Του Πάρη Μακρίδη
Τις τελευταίες βδομάδες ένα σκάνδαλο μεγατόνων απασχολεί όχι μόνο τη βρετανική αλλά και την παγκόσμια κοινή γνώμη. Η αποκάλυψη της χειραγώγησης του διατραπεζικού επιτοκίου Libor με σκοπό τη μεγιστοποίηση των τραπεζικών κερδών αναδεικνύει για ακόμα μια φορά τον παρασιτικό ρόλο του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου.
Τι είναι το libor
Το Libor (London Interbank Offered Rate) αποτελεί το επιτόκιο μέσω του οποίου καθορίζεται ο διατραπεζικός δανεισμός. Πως καθορίζεται όμως αυτό; Κάθε μέρα οι μεγαλύτερες βρετανικές τράπεζες στέλνουν στη Βρετανική Ομοσπονδία Τραπεζών τις συναλλαγές και τις εκτιμήσεις τους για το πόσο θα κόστιζε ο δανεισμός τους από άλλες τράπεζες. Η Ομοσπονδία με βάση τα στοιχεία που έχει αφαιρεί τις 4 ανώτατες και 4 κατώτατες τιμές και βγάζει από τις υπόλοιπες το μέσο όρο. Αυτός ο μέσος όρος αποτελεί το Libor, το επιτόκιο δηλαδή με το οποίο διενεργούνται οι διατραπεζικές συναλλαγές.
Τι ακριβώς έγινε
Αυτό που αποκαλύφθηκε ήταν ότι από το 2005 ως το 2009 η Barclay’s χειραγωγούσε το επιτόκιο αυτό δίνοντας ψευδή στοιχεία στην Ομοσπονδία. Με αυτόν τον τρόπο η Barclay’s μαζί με άλλους τραπεζικούς κολοσσούς (όπως η HSBC, η Citigroup, η UBS κ.α.) «στήνανε» τα διατραπεζικά επιτόκια έτσι ώστε να παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα και το ποσοστό κέρδους τους να αυξάνεται. Κι αυτό γιατί το επιτόκιο αυτό δεν καθορίζει απλά τις συναλλαγές μεταξύ τραπεζών αλλά και τις αγορές χρηματοπιστωτικών παραγώγων και τη χορήγηση δανείων σε ιδιώτες και επιχειρήσεις. Δανείζοντας η μια την άλλη σε καθορισμένες από τις ίδιες τιμές, κατάφερναν να ελέγχουν το εμπόριο του χρήματος και από ‘κει και πέρα να κερδίζουν υπέρογκα ποσά από τις υπόλοιπες δραστηριότητές τους.
Είναι χαρακτηριστικό ότι από τα 800 τρισ. δολ. (περίπου 15 φορές το ΑΕΠ του πλανήτη) που «επενδύονται» (τζογάρονται) στην αγορά «Παραγώγων» (τα πιο σύνθετα και εντελώς κερδοσκοπικά χρηματοπιστωτικά προϊόντα) τα $350 δισ. έχουν ως δείκτη αναφοράς τις τιμές του Libor όπως επίσης και το 90% των εμπορικών και στεγαστικών δανείων στις ΗΠΑ!![1] Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι η Barclay’s (η τρίτη μεγαλύτερη τράπεζα της Αγγλίας) τα τρία τελευταία χρόνια (κατά τα οποία η κρίση βάθυνε) είχε κέρδη 3,8 δις € για το 2011, 4,4 δις € για το 2010 και 11,8 δις € για το 2009[2]. Καταλαβαίνουμε όλοι τις αιτίες των κερδών της…
Το σκάνδαλο αυτό οδήγησε στην παραίτηση του προέδρου και του διευθύνοντος συμβούλου της Barclay’s ενώ οι έρευνες συνεχίζονται και διευρύνονται σε πολλές τράπεζες διεθνώς. Το μέγεθος του σκανδάλου δεν έχει αποκαλυφθεί ακόμα στην πληρότητά του καθώς οι υποψίες αγγίζουν ακόμα και την Ομοσπονδία Βρετανικών Τραπεζών αλλά και τις υποτιθέμενες εποπτικές αρχές.
