Κάθε χρόνο τέτοια εποχή τα μέσα ενημέρωσης κατακλύζονται από δημοσιεύματα για τα σημαντικά γεγονότα που συνέβησαν κατά τη διάρκεια της χρονιάς που τελειώνει, ή για την πρόοδο που έχει γίνει σε μια σειρά τομείς της ανθρώπινης ζωής και δραστηριότητας. Νέες επιστημονικές ανακαλύψεις, άνθρωποι που διακρίθηκαν για την προσφορά τους στην τέχνη, τον πολιτισμό, κ.α. Την ίδια ώρα, ο απολογισμός σε μια σειρά τομείς όπως η φτώχεια, η ακραία ανισότητα, οι άθλιες συνθήκες εργασίας, η παιδική εκμετάλλευση είναι κάθε χρόνο και χειρότερος.
Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι ιδιαίτερα στον τελευταίο τομέα, αυτόν της εκμετάλλευσης της παιδικής εργασίας σε ολόκληρο τον πλανήτη, η κατάσταση τείνει να γίνεται όλο και πιο ζοφερή, αλλά και διαρκώς πιο ανεξέλεγκτη, αφού μεγάλες επιχειρήσεις τροφίμων, ενέργειας, εξορύξεων, κ.α., χρησιμοποιούν παιδιά σκλάβους χωρίς να δίνουν λογαριασμό σε κανέναν.
«Αν θέλετε έρευνα, να την πληρώσετε»
Πριν από περίπου ένα χρόνο η εταιρεία Nestle στην Αυστραλία ουσιαστικά αρνήθηκε να «ερευνήσει» (λες και δεν ξέρει) το αν και σε ποιο βαθμό υπάρχουν παιδιά εργαζόμενοι, ή καλύτερα παιδιά σκλάβοι στην παραγωγή των πρώτων υλών των προϊόντων της. Το επιχείρημα της εταιρείας, με το οποίο αρνήθηκε να συμμορφωθεί στη νέα νομοθεσία που περνούσε εκείνο το διάστημα η χώρα, ήταν πως αυτή η έρευνα θα κόστιζε σημαντικά και αυτό θα οδηγούσε σε άνοδο των τιμών των προϊόντων της! Απείλησε δηλαδή ότι το κόστος της έρευνας για το αν (!) και σε ποιο βαθμό εκμεταλλεύεται την παιδική εργασία θα μετακυλούνταν στους καταναλωτές! Κοινώς, αν θέλουμε η σοκολάτα μας να μην παράγεται από κακάο που μάζεψαν παιδιά – σκλάβοι, θα πρέπει να την πληρώσουμε ακριβότερα.
Η ίδια εταιρεία μας ενημερώνει το τελευταίο διάστημα ότι το πρόγραμμά της «παιδιά όλο υγεία» θα βοηθήσει γονείς σε ολόκληρο τον κόσμο να μεγαλώσουν τα παιδιά τους με ισορροπημένη διατροφή. Προτείνει υγιεινές συνταγές, ενώ ισχυρίζεται και ότι μειώνει σταδιακά όλο και περισσότερο τη ζάχαρη και τα λιπαρά στα προϊόντα της. Έτσι οι γονείς θα είναι ήσυχοι και τα παιδιά υγιή.
Όλα; Όχι όλα. Κάποια παιδιά στη Μπουρκίνα Φάσο, την Ακτή του Ελεφαντοστού και άλλες χώρες της Αφρικής, από όπου προέρχεται ο μεγαλύτερος όγκος του κακάο με το οποίο φτιάχνονται οι σοκολάτες της Netsle, δεν είναι ούτε υγιή, ούτε χαρούμενα. Υποσιτίζονται και δουλεύουν εξαντλητικά, αντί να πηγαίνουν στο σχολείο, να παίζουν, να ξεκουράζονται, όπως κανονικά πρέπει να κάνουν όλα τα παιδιά στον κόσμο. Για τις μεγάλες πολυεθνικές όπως η Nestle όμως, η υποκρισία και η προσπάθεια παραπλάνησης των πελατών τους είναι δεύτερη φύση.
