Αναδημοσιεύουμε ανακοίνωση του Παρατηρητηρίου Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων σχετικά με τη νέα σύμβαση της κυβέρνησης με την Eldorado Gold.
Η αναθεωρημένη Σύμβαση μεταξύ Ελληνικού Δημοσίου και «Ελληνικός Χρυσός Α.Ε» υπεγράφη βιαστικά και με ελάχιστη δημοσιότητα το μεσημέρι της Παρασκευής 5 Φεβρουαρίου στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, παρουσία των πρέσβεων ΗΠΑ και Καναδά. Το κείμενό της δεν δόθηκε στη δημοσιότητα. Μέχρι αργά το βράδυ δεν υπήρχε καμία επίσημη ανακοίνωση από τους ιστοτόπους των συναρμόδιων Υπουργείων, μας είχε όμως ενημερώσει ήδη σχετικά ο επικυρίαρχος. Ο Αμερικανός πρέσβης Τζέφρι Πάιατ.
Ντροπιαστική διαπραγμάτευση
Υπενθυμίζουμε ότι την τροποποίηση της σύμβασης την ζήτησε το καλοκαίρι του 2019 η εταιρεία Ελληνικός Χρυσός, επικαλούμενη «αδυναμία υλοποίησης της μονάδας μεταλλουργίας», του πυρήνα δηλαδή της προηγούμενης (και ισχύουσας μέχρι σήμερα) σύμβασης, που θα παρήγαγε καθαρά πολύτιμα μέταλλα και σημαντικά φορολογικά έσοδα για το κράτος. Η «αδυναμία» έγκειται στο ότι η μέθοδος μεταλλουργικής επεξεργασίας («πατέντα» της Ελληνικός Χρυσός) που είχε εγκριθεί περιβαλλοντικά το 2011 απεδείχθη μη εφαρμόσιμη και η εταιρεία βρέθηκε να παραβιάζει τη σύμβαση. Σήμερα, το ενημερωτικό σημείωμα του ΥΠΕΝ (που μοιάζει να έχει γραφτεί εξ’ολοκλήρου από την ίδια την εταιρεία) ισχυρίζεται ότι η σύμβαση αυτή τροποποιείται επειδή ήταν «παρωχημένη». Καμία έκπληξη, στην ιδεολογία του κυβερνώντος κόμματος είναι εξαιρετικά μπανάλ και ντεμοντέ η απαίτηση να ικανοποιείται το δημόσιο συμφέρον στις συμβάσεις που υπογράφει το Δημόσιο.
H νέα σύμβαση και το νέο επενδυτικό σχέδιο που τη συνοδεύει κατατέθηκαν στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ανάπτυξης το Νοέμβριο 2019 και κρατήθηκαν μυστικά από τους πάντες. Ακόμα και το αίτημα του άμεσα ενδιαφερόμενου Δήμου Αριστοτέλη να συμμετέχει στις διαπραγματεύσεις, αγνοήθηκε. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι επαφές των δύο μερών διακόπηκαν για πολλούς μήνες μέσα στο 2020, γιατί ακόμα και στελέχη της φιλο-επενδυτικής κυβέρνησης Μητσοτάκη θεώρησαν τις απαιτήσεις της εταιρείας «αποικιοκρατικές». Το Δημόσιο αρχικά ζητούσε από την εταιρεία την «πλήρη υλοποίηση της επένδυσης που αφορά και την καθετοποίηση με τη δημιουργία της μεταλλουργίας» (Ναυτεμπορική, 13/1/2020). Η απόφαση ΣτΕ 223/2020 που εκδόθηκε το Φεβρουάριο 2020, μεσούσης της διαπραγμάτευσης, επιβεβαίωσε την παραβίαση της σύμβασης από την εταιρεία και έδωσε στην κυβέρνηση «το πάνω χέρι». Από θέση ισχύος πλέον μπορούσε είτε να διεκδικήσει και να πετύχει τη μεταλλουργία και το μέγιστο όφελος για το Δημόσιο, είτε να καταγγείλει τη σύμβαση και να ζητήσει αποζημιώσεις. Η κυβέρνηση δεν έπραξε τίποτα από τα δύο, απέκρυψε την απόφαση που δικαίωνε το Δημόσιο, και υπέκυψε σε όλες τις απαιτήσεις της εταιρείας, σα να χρωστούσαμε εμείς στην εταιρεία και όχι το αντίθετο.
