Του Αντώνη Δημάκη
Διαβάστε το 1ο μέρος του άρθρου αυτού, εδώ. Το 3ο και τελευταίο μέρος θα δημοσιευθεί την Πέμπτη 15 Ιούνη.
Η οπαδική βία είναι πραγματικό πρόβλημα, όμως το σύστημα που τη γεννά και οι πραγματικοί υπεύθυνοι είναι εξίσου πραγματικοί ακόμα και αν προσπαθούν να στρέψουν την προσοχή αλλού. Η πηγή του κακού κρύβεται στους συνδέσμους οπαδών ή μήπως είναι πιο σύνθετα τα πράγματα; Ένα απλό κλείσιμο όλων των συνδέσμων αρκεί; Είναι όλοι οι σύνδεσμοι ίδιοι; Συλλογικότητες είναι αναπόφευκτο να ξεπηδούν από οπαδούς που επιθυμούν να οργανώσουν τη δράση τους στην εξέδρα. Αυτό άλλωστε συμβαίνει σε κάθε χώρο όπου μεγάλοί αριθμοί ατόμων στη βάση κοινών ενδιαφερόντων και συμφερόντων θέλουν να προβάλουν μια ιδέα ή μια δράση. Το περιεχόμενο των όσων εκπροσωπούν οι οπαδικές κινήσεις είναι το πιο σημαντικό αν θέλουμε παρακάτω να συζητήσουμε μια λύση και να αναζητήσουμε συμμάχους αντί να προτείνουμε δραστικές λύσεις από την απέξω κουνώντας το δάχτυλο.
Η καταστολή ως λύση…
Είναι αλήθεια ότι εντός συνδέσμων δρουν και καλύπτονται διάφορα μπουμπούκια. Είναι επίσης γεγονός ότι οι συγκρούσεις οπαδών με όρους συμμοριών ή οι επιθέσεις σε αντίπαλους οπαδούς όχι γιατί υποστηρίζουν μια άλλη ομάδα αλλά γιατί έχουν στοχοποιηθεί για τις ιδέες τους, έχουν αποβεί θανατηφόρες[1],[2]. Ωστόσο είτε αυτά τα σκηνικά δεν έγιναν εντός γηπέδου ή αν και έγιναν τίποτα δεν εμπόδιζε πραγματικά τους αποφασισμένους να σκοτώσουν ώστε να μην το κάνουν. Ένα μέρος του κόσμου που κινείται πέριξ και εντός του γηπέδου δεν το κάνει από αγάπη για την ομάδα και ενδιαφέρον για το ποδόσφαιρο. Κουβαλάει μια ιδεολογία εξόντωσης του Άλλου, του διαφορετικού. Την ίδια στιγμή για την πλειοψηφία των οπαδών ή των φιλάθλων οι κάμερες, τα ηλεκτρονικά εισιτήρια, οι κάρτες φιλάθλων, η περισσότερη αστυνόμευση και το φακέλωμα σε καμία χώρα όπου εφαρμόστηκαν δεν έδωσαν λύση στο πρόβλημα της βίας ή ανέβασαν το επίπεδο του ποδοσφαίρου[3],[4],[5]. Αντίθετα η βία έφυγε από την κερκίδα και βρέθηκε στο δρόμο (βλ. Μεγάλη Βρετανία) ενώ ενισχύθηκε και η αίσθηση ότι όλοι όσοι δηλώνουν οπαδοί είναι υποψήφιοι εγκληματίες. Αυτό που επίσης έκαναν όμως – και εδώ είναι η ουσία – ήταν να καταστήσουν το προϊόν ποδόσφαιρο ελκυστικό για τον σεΐχη τάδε, να ανεβάσουν τα τηλεοπτικά συμβόλαια, να κάνουν τα γήπεδα εκκλησίες και ναούς της διαφήμισης δίχως περιπλοκές. Η βία ζει και βασιλεύει γιατί δεν είναι ένα φαινόμενο παρθενογένεσης εντός του ποδοσφαίρου. Σίγουρα όμως ο τρόπος που αποφασίζει κανείς να το προσεγγίσει την επηρεάζει ως φαινόμενο.
