Πολλοί από τους θιασώτες της δημιουργίας ενός νέου αριστερού σχηματισμού στην Ελλάδα, τείνουν να αναφέρονται στα μοντέλα άλλων χωρών. Ένα απ’ αυτά είναι το μοντέλο του Βραζιλιάνικου PSOL. Σχηματισμός που πρωτοεμφανίστηκε πριν 3 χρόνια, από τον συνένωση διασπάσεων από το μαζικό κόμμα, το PΤ του Ι.Λούλα, και σχεδόν του συνόλου της αντικαπιταλιστικής αριστεράς στην Βραζιλία. Σήμερα, οι απαντήσεις στο ερώτημα “που βαδίζει το PSOL;”, δεν αφορούν μόνο τους αγωνιστές και μαρξιστές της Βραζιλίας, αλλά διεθνώς.
Το πρώτο συνέδριο του PSOL (Party for Socialism and Liberty-Κόμμα για το Σοσιαλισμό και την Ελευθερία), έγινε στις 7 Ιούνη στο Ρίο ντε Τζανέιρο.
Το PSOL από τη δημιουργία του (Ιούνης 2004), μέχρι σήμερα, παρουσίασε αξιοσημείωτη μαζικοποίηση και καταγράφηκε σαν η μόνη αριστερή εναλλακτική στις νεοφιλελεύθερες επιθέσεις του Βραζιλιάνου προέδρου Ι.Λούλα και του κυβερνητικού κόμματος PT (Partido Trabahadores – Κόμμα Εργατών).
Πορεία 3 χρόνων
Το PSOL σχηματίστηκε σαν απάντηση στις διαγραφές από τον Λούλα βουλευτών και γερουσιαστών του PT που καταψήφισαν την κυβερνητική πολιτική για τις συντάξεις. Ανάμεσα τους η Ελοίζα Ελένα, τότε μέλος του Βραζιλιάνικου τμήματος της USFI (η Διεθνής στην οποία συμμετέχει η ΟΚΔΕ/Σπάρτακος) που συμμετείχε στο ΡΤ. Να θυμίσουμε εδώ ότι την ώρα που η ίδια διαγράφονταν η επίσημη θέση του Βραζιλιάνικου τμήματος της USFI, ήταν για διατήρηση της υποστήριξης στο ΡΤ, κι ακόμα χειρότερα των πόστων που είχαν στην κυβέρνηση Λούλα -ως υπουργός Γεωργίας ένας από αυτούς!!- για να συνεχίσει να εφαρμόζει τις καπιταλιστικές πολιτικές της η κυβέρνηση!!
Αργότερα το PSOL ενισχύθηκε κι από άλλες ηγετικές μορφές που έσπασαν από το PT, κάποιοι απ’ αυτούς με τροτσκιστικό παρελθόν, άλλοι προερχόμενοι από ομάδες αριστερών Καθολικών.
Το ιδρυτικό μανιφέστο του PSOL ήταν αντικαπιταλιστικό και φιλο-σοσιαλιστικό, και την ίδια ώρα υποσχόταν ένα εσωτερικό δημοκρατικό καθεστώς με την ελεύθερη ύπαρξη διαφορετικών πολιτικών τάσεων.
Στις προεδρικές εκλογές του 2006, η υποψήφια του PSOL Ελοίζα Ελένα, συγκέντρωσε 7 εκ. ψήφους, υποχρεώνοντας τον Λούλα να διεκδικήσει την επανεκλογή του σε δεύτερο γύρο εκλογών.
Το 1ο συνέδριο
Ωστόσο η πορεία του PSOL, όπως αποτυπώθηκε και στο 1ο του συνέδριο, συναρτά σε τελική ανάλυση μια εξελισσόμενη πολιτική διαμάχη για το που πρέπει να βαδίσει αυτός ο νέος σχηματισμός, ποια αντιπολίτευση πρέπει να γίνει στην κυβέρνηση Λούλα, ποιες συμμαχίες είναι απαραίτητες, με ποιο πρόγραμμα θα βγει η Βραζιλιάνικη οικονομία και κοινωνία από την κρίση.
