Σωστά σημειώθηκε ως «παλινωδία της κυβέρνησης» η κατάργηση του Υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής τον Ιούλη του ’19 και η επανίδρυσή του τον Γενάρη του ’20. Αλλά δεν ισχύει το ίδιο με τις κεντρικές πολιτικές της επιλογές για την διαχείριση του μεταναστευτικού – προσφυγικού ζητήματος. Παραμένουν σταθερά «προβλέψιμες» -χαρακτηρισμός που αρέσει πολύ στον Κ. Μητσοτάκη… Και μια από αυτές είναι η «στρατιωτικοποίηση» των συνόρων.
Έτσι, μετά την ψήφιση του Ν.4636/2019, με πρόσθετη νομοθετική ρύθμιση τον Δεκέμβρη, νομοθέτησε και συγκρότησε τον ΕΝΦΕΣ (Ενιαίος Φορέας Επιτήρησης Συνόρων). Μεταξύ των αρμοδιοτήτων του είναι:
«η λήψη μέτρων για την ενίσχυση της επιτήρησης και ασφάλειας των συνόρων, η διεξαγωγή επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης στο βορειοανατολικό Αιγαίο, η διενέργεια ελέγχων των θαλάσσιων και χερσαίων συνόρων και η συνεργασία με αρμόδιες υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), τρίτων χωρών και διεθνών οργανισμών για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση δράσεων αναφορικά με την προστασία των συνόρων και την αντιμετώπιση της παράνομης μετανάστευσης».1
Θα στελεχωθεί από προσωπικό των Υπ. Εθνικής Αμύνης, Προστασίας του Πολίτη και Ναυτιλίας & Νησιωτικής Πολιτικής, ενώ συνολικά δρομολογούνται οι προσλήψεις 1.200 συνοριακών φρουρών. Θα έχει εν λευκώ εξουσιοδότηση για απευθείας συμβάσεις για την απόκτηση επανδρωμένων ή μη, πλωτών, χερσαίων και εναέριων μέσων. Θα διοικείται από τον Εθνικό Συντονιστή, υφ. Άμυνας Αλκ. Στεφανή, και θα λογοδοτεί απευθείας στον πρωθυπουργό Κ. Μητσοτάκη.
Πίσω όμως από αυτή τη νέα οργανωτική δομή υπάρχει μια πολύ παλιά και δοκιμασμένη επιλογή του ευρωπαϊκού και του διεθνούς κατεστημένου, με απολύτως μετρήσιμα αποτελέσματα και συνέπειες.
«Κάγκελα» παντού…
Την εποχή που γκρεμίστηκε το εμβληματικό τείχος του Βερολίνου το 1989, «σκληρά» συνοριακά τείχη υπήρχαν σε περίπου δεκαπέντε περιοχές στον κόσμο. Σήμερα έχουν ξεπεράσει τις εβδομήντα2. Την τελευταία 5ετία, χώρες όπως η Αυστρία, η Βουλγαρία, η Εσθονία, η Ουγγαρία, η Μ. Βρετανία, η Κένυα, η Τυνησία, το Εκουαδόρ, το Πακιστάν, η Σαουδική Αραβία κα, ανακοίνωσαν εργασίες ανέγερσης συνοριακών τειχών. Πέρα από τους περιφερειακούς ανταγωνισμούς και την αποσταθεροποίηση που κρύβονται πίσω από αυτή την τάση, ένας ακόμα βασικός παράγοντας είναι η προσπάθεια να κρατηθούν εκτός πρόσφυγες και μετανάστες.
Σε έναν κόσμο, όπου σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ, πάνω από 70 εκ. άνθρωποι αναζητούν καταφύγιο λόγω πολέμων, διώξεων, συγκρούσεων ή άλλων καταστροφών, η στρατιωτικοποίηση των συνόρων είναι η πιο mainstream επιλογή των αστικών τάξεων. Και δεν φείδονται μέσων… Ηλεκτρικοί φράχτες, σύρματα ξυραφιών, ελικόπτερα, drones, πύργοι ελέγχου, συστήματα της πιο σύγχρονης τεχνολογίας με κάμερες, ραντάρ κάτω από το έδαφος κτλ. Ενώ ενισχύεται και η αύξηση του ανθρώπινου δυναμικού για την φύλαξη των συνόρων. Είτε με την μορφή στρατιωτικού προσωπικού, ή μονάδων των ειδικών δυνάμεων ή ακόμα και με την ανάθεση σε ιδιωτικές εταιρείες security (όπως στη Βρετανία).
