Ένας συνεταιρισμός, σαν ιδέα, προδιαθέτει σε πρώτη φάση κάτι καλό. Είναι μια μορφή οικονομίας που διαφοροποιείται από τη στενή καπιταλιστική επιχείρηση και αν διαθέτει ριζοσπαστικά πολιτικά χαρακτηριστικά μπορεί να προσφέρει πολλά σε εργαζόμενους/ες και τοπικές κοινωνίες. Βέβαια, ο εκφυλισμός των συνεταιρισμών τις προηγούμενες δεκαετίες έχει αμαυρώσει τον θεσμό παρότι τα τελευταία χρόνια γίνονται φιλότιμες προσπάθειες από ανθρώπους όλων σχεδόν των κλάδων να τεθούν νέες βάσεις.
Το τελευταίο διάστημα μαθαίνουμε ότι ο γνωστός συνεταιρισμός ΘΕΣ ΓΑΛΑ που ξεκίνησε το 2011 και έγινε γνωστός μέσω των αυτόματων πωλητών γάλακτος σε Λάρισα, Θεσσαλονίκη και Αθήνα έκανε αίτηση υπαγωγής στο πτωχευτικό κώδικα. Οι εξελίξεις αυτές ανοίγουν το δρόμο για είσοδο ιδιώτη «στρατηγικού επενδυτή» στο συνεταιρισμό καθώς επίσης και για άλλους μετασχηματισμούς όπως η κατοχύρωση του εμπορικού σήματος από γνωστό μεγαλοεπιχειρηματία. Όπως είναι φυσικό, ανησυχητικό είναι το μέλλον για τους εργαζόμενους που απασχολούνται στην επιχείρηση.
Βουλιμία για επέκταση στην αγορά, αυταπάτες και απλήρωτοι εργαζόμενοι
Ο συνεταιρισμός τα τελευταία χρόνια έκανε μεγάλο άνοιγμα στην αγορά με σκοπό να κοντράρει τις μεγάλες βιομηχανίες γάλακτος. Έφτασε μάλιστα σε σημείο να παράγει και να διαθέτει το 10% της εγχώριας παραγωγής. Ο υπερβολικός δανεισμός όμως και οι αυταπάτες ότι μπορείς να τα βάλεις «έτσι απλά επειδή έχεις ωραίες ιδέες και προϊόντα» με τους μεγάλους του κλάδου προσγείωσαν απότομα την επιχείρηση που βρέθηκε κάποια στιγμή με την πλάτη στον τοίχο. Οι τράπεζες δεν δάνειζαν πια και έπρεπε ή να ξεκινήσουν κατασχέσεις με συνέπεια λουκέτου στην επιχείρηση ή να γίνει υπαγωγή στο πτωχευτικό κώδικα. Όλο αυτό το διάστημα, βέβαια, πριν τη πτώχευση, η υποτιθέμενη «ανάπτυξη» του συνεταιρισμού συμβάδιζε με συνεχείς καθυστερήσεις μισθών, μη καταβολή επιδομάτων ακόμη και με απολύσεις εργαζομένων. Την ίδια ώρα ο πρόεδρος της επιχείρησης φημολογούταν ότι φλερτάρει με υποψηφιότητα στη ΝΔ, ένα κόμμα που είναι κατεξοχήν φιλικό στους επιχειρηματίες (!) και καμία σχέση δεν έχει με εναλλακτικές μορφές οικονομίας! Βέβαια αν οι συνεταιρισμοί διοικούνται από επιχειρηματίες ή wannabe επιχειρηματίες τότε ίσως να αλλάζει στάση η ΝΔ!
Επίσης ο πρόεδρος του ΘΕΣΓΑΛΑ είχε συνεχώς συναντήσεις με κόμματα όπως το Ποτάμι κλπ που όχι μόνο δε στηρίζουν το συνεταιριστικό κίνημα αλλά είναι σαφώς υπέρ μιας νεοφιλελεύθερης μορφής στην οικονομία!