Δίχως να αναλύσουμε τα ακριβή δεδομένα για την Ελληνική πραγματικότητα οφείλει κανείς να πει τουλάχιστον ότι υπάρχει πράγματι ζήτημα βίας, οι οπαδικοί στρατοί είναι ταγμένοι σε αυτή την κατεύθυνση και τέτοιου είδους «ομορφιές» ουσιαστικά βοηθούν στο να ενταθεί η καταστολή αφού χρησιμοποιούνται ως αφορμές από την κυριαρχία να χτίσει την εικόνα μιας μειονότητας η οποία απειλεί και η οποία είναι ο μοναδικός φορέας όλων των κακών της γηπεδικής μας μοίρας. Επιπλέον η εξίσωση όλων των οπαδών με τον τυφλό φανατισμό κάνει κάθε διαφορετική φωνή ή εικόνα να φαντάζει όντως στραβή, προβληματική, περιθωριακή.
…και η πρόληψη ως καταστολή
Όμως η βίαιη συμπεριφορά ή η εμπλοκή σε επεισόδια δεν εξηγείται με την ψυχολογιοποίηση μιας γενικότερης κοινωνικής κατάστασης και με το να πούμε ότι όλοι αυτοί έχουν προδιάθεση με αντικοινωνικά χαρακτηριστικά ή ότι απλά ξεσπάνε την καταπιεστική καθημερινότητά τους με ξύλο μεταξύ τους.
Οι οπαδικοί στρατοί που τρομοκρατούν ολόκληρες γειτονιές ή οι ομάδες χούλιγκαν που έχουν ως αυτοσκοπό το ξύλο στο δρόμο, είτε αφορά έναν αγώνα ποδοσφαίρου είτε έναν αγώνα πόλο έχουν μεγάλη διαφορά από οργανωμένους οπαδούς που αντιστέκονται σε διοικήσεις, σηκώνουν πολιτικοποιημένα πανό στα γήπεδα, δηλώνουν αλληλεγγύη σε κινήματα και αγώνες και συμμετέχουν σε κινητοποιήσεις ή πραγματοποιούν εκστρατείες και φεστιβάλ ως οπαδοί της μιας ή της άλλης ομάδας ή συνεργατικά.
Επιπλέον η καλλιέργεια της νοοτροπίας ότι «πάνω από όλα η ομάδα» και «εδώ δεν θέλουμε πολιτικές ιδέες» καταλήγει να είναι «πάνω από όλα ο πρόεδρος» ή «μόνοι εμείς εναντίον όλων». Η υποταγή στον πρόεδρο σωτήρα και το no politica είναι καμουφλαρισμένες ή όχι και τόσο καμουφλαρισμένες τελικά μορφές-εκφάνσεις ενός συγκεκριμένου πολιτικού χώρου[6].
Η μαγική ερώτηση, όταν συμβαίνουν τέτοια και τόσο διαφορετικά μεταξύ τους γεγονότα ή όταν επιχειρείται να κυριαρχήσουν τέτοιες αντιλήψεις στην κερκίδα, είναι ποιος πραγματικά επωφελείται από αυτά σε κάθε περίπτωση.
Η αλήθεια είναι ότι οι πρώτοι δεν είναι εμπόδιο για τις διοικήσεις που απλά τους βγάζουν έξω από το γήπεδο ή τους χρησιμοποιούν κατά το δοκούν. Οι δεύτεροι ωστόσο που διεκδικούν μια αυτόνομη δράση, ανεξάρτητη από διοικήσεις τσουβαλιάζονται μαζί με τους πρώτους ως χούλιγκαν από τα ίδια τα ΜΜΕ ιδιοκτησίας των ίδιων των αφεντικών των ΠΑΕ ή των φίλων τους. Το αποτέλεσμα είναι τις περισσότερες φορές η καχυποψία της πλειοψηφίας γενικά προς οποιονδήποτε εκφράζεται διαφορετικά στο γήπεδο, ακόμα και ειρηνικά. Η συσχέτισή του με βίαια και περιθωριακά πρότυπα συμπεριφοράς και εν τέλει η αναπαραγωγή των στερεοτύπων που καταλήγουν να εξυπηρετούν τα συμφέροντα των διοικήσεων.