Όταν τα παιδικά δικαιώματα γίνονται «καπνός»
Στην πέμπτη μεγαλύτερη χώρα παραγωγό καπνού στον κόσμο, την Ινδονησία, τα παιδιά που δουλεύουν στα χωράφια παρουσιάζουν συχνά συμπτώματα δηλητηρίασης από νικοτίνη. Η συνεχής επαφή των φυτών με το δέρμα επηρεάζει άμεσα τον ανθρώπινο οργανισμό και κυρίως τον πιο ευαίσθητο, παιδικό οργανισμό. Πέρα από τις άμεσες επιπτώσεις, όπως ο ερεθισμός του δέρματος, η ναυτία, η ζάλη κ.α., η νικοτίνη μπορεί να προκαλέσει ακόμη και βλάβες στην ανάπτυξη του εγκεφάλου.
Παιδιά από οκτώ ετών δουλεύουν στις φυτείες καπνού σε εξαντλητικά ωράρια, κάνοντας ιδιαίτερα βαριές δουλειές, όπως το να κουβαλάνε νερό για πότισμα, να ξεχορταριάζουν, κ.α., ενώ ταυτόχρονα έρχονται σε καθημερινή επαφή με τοξικές, επικίνδυνες ουσίες. Πέρα από τη νικοτίνη που είναι από μόνη της ένα επικίνδυνο δηλητήριο, τα παιδιά συχνά αναγκάζονται να πιάνουν με γυμνά χέρια τα λιπάσματα και τα φυτοφάρμακα τα οποία χρησιμοποιούν στα φυτά. Η έκθεση σε αυτές τις ουσίες συνδέεται με την ανάπτυξη διάφορων μορφών καρκίνου, διαταραχές του νευρικού συστήματος, βλάβες στο αναπαραγωγικό σύστημα κ.α.
Τα προϊόντα αυτής της εργασίας καταλήγουν σε μεγάλες πολυεθνικές όπως η Phlip Morris και η British American Tobacco. Για τις εταιρείες αυτές, το πως καλλιεργείται η πρώτη ύλη που επεξεργάζονται και πουλάνε είναι μια λεπτομέρεια που δεν τους απασχολεί. Τα τεράστια κέρδη τους βασίζονται ακριβώς σε αυτή την πρακτική: φτηνά εργατικά χέρια -στα όρια της σκλαβιάς- άρα φτηνές πρώτες ύλες.
Ένας κόσμος που «προχωράει μπροστά»;
Αυτός ο αλλοπρόσαλλος κόσμος που τρέχει μπροστά με ταχύτητα φωτός από τη σκοπιά της ανάπτυξης της τεχνολογίας και της επιστήμης εξακολουθεί παραμονές του 2020 να παράγει προϊόντα μέσω εκμετάλλευσης της παιδικής εργασίας. Την ώρα που αναπτύσσει τεράστιες δυνατότητες που θα μπορούσαν να απελευθερώσουν την ανθρωπότητα, εξασφαλίζοντάς της ένα εξαιρετικό βιοτικό επίπεδο με ελάχιστες ώρες εργασίας, οι μόνοι που απολαμβάνουν αυτά τα επιτεύγματα είναι οι ιδιοκτήτες των μεγάλων εταιρειών όπως η Nestle και η Phlip Morris, αλλά και οι «υπάλληλοί τους», οι κυβερνήσεις του πλανήτη που υπάρχουν για να εξασφαλίζουν τα συμφέροντά τους.
Αυτός ο κόσμος δεν προχωράει μπροστά, όπως ισχυρίζονται οι κυβερνώντες, οι πολυεθνικές και τα μέσα ενημέρωσης που ελέγχουν. Ή μάλλον προχωράει μόνο για τους ελάχιστους που ελέγχουν τον πλούτο. Αυτό τον πλούτο όμως, τον παράγουμε εμείς, τα δισεκατομμύρια των ανθρώπων που δουλεύουν, από τις φυτείες της Αφρικής και της Ασίας μέχρι τις αποθήκες της Amazon και τις αλυσίδες fast food στις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Είναι καιρός να τον πάρουμε πίσω.