Ήδη από την εκλογική εκστρατεία του 2006 είχαν γίνει πολλές “δεξιές” προσαρμογές στο ιδρυτικό μανιφέστο του PSOL στο όνομα της μαζικότερης απεύθυνσης.
Στο συνέδριο επιχειρήθηκε αυτές οι προσαρμογές όχι μόνο να επισημοποιηθούν αλλά και να επεκταθούν την αμέσως επόμενη περίοδο, ιδιαίτερα στο φως των επερχόμενων τοπικών εκλογών του 2008.
Τις διαδικασίες του συνεδρίου παρακολούθησαν 730 αντιπρόσωποι (εκλεγμένοι από τα 22.000 μέλη του PSOL).
Πολιτική διαπάλη τάσεων
Δύο βασικές τάσεις είχαν σχηματιστεί στο PSOL ακόμα και πριν τις εκλογές του 2006. Η μια αποτελούνταν από τις ιδρυτικές δυνάμεις του νέου κόμματος και στην άλλη κυριαρχούσαν καριερίστες και καιροσκόποι που μπήκαν στο PSOL λίγο πριν τις εκλογές, διακρίνοντας τη δυναμική του.
Αυτή τη στιγμή η μαζικότερη τάση του PSOL είναι το αποτέλεσμα της συνένωσης του MES (Socialist Left Movement-Σοσιαλιστικό Αριστερό Κίνημα), και του PP (Popular Power – Λαϊκή Εξουσία), που έλεγχαν το 36,3% των αντιπροσώπων στο συνέδριο.
Το MES ξεκίνησε ως μια τροτσκιστική οργάνωση (υποστηρικτές των απόψεων του Μορένο) σήμερα όμως μαζί με τους συμμάχους τους, το ΡΡ, πρωταγωνιστούν στις δεξιές προσαρμογές της ηγεσίας του PSOL.
Πιο συγκεκριμένα πρότειναν τη δημιουργία ενός “αντι-νεοφιλελεύθερου μετώπου”, τόσο “πλατύ” ώστε να φτάνει μέχρι τα “μη νεοφιλελεύθερα καπιταλιστικά πολιτικά κόμματα”!! Χωρίς ούτε ένα γιώτα κριτικής υιοθετούν το μοντέλο Τσάβεζ στην Βενεζουέλα, υποτιμώντας το γεγονός ότι η φιλο-σοσιαλιστική ρητορική του και τα μέτρα υπέρ των λαϊκών μαζών συνυπάρχουν με τις δυνάμεις της αγοράς, σε μια συνύπαρξη που μεσοπρόθεσμα θα τείνει να ενισχύσει την καπιταλιστική αντεπανάσταση. Κι όλα αυτά τα στοιχίζουν πίσω από την -κατά αυτούς- προτεραιότητα της “εθνικής ανάπτυξης”, καπιταλιστικής τελικά, σαν να μην είναι στις μέρες μας η Λατινική Αμερική αυτό που όλοι οι άλλοι βλέπουν, δηλ. μια ήπειρος σε έκρηξη, όπου οι αντιφάσεις και τα αδιέξοδα του καπιταλισμού θέτουν επιτακτικά το καθήκον της ανατροπής του.
Η δεύτερη μεγαλύτερη τάση στο συνέδριο ήταν η APS (Socialist Popular Action-Σοσιαλιστική Λαϊκή Δράση), η οποία άργησε πολύ να ενταχθεί στο PSOL, κατηγορώντας το όλη την πρώτη περίοδο της δημιουργίας του, ως αριστεριστικό και σεχταριστικό. Η APS έλεγχε το 26,6% των συνέδρων.