Η Ε.Ε. περίκλειστο «Φρούριο»
Στην περίπτωση της ΕΕ, οι κατευθυντήριες γραμμές της «Ευρώπης φρούριο» μετράνε ήδη πάνω από τρείς δεκαετίες- από όταν υπογράφηκε η Συμφωνία Σένγκεν το 1985. Αλλά με το ξέσπασμα της «Αραβικής Άνοιξης» το 2011 και ιδιαίτερα μετά την προσφυγική κρίση το 2015, η ασφάλεια των εξωτερικών ευρωπαϊκών συνόρων ταυτίστηκε με την κήρυξη «πολέμου» κατά των μεταναστών και των προσφύγων από την Αφρική, την Μέση Ανατολή και την Ασία.
Ενός πολύ ακριβά πληρωμένου μάλιστα «πολέμου» και από τους μετανάστες και τους πρόσφυγες, αλλά και από τους ευρωπαίους εργαζόμενους και τα λαϊκά στρώματα… Και με εμφανή την τάση να πληρωθεί ακόμα ακριβότερα. Έτσι στον προϋπολογισμό της Ε.Ε. για το διάστημα 2021-2027 προβλέπεται ο τριπλασιασμός των δαπανών για τα εξωτερικά σύνορα και τις εκεί υπηρεσίες μετανάστευσης και χορήγησης ασύλου- θα φτάσουν τα 33 δις ευρώ από τα 13 που δίνονται στον σημερινό προϋπολογισμό! 3
Ειδικότερα η FRONTEX (ευρωπαϊκή συνοριοφυλακή και ακτοφυλακή), το 2027 θα έχει ετήσιο προϋπολογισμό 1,87 δις ευρώ, δηλ. 300 φορές πάνω σε σχέση με τα 6 εκ. ευρώ με τα οποία «προικοδοτήθηκε» όταν ιδρύθηκε το 2004! 4 Θα καλύπτει με τις επιχειρήσεις της 4.750 χλμ στην Μεσόγειο, από το Αιγαίο και τον Αφρικανικό βορρά μέχρι τα Κανάρια Νησιά και θα απασχολεί 10.000 άτομα.
Ποιοι κερδίζουν;
Χρειάστηκαν πολλά χρόνια ιδεολογικής εκστρατείας από τις κυβερνήσεις και το ευρωπαϊκό κατεστημένο μέχρι την σημερινή κυνική παρουσίαση του προσφυγικού – μεταναστευτικού ως ενός ζητήματος κυρίως ασφάλειας και προστασίας του ευρωπαϊκού «πολιτισμού» από έναν δήθεν ασύμμετρο «εχθρό». Οι πολιτικές και οι οικονομικές ρίζες του φαινομένου συσκοτίζονται και ο ρόλος των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων στους πολέμους της εποχής μας το ίδιο. Έτσι, μαζί με την συνειδητή πολιτική επιλογή για λόγους προπαγάνδας, ξεκινήσανε και οι «business as usual»… Στον καπιταλισμό τα πάντα καταλήγουν σε «business as usual»…
Έτσι οι μεγάλοι κερδισμένοι από την στρατιωτικοποίηση των συνόρων και την αντίστοιχη εκτίναξη των δαπανών στους προϋπολογισμούς της Ε.Ε. και των κρατών-μελών, είναι οι πολυεθνικές της στρατιωτικής βιομηχανίας και της υψηλής τεχνολογίας. Ας πούμε δύο λόγια λοιπόν για τους «νικητές»:
Η Γαλλική Thales εξόπλισε την Ολλανδία με τα ραντάρ ανίχνευσης στα πλοία που επιτηρούν τα θαλάσσια της σύνορα. Δικό της εξοπλισμό χρησιμοποιούν τα Δανέζικα και Πορτογαλικά πλοία που συμμετέχουν στην FRONTEX. Το σύστημα ελέγχου στα στενά του Καλαί είναι επίσης δικό της. Πρόσφατα ανακοίνωσε πως πραγματοποιεί έρευνα για να βρεθεί τρόπος παρακολούθησης των προσφύγων πριν φτάσουν στην Ευρώπη μέσω smartphone apps! Και μέχρι σήμερα έχει συμμετάσχει σε 27 προγράμματα έρευνας για την ασφάλεια των συνόρων, όλα χρηματοδοτημένα από τον κεντρικό προϋπολογισμό της Ε.Ε.!
