούμε να υποστηρίζουμε ότι δεν είναι μια ρεαλιστική πιθανότητα, διότι θα σήμαινε την αμοιβαία καταστροφή όλων των εμπλεκόμενων πλευρών. 
21. Είναι αδύνατο να προβλέψουμε πώς θα εξελιχθεί ο πόλεμος το επόμενο διάστημα και μετά τον βαρύ ουκρανικό χειμώνα – αλλά, δεν μπορεί να αναμένεται «λύση» στη σύγκρουση. Ο μόνος τρόπος για να σταματήσει, πρακτικά, η παρούσα αιματοχυσία είναι να κολλήσουν οι εμπόλεμοι στα χαρακώματά τους και να μην μπορούν να κάνουν καμία σοβαρή πρόοδο ο ένας εναντίον του άλλου. Αν αυτό συνεχιστεί για παρατεταμένο χρονικό διάστημα, τότε και οι δύο πλευρές θα αποδεχθούν de facto την πραγματικότητα της κατάστασης και θα περιμένουν μόνο ευκαιρίες στο μέλλον για να δουν αν θα βρουν ανοίγματα ή αδύναμα σημεία που θα επιτρέψουν μικρές προόδους. Η πιθανότητα «στασιμότητας» του πολέμου το επόμενο διάστημα είναι σοβαρή, δεδομένου ότι η Ρωσία αναμένεται να μετατρέψει τον πόλεμο σε έναν κατά βάση αμυντικό πόλεμο. 
22. Προτού διαμορφωθεί αυτό το σενάριο, θα πρέπει να περιμένουμε μια ακόμη μεγάλη προσπάθεια από τη Δύση να εξοπλίσει τον ουκρανικό στρατό για μια ακόμη μεγάλη αντεπίθεση. Εάν αυτή η επίθεση είναι επιτυχής, κάτι που φαίνεται να έχει μικρές πιθανότητες αλλά δεν μπορεί να αποκλειστεί, τότε ο πόλεμος θα συνεχιστεί με πλήρη ισχύ και ποταμούς αίματος. Ο διακηρυγμένος στόχος του καθεστώτος Ζελένσκι είναι να πάρει πίσω όλα τα κατεχόμενα από τη Ρωσία εδάφη, συμπεριλαμβανομένης της Κριμαίας. Αυτό δεν φαίνεται καθόλου ρεαλιστικό. Αλλά τίποτα δεν μπορεί να ειπωθεί με βεβαιότητα. Οι προοπτικές θα είναι πιο ξεκάθαρες μόνο προς το καλοκαίρι του 2023, μετά την ουκρανική αντεπίθεση. 

Επιπτώσεις στο περιβάλλον 

23. Ο πόλεμος σήμαινε ότι κάθε σοβαρή συζήτηση για το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή έχει εγκαταλειφθεί. Η COP 27 που πραγματοποιήθηκε στην Αίγυπτο το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Νοεμβρίου 2022 ήταν μια ακόμη πλήρης αποτυχία. Ακολουθεί την αποτυχία της COP26, η οποία υποτίθεται ότι θα αποτελούσε ορόσημο. Όλοι οι στόχοι κάθε είδους, που είχαν τεθεί από τις προηγούμενες διασκέψεις COP, όσο μη ικανοποιητικοί και αν ήταν, εγκαταλείφθηκαν ολοκληρωτικά. Ως αποτέλεσμα της ενεργειακής κρίσης που επιδεινώθηκε από τον πόλεμο –για την ακρίβεια, κυρίως από τις κυρώσεις της Δύσης κατά της Ρωσίας– εγκαταλείφθηκε κάθε προσπάθεια περιορισμού της χρήσης ορυκτών καυσίμων. Οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO₂) αυξήθηκαν και ήταν υψηλότερες από ποτέ το 2022, ενώ το ίδιο ισχύει και για το μεθάνιο (περίπου 30 φορές πιο επικίνδυνο για την υπερθέρμανση του πλανήτη από το CO₂). Υπό την «ηγεσία» της Δύσης, ολόκληρος ο πλανήτης επιστρέφει όχι μόνο στο πετρέλαιο και το φυσικό αέριο αλλά και στον άνθρακα, το χειρότερο ορυκτό καύσιμο, την ίδια στιγμή που ανακαλύπτει εκ νέου την «πυρηνική ενέργεια», ονομάζοντάς την «πράσινη»!