Η βασική τους πρόταση στο συνέδριο ήταν το PSOL να πάρει το δρόμο του “παλιού, καλού” PT, χωρίς να έχουν βγάλει κανένα μάθημα για την παρακμή και την ταχύτατη αστικοποίηση του ΡΤ. Γιατί τελικά όσο αριστερές κι αν είναι οι ρεφορμιστικές ιδέες ενός πολιτικού κόμματος, όταν επιχειρηθεί από κυβερνητική θέση να τεθούν σε εφαρμογή και αντιμετωπίσουν την αναπόφευκτη αντίσταση των καπιταλιστών, είτε θα σπάσουν με αυτό το σύστημα, είτε θα σημάνουν υποχώρηση.
Σήμερα το κυβερνητικό ΡΤ δεν υποχωρεί απλώς, αλλά εφαρμόζει τις πολιτικές των καπιταλιστών, ανοίγοντας ένα πολιτικό κενό στα αριστερά του, που το PSOL μπορεί να αξιοποιήσει υιοθετώντας με συνέπεια ένα πραγματικό σοσιαλιστικό πρόγραμμα.
Στις συνεδριακές εκλογές για τη νέα ηγεσία του PSOL οι παραπάνω δυνάμεις, μαζί με μικρότερα περιφερειακά γκρούπ, τις πιο μετριοπαθείς προσωπικότητες και με επικεφαλής την Ελοίζα Ελένα, συγκέντρωσαν την πλειοψηφία.
Η αριστερή αντιπολίτευση
Οι σύντροφοι της CWI στην Βραζιλία SR (Socialismo Revolucionario – Επαναστατικός Σοσιαλισμός) έπαιξαν ρόλο πριν και κατά τη διάρκεια του συνεδρίου, να συνεργαστούν οι διάφορες τάσεις της αριστερής αντιπολίτευσης(*), και να κατέβουν σε μια κοινή λίστα και με κοινές προτάσεις ώστε να μην χαθεί η ευκαιρία να καταγραφούν οι απόψεις τους στον αντίποδα της δεξιάς πτέρυγας. Αυτή η αριστερή αντιπολίτευση συγκέντρωσε το 23,6% της ψήφου των αντιπροσώπων.
Αλλά το μέλλον του PSOL, δεν έχει κριθεί ακόμα. Τα διλήμματα που θα βάζει η ταξική πάλη στην Βραζιλία, η κατάσταση σε όλη την Λατινική Αμερική, σε συνδυασμό με τις πολιτικές μάχες που θα δοθούν στο εσωτερικό του PSOL, θα καθορίσουν την πορεία του. Μια πορεία που θα ξεκαθαρίζει μαζικά -όχι μόνο στο εσωτερικό του PSOL- αλλά κυρίως στα μάτια των Βραζιλιάνων εργαζομένων, ακτημόνων αγροτών, νεολαίων, ποιοι θα σταθούν με συνέπεια πλάι τους μέχρι το τέλος, και ποιοι θα τους εγκαταλείψουν είτε στο δρόμο, είτε στις πιο κρίσιμες στιγμές.
Οι πολιτικές διαχωριστικές γραμμές αριστερής και δεξιάς πτέρυγας διαπέρασαν και όλες τις βασικές συζητήσεις του συνεδρίου, δίνοντας πολλές φορές αντιφατικά αποτελέσματα.
Για παράδειγμα πέρασε η πρόταση της δεξιάς πτέρυγας για “αντιμετώπιση του δημόσιου και εξωτερικού χρέους με νέα κριτήρια” αναιρώντας την παλιά θέση που διατύπωνε η ιδρυτική πλατφόρμα του PSOL για “κατάργηση του εξωτερικού χρέους”! Ποια είναι όμως αυτά τα “νέα κριτήρια”; Για το λαϊκό “κριτήριο” μια θέση έχει νόημα, η άρνηση αποπληρωμής ενός χρέους που κατά 100% αποτελεί μια χυδαία ιμπεριαλιστική κλοπή.
Την ίδια ώρα η πρόταση της Ελοίζα Ελένα να καταψηφιστεί εισήγηση που ήρθε στο συνέδριο για την υπεράσπιση του δικαιώματος στην έκτρωση, απορρίφθηκε!