Τι συνεταιρισμούς θέλουμε;
Όταν το ΣΕΠΕ ρίχνει πρόστιμο για παραβάσεις της εργατικής νομοθεσίας σε έναν συνεταιρισμό ο οποίος καταλήγει εν τέλει να «σέρνεται» πίσω από μεγαλοεπιχειρηματίες για να «σωθεί», η «μπάλα έχει χαθεί». Δεν υφίσταται ούτε «συνεταιρισμός», ούτε «αλληλέγγυα οικονομία». Και το μέλλον δε θα είναι δυσοίωνο μόνο για τους εργαζόμενους αλλά και για τους παραγωγούς – συνεταιριστές που θα αναγκαστούν εκ νέου να προμηθεύουν το γάλα με χειρότερους όρους για τους ίδιους καθώς ο νέος «ευεργέτης» μεγαλοεπιχειρηματίας που θα επενδύσει θα θέλει να βγάλει και το κατιτίς του σε κέρδος! Συνεπώς, δε χρειαζόμαστε συνεταιρισμούς «επιχειρηματιών» που μπροστά στην εξάπλωση της επιχειρηματικής τους δραστηριότητας καταπατούν εργασιακά δικαιώματα. Δε χρειαζόμαστε συνεταιρισμούς που να «αναπτύσσονται» με τις γνωστές διαδικασίες franchise, δηλαδή συνεργασία με άλλους επιχειρηματίες οι οποίοι έχουν ως μοναδικό σκοπό το ατομικό τους κέρδος. Οι «συνεταιρισμοί» αυτοί είναι μπαλώματα στη σαπίλα του καπιταλισμού και δυσφημούν το συνεταιριστικό κίνημα!
Θέλουμε συνεταιρισμούς παραγωγών που να λειτουργούν δημοκρατικά, με διαφάνεια, ισότητα και κοινωνικό έλεγχο παράγοντας ποιοτικά αγαθά σε λογικές τιμές χωρίς εμπλοκή μεσαζόντων. Θέλουμε συνεταιρισμούς εργαζομένων με τη συμμετοχή και τη κινητοποίηση της κοινωνίας όπου η συνεταιριστική εργασία θα είναι αξιοπρεπής και σεβαστή!
Θέλουμε οι συνεταιρισμοί να δημιουργήσουν ένα δίκτυο συνεργασίας ώστε να στηρίζει ο ένας τον άλλο και να μην είναι ο καθένας μόνος του αφημένος να λειτουργήσει μέσα στην ζούγκλα ανταγωνισμού της «ελεύθερης αγοράς». Θέλουμε πίεση στο δημόσιο τομέα και στην τοπική αυτοδιοίκηση ώστε να στηρίζει τους συνεταιρισμούς και όχι το μεγάλο ιδιωτικό κεφάλαιο.
Η σημασία της γενίκευσης του συνεταιριστικού παραδείγματος
Η συνεταιριστική εργασία, σύμφωνα με τον Μαρξ στην Ιδρυτική Διακήρυξη της Διεθνούς Ένωσης Εργατών (1η Διεθνής) στις 28 Σεπτέμβρη 1864 «όσο θαυμάσια κι αν είναι σαν αρχή και χρήσιμη στην πράξη, αν περιοριστεί μέσα στο στενό κύκλο των συμπτωματικών προσπαθειών των χωριστών εργατών, δε θα μπορέσει ποτέ να σταματήσει τη γεωμετρική ανάπτυξη του μονοπωλίου και ν’ απελευθερώσει τις μάζες, είτε ακόμα και να ελαφρύνει αισθητά το βάρος της αθλιότητάς τους»… «Για ν’ απελευθερώσει τις εργαζόμενες μάζες, η συνεταιριστική εργασία πρέπει να αναπτυχθεί σε εθνικές διαστάσεις και να προαχθεί με εθνικά μέσα». Στην ουσία ο Μαρξ μας λέει ότι οι συνεταιρισμοί εργαζομένων ναι μεν είναι τολμηρές και θαυμάσιες κινήσεις αλλά πρέπει να πάρουν γενικευμένες διαστάσεις και να συντονιστούν. Ο Μαρξ μας μιλάει ξεκάθαρα για την σημασία να περάσουν οι βασικοί τομείς της οικονομίας στα χέρια της κοινωνίας, κάτω από εργατικό και κοινωνικό έλεγχο! «Γι’ αυτό» συνεχίζει πιο κάτω «το μεγάλο καθήκον της εργατικής τάξης είναι σήμερα η κατάκτηση της πολιτικής εξουσίας»!
Τελικά, μόνο με την αφαίρεση της οικονομικής εξουσίας από τα χέρια του μεγάλου κεφαλαίου, και με την αφαίρεση της πολιτικής εξουσίας από τα χέρια της αστικής τάξης, μπορεί να καρποφορήσουν πλήρως τα συνεταιριστικά εγχειρήματα. Γι’ αυτό και έχει σημασία το συνεταιριστικό κίνημα να συμμετέχει στον αγώνα για μια συνολική κοινωνική ανατροπή!