Ρεπορτάζ του Reuters αναφέρει ότι ήδη από το 2007 οι βρετανικές αρχές γνώριζαν ότι κάτι δεν πήγαινε καλά με τη διαμόρφωση του Libor ενώ οι Financial Times έφεραν στο φως της δημοσιότητας την αλληλογραφία μεταξύ του Μπομπ Ντάιαμοντ (του πρώην διευθύνοντος συμβούλου της Barclay’s) με την Τράπεζα της Αγγλίας, από την οποία προκύπτει ότι οι πρακτικές χειραγώγησης των επιτοκίων ήταν γνωστές εδώ και καιρό χωρίς να γίνει καμιά ενέργεια[3].
Ποιο ακριβώς είναι το πρόβλημα
Οι εξελίξεις αυτές αποτελούν ένα ακόμα κομμάτι του παζλ όσον αφορά την κατανόηση ότι η κρίση που ζούμε στην Ελλάδα και παγκόσμια όλο αυτό το διάστημα, αποτελεί δομικό στοιχείο του καπιταλισμού.
Ο καπιταλισμός είναι ένα σύστημα όπου το κυνήγι του κέρδους δεν «φυλακίζεται» σε κανόνες που θέτουν «ανεξάρτητες», υποτίθεται, «ελεγκτικές» αρχές. Είναι το απόλυτο κίνητρο του κεφαλαίου και προς τη μεγιστοποίησή του χρησιμοποιεί όλα τα μέσα. Η «ελευθερία» της «αυτορυθμιζόμενης» αγοράς αποτελεί έναν μύθο. Στον καπιταλισμό το κεφάλαιο συγκεντρώνεται σε όλο και λιγότερα χέρια και αυτή η συγκεντροποίησή του δημιουργεί μονοπώλια και καρτέλ τα οποία αναζητούν ακόμα περισσότερο κέρδος.
Στη διαδικασία αυτή χαμένα είναι μόνο τα λαϊκά στρώματα παγκόσμια, τα οποία όχι μόνο δεν κερδίζουν τίποτα από τον πλούτο που τα ίδια δημιουργούν αλλά καλούνται να πληρώσουν και τα «σπασμένα» στην περίπτωση που κάτι πάει στραβά στο παιχνίδι των καπιταλιστών. Όπως ακριβώς γίνεται με τη σημερινή κρίση.
Ο καπιταλισμός είναι ένα σύστημα που δεν διορθώνεται. Δεν μπορεί να ελεγχθεί από καμιά «εποπτική» αρχή. Δεν μπορεί να πειστεί κανένας καπιταλιστής να κερδίζει λιγότερα. Το κυνήγι του κέρδους δεν μπορεί να περιοριστεί από κανέναν και από τίποτα. Και είναι ένα κυνήγι που στο διάβα του δεν διστάζει να ισοπεδώσει κοινωνίες ολόκληρες, όπως βλέπουμε σε πολλές χώρες να συμβαίνει, όχι μόνο τώρα στην περίοδο της κρίσης αλλά εδώ και δεκαετίες.
Ο μοναδικός δρόμος για τη βελτίωση του βιοτικού μας επιπέδου είναι η ανατροπή αυτού του σάπιου συστήματος, όπου οι κομπίνες και η στυγνή εκμετάλλευση αποτελούν τον κανόνα και όχι την εξαίρεση. Η πάλη για το χτίσιμο μιας κοινωνίας πραγματικά σοσιαλιστικής είναι μονόδρομος για το εργατικό κίνημα και για τα λαϊκά και νεολαιίστικα στρώματα.
[1] http://www.tovima.gr/finance/article/?aid=465097
[2] http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=26520&subid=2&pubid=112816954 και http://www.banksnews.gr/portal/international-news/2122-barclays——-2010