Όμως στο κεντρικό ζήτημα των επερχόμενων εκλογών του 2008 και των συμμαχιών του PSOL, η δεξιά πτέρυγα πέτυχε να παραπεμφθεί η συζήτηση σε ειδικό εκλογικό συνέδριο του χρόνου, προσδοκώντας να προετοιμάσει καλύτερα το έδαφος για την πρόταση της να απευθυνθούν και σε “ριζοσπαστικά” κομμάτια της αστικής τάξης!
Ακόμα όμως κι αν η δεξιά πτέρυγα προσπάθησε να περιορίσει το πεδίο για τις σοσιαλιστικές και επαναστατικές ιδέες μέσα στο PSOL, αυτό βρίσκεται σε αντίφαση με την κατάσταση στην υπόλοιπη κοινωνία, η οποία θα αναζητά στο PSOL όχι μόνο μια εκλογική επιλογή, αλλά κυρίως ένα όπλο για να αντισταθεί στις νεοφιλελεύθερες επιθέσεις της κυβέρνησης Λούλα.
Και αυτή η μαχητική διάθεση θα πρέπει να μπολιαστεί με την κατανόηση ότι μόνο το χτίσιμο και η ενίσχυση της σοσιαλιστικής και επαναστατικής πτέρυγας μέσα στο κόμμα αποτελεί την εγγύηση ότι το PSOL δεν θα επαναλάβει την πορεία του ΡΤ, προδίδοντας τους εργαζόμενους, τη νεολαία, τα φτωχά στρώματα, τους ακτήμονες.
Το βαρόμετρο της ταξικής πάλης
Στις μέρες και στους μήνες που έρχονται η ατζέντα της ταξικής πάλης στην Βραζιλία είναι γεμάτη.
Το Σεπτέμβρη συνδικαλιστικές και κοινωνικές οργανώσεις έχουν βάλει στόχο να συγκεντρώσουν 10 εκ. υπογραφές υπέρ της επανεθνικοποίησης της Companhia Vale do Rio Doce (απ’ τα μεγαλύτερα ορυχεία στον κόσμο), ενάντια στις υπερβολικές τιμές των ιδιωτικών εταιρειών ηλεκτρισμού, ενάντια στο σύστημα συντάξεων κ.λ.π.
Τον Οκτώβρη το βαρύ πυροβολικό της Βραζιλιάνικης εργατικής τάξης (μέταλλο, πετρέλαιο, τράπεζες, ταχυδρομεία, δημόσιοι υπάλληλοι κ.λ.π.) ετοιμάζουν μεγάλη πορεία από όλη την χώρα στην πρωτεύουσα Μπραζίλια.
Η ιδέα μιας γενικής απεργίας, της πρώτης ενάντια στην κυβέρνηση Λούλα, ωριμάζει ανάμεσα σε μεγάλα κομμάτια εργαζομένων.
Οι επερχόμενες εκλογές θα είναι ένα σημείο καμπή.
Σε αυτές τις μάχες θα κριθούν όλοι.
(*) Οι ομάδες που αποτελούν την αριστερή αντιπολίτευση είναι: η CST (Workers’ Socialist Current-Εργατική Σοσιαλιστική Τάση), η C-SOL (Socialism and Liberty Collective-Κολεκτίβα για το Σοσιαλισμό και την Ελευθερία), τροτκσιστικών αναφορών, η AS (Socialist Alternative-Σοσιαλιστική Εναλλακτική), η CLS (Socialist Liberty Collective-Σοσιαλιστική Ελευθεριακή Κολεκτίβα) και η ARS (Revolutionary Socialist Alternative-Επαναστατική Σοσιαλιστική Εναλλακτική), διασπάσεις άλλων τάσεων.
Andre Ferrari,
Socialismo Revolucionario (CWI Βραζιλίας),
μέλος της Εθνικής Επιτροπής του PSOL
