Ο σ/φος Kristofer Lundberg (μέλος της Rättvisepartiet Socialisterna – RS, Σοσιαλιστικό Κόμμα Δικαιοσύνης – αδελφή οργάνωση του «Ξ» στη Σουηδία) εκλέχτηκε πρόεδρος της Ένωσης Ενοικιαστών στη δυτική Σουηδία τον Μάιο του 2018. Κατά τη διάρκεια του 12ου διεθνούς συνεδρίου της CWI (μετονομάστηκε σε International Socialist Alternative) που πραγματοποιήθηκε στο Βέλγιο μεταξύ 27/1 και 01/2 μιλήσαμε με τον Kristofer για την ιστορία της Ένωσης, το ζήτημα της στέγασης στη Σουηδία και το ρόλο που παίζουν οι μαρξιστές. Τη συνέντευξη πήρε ο σ. Νίκος Κανελλής.
- Τι είναι η Ένωση Ενοικιαστών Σουηδίας;
Για να καταλάβει κάποιος τι είναι η Ένωση Ενοικιαστών της Σουηδίας (Hyresgästföreningen) πρέπει να κοιτάξει την ιστορία της. Η Ένωση ιδρύθηκε το 1917 από σοσιαλιστές, κομμουνιστές, αναρχοσυνδικαλιστές και μέλη εργατικών συνδικάτων οι οποίοι οργάνωσαν έναν διεκδικητικό αγώνα με απεργίες καταβολής ενοικίων, μπλόκα, μποϋκοτάζ και μαζικές διαμαρτυρίες.
Το 1923 η Ένωση πήρε πανεθνικό χαρακτήρα ως μια μαχητική οργάνωση με επιθετικά διεκδικητικά αιτήματα. Απέκτησε μάλιστα τέτοια δύναμη που κατάφερε να χτίσει η ίδια έναν αριθμό κατοικιών μέσα από το δικό της συνεταιρισμό την HSB.
Μετά από μια μαζική καμπάνια το 1936 στην οποία πήραν μέρος 2.000 ενοικιαστές η Ένωση κέρδισε το δικαίωμα στη συλλογική διαπραγμάτευση του ύψους των ενοικίων.
- Ποια ήταν η εξέλιξη της Ένωσης μεταπολεμικά;
Τη δεκαετία του ‘60 η Σοσιαλδημοκρατία ήταν ένα εντελώς διαφορετικό κόμμα από αυτό που είναι σήμερα, με πολύ πιο αριστερό πρόγραμμα ενώ ήταν η περίοδος που δημιουργούνταν το κοινωνικό κράτος. Σε αυτές τις συνθήκες και κάτω από την πίεση της Ένωσης Ενοικιαστών η σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση έχτισε μέσα σε μια περίοδο 10 ετών 1 εκατομμύριο σπίτια.
Μετά από αυτή την επιτυχία η Ένωση Ενοικιαστών από συνδικάτο μετατράπηκε περισσότερο σε ένα «κοινωνικό κλαμπ». Οι διαπραγματεύσεις ήταν αποτελεσματικές και τα ενοίκια παρέμεναν σε χαμηλά επίπεδα.
Σήμερα η Ένωση διαπραγματεύεται τα ενοίκια για το σύνολο των 3 εκατομμυρίων ενοικιαστών της Σουηδίας τόσο για τις δημόσιες/κοινωνικές κατοικίες όσο και τις ιδιωτικές. Η Ένωση Ενοικιαστών διαπραγματεύεται τα ενοίκια με τον ίδιο τρόπο που τα Εργατικά Συνδικάτα διαπραγματεύονται συλλογικά τους μισθούς.
- Όμως τη δεκαετία του 90 σημειώθηκαν μεγάλες αλλαγές.
Πράγματι, τη δεκαετία του 90 άλλαξαν πολλά με την κατάρρευση του σταλινισμού και την παλινόρθωση του καπιταλισμού στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, το οριστικό πέρασμα των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων στην πλευρά της αστικής τάξης, την εξάπλωση του νεοφιλελευθερισμού και το κύμα ιδιωτικοποιήσεων.
Λόγω των ισχυρών δεσμών της Ένωσης Ενοικιαστών με τη Σοσιαλδημοκρατία, η Ένωση δεν έδωσε καμία μάχη απέναντι σε αυτές στις πολιτικές κι έτσι η προσαρμογή του στεγαστικού τομέα προχώρησε χωρίς ιδιαίτερη αντίσταση. Σαν αποτέλεσμα η συλλογική δύναμη των ενοικιαστών έχασε έδαφος.
Έτσι, η αντίσταση άρχισε να περνάει στα χέρι των τοπικών οργανώσεων της Ένωσης.
- Ποια είναι η δική σου συμμετοχή στην Ένωση Ενοικιαστών;
Η δική μου ενασχόληση με την Ένωση ξεκίνησε το 2011 όταν έγινα πρόεδρος σε μια τοπική οργάνωση του Γκέτεμποργκ. Τρία χρόνια αργότερα εκλέχτηκα πρόεδρος σε επίπεδο περιφέρειας και μετά από δύο στη θέση του προέδρου σε ολόκληρη την περιοχή της Δυτικής Σουηδίας, όπου η Ένωση Ενοικιαστών έχει 77.000 μέλη, οργανωμένα σε 200 τοπικές με 1.400 εκλεγμένους αντιπροσώπους.
Με τη δουλειά μας η Ένωση Ενοικιαστών συνδέθηκε ξανά με τις ιστορικές της καταβολές και έγινε μια μαχητική οργάνωση που εμπνέει το κίνημα σε όλη τη χώρα. Επιπλέον, έχει έντονα πολιτικό χαρακτήρα παρότι διαφοροποιείται από περιοχή σε περιοχή. Σήμερα βρίσκεται μπροστά στο αγώνα απέναντι στην κυβέρνηση συνασπισμού σοσιαλδημοκρατών και πρασίνων μετά από τις πρωτοβουλίες που πήραμε στη Δυτική Σουηδία.
