Η απόσυρση του βιβλίου της ιστορίας της ΣΤ΄ δημοτικού αμέσως μετά τις εκλογές, προκάλεσε έντονη συζήτηση, όπως άλλωστε και το ίδιο το βιβλίο όλο το προηγούμενο διάστημα. Ακόμη και ο αρχιεπίσκοπος από το νοσοκομείο στο Μαϊάμι έσπευσε να συγχαρεί την κυβέρνηση για την απόσυρσή του. Συνολικά, το ζήτημα του πως διδάσκεται η ιστορία στα σχολεία, απασχόλησε τον τελευταίο καιρό, όχι μόνο τα προεκλογικά και μετεκλογικά πάνελ, αλλά και μεγάλο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας που ανησυχεί ειλικρινά για το αν η διδασκαλία της ιστορίας είναι αντικειμενική. Ταυτόχρονα όμως αποτέλεσε μια πρώτης τάξης ευκαιρία για τους εθνικιστές να ξεδιπλώσουν τα ρατσιστικά τους (και ανιστόρητα) «επιχειρήματα» σε σχέση με την «ανθελληνικότητα» της εκπαίδευσης.
Η πραγματικότητα βέβαια, είναι ότι η ελληνική εκπαίδευση, όχι μόνο δεν έχει να παρουσιάσει δείγματα αντικειμενικότητας, αλλά πάσχει από το ακριβώς αντίθετο: την προβολή του πόσο «αδικημένοι» είναι οι Έλληνες από τους γείτονές τους (και κυρίως την Τουρκία), και ταυτόχρονα των αρνητικών στοιχείων, της επιθετικότητας, του «μίσους» που τρέφουν για την Ελλάδα οι γειτονικοί λαοί.
Και βέβαια θα ήταν αδύνατο να περιμένουμε πραγματικά αντικειμενική διδασκαλία της ιστορίας από τα σχολεία ενός συστήματος που δεν υπηρετεί ούτε την πραγματική μόρφωση, ούτε την αντικειμενική έρευνα, αλλά τα συμφέροντα των λίγων. Με βάση αυτά τα συμφέροντα εξ’ άλλου καθορίζεται όχι μόνο η χρηματοδότηση της παιδείας, που βρίσκεται στον πάτο του μ.ο. των χωρών του ΟΟΣΑ, σε αντίθεση με τις αντίστοιχες δαπάνες για εξοπλισμούς, αλλά και το τι μαθαίνουμε στα σχολεία και τα πανεπιστήμια ως «ιστορική αλήθεια».
Χαρακτηριστικό ως προς την κατάσταση που επικρατεί στα ελληνικά σχολεία είναι το άρθρο που δημοσίευσε η Ελευθεροτυπία στις 4/10/07, σύμφωνα με το οποίο, μαθητές ελληνικού γυμνασίου στην Τουρκία, θεωρούν ότι «οι βόμβες προκαλούν κακό γιατί με αυτές σκοτώνονται οι άνθρωποι, αλλά είναι και καλές, διότι με αυτές κερδίζουμε τον πόλεμο, με αυτές εμείς νικάμε και πεθαίνουν οι άλλοι». Αν αυτά τα λένε Έλληνες μαθητές στην Τουρκία, παρά την συμβίωση με τους Τούρκους συνομήλικούς τους, τότε μπορούμε να φανταστούμε ποια είναι η κατάσταση στην ίδια μας τη χώρα…
Όσο για το βιβλίο που αποσύρθηκε κάτω από την πίεση των διάφορων εθνικιστικών κύκλων (βλ. εκκλησία, Καρατζαφέρης, Παπαθεμελής, κλπ), παρά τα όσα ισχυρίζονται οι επικριτές του, είναι δύσκολο να το χαρακτηρίσουμε «υπερβολικά προοδευτικό», ακόμη και με τα μέχρι στιγμής δεδομένα της ελληνικής εκπαίδευσης.