Ντροπιαστικές παραχωρήσεις
Με τη νέα σύμβαση, η εταιρεία πετυχαίνει τους δυο βασικούς της στόχους:
- Απαλλάσσεται από την υποχρέωση κατασκευής μεταλλουργίας χρυσού.
- Παίρνει νομικές διασφαλίσεις για την απρόσκοπτη εξέλιξη της “επένδυσης”, δένοντας χεροπόδαρα το Δημόσιο με ρήτρες αποζημίωσης όταν η εταιρεία κρίνει ότι βλάπτονται τα συμφέροντά της.
Από το νέο επενδυτικό σχέδιο (εδώ) δεν απουσιάζουν μόνο το εργοστάσιο μεταλλουργίας και η μονάδα θειϊκού οξέος αλλά και άλλα έργα που εγκρίθηκαν το 2011 αλλά η εταιρεία δεν θέλει να κατασκευάσει: το νέο εργοστάσιο εμπλουτισμού στο Μαντέμ Λάκκο, η συνδετήρια στοά Μαντέμ Λάκκου – Ολυμπιάδας, ενώ αντί για νέο βιομηχανικό λιμάνι στο Στρατώνι προβλέπεται μια απλή αναβάθμιση της παλιάς προβλήτας. Δεν υπάρχει καθόλου το «Μεταλλευτικό Κέντρο Μαντέμ Λάκκου», όπου υποτίθεται ότι θα συγκεντρώνονταν όλες οι ρυπογόνες βιομηχανικές δραστηριότητες. Ολυμπιάδα και Στρατώνι θα είναι οι μεγάλοι χαμένοι του τροποποιημένου επενδυτικού σχεδίου. Τα δύο παλαιά εργοστάσια εμπλουτισμού θα συνεχίσουν να λειτουργούν μέχρι την εξόφληση των μεταλλευτικών αποθεμάτων εξάγοντας συμπυκνώματα, όπως ακριβώς συμβαίνει μέχρι σήμερα. Ο Χώρος Απόθεσης Επικινδύνων Αποβλήτων Κοκκινόλακκα πάνω από το Στρατώνι μεγαλώνει, για να δεχθεί τα επιπλέον απόβλητα και από νέες εξορύξεις. Όλα όσα έχουμε γράψει και καταθέσει στο ΥΠΕΝ ήδη από το 2017 για το πραγματικό επενδυτικό σχέδιο της Ελληνικός Χρυσός, επιβεβαιώνονται, λέξη προς λέξη.
Η πρόβλεψη κατάθεσης νέας πρότασης για την κατασκευή μεταλλουργίας χρυσού εντός δύο ετών (με άλλη μέθοδο επεξεργασίας φυσικά, αφού το flash smelting σε πυρίτες αποδείχθηκε επιστημονική μπαρούφα) είναι καθαρή κοροϊδία. Και αυτό γιατί η έγκριση αυτής της πρότασης και η κατασκευή τελικά της μεταλλουργίας δεν είναι αναγκαία προϋπόθεση για την υλοποίηση της επένδυσης, όπως ήταν στο προηγούμενο σχέδιο. Η μη έγκρισή της δεν θα επηρεάσει σε τίποτα τη λειτουργία των άλλων έργων που θα είναι γερά «δεμένα» με τις νομικές ρήτρες που προαναφέρθηκαν. Σύμφωνα μάλιστα με τα δημοσιεύματα, ειδικά για τη μονάδα της μεταλλουργίας (δηλαδή για το μόνο έργο που η εταιρεία δεν επιθυμεί!) ο αρμόδιος υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας θα έχει δικαίωμα άρνησης, για περιβαλλοντικούς ή άλλους λόγους. Μια άρνηση του υπουργού (που θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη, αφού άλλη κατάλληλη μέθοδος εκτός από την κυάνωση δεν υπάρχει) θα είναι στην πραγματικότητα “βούτυρο στο ψωμί” της εταιρείας. Η μεταλλουργία και η καθετοποιημένη παραγωγή καθαρών μετάλλων, που ήταν «δικαιοπρακτικό θεμέλιο» της προηγούμενης σύμβασης, «απαραίτητη προϋπόθεση» της εκμετάλλευσης, «στρατηγικός στόχος», «εθνική επιδίωξη» και άλλα τέτοια βαρύγδουπα, θα παει οριστικά στον κάλαθο των αχρήστων, ΧΩΡΙΣ ευθύνη της εταιρείας!