Η Ιταλική Leonardo-Finmeccanica είναι η βασική προμηθεύτρια της Ιταλίας με ελικόπτερα κατασκευασμένα για συνοριακούς ελέγχους και εποπτεία θαλάσσιων περιοχών. Ήταν από τους βασικούς προμηθευτές των drones που χρησιμοποιεί η Υπηρεσία Λιμενικής Ασφάλειας της Ε.Ε. Μαζί με την Thales έχουν παράσχει εξοπλισμό για την δορυφορική παρακολούθηση των ευρωπαϊκών συνόρων. Έχει συμμετάσχει σε 24 προγράμματα έρευνας για τον έλεγχο των συνόρων, χρηματοδοτημένα από την Ε.Ε.
Η Πανευρωπαϊκή Airbus έχει την πρωτοκαθεδρία στην προμήθεια με ελικόπτερα επιτήρησης συνόρων του Βελγίου, της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ελλάδας, της Ιταλίας, της Λιθουανίας, της Ισπανίας! Έχει συμμετάσχει σε 13 προγράμματα έρευνας χρηματοδοτημένα από την Ε.Ε.
Η Ισπανική Indra βρίσκεται πίσω από τα συστήματα ελέγχου στα Ισπανικά, Πορτογαλικά και Ρουμανικά σύνορα. Η επίσης Ισπανική ESF (European Security Fencing) μονοπωλεί τα συμβόλαια κατασκευής συνοριακών τειχών σε Ουγγαρία, Σερβία, Βουλγαρία, Τουρκία, Αυστρία και Σλοβενία. Η Δανέζικη Damen προμηθεύει με πλοία περιπολιών Αλβανία, Βέλγιο, Βουλγαρία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σουηδία και Μ. Βρετανία. Η Αυστριακή Schiebel προμηθεύει με drones για έλεγχο συνόρων Κροατία, Δανία, Ισλανδία, Πορτογαλία και Ισπανία.
Η λίστα με τις διαδρομές του ζεστού χρήματος που δαπανάται για την στρατιωτικοποίηση των συνόρων και τις εταιρείες στις οποίες καταλήγει, είναι πραγματικά μεγάλη και τείνει να μεγαλώνει περισσότερο. 5
Συγκοινωνούντα δοχεία
Το πιο εντυπωσιακό είναι ότι αυτές οι εταιρείες έχουν έτοιμα συμβόλαια για τα πολλά επόμενα χρόνια σε μια λογική «Γιάννης κερνάει, Γιάννης πίνει». Aφού πρώτα συγκρότησαν την ΕOS (European Organisation for Security), συναντιούνται συχνά με τους επικεφαλής της Ε.Ε., συμμετέχουν σε Συμβουλευτικές Επιτροπές, οργανώνουν ειδικά forum-σεμινάρια-συνέδρια για τους «πελάτες» τους, στήνουν απίστευτες διαφημιστικές εκστρατείες στα εθνικά ή διεθνή ΜΜΕ κ.λ.π. Και είναι άκρως εντυπωσιακός ο αριθμός των δημόσια ανακοινωμένων συναντήσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με την EOS, αλλά και ξεχωριστά με τις τρείς μεγαλύτερες εταιρείες Airbus, Thales και Leonardo το διάστημα από το 2014 ως το 2019: 226 συναντήσεις!
