Στις 28 Απριλίου κυκλοφόρησε επίσημα το τελικό πόρισμα της επιτροπής του Εθνικού Συμβουλίου για την Παιδεία (ΕΣΥΠ) για τα ελληνικά Πανεπιστήμια. Το Υπουργείο Παιδείας ανέθεσε σε αυτήν την επιτροπή, η οποία αποτελείται από πανεπιστημιακούς, να ψάξει με ποιον τρόπο θα “βελτιωθούν” τα ελληνικά Πανεπιστήμια. Το πόρισμα, το οποίο θα αποτελέσει βάση για τον προς ψήφιση νέο νόμο για την λειτουργία των Πανεπιστημίων, χτυπάει δικαιώματα και κατακτήσεις δεκαετιών. Οι πιο σημαντικές αλλαγές είναι οι εξής:
Κατάργηση δωρεάν βιβλίων
Για τα δωρεάν βιβλία, ίσως το μόνο δωρεάν πράγμα το οποίο έχει απομείνει στους φοιτητές, η επιτροπή μιλάει ξεκάθαρα. Προτείνει “να αντικατασταθεί η σημερινή δωρεάν διανομή συγγραμμάτων με την οργάνωση και λειτουργία σύγχρονων πανεπιστημιακών βιβλιοθηκών”. Αν λάβουμε υπ’ όψη όμως τον προϋπολογισμό που ψηφίστηκε καταλαβαίνουμε πως η παραπάνω πρόταση της επιτροπής ανήκει στον κόσμο της φαντασίας. Επί της ουσίας πρόκειται για κατάργηση των δωρεάν βιβλίων και συγγραμμάτων.
Περιορισμός στον αριθμό εξετάσεων μαθήματος
Μέχρι σήμερα οι φοιτητές μπορούσαν να δώσουν εξετάσεις σε ένα μάθημα όσες φορές ήθελαν. Η επιτροπή προτείνει όμως “Μετά από τρεις αποτυχημένες εξετάσεις σε ένα μάθημα, ο φοιτητής, αν το ζητήσει εγγράφως ένα μήνα τουλάχιστον πριν από την επόμενη εξεταστική περίοδο, εξετάζεται κατά την περίοδο αυτή από τριμελή επιτροπή.” Ο πρόεδρος του ΕΣΥΠ Θ. Βερέμης δήλωσε “εάν ο φοιτητής δεν έχει καταφέρει να περάσει σε ένα μόνο κύριο μάθημα, παρά τις 4 προσπάθειές του, τότε ο φοιτητής να αποβάλλεται από τη σχολή.”
Κατάργηση φοιτητικής μέριμνας
Όταν κληθεί ένας φοιτητής να συμπληρώσει ένα οποιοδήποτε έγγραφο για οποιονδήποτε λόγο, στο εδάφιο επάγγελμα δηλώνει φοιτητής. Γιατί την περίοδο της φοίτησης ο φοιτητής υποτίθεται ότι δεν δουλεύει για να μπορεί να παρακολουθεί μαθήματα, και το κράτος είναι υποχρεωμένο να του παρέχει δωρεάν σίτιση, στέγαση κτλ. Έτσι άτομα από οικονομικά ασθενέστερες οικογένειες/τάξεις μπορούν να σπουδάσουν χωρίς να επιβαρύνουν την οικογένεια τους. Πλέον ότι έχει απομείνει απ΄την φοιτητική μέριμνα καταργείται. Στην θέση της, σύμφωνα με το πόρισμα θα γίνει “εισαγωγή ανταποδοτικών υποτροφιών (με υποχρέωση, για παράδειγμα, επιτυχούς εξέτασης σημαντικού αριθμού των μαθημάτων κάθε εξαμήνου). Η εισαγωγή ανταποδοτικών υποτροφιών σημαίνει ότι ο/η φοιτητής/τρια θα εργάζεται για περιορισμένο αριθμό ωρών (π.χ. 40 ώρες μηνιαίως) μέσα στο Πανεπιστήμιο, προσφέροντας τις υπηρεσίες του/της σε βιβλιοθήκες, σπουδαστήρια, εργαστήρια, φοιτητική λέσχη, φοιτητικές εστίες, κτλ.”
Αυτό σημαίνει ότι παύει η υποχρέωση του κράτους να στηρίζει τους οικονομικά αδύνατους φοιτητές και πλέον θα θεωρείται υποχρέωσή τους να εργάζονται για να σπουδάσουν.
Περιορισμός στα έτη σπουδών
Όσον αφορά τα έτη σπουδών η επιτροπή προτείνει περιορισμό “των ετών φοίτησης σε 1.5ν (όπου ν ο ελάχιστος αριθμός ετών που απαιτείται για την απόκτηση του πτυχίου)…”. Δεν πρέπει να ξεχνάμε όμως πως υπάρχουν πολλοί φοιτητές που αναγκάζονται να διακόψουν τις σπουδές τους για ένα χρονικό διάστημα, είτε κυρίως για να εργαστούν ή για διάφορους άλλους λόγους, και επιστρέφουν αργότερα για να πάρουν πτυχίο. Αυτοί δεν επιβαρύνουν οικονομικά το Πανεπιστήμιο. Άρα το παραπάνω μέτρο αποτελεί ένα δυνατό χτύπημα για αυτά τα στρώματα των φοιτητών. Πρέπει ακόμα να λάβει κανείς υπόψη πως οι περισσότεροι φοιτητές θέλουν να τελειώνουν όσο πιο νωρίς γίνεται τις σπουδές τους γιατί δεν τους “παίρνει” οικονομικά.
