«Οδηγίες… για πέταμα» είναι ο ευφάνταστος τίτλος «ενημερωτικού» φυλλαδίου του Δήμου Αθήνας, με το οποίο εξηγεί υποτίθεται στους δημότες ποιος είναι ο σωστός τρόπος να διαχειρίζονται τα οικιακά τους απόβλητα, αλλά και το ποια είναι τα πρόστιμα που θα πληρώσουν αν δεν τηρήσουν τους κανόνες.
Πες μου τον δρόμο σου, να σου πω ποιος είσαι
Όποιος έχει περπατήσει έστω και λίγο στο κέντρο και τις γειτονιές της Αθήνας, ξέρει καλά πως η καθαριότητα δεν είναι δεδομένη παντού και πάντα. Το προσωπικό, ο εξοπλισμός και τα οχήματα δεν επαρκούν για να καλυφθούν οι ανάγκες, ενώ είναι κοινό μυστικό πως οι τουριστικές περιοχές του κέντρου αποτελούν προτεραιότητα σε σχέση με τις γειτονιές όπου κυκλοφορούν κατά βάση οι κάτοικοι της πόλης. Οι τελευταίοι απλά οφείλουν να πληρώνουν ακριβά δημοτικά τέλη για ελλιπείς υπηρεσίες και υπάρχουν για να παρουσιάζονται ως οι βασικοί υπεύθυνοι της κακής κατάστασης.
Έτσι για να εμπεδώσουν την ευθύνη τους, μπορεί ενίοτε να πληρώσουν κάτι παραπάνω. Οι οδηγίες του δήμου Αθήνας μας ενημερώνουν ότι μια βρώμικη πόλη κοστίζει, επομένως τα πρόστιμα κυμαίνονται από μόλις 30 ευρώ για όποιον/α κάνει το λάθος να αφήσει ανοιχτό το καπάκι του κάδου, μέχρι 150 ευρώ για τον ανεύθυνο δημότη που θα αμελήσει να μειώσει τον όγκο των σκουπιδιών συμπιέζοντάς τα, ή ακόμη χειρότερα 300 ευρώ για αυτόν/η που δεν θα διαχωρίσει τα ανακυκλώσιμα, ή που θα σύρει τη σακούλα στον δρόμο λερώνοντας το οδόστρωμα! Τέλος, για τους σοβαρούς παραβάτες που δεν κλείνουν ραντεβού για την αποκομιδή των ογκωδών απορριμμάτων, το πρόστιμο φτάνει τα 500 ευρώ!
Το φυλλάδιο όμως δεν είναι απλά ένα πακέτο απειλών, αλλά περιέχει και «ενημερωτικά» στοιχεία. Ξεκινώντας από τα βασικά, ο δήμος μας ενημερώνει για το «ΤΙ είναι σκουπίδια», «ΠΟΥ» και «ΠΩΣ» τα πετάμε, αλλά και λεπτομερείς οδηγίες για το «ΠΟΤΕ» τα βγάζουμε (σε περίπτωση που αναρωτιέστε, η σωστή απάντηση στην παραπάνω ερώτηση είναι μισή ώρα πριν το προγραμματισμένο ωράριο αποκομιδής)! Κι αν αυτή είναι προγραμματισμένο να γίνει κατά τη διάρκεια της νύχτας, ή σε ώρες που οι εργαζόμενοι είναι στις δουλειές τους, αυτό δεν είναι πρόβλημα του δήμου…
Το πιο σημαντικό όμως από τα παραπάνω ερωτήματα, είναι το «τι» είναι σκουπίδια και τι τα κάνουμε.
Σκουπίδια και ανακυκλώσιμα
«Σκουπίδια ή σύμμεικτα απορρίμματα είναι όλα τα προϊόντα που δεν χρειαζόμαστε πια και δεν μπορούν να ανακυκλωθούν, όπως πολύ λερωμένες συσκευασίες (π.χ. κουτί πίτσας με υπολείμματα, πάνες, χαρτιά υγείας, κλπ).
Όλα τα υπόλοιπα σύμφωνα με τις οδηγίες, είναι είτε ανακυκλώσιμα και πρέπει να κατευθύνονται στους μπλε κάδους, είτε βιοαπόβλητα που τοποθετούνται στους καφέ κάδους, είτε ογκώδη αντικείμενα, για τα οποία ο δημότης πρέπει να πληρώσει επιπλέον «π.χ. 3 ευρώ το στρώμα με ραντεβού αποκομιδής», λες και δεν πληρώνει ήδη υπέρογκα δημοτικά τέλη. Ίσως λίγοι τυχεροί να βρίσκονται κοντά σε κάποιον καφέ κάδο, αλλά είναι μάλλον απίθανο για την πλειοψηφία των κατοίκων της πόλης να μπορούν να τον επισκέπτονται σε τακτική βάση (σύμφωνα με το site του δήμου Αθήνας καφέ κάδοι έχουν τοποθετηθεί σε μόλις 213 σημεία, βασικά μεγάλα νοσοκομεία, σούπερ μάρκετ, κλπ).