Βία & παραβιάσεις δικαιωμάτων
Κι όσο υψώνονται τείχη και στρατιωτικοποιούνται τα σύνορα, πολλαπλασιάζονται οι καταγγελίες για παραβίαση δημοκρατικών δικαιωμάτων, άτυπες επαναπροωθήσεις («push back») και χρήση βίας. 6 Η ποικιλία των περιστατικών μεγάλη: τεράστια σκυλιά που στέλνονται ενάντια σε μετανάστες και πρόσφυγες, χρήση σπρέι πιπεριού ή taser και αφαίρεση παπουτσιών (!) στην Ουγγαρία και στην Σερβία, χιλιάδες «push back» στα ελληνοτουρκικά σύνορα 7 αλλά και πλοία γεμάτα πρόσφυγες που εμποδίζονται να αποβιβάσουν σε Ιταλικά λιμάνια. Λαμβάνοντας υπόψη ότι στα σύνορα η πρόσβαση και η έρευνα από ανεξάρτητους οργανισμούς ή δημοσιογραφικά παρατηρητήρια δεν είναι ελεύθερη, καταλαβαίνει κανείς ότι μαθαίνουμε πολύ λιγότερα από όσα γίνονται…
Αύξηση θανάτων
Για το ποια είναι η κατάληξη δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία… Ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης (ΙΟΜ) μιλά για 38.000 νεκρούς μετανάστες και πρόσφυγες διεθνώς σε σύνορα το διάστημα 2000-2013. Ενώ από το 2014 ως το 2019, όταν συγκρότησε ειδική βάση δεδομένων, κατέγραψε ακόμα 34.590 θανάτους! 8 Οι 19.235 από αυτούς καταγράφηκαν στην Μεσόγειο θάλασσα!
Η μόνη αμφιβολία που υπάρχει είναι για το πόσο μεγαλύτεροι είναι οι πραγματικοί αριθμοί -αν ληφθούν υπόψη τα άγνωστα ναυάγια ή τα πτώματα που δεν βρέθηκαν ποτέ…
Ή εμείς ή αυτοί…
Η κυβέρνηση της ΝΔ έχει ήδη δώσει δείγματα γραφής ότι πιστεύει πως η αναβάθμιση του ελληνικού καπιταλισμού περνάει και μέσα από την στρατιωτική αναβάθμιση του συνολικά- αλλά και ειδικότερα όσον αφορά στην φύλαξη των συνόρων.
Από την εκδήλωση ενδιαφέροντος για την αγορά των αμερικανικών F35 κατά τη διάρκεια της επίσκεψης Μητσοτάκη στις ΗΠΑ (σ.σ. που θα κοστίζουν 44.000 δολάρια (!) για κάθε ώρα πτήσης 9 ), μέχρι την ανακοίνωση για την συνεργασία του υπ. Άμυνας με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, για την παραγωγή ελληνικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών (UAV) για την φύλαξη των συνόρων 10, το νήμα είναι κοινό. Καλούμαστε ως εργαζόμενοι και κοινωνίες να πληρώνουμε για πανάκριβες κατασταλτικές, αντι-προσφυγικές και απάνθρωπες πολιτικές.
Ας σκεφτούμε τι θα συνέβαινε αλήθεια αν, αντί για εξοπλισμούς εναντίον των προσφύγων, τα ίδια λεφτά αξιοποιούνταν στην Ελλάδα, στην ΕΕ και διεθνώς για:
- Αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων και πλήρη πρόσβαση για αυτούς και τα παιδιά τους σε υγεία, παιδεία, πρόνοια, νομική βοήθεια. Με ειδικές προβλέψεις για τους ανήλικους, τους αρρώστους, τους ηλικιωμένους, τους βασανισμένους. Με μαζικές προσλήψεις ανέργων σε όλους τους αντίστοιχους τομείς.
- Την οργάνωση του καταμερισμού των προσφύγων σε όλες τις χώρες της Ε.Ε., αλλά και εκτός Ε.Ε., αναλογικά με βάση τον πληθυσμό και την οικονομική κατάσταση.
- Πολιτικές υπέρ της ειρήνης και κατά του πολέμου που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε κατακόρυφη πτώση των δαπανών για εξοπλισμούς παγκόσμια.
- Πολιτικές γενναίας οικονομικής βοήθειας προς τις πληγείσες περιοχές του πλανήτη ώστε οι άνθρωποι να μην υποχρεώνονται να ξεριζωθούν.
- Πολιτικές αποτροπής της κλιματικής κρίσης που θα προκαλέσει εκατομμύρια περιβαλλοντικούς πρόσφυγες στο μέλλον.
Οι πολυεθνικές και το κεφάλαιο θα έχαναν, αλλά θα κέρδιζε το εργατικό κίνημα, οι πρόσφυγες και οι παρίες αυτού του κόσμου.