Έλεγχος των τμημάτων από ιδιώτες
Οι “8 σοφοί” προτείνουν επίσης την “θέσπιση διεύθυνσης οικονομικής ανάπτυξης του Πανεπιστημίου με αρμοδιότητα την προσέλκυση συμπληρωματικών πόρων (όπως χορηγιών) για το Πανεπιστήμιο. Στο αντικείμενο αυτό συμπεριλαμβάνεται και η ίδρυση ακαδημαϊκών θέσεων ειδικών γνωστικών αντικειμένων, με όρους κοινώς αποδεκτούς από το Πανεπιστήμιο και το χορηγό.” Με δεδομένη την υποχρηματοδότηση το μέτρο αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα τα πανεπιστήμια να τρέχουν πίσω από τους ιδιώτες χορηγούς και να διαπραγματεύονται το περιεχόμενο των σπουδών για να πάρουν κάποια ιδιωτική χρηματοδότηση.
Χτύπημα στο άσυλο
Μέχρι σήμερα υπήρχε η τριμελής Επιτροπή Ασύλου η οποία αποτελούταν από έναν φοιτητή, έναν καθηγητή και τον Πρύτανη. Για να γίνει άρση του ασύλου έπρεπε να αποφασίσει ομόφωνα η επιτροπή. Διαφορετικά συγκαλούνταν η Σύγκλητος όπου εκεί θα παίρνονταν η τελική απόφαση. Το πόρισμα όμως προβέπει την “αντικατάσταση της υφιστάμενης Επιτροπής Ασύλου από το Πρυτανικό Συμβούλιο. Ως αρμόδιο αποφασιστικό όργανο για το πανεπιστημιακό άσυλο, το Πρυτανικό Συμβούλιο προτείνεται να λειτουργεί με αυξημένη πλειοψηφία δύο τρίτων”. Δηλάδή οι φοιτητές δεν θα έχουν κανένα λόγο και οποιαδήποτε στιγμή θα μπορεί να γίνει άρση του ασύλου.
Ιδιωτικοποίηση της εκπαίδευσης
Πέρα από το πόρισμα της επιτροπής των “8 σοφών” η κυβέρνηση ετοιμάζει την αναθεώρηση του άρθρου 16 του συντάγματος. Σύμφωνα με το άρθρο, η δημόσια, δωρεάν παιδεία είναι υποχρέωση να παρέχεται από το κράτος σε όλους του πολίτες. Επίσης, το κράτος είναι υποχρεωμένο να χρηματοδοτεί τα ιδρύματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και απαγορεύεται να ιδρύονται πανεπιστήμια από ιδιώτες. Πέρα από το γεγονός ότι αν αναθεωρηθεί το άρθρο, μπορεί ο καθένας να ιδρύσει ανώτατα ιδρύματα (και όχι για την ψυχή της μάνας του), το κράτος δεν θα υποχρεούται πλέον να χρηματοδοτεί τα πανεπιστήμια αλλά ούτε και να παρέχει σίτιση και στέγαση στους φοιτητές. Ανοίγει ο δρόμος για την επιβολή διδάκτρων και στα δημόσια ΑΕΙ, κάτι που γίνεται ήδη στα μεταπτυχιακά.
Το σύνολο των μέτρων εξυπηρετεί δυο βασικές επιδιώξεις: την ανατροπή τους δικαιώματος στη δωρεάν εκπαίδευση με ευθύνη και χρηματοδότηση του κράτους, και την είσοδο των ιδιωτικών επιχειρήσεων στις σχολές με στόχο την προσαρμογή των σπουδών στις απαιτήσεις τους.
Αντίσταση τώρα!
Η πρόθεση της κυβέρνησης είναι να περάσει το νόμο πλαίσιο μέσα στο καλοκαίρι για να μην συναντήσει τις αντιδράσεις των φοιτητών και των άλλων στρωμάτων της εκπαίδευσης. Ακριβώς αυτό δεν πρέπει να επιτρέψουμε. Οι κινητοποιήσεις που αναπτύχθηκαν δείχνουν πως υπάρχει δυνατότητα να αντισταθούμε. Το φοιτητικό κίνημα πρέπει να απαντήσει με μαζικές καταλήψεις και να συντονιστεί με τα υπόλοιπα εκπαιδευτικά στρώματα στα πλαίσια ενός κοινού πανεκπαιδευτικού μετώπου.
Φώτης Τζώρτζογλου
μέλος Δ.Σ. ΜΜΒ
Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