24. Οι περισσότεροι περιβαλλοντολόγοι έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο αγώνας για τον περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας στους 1,5^ο Κελσίου (δηλαδή, η μέση θερμοκρασία του πλανήτη να μην αυξηθεί περισσότερο από 1,5^ο Κελσίου σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή), που συμφωνήθηκε στη συνάντηση του Παρισιού το 2015, έχει χαθεί. Πιστεύουν ότι όπως έχουν τα πράγματα, η μάχη για μέγιστη αύξηση της θερμοκρασίας στους 2^οC έχει επίσης χαθεί και οδεύουμε προς μια αύξηση της θερμοκρασίας κατά 2,5^οC ή 2,8^οC. Αυτό φυσικά θα είναι καταστροφικό για άπειρες ζωές και γι’ αυτό που ονομάζουμε «πολιτισμό» στον πλανήτη. Τον Νοέμβριο, το λιώσιμο των πάγων των Ιμαλαΐων οδήγησε στις πιο σοβαρές πλημμύρες στο Πακιστάν, προκαλώντας τον θάνατο 1.700 ανθρώπων και την αναγκαστική μετακίνηση 33 εκατομμυρίων! Η ξηρασία, από την άλλη πλευρά, προκαλεί διατροφικές κρίσεις που επηρεάζουν δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους στην Αφρική. Τον Αύγουστο του 2022, εκτιμήθηκε ότι πάνω από 66 εκατομμύρια αντιμετώπισαν συνθήκες λιμού στην Ανατολική και Νότια Αφρική. Η Διεθνής Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού (ICRC) αναφέρει ότι, μόνο στην Αφρική, 346 εκατομμύρια άνθρωποι βρέθηκαν αντιμέτωποι με επισιτιστική κρίση το 2022.
25. Οι συνθήκες αυτές θα επιδεινωθούν τα επόμενα χρόνια και δεκαετίες και για όσο καιρό θα επικρατεί ο καπιταλισμός. Αν συνεχιστούν οι σημερινές τάσεις, έως και δύο δισεκατομμύρια άνθρωποι θα γίνουν περιβαλλοντικοί πρόσφυγες και η μαζική μετανάστευση θα δημιουργήσει συνθήκες κόλασης, από τις οποίες ούτε οι πλούσιες βιομηχανικές χώρες δεν θα μπορέσουν να ξεφύγουν. Ακόμη και μέσα στην ίδια τη Β. Αμερική θα υπάρξουν μεταναστευτικά κύματα – ο Ν. Ρουμπίνι εκτιμά ότι μέχρι και ο μισός πληθυσμός των ΗΠΑ θα πρέπει να μεταναστεύσει λόγω της ανόδου της στάθμης της θάλασσας και της ξηρασίας. 
26. Η λύση της περιβαλλοντικής κρίσης απαιτεί παγκόσμιο συντονισμό – πρόκειται για ένα πρόβλημα που είναι απλά αδύνατο να λυθεί σε εθνική ή ακόμη και σε ηπειρωτική βάση. Αυτός ο παγκόσμιος συντονισμός είναι ακριβώς αυτό που είναι αδύνατο να συμβεί στα πλαίσια του καπιταλισμού. Κι αυτό ισχύει σήμερα περισσότερο από ποτέ άλλοτε, γιατί οι παγκόσμιοι ανταγωνισμοί βρίσκονται στο υψηλότερο επίπεδο από τις χειρότερες στιγμές του 1^ου Ψυχρού Πολέμου, μεταξύ Δύσης και Σοβιετικής Ένωσης. Ο καπιταλισμός θα ωθήσει την κλιματική κρίση στα όριά της και πέρα από αυτά. Μόνο στη βάση του σοσιαλισμού και της εργατικής δημοκρατίας μπορεί να αναχαιτιστεί σταδιακά η κλιματική κρίση.