Όσο για τους μπλε κάδους, το φυλλάδιο του δήμου Αθήνας αφήνει να εννοηθεί ότι ο σχολαστικός καθαρισμός και διαχωρισμός των συσκευασιών, εξασφαλίζει την επιτυχία και τα υψηλά ποσοστά της ανακύκλωσης. Η πραγματικότητα είναι τελείως διαφορετική. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της ΕΕ, το συνολικό επίσημο ποσοστό ανακύκλωσης στην Ελλάδα δεν ξεπερνάει το 16%, ενώ η παραγωγή απορριμμάτων μεταξύ 1995 και 2019 αυξήθηκε κατά 73%. Ένα συνηθισμένο επιχείρημα των τοπικών αρχών, είναι ότι η κατάσταση αυτή οφείλεται στην αδιαφορία των δημοτών που πετάνε στους μπλε κάδους «σύμμεικτα» σκουπίδια, ή δεν καθαρίζουν επαρκώς τις συσκευασίες.
Αυτό για το οποίο δεν μιλάνε ποτέ, είναι η εικόνα που παρουσιάζουν οι -κατά βάση ιδιωτικές- εγκαταστάσεις στις οποίες συγκεντρώνεται το περιεχόμενο των μπλε κάδων, προκειμένου να διαχωριστεί και να προωθηθεί για ανακύκλωση, τα περίφημα ΚΔΑΥ (Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών). Το γεγονός και μόνο ότι ανά τακτά διαστήματα έχουμε άλλοτε μικρότερα, άλλοτε μεγαλύτερα περιστατικά πυρκαγιών σε ΚΔΑΥ (με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα τη φωτιά σε ΚΔΑΥ στον Ασπρόπυργο το 2015 που έκαιγε για μέρες εκλύοντας στην ατμόσφαιρα τοξικούς ρύπους) είναι ενδεικτικό για το πόσο σοβαρά παίρνουν ιδιώτες και τοπικές αρχές το θέμα της ανακύκλωσης.
Τα παραπάνω βέβαια δεν αφορούν μόνο την Αθήνα ή την Αττική. Από την Εύβοια Ριτσώνα:Κάηκε ολοσχερώς το εργοστάσιο διαχείρισης αποβλήτων-Μεγάλες ζημιές και σε δεύτερο εργοστάσιο (video) – Psaxna.gr μέχρι τη Σίνδο, αντίστοιχα περιστατικά σε ΚΔΑΥ είναι συνηθισμένα. Αν σε αυτά προσθέσουμε τις φωτιές σε διάφορους ΧΥΤΑ και παράνομες χωματερές, ανάμεσα στο 2015 και το 2020, είχαμε 64 πυρκαγιές σε εγκαταστάσεις που σχετίζονται με απορρίμματα σε ολόκληρη τη χώρα. Την ίδια ώρα, δήμοι και περιφέρειες επιμένουν να κατηγορούν για τα κακά αποτελέσματα στην ανακύκλωση τους πολίτες.
Πρόστιμα και αστυνόμευση
Και αφού αυτοί ευθύνονται, ήρθε και η ώρα να πληρώσουν. Στην ίδια λογική εντάσσεται και η πρόθεση του δήμου Αθήνας να ιδρύσει «αστυνομία καθαριότητας» όπως έχει εξαγγείλει από τον περασμένο Μάη η αρμόδια αντιδήμαρχος Ρ. Μπέη. Όπως φαίνεται ο δήμος δεν έχει τους πόρους για προσλήψεις μόνιμου προσωπικού στην καθαριότητα, για την ανανέωση του εξοπλισμού και των οχημάτων που απαιτούνται για μια πραγματικά καθαρή πόλη, όταν όμως προκύπτει η «ανάγκη» για άλλον έναν κατασταλτικό μηχανισμό, ξαφνικά για άλλη μια φορά λεφτά υπάρχουν, ή μπορούν να βρεθούν. Κι αν δεν φτάσουν όσα πληρώνουμε μέχρι σήμερα σε δημοτικά τέλη, όλο και κάτι θα μαζευτεί από τα πρόστιμα για το σκουπιδόζουμο στο οδόστρωμα.