Έωλοι ισχυρισμοί
Επιχειρώντας να πείσουν ότι η ζημία του Δημοσίου από τη μη πραγματοποίηση της μεταλλουργίας αντισταθμίζεται από άλλα έσοδα, Κυβέρνηση και εταιρεία αραδιάζουν μια σειρά από ποσά που από από πουθενά δεν προκύπτουν και ουδεμία σχέση έχουν με την πραγματικότητα:
- Συνολικές επενδύσεις 2,6 δις ευρώ έναντι 1,2 ευρώ του προηγούμενου σχεδίου.
- Θέσεις εργασίας 3.000 άμεσες έναντι 1650 σήμερα, συν άλλες 2.000 έμμεσες. (1.300 θέσεις συνολικά, άμεσες και έμμεσες, προέβλεπε η εγκεκριμένη ΜΠΕ στην πλήρη ανάπτυξη όλων των έργων).
Όμως, το νέο επενδυτικό σχέδιο είναι «μικρότερο» από το προηγούμενο κατά τρία εργοστάσια, ένα νέο βιομηχανικό λιμάνι και μια συνδετήρια στοά μήκους 8,5 χλμ. Ο ισχυρισμός ότι το συνολικό ύψος της επένδυσης και οι θέσεις εργασίας όχι μόνο μειωμένα δεν θα είναι σε σχέση με τα προβλεπόμενα στο αρχικό σχέδιο, αλλά αντίθετα θα υπερδιπλασιαστούν (!), προσκρούει στην κοινή λογική. Εξάγοντας συμπυκνώματα (χαμηλής αξίας ενδιάμεσα προϊόντα), η εταιρεία δεν πρόκειται ποτέ να εμφανίσει κέρδη και θα πληρώνει, αν πληρώνει, ελάχιστους φόρους. Ουδεμία εξήγηση δίνεται για το πώς θα προκύψουν 2 δις ευρώ έσοδα για το Δημόσιο, από ένα σχέδιο πολύ μικρότερο, χωρίς μεταλλουργία και με δεδομένο ότι η Eldorado έχει από χρόνια στημένο ένα μηχανισμό φοροαποφυγής μέσω Ολλανδίας (η γνωστή “Ολλανδική φορολογική τεχνογνωσία”). Όσο για τα μεταλλευτικά τέλη που σήμερα είναι της τάξης των 2 εκατομμυρίων ευρώ το χρόνο και θα αυξηθούν κατά 10%, είναι ποσό εντελώς ασήμαντο μπροστά στα χαμένα φορολογικά έσοδα.
Υπενθυμίζουμε ότι στο τέλος του 2019, το ΥΠΕΝ είχε αναθέσει σε εξειδικευμένη εταιρεία συμβούλων (τη Grant Thornton Ανώνυμη Εταιρεία Ορκωτών Ελεγκτών και Συμβούλων) την οικονομική αξιολογηση του νέου επενδυτικού σχεδίου αλλά και την συγκριτική του αξιολόγηση του με το προηγούμενο ως προς συγκεκριμένες ποσοτικές και ποιοτικές παραμέτρους και μετρήσιμους δείκτες συμβολής στην εθνική και τοπική οικονομία. Το έργο αυτό είτε δεν παραδόθηκε ποτέ, είτε «θάφτηκε» επειδή τα πορισματά του δεν ήταν ευνοϊκά για την πρόταση της εταιρείας. Ποιος τελικά αξιολόγησε το νέο σχέδιο και γιατί έγιναν χωρίς αμφισβήτηση αποδεκτά τα ευφάνταστα νούμερα της Ελληνικός Χρυσός;
Απιστία
Μια δημόσια σύμβαση μπορεί να τροποποιηθεί ή να αντικατασταθεί με άλλη μόνον εφ’οσον έχει τεκμηριωθεί ότι διασφαλίζεται το δημόσιο συμφέρον. Πρέπει δηλαδή η νέα σύμβαση να παράγει τουλάχιστον ίσο οικονομικό αποτέλεσμα με αυτήν που αντικαθιστά. Σε διαφορετική περίπτωση έχουμε απιστία κατά του Δημοσίου που είναι ποινικό αδίκημα και μάλιστα κακούργημα. Και δεν μπορεί να περάσει έτσι.