- Ποια είναι η δύναμη της Ένωσης; Τι είδους δράση αναπτύσσει σήμερα;
Η οργανωμένη δύναμη της Ένωσης είναι πολύ μεγάλη. Τα 540.000 μέλη της (που μένουν σε ξεχωριστές κατοικίες, οπότε εκπροσωπούν περισσότερους από 1 εκατομμύριο ανθρώπους) είναι οργανωμένα σε 1.220 συνοικιακές Ενώσεις οι οποίες συγκροτούν 140 Ενώσεις πόλης και 9 περιφερειακές Ενώσεις. Οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι σε όλα τα επίπεδα είναι 11.000 ενώ υπάρχουν και 860 στελέχη πλήρους απασχόλησης.
Η κοινωνική βάση και το επίπεδο δραστηριοποίησης διαφοροποιείται από περιοχή σε περιοχή. Κάποιες τοπικές οργανώσεις όμως οργανώνουν δράσεις κάθε βδομάδα. Στο Γκέτεμποργκ οργανώνουμε ανοιχτές δημόσιες συγκεντρώσεις που συμμετέχουν εκατοντάδες κάθε μήνα. Τον Μάρτιο (2019) 700 άνθρωποι συμμετείχαν σε συγκέντρωση διαμαρτυρίας ενάντια στην κυβέρνηση που οργάνωσε η Ένωση Ενοικιαστών σε θέατρο της πόλης ενώ στο τέλος του 2019 1.000 άνθρωποι διαδήλωσαν κατά του δεξιού δημοτικού συμβουλίου της πόλης.
Τα αιτήματα και οι διεκδικήσεις διαφοροποιούνται ανάλογα με την κατάσταση. Σήμερα αγωνιζόμαστε κατά της ιδιωτικοποίησης κοινωνικών κατοικιών που βρίσκονται στην ιδιοκτησία των δημοτικών συμβουλίων. Επίσης διεκδικούμε τον έλεγχο των ενοικίων από τις τοπικές κοινωνίες γενικά και μετά από ανακαινίσεις, εναντιωνόμαστε στις εξώσεις που συχνά συνοδεύουν τις ανακαινίσεις κοκ.
Η δραστηριότητά μας όμως συμπεριλαμβάνει και άλλους τομείς όπως οι ανοιχτές συζητήσεις για πολιτικά θέματα της επικαιρότητας, η οργάνωση καλλιτεχνικών και αθλητικών δραστηριοτήτων για τη νεολαία και η ανάδειξη των αναγκών των τοπικών κοινωνιών.
- Με ποιους συνεργάζεται η Ένωση; Τι έχει πετύχει ως τώρα;
Η Ένωση συνεργάζεται με εργατικά συνδικάτα, όπως π.χ. τα σωματεία των εκπαιδευτικών. Δεν έχει όμως οργανωτική σύνδεση με το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα όπως στο παρελθόν που η ΣΔ είχε τον πλήρη έλεγχο της Ένωσης. Τα κόμματα που υιοθετούν τα αιτήματα της Ένωσης Ενοικιαστών είναι το Αριστερό Κόμμα της Σουηδίας (σμτ: αντίστοιχο του ΣΥΡΙΖΑ) και το κόμμα της Σοσιαλιστικής Δικαιοσύνης (Rättvisepartiet Socialisterna) στο οποίο είμαι κι εγώ μέλος. Γενικότερα, αριστερά κόμματα και οργανώσεις έχουν παρουσία στις συγκεντρώσεις μας.
Μια από τις πρόσφατες πετυχημένες μάχες που δώσαμε ήταν η κοινωνικοποίηση 900 κατοικιών που από τα χέρια των ιδιωτών πέρασαν στην ιδιοκτησία του Δήμου. Επίσης σταματήσαμε την ιδιωτικοποίηση κατοικιών, πετύχαμε να γίνουν ανακαινίσεις χωρίς να αυξηθούν τα ενοίκια. Η δημόσια κατασκευαστική εταιρία του Γκέτεμποργκ, στην οποία ανήκουν τα μισά από τα 73.000 διαμερίσματα της πόλης, συμφώνησε να κάνει ανακαινίσεις χωρίς καμία αύξηση του ενοικίου για το 20% των σπιτιών.
Μετά από 30 χρόνια ιδιωτικοποιήσεων στη Σουηδία, το δημοτικό συμβούλιο του Γκέτεμποργκ αναγκάστηκε να πάρει πίσω περισσότερα από 900 διαμερίσματα που είχαν ιδιωτικοποιηθεί ύστερα από τριετή αγώνα που δόθηκε. Μια προγραμματισμένη ιδιωτικοποίηση 450 διαμερισμάτων σταμάτησε επίσης και η δημοτική κατασκευαστική επιχείρηση, Bostadsbolaget, αναγκάστηκε να προχωρήσει σε ανακαινίσεις χωρίς αύξηση του ενοικίου και να εγγυηθεί ότι κανένας ένοικος δεν θα υποχρεωνόταν να φύγει.
Με αυτή τη μαχητική στάση και με την επαναφορά δημοκρατικών διαδικασιών βάσης επιδιώκουμε να ξαναδέσουμε το νήμα με την ριζοσπαστική και μαχητική ιστορία της Ένωσης και ταυτόχρονα να την μετατρέψουμε σε ένα εργαλείο για την υπεράσπιση του δικαιώματος στη φθηνή και ποιοτική στέγη για τους εργαζόμενους και τα λαϊκά στρώματα.