Για παράδειγμα, το βιβλίο περιγράφει την καταστροφή της Σμύρνης ως «συνωστισμό» των Ελλήνων στο λιμάνι της, γεγονός που φυσικά είναι προβληματικό. Δεν μπαίνει όμως στον κόπο να διατυπώσει το απλούστερο ερώτημα, που θα ενοχλούσε τους διάφορους εθνικιστές πολύ περισσότερο από την παραπάνω έκφραση: Τι δουλειά είχε ο ελληνικός στρατός στο Σαγγάριο; Ιστορική αλήθεια είναι μόνο η καταστροφή της Σμύρνης από τον τουρκικό στρατό; Η ελληνική εισβολή στη Μ. Ασία που προηγήθηκε ήταν κάποιου είδους απελευθερωτική εκστρατεία;
Ωστόσο, η κατάσταση αυτή δεν αποτελεί αποκλειστικά ελληνικό φαινόμενο. Στην Ιαπωνία για παράδειγμα, στα σχολικά βιβλία ιστορίας δεν υπάρχει κουβέντα για τα εγκλήματα του ιαπωνικού στρατού στον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο, γεγονός που προκάλεσε σημαντικές κινητοποιήσεις στην ίδια τη χώρα. «Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των «γυναικών αναψυχής», των εκατοντάδων χιλιάδων γυναικών-θυμάτων του συστήματος σεξουαλικής δουλείας που ο ιαπωνικός στρατός είχε επιβάλει στις χώρες που κατακτούσε (Κορέα, Ταϊβάν, Φιλιππίνες, Κίνα, Ινδονησία, Αν. Τιμόρ, Μαλαισία). Ύστερα από πολύχρονη μάχη των γυναικών που επέζησαν και των υποστηρικτών τους, τα σχολικά βιβλία περιέλαβαν το 1997 κάποιες πρώτες αναφορές στο αποσιωπημένο έγκλημα. Οι αντιδράσεις που ξεσηκώθηκαν από εθνικιστικούς κύκλους, κυβερνητικούς και μη, υπήρξαν τόσο έντονες ώστε τα επόμενα χρόνια τα νέα βιβλία «λησμόνησαν» και πάλι το μαρτύριο των «γυναικών αναψυχής» Ελευθεροτυπία, 6/5/07.
Για να ξαναγυρίσουμε όμως στο θέμα του συγκεκριμένου βιβλίου, μεγάλη συζήτηση έχει προκαλέσει και το ζήτημα του «κρυφού σχολειού», του οποίου την «αδιαφιλονίκητη ύπαρξη» προσπαθεί να υπερασπιστεί η εκκλησία μέχρι και σήμερα, προσπαθώντας να τονίσει από τη μια την καταπίεση των Ελλήνων από τις τουρκικές αρχές, και από την άλλη το ρόλο της ίδιας της εκκλησίας στην εκπαίδευση τους. Καλύτερα όμως να αφήσουμε να μιλήσει πάνω στο θέμα ένας ιστορικός αποδεκτός από το κατεστημένο, τα βιβλία του οποίου διδάσκονται στη φιλοσοφική σχολή. Ο Κωνσταντίνος Παπαρηγόπουλος, στην «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους»:
«…στα τέλη περίπου του 16ου αι. τοποθετήθηκε ο μύθος για το Κρυφό Σχολειό. Ότι πρόκειται για μύθο αποδεικνύεται βασικά από το γεγονός ότι “δεν υπάρχει καμιά ιστορική μαρτυρία που να βεβαιώνει την ύπαρξη κρυφού σχολειού” όπως υποστήριξε ο Γιάννης Βλαχογιάννης. Αν το κρυφό σχολειό είχε γίνει για κάποια περίοδο πραγματικότητα, σε περιορισμένη έστω έκταση, δεν συνέτρεχε κανένας λόγος η σχετική μαρτυρία ή μαρτυρίες να μείνουν σκόπιμα στην αφάνεια. Θα έπρεπε αντίθετα ένα τέτοιο τεκμήριο ζωτικότητας της φυλής και της εθνικής συνειδήσεως – σύμφωνα με την ερμηνεία που θα του δώσουν κατά κανόνα οι μεταγενέστεροι – να εξαρθεί με κάθε τρόπο. …Την έσχατη όμως αυτή υπόθεση έρχεται να αναιρέσει μια άλλη αδιαφιλονίκητη λογική παρατήρηση: Για ποιο λόγο ο Τούρκος να ενοχληθεί από την ύπαρξη σχολείων;»
Ένα είναι σίγουρο. Η επιστροφή του παλιού βιβλίου ιστορίας στην ΣΤ΄ δημοτικού, -που είχε αντικατασταθεί ως μη ικανοποιητικό- δε θα κλείσει το ζήτημα. Αντίθετα με κάθε ευκαιρία η ακροδεξιά πτέρυγα θα ψάχνει αφορμές για να προβάλει τις σκοταδιστικές της απόψεις.
Ηλέκτρα Κλείτσα
————————-