Έτσι αφήνεται το πεδίο ανοιχτό για την εφαρμογή μέτρων πρόληψης και την a priori αντιμετώπιση όλων των οπαδών ως εγκληματικών στοιχείων. Έτσι περνάμε στις απαγορεύσεις μετακινήσεων, τις προληπτικές προσαγωγές, τις απαγορεύσεις καπνογόνων και πανό με συγκεκριμένα μηνύματα (όχι πάντως αυτά που εξυμνούν τη γενοκτονία στη Σρεμπρένιτσα – αυτά δεν είναι πρόβλημα να τα κουνάμε χαρωπά), ακόμα και στο κλείσιμο ολόκληρων θυρών, κάτι που εντείνεται στις μεγάλες ομάδες με το μεγαλύτερο κοινό – πελατεία. Αναπόφευκτα αυτές οι πρακτικές ισοδυναμούν με λάδι στη φωτιά για τους οπαδούς που θέλουν να βλέπουν και να ακολουθούν την ομάδα τους ακόμα και όταν διαχωρίζουν τη θέση τους από τους χούλιγκαν ή τους «υπαλλήλους» του κάθε προέδρου.
Ουσιαστικά η διαστρέβλωση του τι θεωρεί ο απλός κόσμος ποδόσφαιρο και η αποστροφή που προκαλεί η συνειδητοποίηση της κατάστασης που επικρατεί θα έκανε τον καθένα να απαξιώσει όλο το πλαίσιο. Ωστόσο για όσους τους αρέσει, όσους έχουν το «μικρόβιο», για όσους το έχουν συνδέσει με σημαντικά για τους ίδιους γεγονότα ή και για όσους μαζί με όλα τα άλλα κουβαλάνε και μια ορισμένη ιδεολογική αντίληψη για την κοινωνική πραγματικότητα το να καταγγείλεις και να αποχωρήσεις γιατί οι μαφιόζοι και τα σκάνδαλα είναι τα μεγάλα και μοναδικά αφεντικά αυτό θα σήμαινε ότι το πεδίο είναι ελεύθερο ώστε πράγματι να επιβεβαιωθεί ως συνολική, η μερική αλλά κυρίαρχη εικόνα ενός ποδοσφαίρου όπου ανθίζει ο σεξισμός, ο ρατσισμός, η φαλλοκρατία, η ομοφοβία, ο ατομισμός, ο εθνικισμός και ο ιμπεριαλισμός.
Οι εναλλακτικές που ανοίγονται εδώ ή αλλού και οι προτάσεις και ιδέες που γεννιούνται σχετικά με το ποδόσφαιρο που μπορούμε να διεκδικήσουμε θα πιαστούν στο τρίτο και τελευταίο μέρος του άρθρου.
Σημειώσεις
[1]http://www.contra.gr/Longread/epeisodia/mixalhs-filopoylos-o-thanatos-htan-synephs-sto-rantevou.3977270.html
[2]http://tvxs.gr/news/blogarontas/kostas-katsoylis-o-opados-o-ethnikos-o-antifasistas
[3]http://www.sdna.gr/podosfairo/superleague/article/117965/ereyna-sdna-gia-tin-karta-filathloy-ti-gipeda-theloyme
[4]http://www.humbazine.gr/index.php/blog/tourkia-katargisi-passolig/#sthash.pmStrL9F.dpbs
[5]http://anti-karta.gr/%CE%BA%CE%AC%CF%81%CF%84%CE%B1-%CF%86%CE%B9%CE%BB%CE%AC%CE%B8%CE%BB%CE%BF%CF%85-%CF%83%CF%84%CE%BF-%CE%B5%CE%BE%CF%89%CF%84%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%BA%CF%8C/
[6] http://www.tovima.gr/vimagazino/views/article/?aid=521478
Σχετικά άρθρα
